नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
होमनाथ पाठक – बालक
बालक हामी चाहन्छौ सुसज्जित हनु विज्ञानले
मृत दर्शन नसिकाऊ ज्ञान देओस् पा्रकृतिक ध्यानले
राजारानीका दन्त्यकथा परिर्वतनसगँ ै जानु पर्छ
समाज हाम्रो बदलिँदै छ गन्तव्य समाजवाद बन्नु पर्छ
के वन्ने ? निणर्य गर्न रुचि हाम्रो हेरिनु पर्छ
अन्धविश्वास हटाउन पाठय् क्रम हाम्रो फेरिनु पर्छ
जिज्ञासु शकं ालु बनाऊ हामीलाई असन्तोषी
मानवीय व्यवहारमा बननू ् बालक हाम्रा सधैँ मदृ ुभाषी
सामर्थ्य – काकाको दलिन
फरक पर्दैन यो बाटो बेचियोस् बेरङ्गीन या रातो भएर;
सडकछेउका चियापसलहरु अबेरसम्म जाग्ने गरेकै छन्,
मदिराका बोतलहरु कुनै कम्युनिष्ट नामधारी दलझै बेपर्वाह फुट्ने गरेकै छन्,
फुटपाथमा रोपिएका कादम्बरी फूलका बिरुवाझैँ मुलुक फुल्ने कोशिशमा तत्पर छ,
तर फुल,केवल त्यसमा बनाइएका भ्रष्टाचारी माउ गौँथलीहरुले मात्र पारेका छन्;
विस्तारका नाममा,
फुटपाथ मिचिएको छ,
मिचिएको फुटपाथ
काकाको बलेसीकै साँधमा आइपुग्छ,
बलेसीमा झर्ने पानी कता बग्दछ उहाँलाई पत्तो छैन,
काकालाई थाहा छैन,
यो विस्तारले वाद अँगालेको
काकालाई यो पनि थाहा छैन,
बलेसीको पानी कसले काटेको,
तर उहाँलाई डर छ,
(उहाँको भाषामा-लोकतन्त्रे डर),
कि बाटो दुईतिर बाँडिदा
आघौँ कता राखेर धान दाउनी गर्ने,
कि माटो यसरी नै फाटिँदा
बा को वाक्य बस्नेबेलामा कता निकालेर विधिपूजा गर्ने,
बाटोलाई देश दाँज्ने हो भने,
देश
बुख्याँचा मन लिएर बसेको छ काकाको अगाडी माटो बनेर,
तर काका निश्चिन्त छन्,कारण,
उनलाई पनि भ्रम छ
कि देश बनाइने भोटले हो
तथाकथित वामपन्थी अठोटले हो,
त्यसैले काका निश्चिन्त छन्
अब
फरक पर्दैन उनलाई
देश ठिङ्ग उभियोस उनैको बाँकी बलेसीमा बाटो भएर,
फरक पर्दैन उनलाई यो बाटो बेचियोस् बेरङ्गीन या रातो भएर ॥
-सामर्थ्य
प्रतिविम्ब
आकाश वदलिँदै जान्छ
एक मुठि खुसी फ्याँकेर
मेरो घरको मझेरीमा
मिठो सपनाको लहलहाउँदो
रहरका बालीहरुमा।
एका बिहानै भित्तामा
आएर अल्झेको हुन्छ
म जस्तै अरुले पनि
त्यही भित्तोलाई नियाल्दै
झुन्डाएका तस्बिरसँग
रहर जन्माएका होलान्।
हिजो आज डर लाग्ने गर्छ
परिचित प्रतिविम्बसँग पनि,
ती चञ्चल नेत्रले
मलाई गिज्याएको लाग्छ
मलाई डोहोराएको भान हुन्छ
जम्मै कोठाको आवरण उतारि
अर्को आकृति अर्कै रंगमा
ढालि दिन मन लाग्छ
आँसुमा बगेको गाजल जस्तै
नैराश्यले फेरि बगाउँछ।
हेर्दा हेर्दै एउटा पछि अर्को
प्रतिविम्बले उद्धोषित गर्छ
कहिले निष्ठुर बनेर
कहिले आतंकी भएर
वैद्युतिक तरंगको गतिमा
महाव्याधि झै
परमाणु र एटम बम भएर
विस्फोट हुन मन लाग्छ
ह्रदय देखि तरंगित पारी
क्रान्तिको बिगुल फुक्न
अनुप्राणित गर्ने अनुभूति
जन्माउँछ प्रतिविम्बले
कहिले अगि कहिले पछि हुँदै।
एलिशा ढकाल – मनमा उडान
यो चिसो गोधूलि साँझमा
मन्द हावाको मातमा
अस्ताइरहेको सुर्यको प्रकाशमा
लुकामारी खेल्दै
रमाइ रहेछन् यी चराहरु
निलो रङ्गले पोतिएको
यावन्त आकाशलाइ
आफ्नै नाम गरेर
समुन्द्रमा पौडीएझै
पौडी रहेछन् यो हावामा
बगिरहेछन् हावाको दिशामा
कुनै सांस्कृतिक गितमा नृत्य गरे झै
नाचिरहेछन् चाल मिलाएर, ताल मिलाएर
प्वाँख फिजाएर स्वतन्त्र भै
कुनै पहाडमा झै
उकाली ओराली गरिरहेछन् यो हावामा
लाग्छ, स्वतन्त्र जीवन बाची रहेका यी चराहरुको जिजीविषा कहिलै सकिदैन होला
आकाशमा
उडिरहेका, नाचिरहेका, खेलिरहेका, रमाइरहेका चराहरु
अन्ततः मेरै मनमा अवतरित हुन आउछन्
भोजराज बराल – मर्यादा
म जन्मे र हुर्केको माटोमा,
मेरो पनि मर्यादा हुन्छ भने,
त्यो माटोमा,
कसैले केहि रोप्नु अघि,
मलाइ पनि सोध्नु न्याय हुन्थ्यो.
बेफ्वाक्मा हुने नहुने रोपेउ,
गोला बारूद,
जीवि, परजीवी,
फल्ने, नफल्ने,
हरेक चिज रोपेउ.
तिमीले,
मिचेर,
सबथोक गरेउ.
मैले लगाएका,
रातका फेरिहरु,
ढोका थुनेर,
सुनीरहेउ.
प्रकृति हो,
एकदिन तिमि भन्दा,
अझै बलियाको,
श्रीष्टि हुन सक्छ,
म,
त्यस दिनको पर्खाइमा छु,
जब,
तिमि पनि,
मलाइ मिचे झैँ,
पानि घट्टमा,
मकैका गेडासरि,
निरिह पिधीन सक्छौ,
धूलो पिठो नहुँदा सम्म,
गुहार भन्नै नपाइ,
पिधीन सक्छौ,
पिधिन्छौ!
– London
दामोदर पुडासैनी किशोर – गाउँको बहिर्गमन
आफन्तहरूनै नभएपछि
बिरानो हुँदोरहेछ गाउँपनि
हिजो
बा आमाहरू हुनुहुन्थ्यो
जेठा बा कान्छा बा को परिबार पनि थियो
गाउँमा मेलापात ,नाचगान र ऐँचोपैँचो चल्थ्यो
असार ,मँसिर र पुस माघमा
अन्नले खेत सिँगार्ने
सल्लाह साउती र भारोपर्म चल्थ्यो
अचेल
कोहि भाउज्यूहरू शहरतिर
र, कोहि भाउज्यूहरू बिदेश हिँडेपछि
वरिपरि झाडी उमारेर
धुमधुमति टोलाएर बसेछ घर
आफन्तहरूनै टाढिएपछि
बिरानो बिरानो बन्दोरहेछ गाउँपनि
कहाँ गएहोलान् दाहाल ठूलो बा र पशुपते काका
कहाँ गएहोलान् ढकाल बाजे र फँएल हजुर बा
कहाँ गएहोलान् पलेल जिवा र झम्के काकाहरू
कता गएहोलान् घोले हजुर बा र भुलुँग दिदी
कता गएहोलान् च्याँबा बुढा ,पाकटे दाइ , लिम्बुनी भाउज्यू र डल्ली दिदी
ख्वै कता होलान् चाउरे काका,लुरी दिदी र मखमली दिदीहरू
कसैले बोक्दोरहेनछ शिबजीदाइ,ध्रुबदाइ र चमेली बज्यैको जस्तो भारी
आमाहरू,गोमा कान्छीमा ,सानुबाउ काका र चालिसे आमैलेजस्तो
खालिखुट्टाले चुरूम चुरूम तुसारो माडेर गोरेटो खन्ने पनि कोही रहेनछ अब गाउँमा
चिनेजानेकाहरू सकिँदै गएपछि
बिरानो बिरानो बन्दोरहेछ गाउँ
गाउँ अचेल
खाने अन्नको भन्दा बस्ने मुण्डाघरको पिरलोमा छ
गाउँ अचेल
जग्गा किनबेच , पाखो खार्ने र रेष्टुरेण्टको राग उचाल्ने दम्भमा छ
गाउँ अचेल
गाईको दूध बेचेर
बियर ,स्कच र क्वाइलर टोकेर
निरन्तर गाइरहेछ-
‘सालको पात टपरी हुनि नहुनि सल्लैको
तिम्रो माया कति छ कति नलाउ पछि हल्लैको ‘
गाउँबाट हराएछन्
कमेरो र रातमाटोले लिपेका घरहरू
रहेनछन्
सैँठेलो,दैलो र मझेरी लिपपोत गर्ने
भाउज्यू ,बुहारी र दिदी बहिनीहरू
कोही भेटिएन
अगेना वरिपरी बसेर
बिबाह,पास्नी ,न्वारान र अक्षरका कथा फलाक्ने वल्लाघरे र पल्लाघरेहरू
हामी दाज्यूभाइहरूले
आमा बुबाको पैतालाको धूलो निधारमा लगाइरहेको बेला
दुईचार जनाले माटोको ब्यापारको नाफा नोक्सान हेरिरहेथे
दुइचार जना सुमसुम्याइरहेथे मरूभूमितिर जाने पासपोर्टलाई
दुईचार जना भने घोप्टोपरिरहेथे मोबाइलमा
र झुण्डिरहेथे फेसबुक,यु ट्युब र च्याटको लहरहरूमा
गाउँमा पुराना बाटाहरू छैनन्
र पुराना बाटामा हिँडने आफन्तहरू पनि छैनन्
आफ्ना बाटा,पाटा र अलिकति सेकताप गर्ने मान्छेहरूनै नभेटेपछि
धुरूधुरू मननै रूवाउनेगरि बिरानो बन्दोरहेछ गाउँ
गाउँमा
आँगन ,पिढी ,बन ,बुट्यान र दोबाटो चौबाटो भेट्दा
झ्याम्म अँगालो हालेझै लाग्यो
गाउंका हजुरबा ,हजुरआमा ,काका काकी र दाइ भाउज्यू र दिदी बहिनीहरूले
स्याईँस्याँईँति चलेको बतासमा पनि सुनेझैँ लाग्यो
उहाँहरूकै सुस्केराहरू
आँगन , पाटा र बाटाका किनारहरूबाट कसैले बोलाउँदा भने
गाउँमा अझैपनि सँझना बिर्सनाका कोही त छन् भन्ने पनि लाग्यो
गाउँमा
धेरै धेरै फेरिएछन् बाटा र बासका स्वरूप
तर गाउँभित्रै हराउँदैरहेछन् गाउँका घरहरू
घर जत्तिको पनि भेटिँदोरहेनछ गाउँमा मान्छे
गाउँबाट
आफन्तहरूनै हराएपछि
बिलकुल बिरानो रूपमा पो उभियो
गाउँपनि आज मेरो सामु
हेर्नुहोस्
मजस्तै गाउँपनि
अचेल एउटा भूँमरीमा
फन्फनाइरहेछ
यही गाउंका
सबै अनुहारहरू जोडेर
एउटा नयाँ कोलाज सजाउँने
सुरसारमा छु म अचेल
मेरो गाउँको जस्तो सुगन्ध
मैले आजसम्म
सँसारमा कतै भेटेको छैन
म हरेक रात
गाउँको हरियो खोल्सीमा
गाउँका कोही न कोही प्रियजनसँग
गाउँकै बारेमा
कुरा गर्दै उकालो चढिरहेको सपना देख्छु
र,दिनदिनभर निसास्सिन्छु
शहरका दुर्गन्धी र धुले गल्छेडाहरूमा
-२०७५ पुस ७ गते शनिबार
जितपुर फेदी ,काठमाडौ
मेरो जस्तै ए जून !
झूटो हो तिम्रो हाँसो पनि
फरक छैन तिम्रो र मेरो
भित्र–भित्र रोएर पनि बाहिरबाट हाँस्ने बानीमा
फरक यति मात्र छ हामी दुइटाको कहानीमा
कि तिमी रुन्छौ र तिम्रो आँशु शीत बन्छ
म रुन्छु र मेरो आँशु गीत बन्छ ।
जव म एक्लै हुन्छु
कल्पना र यथार्थको धरातल नाप्न मन लाग्छ
कति मनोरम छ संसार ॥
देख्छु हेर्दाहेर्दै ठडिएको सुन्दर हिमाल
म त्यसलाइ नदेखेरै/नछोएरै राम्रो मान्छु
घामको पहिलो प्रहार उसैमाथी पोखिन्छ
बादलुका घुम्टाहरु उसैमाथी ढाकिन्छन्
पवनका झोक्काहरु उसैसँग ठोकिन्छन्
आगोका लप्काहरु उसैमाथी सल्कन्छन्
जीव जन्तुका कोलाहल त्यही मच्चिन्छन्
र अन्त्यमा
झिनो मुसो पहलमान बनेर उसैमाथी खनिन्छ
र पनी कति सहनशिल छ पहाड ॥
म त्यतिकै सोच्छु
सायद आशावादी छ त्यो पहाड
मननयोग्य छ त्यसको उर्वरता
आफुमाथी पोखिने घामको प्रहरमा ऊ सेकिन सक्छ
बादलुको झोक्काले उसलाइ सिच्न सक्छ
पशुपक्षींको लापरबाहीमा ऊ संगित सुन्न सक्छ
आगोको लप्का र पवनका झोक्काले
उसको रचना गर्भमा नया भ्रुण रोप्न सक्छ
सेता हिउहरुले उसलाइ हँसाउन सक्छ
त्यो नादान मुसाको सामिप्यताले
उसलाइ कुत्कुत्याउन सक्छ
हामी मान्छे त्यति आशावादी बन्न किन सक्दैनौं
हो हामी दुखी छौं
हाम्रा सडकहरु जलिरहेका छन्
घरमा गृहयुद्ध चलिरहेको छ
परिवार विदेशिएका छन्
हामी माथि अपमान र घृणाका भारहरु थचारिदैछ
यसैले हामी हरपल आत्तिरहेको हुन्छौं/भुट्भुटिइ रहेका हुन्छौं ॥
तर हामी किन सोच्न सक्दैनौ कि
हाम्रा घर र सडकले रुपान्तरण खोजिरहेको पनि हुनसक्छ
यसैबाट विचारका अंकुरहरु पलाउन सक्छन्
यहाँ स्वतन्त्रताका पखेटाहरु फटफटिन सक्छ
सदियौं देखिको भार पन्छिन सक्छ
कलमहरु जुर्मुराउन सक्छन्
आवाजहरु बुलन्द हुन सक्छन्
हातेमालोका स्वरहरु गुन्जन हुन सक्छन्
साच्चैं मान्छे त्यति आशावादी बन्न किन सक्दैन ?
हामी वुद्धिमान मानिने मान्छे
त्यति सहनशिल हुन किन सक्दैनौ ?
अलिकती स्वभिमानी बन्न किन चाहन्नौ ?
कोमल श्रेष्ठ मल्ल – यो मनमा तिमी झुल (गीत)
यो मनमा तिमी झुल
यो तनमा तिमी खुल
खोलेर हृदय….जन्म जन्म तिमी फूल ….
छिचोली अँधेरी..किरण झैँ उदाउ…
बटुली पिरती मटु मुटु चलाउ ..
नसा नसा माया फिजाउ तिमी
अधर अधर मुस्काउ तिमी
खोलेर हृदय….जन्म जन्म तिमी फूल ….
यो मनमा तिमी झुल……
यो तनमा तिमी खुल
आँखामा बसेर बिस्वासले कसेर
सुगन्ध छरेर पवन घुमेर
पीडालाइ मेटाउ जीवन उठाउ
जीवनको यात्रालाई अमर बनाउ तिमी
खोलेर हृदय….जन्म जन्म तिमी फूल ….
यो मनमा तिमी झुल …
यो तनमा तिमी खुल
वैरागी काइँला – पर्वत
घरभित्र पनि सिरान ताला उक्लिँदा
डाँडा-डाँडा अग्लो डिल भरेङको प्रायजसो म उक्लिन्छु
आजकाल सपनामा सधैं म पर्वत चढिरहेको हुन्छु !
जो झुक्दैनन् जति डाँडाहरू, पहाडहरू
टेक्दै झुकाउँछु खुट्टाले प्रत्येक पाइलाको सँघारमाथि
मेरो सडकमाथि !
उफ ! भाँच्चिएर लडिदिन्छन्
हिमालयका ढाडहरू….
आहाल-आहाल रात छादेर मेरो सडकमाथि ।
आकाशका भित्ता-भित्ता ठाकिँदै बजारिन्छ
प्रतिध्वनिको वज्र-
दौडदै गरेको रेलको छप्परमाथि मूल सडकमाथि !
ऐनाको चोइटाले थापेका रगतका टुक्राभित्र
डिब्बा-डिब्बा किच्चिएका
जिन्दगीका क्षणहरू…
भाँच्चिएको रेलको लिकमाथि
दनदनाउँदो आगोको मुस्लोभित्रबाट
म बटुल्छु, म बोक्दछु…
गोजीभित्र अनि काँधमाथि !
धेरै नानीहरूलाई स्कुलसम्म पुर्याएर
धेरै छोराहरूलाई सीमान्तको मोर्चासम्म पुर्याएर
धेरै बाबुहरूलाई अड्डादेखि घरसम्म फर्काएर
अब त थाकिसकेका बाटाहरू
अब त दुर्घटनामा टुक्रिएका सडकहरू
हो, यी सब सडकहरू
मैले मेरो काँधमाथि बोकेको छु
मेरो कुम्भकर्णको काँधमाथि जिन्दगीको लास बोकेको छु !
मेरो काँधमाथिबाट
मेरो प्रेमको घनत्व र आस्थाको उत्तापले
पाकेको जिन्दगीको लास
चोइटा-चोइटा किरणहरूमा चोइटिइएर खस्दछ
मेरो प्रत्येक पाइलाभित्र : मेरो सडकमाथि !
आँखा खस्दछ : यौटा रात सकिन्छ
अर्को आँखा खस्दछ : फेरी अर्को रात सकिन्छ
पैताला खस्दछ : एक खुट्टा बाटो भरिन्छ
पन्जा खस्दछ : पृथ्वीदेखि आकाशसम्म पुल टाँगिन्छ
दुई हात अँगालो खस्दछ :
असीमित आयतनमा धरतीमाथि
अनि इतिकासमा फेरि यौटा अर्को फाटक उघ्रिन्छ !
फाटकको निधारभरि
मानिसको जानकारीका निम्ति
धुपीका सिन्के पातहरूका माझ-माझ
हाँगाको आँख्ला-आँख्लाका आँखाहरूका अक्षरमा
समयले दौडी आएर लेखिदिन्छ : सूचनाका केही पङ्क्तिहरू
स्वागत छ- पर्वतारोहीलाई,
कलिला-कलिला पैतलालाई,
प्रत्येक जिन्दगीलाई !
अब प्रत्येक मान्छेले सुरु गरुन्
आ-आफ्नो यात्रा फेरि यहाँबाट,
यस फाटकबाट !
सूर्यलाई भरीकन
तेस्रो आँखाको ठूलो घुम्ने बल्बभित्र
उत्तानो समुन्द्रलाई दुवै हातमा टेकिदिएर
उभ्भिएको फाटकको टाङमुनिबाट
सार्क र ह्वेलको मत्स्य-आक्रमणबाट
तारतारी समुद्रिक डाँकूहरूको लुटपिटबाट
धनमाल र बचाएर जहाजलाई
अनि औंलामा उचालेर गोवर्द्धन
आफै पनि यस फाटकबाट
आजकाल सपनामा सधैं म पर्वत चढिरहेको हुनछु !
अजकाल सपनामा सधैं
म पर्वत चढिरहेको हुन्छु !
लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा – किसानको रहर (महेन्द्रमाला)
सानो छ खेत, सानो छ बारी, सानै छ जहान
नगरी काम, पुग्दैन खान, साँझ र बिहान ।।
दैवज्ञराज न्यौपाने – किसानको रहर (महेन्द्रमाला)
सानो छ खेत, सानो छ बारी, सानै छ जहान
नगरी काम, पुग्दैन खान, साँझ र बिहान ।।
बिहानपख झुल्किन्छ घाम देउराली पाखामा
असारे गीत घन्किछ अनि सुरिलो भाकामा ।।
काँधको शोभा हलो र जुवा हातमा कोदाली
जीवन धान्न गर्नु नै पर्ने उकाली ओराली ।।
छुपु र छुपु हिलोमा धान रोपेर छोडौला
बनाई कुलो लगाई पानी आएर गोडौला ।।
भनेर सानी पटुकी रातो बाँधेर झरेकी
धमिलो खोला बाढीले होला कसरी तरेकी ।
गालामा साना पसिना दाना मोतीझै खुलेकी
घाम र पानी भोक र तिर्खा कसरी भुलेकी ।
सुसेली हाली बयली खेल्छ बतास रातमा
जूनले पोख्छ शीतका थोपा धानका पातमा ।।
सुनौला बाला झुलेर होला भुइँलाई छोएको
फलेको हाँगो कहिले छ र ननुही रहेको ?
हिमाल हाँस्छ मिलाई सेता दाँतका लहर
किसान बनी जहान पाल्ने यो मेरो रहर ।।
‘मैले पिएकोमा रिसाएका साथीहरु
पिएर त हेर, पिउन झन् गाह्रो छ ।
मरेर शहीद हुनेहरु
जिएर त हेर, जिउन झन् गाह्रो छ !!’
कुमार काफ्ले – रिट दायर
न्यायमूर्ति!
प्रेम विश्वास हो कि घृणा
शक्ति भौतिक हो कि आध्यात्मिक
नारी श्रेष्ठ हो कि पुरुष
छोरा ठीक कि छोरी
देह शाश्वत हो कि आत्मा
बुद्ध ठूला कि क्राइष्ट
मोहम्मद पैगम्बर कि नारायण
राम राम्रो कि काम
नाम ठिक कि दाम?
महाशय!
गर्न हुने र नहुने
भन्न हुने र नहुने
ठीक र वेठीक
सत्य र झूटो
देह र आत्मा
नारी र पुरुष
छोरा र छोरी
स्वदेश कि परदेश
रीति कि कुरीति
कुन उचित कुन अनुचित
दुधको दूध पानीको पानी
छुट्टयाइपाँऊ!
महामहिम!
कुखुरा कि अण्डा
भाले कि पोथी
प्रेम कि यौन
विश्वास कि घृणा
सम्मान कि गुलामी
प्रकृति कि परमेश्वर
मान्छे कि पशु
अग्लो कि होचो
धर्म कि कर्म
कुन पहिलो कुन दोस्रो
कुन अब्बल कुन दोयम
सत्य निष्ठापूर्वक प्रमाण पुर्याई
छानबिन गरिपाँऊ!
श्रीमान्!
म सम्माननीय अदालतमा
रिट दायर गर्दैछु
विश्वास छ
तहाँको इजलासले
मेरो यावत्
अनुत्तरित प्रश्नहरूले
न्याय पाउनेछन्
र फेरिफेरि यस्ता प्रश्नहरूले
मेरो मथिङ्गल रन्थन्याउने छैनन्।
ओखलढुंगा
वासु शशी – पर्खाल लगाएपछि धेरैथोक बाहिर पर्छ
पर्खाल लगाएपछि धेरैथोक बाहिर पर्छ
यद्यपि यो हो कि
पर्खाल राम्रो पनि बन्न सक्छ,
त्यसमा लहरहरू लाग्छन्,
यद्यपि यो हो कि
पर्खालभित्र जे–जति पर्छ त्यो आफ्नो हुन्छ,
सुरक्षित रहन्छ,
पर्खाल सायद नभई हुन्न
मानौँ देवता हो त्यो
किन्तु पर्खाल पर्खाल मात्रै हो
त्यो आकाशमा पुग्न सक्दैन
र भित्रै पस्नेहरू त त्यसलाई उक्लने पनि हुन्छन्
र पर्खाल, त्यो भत्कन पनि सक्छ
परन्तु अचेलका सहर–सडक जो बालबच्चाका लागि काम लाग्दैनन्
र अचेल मानिसले जो मानिसहरूबाट आफूलाई बढ्ता अलग्याउनुपर्छ
पर्खालमाथि चाहे जतिसुकै खेद प्रकट गरूँ
म त्यसलाई लगाउँछु
(पर्खाल सायद सबभन्दा अप्रिय आवश्यकता हो)
सायद यो जमानामा हामी पर्खालको जरुरत मिटाउनलाई
पर्खाल लगाउँछौँ
हामी पर्खालका विरुद्ध पर्खाल लगाउँछौँ
(तर) लगाउँछौँ, लगाउँछौँ
यद्यपि पर्खाल लगाएपछि धेरै कम भित्र पर्छ
(हुन त सब थोक सबभन्दा बढ्ता चाहिने युग पनि यही हो)
पर्खाल, लोग्नेमान्छेजस्तो पर्खाल,
टाउको लगेर ठोक्न पनि हुने पर्खाल ।
अन्जु सुबेदी – बिहानीमा भाले बास्दा (गीत)
बिहानीमा भाले बास्दा
मेरै देशको गाउँ सम्झें
वर पर हरीयो बन
मेरै मनको ठाउँ सम्झें ।
मिचिगनका तलाउ यी
आफ्नै रारा हुन् कि सम्झे
रात भर आकाशमा
मेरै तारा Continue reading “Anju Subedi – Bihanima Bhale Baasda (Geet)”
जीवराज घिमिरे – पहाड अब पहाडजस्तो छैन
(नेपाल साप्ताहिक ३८२)
पहाडले आफ्नो छातीमा खोपेर
मोटर गुडाएछ
पहराले आफ्नो कोखामा कपेर
गाडी चलाएछ
ठूलाठूला गिद्धे पहराहरू अब
निरर्थक छैनन् पहाडमा
तारेभीर पनि Continue reading “Jiba Raj Ghimire – Pahad Aba Pahad Jasto Chhaina”
वैद्यनाथ उपाध्याय – यो मन
कति नकच्चरो छ
यो मन त
अति प्रिय लागेको चीज पनि
केही क्षणमै अप्रिय लागिरहेको हुन्छ
लगातार खोजीरह यो मन
यो पनि हैन, त्यो पनि हैन
घरि कसैको अनुहारभरि
सौन्दर्य खोजीरहेछ
घरि ऑफैले रोजेको विषयप्रति
पछुतो गरिरहेछ
यही मन न हो
मान्छेलाई ऊचाई र गहिराइको तलसम्म
लिएर हिंडिरहेछ
निद्रामा पनि अताल्लिएर
हिंडिरहेछ यो मन
खोजीरहेछ, रोजीरहेछ
भेटेका जम्मै चीजहरू
अस्वीकार गरिरहेछ
पीडाहरूको अातीशबाजीभित्र
आफ्नै सुध बुध हराएर
कराईरहेछ यो मन!
यो दुःख
म आफूसँगै
पृथ्वीबाट लैजान्छु
म आफ्ना दुःखहरू
पृथ्वीमा
छोड्न चाहन्न
जत्ति टाढा गए पनि
म आफ्नू दुःख
उतै लान्छु
फेरि मेरो दुःखले
पृथ्वीमा
दुःख नपावस्
पेशल आचार्य – फिरादपत्र
मान्छे भन्दा ठूलो द्रोह
यहाँ अर्को कुनै छैन
मान्छे भन्दा अर्को ठूलो
यहाँ कुनै सन्ताप छैन
चिहानबाट
फटाफट उठिरहेका छन्
हिटलर
मुसोलिनी
दादा इदि आमिन
पोलपोर्ट
र विन लादेनका
नयाँ संस्करणहरू,
सर्पहरु
घरमा पालेर
शान्ति नखोजौं कृपया
वनमा
बाघहरु बढेका छन्
दावानल
चम्केको छ वनमै
गुँड भत्किएर
एक जोडी चरी
बिलखबन्दमा छन्,
फिरादपत्र कहाँ हाल्ने
अदालतमा
या मनमा ।
पेशल आचार्य – दृष्टिकोण
संसारमा
बुझ्नु भन्दा सजिलो र
नबुझ्नु भन्दा गाह्रो
अरू केही हुँदैन,
अनुकूल वस्तुहरू
अप्रतिम खुसीका
उच्छवास छर्छन्
क्रियात्मक प्रतिक्रियामा
प्रतिकूलका पहेलीहरू
अगम्य पीडाका
पर्वत ठड्याउँछन्,
सृष्टि
रोटेपिङ्झैँ
घुमिरहेको छ
अनवरत
हामी चढ्छौं
उत्रन्छौं
पालो पर्खन्छौं
एकर्कामा
रिस
आरिस
रस
विरस
सबै हुन्छौं
जीवन चलायमान
नदीझैँ
डुङ्गा
सललललअ
चिप्लिरहेको छ
गतिवान् पानीमा
क्रमशः उत्ताल ताल
बजाउँदै
नाच्दै गाउँदै
पानीमा पो जीवन छ ।
