नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
बिष्णु कुमार बस्नेत – माछापुच्छ्रे
म
हिजो माछापुच्छ्रे छुन भनी
बिहानै हिंडेको थिएँ,
उकालो पहाडतिर
मसँग लुकामारी खेल्दै
बनपाखा डुल्दै
कैले-कैले भेटिएलाजस्तो भा’थ्यो
माछापुच्छ्रे
खोज्दै जाँदा Continue reading “Bishnu Kumar Basnet – Machhapuchchhre”
रामप्रसाद प्रसाईं “आशुतोष आंशु” – प्रारब्धको अनुहारमा बिम्बसुची
भावोत्तोलनको वाटिकामा
सम्यक असन्तुलन भित्र,
सामयिकीकरणको कसीमा
बांच्छन् बिबश मान्छेहरू,
प्रतिविम्बित विम्ब-विम्बहरूमा।
लछार-पछार Continue reading “Ram Prasad Prasain – Prarabdha Ko Anuharma Bimba Suchi”
कोमल श्रेष्ठ मल्ल – एउटा कैदी
एउटा कैदी
सैयौँ कैदको भोगाईमा
निरन्तर छु म
कारण
वा
अकारण ?
बाध्यताका रोजईमा छु म ??
सपना
कस्तो हुन्छ र कैदमा ?
निभेको आँखा
बल्झेका कल्पनाहरु
र
बेसुर मनको प्रदेशमा
जीवन भोगी रहेछु म ??
सायद
चिहान पुरीन
चिता जल्न
गन्ध फैलाउन
वा
अस्तू खरानी उडेर
पानी पानी बहेर
अदृष्य कण कणमा मिल्न
कैद भोगी रहेछु म !!!!
होमनाथ पाठक – बादल
कहिले बन्ने हात्ती घोडा, कहिले बन्ने रूख
लहराउँछौ जताततै कति ठुलो मुख
गर्जिन्छौ मेघ बनी, बनी दिन्छौ वर्षा
उफ्रिन्छौं बालकहरू, हामी हुन्छौ हर्ष
जताजता हावा चल्छ, त्यतै बहि दिन्छौ
चम्किदिन्छौ बिजुली भै हाम्रो सातो लिन्छौ
कहिले बन्छौ सेतो हात्ती, कहिले बन्छौ कालो
लुकमारी खेल खेल्ने, अब हाम्रो पालो
गर्मीमा शीतल दिन्छौ, छेकी घामलाई
अन्नवाली स्वाहा पार्छौ असिना पो भई
रमेशजङ्ग सिजापति – विचलित मान्छे
त्यही मान्छे हो
वर्तमानमा देखिएको
विगतको पहिचान हराएको
बोली वचन र आस्थामा विचलनपछि
देखिएको यथार्थ रूपलाई भन्न करै लाग्यो
स्वयम् आफैंँमा विचलन आएको मान्छे ।
यसरी नै क्रमशः
भूत, वर्तमान र भविष्यमा पनि
कर्तव्यबाट चुक्दै जाने हो भने
मान्छेको विचार, अनुशासन, व्यवहार र चरित्रमा
युग सुहाउँदो पहिचान नरहे कहाँ रहन्छ र ?
विक्षरण अवस्था हेरेर
गौरव त मान्न सकिन्न
स्थान भ्रष्ट भएको व्यक्तिको कर्मबाट
खिन्नता आउनु स्वभाविक नै हो ।
विचलित मान्छेको मनोदशा बुझेपछि
सङ्कल्पित आस्था, निष्ठा, सदाचार र विचारमा
खिया लागेको मनलाई
जति नै सजगतापूर्ण
स्वसजित राखे पनि
यथार्थमा देखिएको मुहारलाई
चिन्न अप्ठ्यारो नहुने हुँदा
मानवताको भ्रम फैलाउनु
मिथ्या सिवाय केही नभएको
एउटा सिङ्गो त्यो मान्छेलाई
जो संवेदना युक्त छ
समय संस्कारसँगै त्यसले आफूलाई
परिष्कृत नगर्नु स्वभाविक रूप हो
फरक-फरक भाव भङ्गीमा
फरक ठाउँमा फरक सवाल रहनुको अर्थ
विचलित मनोदशा अँगाल्नुको रहस्य
नै जुलुङ्गो बन्नु हो ।
सानोठिमी, भक्तपुर
मात्रिका रेग्मी – बर्षा र आँशु
आँशु र वर्षा
वर्षा र आँशु
के दुवै उस्तै हुन् ?
विचार गर्छु-
वर्षाले धर्तीको मैलो आदि पखाल्छ
आँशुले पनि त मनको पीडा हल्का पार्छ
कालो बादलमा मात्र होइन,
कहिलेकाहीँ Continue reading “Matrika Regmi – Barsha Ra Aanshu”
जे बी शेर्पा – यहाँ कहाँ आइपुगें म
कहाँ म त्यों स-ह्रृदयी मुस्कानहरू र हाँसो हरु बिर्सेर !
कहाँ यहाँ पराय अनुहारहरू को भिडमा एक्लै !
जहाँ मुस्कान हरु बनावटी अनुहारमा सिमित हुन्छ !
कहाँ म भिर पाखाको माटो खेल्दै खाँदै को सम्झना बोकेर !
कहाँ यहाँ दूषित माटो हरुमा पसीना चुहाउँदै !
जहाँ जिन्दगी यन्त्रवत हुँदो रहेछ !
कहाँ म नाता , आफन्तहरू को न्यानो भीड़ छाडी !
कहाँ यहाँ चीसा गल्ली हरुमा आफन्त खोज्दै !
जहाँ आफन्तपन आफैं मा सिमित हुँदो रहेछ !
कहाँ म नाति पनाती हरु संग रमाउने बा आमा छाडेर !
कहाँ यहाँ कुकूर र बिरालो संग रुने र रमाउने हरु बिच !
जहाँ जीवन एउटा व्यक्तिगत स्वतंत्रता मा सिमित रहन्छ !
कहाँ म निर्धक्क बोल्दै , सुसेल्दै गाउने मान्छे !
कहाँ यहाँ हाच्छिउँ लाई पनि नाक भित्रै दबाउँदै !
जहाँ कुकूर पनि भुक्न र टोक्न विर्सन्छ !
कहाँ मेरो सेतो हिमाल, हरिया पहाड़, र खर्क डुल्ने मन !
कहाँ यहाँ कंक्रीट को जंगल र मोटरको बाढी बिच !
जहाँ प्रकृतिमा पनि कृत्रिम सौन्दर्यता देखिन्छ !
कहाँ म कोइली को कुहू कुहू … सल्लाघरीको स्यांइँ स्यांइँ अनी मन्दिर
र गुम्बा को टिङ टिङ आवाज छोडी !
कहाँ यहाँ अल्राम, एमवुलेन्स, पुलिस र दमकल का कर्कश साइरन बिच !
जहाँ यस्तै आवाज प्राकृतिक र दैनिकी हुन्छ !
कहाँ म मेरो गाउँ को लाला…!!! ..लैलै …!!! र ऐ कान्छी
!! भुल्दै !
कहाँ यहाँ टेक्नो , रयाप र साल्सा हरुमा बटारिँदै !
जहाँ स्वस्फूर्त तरंगहरु , सुसेलीहरू कोठाहरू भित्रै कैद हुन्छ !
सोच्छु….. ! यहाँ कहाँ आई पुगेँ म ?
मणि लोहनी – जीवनको रीत
छाडेर गए पनि तिमीले
दुःख लागेन मलाई ।
यो हाम्रै मनजस्तो कहिल्यै नअडिने पृथ्वी पनि
एकछिन त अडिएजस्तो लाग्यो
विरुपाक्षजस्तो टक्क रोकिएर समयले
धारेहात लगाइरहेझैँ लाग्यो
छाडेर गएपछि तिमीले
भगवान् पनि तिम्रै साथमा उभिएर
मलाई सरापी रहेझैँ लाग्यो ।
छाडेर जाँदा तिमीले लिएर गएकी थियौँ
मेरा ओठका खुसीहरू
सपनाहरू मेरा आँखाका
लिएर गएकी थियौ मेरा चौडा छातीका साहसहरू
र बाँकी थिए मसँग
पीडाकै पाइलाजस्ता कलेँटीहरू ओठमा
नपुङ्सकको पत्नीको श्रापझैँ आँसुहरू आँखामा
र गडेथ्यो छातीमा, आफैँसँग हारेको मानिसको अनुहारजस्तो दुःख ।
छाडेर गएपनि तिमीले
दुःख लागेन मलाई ।
हामीले छोएको र देखेको मात्रै
सत्य रहेनछ
सँगै हुनु र रमाउनु मात्रै पनि
जीवन होइन रहेछ
हो, जसरी हाँस्यौ नि तिमी मेरो अँगालोमा
हो, जसरी अग्लिए नि म तिम्रा सपनाहरूसँग
यी सबै पनि पूर्ण रहेनछन् ।
कोही हुनु, नहुनुले
कहाँ रोकिदोरहेछ र यो घुमिरहने पृथ्वी
कसैको हुनु, नहुनुमा
कहाँ अडिदोरहेछ र यो बगिरहने समय ।
सँगै हुँदा हामीले
कपडाजस्तै फुकालेर आफ्ना अहमहरू
एकसाथ नबाँचेका पनि होइनौँ
बेपरवाह छाडेर आफ्ना खुसी र रहरहरू
एकअर्कालाई न्यानो नबनाएका पनि होइनौँ
ओच्छ्याएर आफ्नै छाती मैले
तिमीलाई दुःखहरूबाट सुरक्षित राखेको पनि हो
समातेर मेरो पाखुरा
संसार बैरी हुँदा तिमी मेरो पक्षमा उभिएकी पनि हौ ।
र पनि यस्तै भयो
सँगै हुन सकेनौँ हामी ।
भेटिनु र छुट्टनु
एउटा प्रक्रिया रहेछ
जसरी पलाउँछन् पातहरू रुखबाट
जसरी र्झछन् पातहरू रुखबाट
यो एउटा सिलसिला रहेछ जिन्दगीको
कहिल्यै नअडिएजस्तै पृथ्वी
कहिल्यै नरोकिएजस्तै समय
एउटा रीत रहेछ जीवनको ।
तिमीसँग छुट्टएिको वर्षौंपछि
आज मैले बुझें
छुट्टनिकै लागि भेटिएका रहेछौँ हामी ।
छाडेर गए पनि तिमीले
दुःख लागेन मलाई ।
महेश रेग्मी – आँसुको रुमाल
तिमीले हिँडेका बाटोहरू हेरेर चित्त बुझाउँछु
तिमीले हिँडेका बाटोहरूलाई स्पर्श गर्छु
तिमीले नाघि गएका पहाडहरूको अभिनन्दन गर्छु ।
अब पहाडहरूलाई प्रेयसी भन्न थालेको छु
रुखलाई Continue reading “Mahesh Regmi – Anshu Ko Rumal”
इन्जिनियर राकेश कार्की – लाशहरु
गरीबी भित्रका लाशहरु
कुनै मरिसके
कुनै जिउँदै छन्
तर लाश भएर
सास फेर्न पाए पो
बाँच्लान ति लाशहरु
पसिनाको मूल्य पाए पो
जन्मेलान् आशहरु
भोकै छन् लाशहरु
बाँचे पनि मरे पनि
रोएकै छन् लाशहरु
रुवाउने हाँसे पनि
लाश माथि बाँच्नेहरु
दुर्गन्धमै बाँचिरहेछन्
ऐश आरामको नशाले
गन्धलाई भुलिरहेछन्
अघाएका बलिष्ठ हात
गाँस खोस्दै घिचिरहेछन्
लाशको गन्ध झैं
डकारेर गन्हाइरहेछन्
करोडौं लाशहरु
अझ लाशै छन्
तिन्का आशहरु
पनि लाशै छन्
लाशले मसानमै
जन्म लिनु परेको छ
शक्ति सबै गुमाएर
मसानमै लड्नु परेको छ
– उपाध्यक्ष / अनेसास लस् एन्जेलस् च्याप्टर / लस् एन्जेलस्
सन्ध्या रेग्मी – बल्नु र जल्नुको महिमा
जीवन यदि नबल्दो हो त
तिमी भित्रको प्रकाश कसरी विस्तारित हुन्थ्यो
जीवन यदि नजल्दो हो त
तिमी भित्रबाट सुवास कसरी प्रवाहित हुन्थ्यो ।
संसारमा जन्मेपछि तिमीले जीवनको चुनौती स्वीकार गर्नैपर्छ
जति दुःख पाए पनि तिमीले यात्राको गति कायम राख्नैपर्छ
धरतीमा एकैपटकको उपस्थितिलाई पछिसम्म जनाउ दिनैपर्छ
अरबौ“को जनसङ्ख्यामा तिम्रो जन्मको पनि औचित्य हुनैपर्छ ।
तिमीले समाजमा एउटा संवेदना छोड्नैपर्छ
तिमी इतिहासमा एउटा सत्पात्र बन्नैपर्छ
तिमी भित्रको दन्क“दो प्रतिभाग्निले जगत बल्नैपर्छ
तिमी भित्रबाट उदाउ“दो सूर्यले रोशनी छर्नैैपर्छ ।
पाइला यदि नचल्दो हो त गन्तव्यको के आभास हुन्थ्यो
सङ्घर्ष यदि नहु“दो हो त सफलताको के मिठास हुन्थ्यो ।
तिमीले अग्निस्नान गर्नुपर्छ, तिमी ज्वालाको प्रवाहमा बग्नुपर्छ
तिमीले अग्निदीक्षाबाट लिनुपर्ने शिक्षा पनि यही हो
जीवन हात फैलाएर माग्ने दयाको भिक्षा होइन
जीवन त सूर्य झै“ चम्किलो ज्योति छरेर बल्ने इच्छा हो ।
बल तिमी पनि मैनबत्ती झै“ आलोक छरेर
जल तिमी पनि अगरबत्ती झै“ बासना छरेर
आजको तिम्रो बल्नुको प्रभाव भोलिको उज्ज्वल जीवन बन्छ
आजको तिम्रो जलनको पीडा भोलिको निम्ति सुगन्ध बन्छ ।
जीवन यदि नबग्दो हो त नदीमा के तर¨ हुन्थ्यो
जीवन यदि नदुख्दो हो त जिउनुको के उम¨ हुन्थ्यो ।
तिमी बल्न छोड्यौ भने सूर्य मर्छ, जीवन निभ्छ
जति तिमी बल्छौ त्यति नै चहक जीवनमा आलोकित हुन्छ
जति तिमी जल्छौ त्यति नै महक तिमीबाट प्रवाहित हुन्छ
बल्दै र जल्दै सकिनुमा नै तिम्रो विशेषता प्रमाणित हुन्छ ।
निभ्नु त छ“दैछ छ“दैछ आगो झै“ बलेर निभ
डुब्नु त छ“दैछ छ“दैछ सूर्य झै“ बलेर डुब
जीवनको अ“ध्यारो खाडलमा अज्ञात भएर होइन
उष्णता र जागरणको प्रभात भएर निभ ।
पूmल यदि नझर्दो हो त फुल्नुको के धर्म हुन्थ्यो
मानिस यदि नमर्दो हो त बा“च्नुको के मर्म हुन्थ्यो ।
कोमल भट्ट – बुढेसकालले छोयो अब (गजल)
बुढेसकालले छोयो अब दुवै गाला चाउरी परे
आयु पनि सकियो कि सबै छाला चाउरी परे
सम्झनलाई गाह्रोभयो स्मरण शक्ति हराएर
विस्मृतिले गर्दाखेरी जीउका चाला चाउरी परे
आँखाभरी Continue reading “Komal Bhatta – Budhesh Kaal Le Chhoyo Aba (Nepali Gajal)”
रामप्रसाद प्रसाईं “आशुतोष आंशु” – माथितिर बग्छ ईंवा खोला
(The River Eenwa Flows UPWARDS)
बादलुको घुम्टाहरूले
धुमधुम्ती धुमिइएका
धुम्म क्षितिजहरूको संयोगमा
मुसुक्क मस्किंदै
सिँहलीला, फालोट र तिम्बुपोखरीहरू
तयारीमा छन् सद्भाव चुम्बनमा
कञ्चनजङ्गा, सिदिङ्ग्मा
र पाथीभराहरूसंग
त
ल
तल
तल तल
तल तल तल
बस्तीहरूमा पनि
तल् तल्
लत
त
लागेको छ
शिक्षाको, रोजगारीको,
म्याद गुज्रेकै भए पनि
सिटामोलको, जनजीविकाका
नाङ्ला र नाम्लाहरूको अनि ह…ह… र
होरा होराले कुहिरीमण्डल पाखा, पखेरा र बस्तीहरूमा
मानो पाथी बेसाउन हिँडेका आमाहरू, अँगेरीका
पातभरि बेरेका काँचोपातका खिलीहरू
चुरोट र बिंडीका धुँवाका
अर्धपारदर्शितामा
खि
लि
इ
एका
श्यामस्वेत आकृतिहरू,
आवेगहरू, विश्वास र
विद्रोहका
भारीहरू
मानौं,
टारबारी दिनभरि जोत्दा
नमेटिइएका राँटाहरू हुन्
घाँसका भारीसंग रसाएका पसिनाहरू
कोदाला र गैंतीका एकहोरा विलापहरू
गाउँबस्तीमा चुलो नबल्दा,
धुरी नधुवाउँदा
घर बस्तीबाट
चियाइरहेका भोका अबोधपनाहरू
घाँटीभरि घण्टी झुण्ड्याइएका
र भाकल गरेर चढाइएका
चञ्चल बाख्राका पाठाहरू
कोक्रोमा सारा संसार
खुम्च्याइएका
बोली नफुटेका अबोध नानीहरू
मानवताको नरमेधमा परेड खेल्न
ब्यस्त घोडाका टापहरू
गड्याप्प गड्याप्प गड्याप्प
गड्याप्प गड्याप्प
गड्याप्प
गड्
याप्
प
उच्चताग्रन्थिले ग्रसित
सामाजिक स्वास्थ्यका ‘कोलस्ट्रोल’हरू
सत्कारक र तस्करहरू
भोका चखेवा र मुख बाइरहेका
चँचेरा बचेराहरू र टियुराहरू
अ/कथ्य
अ/लेख्य
अर्ध/ठोस
सरलताभित्रका जटिल दलीलहरू
जटिल नजीरभित्रका सरलताहरू
इतिहाँसका तमोसुकमा
न/लेखिइएका ब्याज, स्याज, सावाँ
अनि सबै हर्जानाहरूबाट
मुक्तरूपले गाँजिइएका
अ/ब्यबस्थाका
भड्खाराहरू
टुलुटुलु
हेरिरहन्छ—
मान्छेहरूको बीचमा मान्छेले श्रृजेको बाँध/बन्धनलाई
हाम्रा आशा र आस्थाका रैकरहरूको
भोगचलनमा भएका त्रुटिहरूलाई
युगको धरहरामा चेतनाको
दियाले डाँडा पिर्लिक्क
पिर्लिक्क
हेर्छ—
विरासतैबाट
शिर धसेको
इनार पीँधको
भ्यागुतो जस्तै,
समयको अन्तरालमा
चिलिम तान्न
ठीक्क परेका स्मृतिहरू
भकाभक
झ्वाम्म झ्वाम्म
झ्वाम्म
हाम फाल्दैछन्
दिलका डीलहरूबाट
मनका मिनारहरूबाट
सपनाका गजूरहरूबाट
प्रत्येक बिहानीमा
लालिमा फक्रिनु अघि
ताराहरू खसेझैं
पिलिक्क पिलिक्क
पिलिक्क
अनि
पुच्छ्रे ताराहरू
मध्याकाशमा
स्याट्ट सुट्ट बिलिन भएझैं
पवित्र प्रेमको प्रेमिल अनुभूति
अस्वीकृत
गीताङ्गे सभ्यताको
संगीत
अनन्त जीवन
अन्तहीन
युगीन वन्दना
रगताम्मे फुलेका
समयका टुक्राहरू
यस्तै यतै
अ/सामयिक पहिरन
सस्तो मूल्यमा
बेचिरहदा,
चर्को दरमा खरिदिरहेछु
जीवन
पर्खदा पर्खदै
‘गोडोत’*हरूलाई
सडक छेउमा
स्तम्भित भएका
ल्याम्पपोष्टहरू
स्त्रीका स्तनहरूमा ग्लोबहरू
अनि
ग्लोबहरूमा स्त्रीका स्तनहरू
नदी, किनार र हिमालहरू
सापेक्षताका विकर्णले
बीचैमा छेदित
दुई
त्रिभुजहरू
एक सिंगो
चतुर्भुज
ईंवा खोला
यसरी नै बगिरहन्छ
अ/मूर्त
ज्यामितिका
बक्र र सरलरेखाहरूमा
आवर्तित र परावर्तित
दुम्लाका धानखेतहरू
दोभाने मेलाका भेलाहरू र
साठी मुरेका पेटी हुँदै
मनका गोलार्ध्दबाट भूमध्यरेखामा
खग्रास र खण्डग्रास
ग्रहण लागे भने
मोतियाविन्दुहरूलाई
राखिनेछन्-—
युग र चेतनाबोधका
शल्यक्रियाका सघनकक्षहरूमा
स्मृतिका बहारहरूमा, बहावहरूमा अनि बगरहरूमा
छेलोखेलो गर्दै
ईंवाखोलाका छालहरूमा
सुस्केरा हाल्नै पर्ने भो—
त्यसैले अब महासागरहरू,
हिन्द महासागर
गंगानदीहरू, सप्तकोशी
तमोर, ईंवाखोलाहुँदै सिदिङ्गमाबाट
कुम्भकर्णहुँदै पाथीभरा भाक्तै श्रीजङ्गका प्रतापहरूले
अबईंवाखोलामाथितिरबग्दछसलललमाथिकञ्चनजंगाकाशिरबिन्दुभन्दामाथि
* Waiting for Godot by Samuel Beckett
सेप्टेम्बर ११, सन् २०१०
कालीखोला -२(तेम्बोक), ताप्लेजुङ्ग, नेपाल । अबुधाबी श्रमशिविरबाट।
[Sent to Sanjaal Corps via Email]
मनोज बोगटी – रिङटोनको देश
-हेल्लो…
-क्याफेमा?
-ओके, ल ल…
***
मल्टिकलर्ड हेल्लोहरूको
माकुरी जालबीच
मच्चिँदै हल्लिरहेको रङहीन आवाजलाई
जीउ जोगाउन साह्रो
यो रिङटोनको देशमा।
गणतान्त्रिक हेल्लोहरूको कमर्सियल कलरट्यूनभित्र
बिलाइरहेछ
रायोको साग उम्रिने गाउँको सातो।
कति छिटो उभियो हँ
हेल्लोहरू कै ईंटाले
गाउँको ढुकढुकी।
बाख्रा खान पल्केको चितुवा बस्ने डॉंड़ामा
टावर बस्छ
त्यसले बाख्रा मात्र खॉंदैन
मान्छे पनि खान्छ।
कति छिटो पुग्यो निर्माण र पतनको सङ्घारमा
गाउँको अर्ग्यानिक संस्कार।
न अक्षर न आवाज
न गोर्खाको रह्यो
न बङ्गालीको, बिहारीको न अङ्ग्रेजको
हिन्दु ईशाई न शिखको।
यो ग्लोबल भाषाको रक्सी पिउन पल्केदेखि
लोकगीतहरू
शोकगीत जस्तो बज्न थालेको छ।
कसैसित रहेन आवाज
आफ्ना आवाजहरूको रङ बसेन अनुहारमा।
आवाज र अक्षरहीन संवेदना
फना उठाएर घिस्रिरहेछ
एलसीडी ग्लोबमा।
बिहानै आइपटले गाउने
भजन
गाउँभरि डुल्छ। बिजुली छ भने मात्र पूजा हुन्छ।
भजनको भॉंच्चिएको जीउभरि सल्बलाइबस्छ
उपभोक्तावाद।
घर-घरको छाना हुँदै
सर्दै आइरहेछ
असम्वेदित् सलह सभ्यता
मल्टिकल्चर्ड झण्डा बोकेर।
स्कुसको जरा र फर्सिको मुन्टा
कुखुराको सुलीले बॉंचेको डल्ले खुर्सानीको सम्झना
आह!
अझ पनि
कति बल्झिन्छ शहर पसेको गाउँलाई।
आह!
कति साह्रो पर्छ अचेल
आँगनका दुबोहरू टेक्दै-टेक्दै
नागबेली बाटो ओहोर-दोहोर गर्नु
गाउँ फर्केको शहरलाई
फिता चुट्टिएको चप्पलमा।
ठूलो मल्टिकलर्ड झोला भिरेर
रिङटोनहरूको फेरी बजाउँदै आइपुग्छन्
अम्बानीहरू
घरै दैलोमा।
कति गाह्रो छ अहिले वेदलाई लाज राख्नु।
ग्रन्थबाट एलसीडीमा घुस्रिएका मन्त्रहरू
ट्याटु खोपेको पाखुरा देखाउँदै बस्छन्।
सेल्फोनिक मनको भित्ताबाट उप्किदै झर्छ र मर्छ
संवेदनाहरू
एसएमएसको लिलिपुट अक्षरहरूले लेखिन्छ जीवनको नयॉं संस्करण।
( उः अर्जुन
एसएमएस गर्दैछ।)
एलसीडीभरि पोखिएको पुरूष
थाहा पाउँछे उर्मि।
असंवेदित् अनुहारको छॉंया दलेको नयॉं किताब पढ़ाउन
कसले ठड़ाएका हुन्
गाउँको चिसो हावा बग्ने डॉंड़ा-कॉंड़ा
टावरे स्कूलहरू?
हेर्नुहोस् त
देशको माटोको रानीमासुमा नै मुख गाड़ेर
घाउ नै घाउ बनाइरहेका छन्।
कस्तो टोक्ने
इकोनोमिक डॉंठहरू हुन् ती।
छोरीले सिकरभित्र बिस्तारोस्वरमा आइलबयू भनेको सुन्दा
बाहुनी बोजुले किन खोतलेका होलान्
पुराना चिठ्टीको त्यो पोको?
कसरी छुट्टियो नि संवेदनाको नाता पनि
ढिलो नढिलो ढुकढुकिने लामो केश पाल्ने चिठ्टीलाई
फर्किएर पनि हेर्दैन सबैतिर चिरिएको जिन्स लगाउने त्यो एसएमएसले।
सबै आ-आफ्नो झण्डा बोकेर बस्ने त्यो ग्लोबलभिलेजमा
कसैले मोइ पार्छ कि
यो संक्रमणको तिर्खा मेट्ने।
ए सॉंच्ची
पाठक तपाईं कुन दलको?
रिलायन्स कि एयरटेलको ?
युद्धप्रसाद मिश्र – लौ न मैले के गर्ने ? (नेपाली बाल कविता)
बाबु जान्छन् दाउरा काट्न
आमा जान्छिन् मेला
घरको धन्दा गर्दा गर्दै
जान्छ मेरो बेला
लौ न मैले के गर्ने ?
मनको कुरा उर्ली उर्ली
मनैभित्र थाक्छ
ठाडै खुट्टा मुग्लान्तिर
भागौं भागौं लाग्छ
लौ न मैले के गर्ने ?
आमा भन्छिन् छोरालाई
पढाउनु पर्छ
बाबु भन्छन् आकाशबाट
बर्सिन्छ र खर्च ?
लौ न मैले के गर्ने ?
पढ्ने कुरा गर्दाखेरि
झर्को फर्को गर्छन्
मलाई र आमालाई
आँखै मात्रै तर्छन्
लौ न मैले के गर्ने ?
इस्कुल जान्छन् गाउँघरका
सबै साथी भाइ
चराउनु पर्छ मैले
जिमिन्दार्को गाई
लौ न मैले के गर्ने ?
मलाई भने सधैंभरि
पढूँ पढूँ लाग्छ
जाँचो पाँचो नमिल्नाले
मनको रहर भाग्छ
लौ न मैले के गर्ने ?
कैले काहीँ सिकाउँछन्
पुरेत बाजे आई
मनैमनले क ख भन्छु
चराउँदै गाई
लौ न मैले के गर्ने ?
बारखरी पढ्ने मेरो
सार्है ठूलो धोको
तर मैले बोक्नु पर्ने
सधैंभरि डोको
लौ न मैले के गर्ने ?
पहिलो पटक
कुन कालिगढले उदास बनेर
भगवान कुँदयो होला ?
कुन भक्तले
कुन मितिमा
कुन फूल चढायो होला
र कस्ले राख्यो होला मन्दिरमा
चुपचाप बस्न सिकाएर,
यो निर्वासित भगवान
कहिलेसम्म
मान्छेको शरण परिरहन्छ हँ ?
रोशीको बगरमा गिट्टी कुट्ने
स्वास्नीमान्छे सोधिरहन्छे
क्षितिज नफाटुञ्जेल
सपनाभन्दा अग्लो गिट्टी थुपार्छे
थुप्रोको आडमा
अढाइ बर्षे नानी हुर्काइरहेकी छे,
बामे सर्दै रमाएर नानी पुतली पछ्याईरहेछ,
आमालाई छोडेर टाढा पुगेको छ
उस्ले गिट्टी कुट्दा बुन्ने सपना
रोशीको पानीमा झर्दै गरेको
चन्द्रमाभन्दा सुन्दर छ,
उस्को धरातल
मन्दिरको देउताभन्दा शालीन छ,
उस्को नानीले पछ्याउने बाटो
इन्द्रेणीभन्दा लामो छ ।
हत्केलाका ठेलाहरु हेरेर
फूल जस्तो कल्पनामा हराउँछे,
गिट्टी कुट्दाको टकटकसँगै
काब्य रच्छे र झयाउरेमा भन्छे
कायर बनेर ढुङ्गामा लुक्ने
यो भगवान गिट्टी बनेको छ ।
पिठ्युँमा नानी
काधमा घन लिएर
रोशीले बगाउन नसकेको
ढुङ्गा फूटाउने उ
दुनियाले पुज्ने भगवान फूटाउँछे,
दुनियाले तिरस्कार गरने
बाउ नभेटिएको नानी
भगवान मानेर हुर्काइरहेकी छे,
घरबाट निकालिएकी
गाउँबाट खेदिएकी
बिस्थापित उ
सिन्दुर इन्द्रेणीलाई बुझाएपछि
मन्दिर बनाइने ढुङ्गा गिट्टी बनाउँछे
भगवान पुजिने ढुङ्गा गिट्टी बनाउँछे
घर बनाउने ढुङ्गा गिट्टी बनाउँछे
गिट्टी बेचेर नानी पाल्ने उस्लाइ
भगवान पुजिने धेरै ढुङ्गा फूटाएपछि
यो निर्जन दुनियाँले भन्ने गरछ
उ इश्वर फूटाइरहन्छे ।
प्रतिमा के.सी. – पराईको माटोमाथि
आज भोलि पर्सि भन्दै भाका सरिराछ
पराईको माटो माथि आँशु झरिराछ
अग्लो थियो आदर्शको सगरमाथा
घरि घरि ठेस लाग्दा मन मरिराछ
बाध्यताको हुरीले प्रदेशमा धकेल्यो
गाउँघर Continue reading “Pratima KC – Parai Ko Mato Mathi (Nepali Gajal)”
साबित्रा काफ्ले – अस्थीपन्जर पहाड
ग्लेसीयरमा रेटीएर
पत्थर बनेको मन
दिनहूँ जुवारी खेल्छ
आफ्नै ऊल्झनहरुसँग।
बुनेर बैसका रङहरु,
आँखामा खेल्छन्
ईन्द्रधनुसी छाया,
सुन्य सँघारमा
बएली खेल्छन् सपनाहरु।।
क्याक्टसमा रोपेर,
फ्यान्टेसी भाब
प्रेमीला साँझहरुमा,
नजन्मदै मर्छन्
बबुरा ईच्छाहरु
अर्गाज्ममा पुगेर।
निस्तेज मनको
सुषुप्त चाहनाहरु,
पोखिन्छन् अनायसै
जुनेली रातको
अधर भएर,
अनिदो अनुभूतीमा
लुकामरी खेल्छन् तिर्सनाहरु।।
रातो घाम ओडेर,
ब्युँझन्छ बिहान,
सुनौला बुँदहरुमा
प्रतीबिम्बीत हुन्छन्
रङ्गीला दिनहरु।
घुम्टो खोलेर आकाश
अँगालो मार्छ
प्रेयशी पहाड
बिर्सेर सारा ऊल्झनहरु।
विप्लव ढकाल – च्याउको जङ्गल
यही झन्डाबाट उखेल्छु घन
र फुटाउँछु आफ्नै निधारको चट्टान !
यही झन्डाबाट निकाल्छु हँसिया
र भत्काउँछु आफ्नै विचारको पर्खाल !
हतियार र औजारले पिटीपिटी
प्वाल पार्छु मस्तिष्कमा
र बनाउँछु रोटी !
त्यही रोटीको गोलाकार सुरुङबाट
बाहिर निस्केर
म उड्छु अब यो नीलो आकाशमा !
तिमीहरुले
चामलको दानामा लेखेछौ
मेरो इतिहास !
सागको पातमा लेखेछौ
मेरा गीतहरु !
मेरै विचारलाई सिक्री बनाएर
पशुको तबेलामा बाँधेछौ मलाई !
मेरै हड्डीलाई मुरली बनाएर
आवाजको विपक्षमा बजाएछौ मलाई !
म गर्छु अब समुद्रमन्थन
र पिउँछु हलाहल विष !
म खोस्छु कृष्णको हातबाट मुरली
र उठाउँछु सुमेरु पर्वत !
विष्णुलाई जमिनमा ओरालेर
म चढ्छु अब गरुडमाथि !
महादेवको घाँटीबाट निकालेर
म लउँछु अब सर्पको मफलर !
मरुभूमिमा
पसिनाले बालुवा मुछेर खाएको छु मैले !
अफ्नै रगतको घुट्काले
भिजाएको छु घाँटी !
बाँस चपाउँदै टुकीको सलेदो चुसेर बाँचेको छु म !
मेरो खप्परभित्र केही छैन – विचारशून्य छु म !
यो च्याउको जङ्गलभित्र
एउटा निर्जीव भीडको विपक्षमा उभिएर
उखेल्छु आफ्नै टाउको
र भुइँभरि टक्टक्याइदिन्छु !
केही बिस्कुटका खोल
रोटीका टुक्रा चप्पलको फिता
मृत उडुस र पुत्लीकिराहरु
खस्छन् मेरो मस्तिष्कबाट !
यति रित्तो बनेछु म
कि यो विचारशून्यता नै मेरो शक्ति हो !
यही विचारशून्यताको हतियारले
म अब आक्रमण गर्छु
र जलाउँछु तिम्रो विचारको लङ्का !
के थाहा तिमीहरुलाई-
मभित्र कसरी उम्लिरहेको छ खरानी
के थाहा तिमीहरुलाई-
म किन निदाउन सक्दिनँ रातभरि
युद्धमा मरेका केटाकेटीहरु
उखुको राइफल बोकेर लखेट्छन् मलाई
म तिम्रो तस्विरपछाडि लुकेर सास फेर्छु !
तरबारमा झुन्डिएका टाउकाहरु
गीत गाउँदै लखेट्छन् मलाई
खरानीबाट उठेर
क्षतविक्षत कङ्कालहरु
आफ्नो जीवनको मूल्य माग्दै
लखेट्छन् मलाई
म झन्डाले मुख छोपेर आँसु पुछ्छु !
संसार बदल्न िहंडेको म
अब आफैं बदलिएँ !
यो च्याउको जङ्गलभित्र
िरंगटा लागिरहेको छ मलाई !
यो मेसिनको शरीरभित्र
तरङ्गिदै छ जीवनको कम्पन !
म तिम्रा आदेशहरुलाई अस्वीकार गर्छु-
अब मान्छेको लासमा घोटेर
खुकुरीमा धार लगाउन चाहन्नँ म !
अब मान्छेको रगतको मूल्यमा
आफैंलाई गुमाउन चाहन्नँ म !
यही झन्डाबाट उखेल्छु घन
र फुटाउँछु आफ्नै निधारको चट्टान !
यही झन्डाबाट निकाल्छु हँसिया
र भत्काउँछु आफ्नै विचारको पर्खाल !!
– नयाँ बानेश्वर
काठमाडौं
प्रकाश थाम्सुहाङ – चासोक
नयाँ दिन
नयाँ मौसम
नयाँ परिवर्तनमा
पखालेर सप्पै क्षयग्रस्त पुराना बिम्बहरू
पुरानो जग
पुरानो घर
पुरानो राष्ट्रियता
आऊ सोल्टिनीहरू
नयाँ घाम लागेको बेला
नयाँ अन्न पाकेको बेला
नाचौं उल्लासले
नाचौं उमङ्गले
च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ
च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ
नयाँ संरचनाका लागि
नयाँ जीवनका लागि
हामी विजयको नजिक
हामी प्राप्तिको नजिक
अब, अग्लिएर चेतनाको कञ्चनजङ्घा
डाकौँ सहस्र उत्पीडित हंसहरू
डाकौँ सहस्र सिमान्तीकृत मुटुहरू
डाकौँ सहस्र मुर्झाएका सातोहरू
भाकौँ पवित्र मनले
मुजिङनाखेयङना
र बोलाऊँ ताजा हावा
लिऽखुरी लिऽऽखुरी
लिऽखुरी लिऽऽखुरी,
यो गुम्सिएको युगमा
जन्माऊँ नयाँ भ्रुण
साक्षी छन्
यो हावा
यो पानी
यो जङ्गल
आऊ निर्वासित मनहरू
जाग पराजित आत्माहरू
लेखौँ सुनौलो इतिहास
कोरौँ आफैले आफ्नो भाग्य
च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ
च्याङ्ब्रुङ ब्रुङ
आऊ सोल्टिनीहरू
नाचौँ उल्लासले नाचौँ उमङ्गले
नयाँ संरचनाका लागि
नयाँ जीवनका लागि ।
1. चासोक : किराँत लिम्बूहरूका एक उधौली चाड, जसमा नयाँ अन्नहरू भित्र्याइने गरिन्छ ।
2. मुजिङनाखेयङना : मेन्छामगेन याप्मी कुबोक्मा (मानिसको उत्पत्ति) मुन्धुमअनुसार लिम्बूहरू मुजिङनाखेयङनाका छोरा सुऽसुवालिऽलिम याक्थुमहाङका सन्तान हुन् । मुजिङनाखेयङना हावाबाट गर्भवती भएको हुनाले आफनो छोरालाई हावा-बतासको छोरा भनेर सुऽसुवालिऽलिम भनेर न्वारान गरिदिइन् । यो नामको अर्थ सुस्तरी चल्ने बतास लाग्छ । मुजिङनाखेयङनाले आफनो दौतरीहरू नभेटेपछि थकित उनी रूखमा चढेर लिऽखुरी लिऽखुरी भन्दै मीठो हावा बोलाएर दौतरीहरूको तिर्सना मेटिन् । आज पनि रूखको फेद वा कतै थुम्कीमा बसेर लिऽखुरी लिऽखुरी भन्दा मीठो हावा चल्ने गर्छ ।