Tag: Nepali Kavita

Bikram Subba – Ragat

विक्रम सुब्बा – रगत

रगतको आफ्नै मगज हुँदैन
दिमागका हरेक रेसामा रगत नपुगे
गिदी मर्ला र समाज बदल्ने
संघर्षको मार्गचित्र कसले सोच्ने?

रगतको आफ्नो आँखा हुँदैन
आँखाको नानीले रगत खान नपाए
दृष्टीहरू मर्लान्
र, स्वतन्त्र मानिसका अनुहार केले हेर्ने?

रगतको छुट्टै कान हुँदैन
कानका सबै अबयबमा रगत नपुगे
श्रव्यशक्ती मर्ला
र, मानिसको विजयी गीत केले सुन्ने?

आफ्नो ओठ पनि हुँदैन रगतको
आधरका हरेक सिरामा रगत नपसे
आमाका चुम्बनलाई
केले ममतामयी, ज्युँदो र न्यानो बनाउँने?

रगतको आफ्नो गला हुँदैन
पुग्दो रगत कण्ठमा सिंचित नभए
निर्जीव गलाले
मुलुकको मायामा
गर्विलो गीत कसरी गाउला?

रगतको आफ्नो हात पनि हुँदैन
देशबासीका सहस्र हातहरूमा रगत नपुगे
हातहरू पनि मर्लान्
र ठूठाजस्ता हातले हतियार समाउँदैनन्
अनि सिमानाका प्रत्येक गौँडामा
देशको रखवारी कसरी गर्ने?

कुनै किसिमको मुटु पनि हुँदैन रगतको
मुटुका अणुअणुमा रक्तकण नपुगे
मुटु पनि मर्ला
र आर्यघाट पुगेको मुटुले
सारा नेपालीको ढुकढुकी कसरी बोलिदेला?

फोक्सो पनि हुँदैन रगतको आफ्नो
फोक्सोका दुबै फप्लेटामा हर्दम् रगत नपुगे
फोक्सो मर्ला र मृत फोक्सोले
जातजातका मानिसले कसरी सास फेर्ने?

पाठेघर पनि हुँदैन रगतको
हरेक जवान युवतीका गर्भाशयमा
नित्य स्वच्छ रगत नपुगे
सृष्ठीको मुहान मर्ला
र क्रन्तीवीर जन्माउँने
मातृसपना कसरी पुरा होला?

रगतको हिँड्ने खुट्टा पनि हुँदैन
खुट्टाका हड्डी, नसा र मांसपेसीहरूमा
मनग्गे रगत नपुगे
खुट्टहरू मर्लान्
त्यसपछि त,
परिवर्तनको नयाँ क्षितिज टेक्न
इन्क्लाबी जुलुसमा कुन पाइला हिँड्लान् ?

Krishna Prasai – Sano Samjheko Man Parchha

मेरा सारा मौनतालाई चिरेर–
मनै बिथोलिने गरी–
एक पटक त उसले,
आफु सिंगैको मोल सोधी,
मानौ ऊ रेडियो र टेलिभिजन झै भएर,
मेरो घरमा भित्रिएकी हो।
सबै थोक किन्नु पर्ने शहरको संस्कृतिमा,
मानौ उ पनि सौदा भएर
मेरो घरमा किनिएकी हो।
सौदा र उसमा–
फरक यति छ,
जबरजस्ती हक जमाउने छुट छ उसलाई।
पटक–पटक सिमाना नाघेर
मेरै कपाल समाउदै,
मलाई घोडा बनाउने पनि,
छुट छ उसलाई।
उसका एस्ता मनोमानी विरुद्ध,
म विरोध वा आन्दोलन गर्न सक्दिन।
रिसाएर कट्टी गरीरहने उसको जिरह विरुद्ध।
म उसलाई निषेधाज्ञा भर्न पनि सक्दिन।
मैले बरोबर हात्ती भैदिनु पर्ने,
उसको उर्दीलाई कुनै कानून पनि लाग्दैन।
जुन नगर भन्यो, ऊ त्यही गर्छे।
जुन नखा भन्यो, ऊ त्यही खोज्छे।
कहिले काही उल्टो बोलेर–
सुल्टो गराउनु पर्छ उसलाई।
यति हुदा–हुदै पनि,
म उसलाई सजाय दिन सक्दिन।
म उसलाई अयोग्य ठान्न पनि सक्दिन।
ऊ रुनु मेरो कम्जोरी हो भनेर,
तपाईले विश्वास गर्नु भएको छैन भने,
ऊ अरु कोही नभएर,
म भन्दा उमेरले चालिस वर्ष कान्छी–
मेरी सात वर्षे छोरी प्रविधि हो।
मलाई उसको हासोमा मेरो सृष्टी मुस्कुराएको मन पर्छ।
दिनहु कलम र कापी समातेर उसले– प्रश्न सोधेको मन पर्छ।
र कहिले काही,
मेरो उमेर स्वातै घटाएर,
उ जस्तै सानो सम्झेको मन पर्छ।

Acharya Prabha – Tarun Man Ko Apil Yauwana Lai

(यौन कबिता)

तिमी यौवनको मातले निथरुक्क भिजेको बेला
म बैँशको उन्माद बोकेर
आँधीको बेग बनी आउँला
त्यो पल केवल तिमी हुनेछौ
मेरो चाहनाभित्र
अनी म हुनेछु
तिम्रो लज्जित भावनाभित्र
म आवेगले मात्तिएको Continue reading “Acharya Prabha – Tarun Man Ko Apil Yauwana Lai”

Sharad Nirola – Kesh Raashi Le Jhataro Handa

शरद निरोला – केशराशिले झटारो हान्दा

पानीले लतक्क भिजेको केशराशिले
जब मतिर एक्कासी झटारो हान्छ्यौ
उछिट्टिएर मतिर दौडेका ती सहस्र जलबिन्दुहरुमा
आत्मसात भै म निथ्रुक्क हुन्छु
अनायासै बादल बिनाको आकाशमा गर्जन सुन्छु
बिना मौसममैं पनि बर्षाको अनुभूति पाउँछु

तिम्रा मृगनयनद्वारा शुरुमैं हताहत त छँदै थिएँ
कम्मर चुम्ने केशराशिले अर्कै मात लगाएको छ
बडो नराम्रोसंग तिम्रा केशहरुमाझ भौतारिएको यो मुटु
बाहिर आउने बाटो नपाएर अलपत्र छ

तिम्रो रुपरेखा कोर्ने बेलामा ब्रम्हाका नौनारी नै गलेहोलान्
समस्त अप्सराहरूको सौन्दर्य निचोरी तिम्रो नक्सामा हालेहोलान्
“फाइनल प्रोडक्ट” का रुपमा तिमीलाई आफ्नो अगाडि देख्दा
आफैं आशक्तिको द्वन्द्वमा फँसे होलान्

भगवान ब्रह्माकै नियत डाँवाडोल गराउने तिम्रो रुप अघि
यो बबुरो मनुवाको नियतको मूल्य के
मलाई त केवल केशराशिकै भुलभुलैयामा बाँच्नपाए पुग्छ
नबाँचु त जीवनको अर्थ नै के?

मेरील्याण्ड, यू.एस.ए.

Manoj Bogati – Kathe Sambedana

तिम्रो संवेदनामा काठ पस्दै गइरहेछ।
••
अब कुनै पनि शरीरबाट उड़ेर जानेछ लाजको सह
मरूभूमि मात्र हुनेछ शरीरको बालुवा।
तिर्खा-तिर्खा-तिर्खा
तृप्तिको हाहाकारमा बॉंच्ने छ संवेदना।
•
मृत्युको त्यो कालो भयले खोल्न सक्दैन
आँसुको ताला
प्रेमको त्यो कोमलता
सुक्नेछ
फूलमा।

-त्यसपछि कहिल्यै पुनरावृत हुनेछैन सृष्टिको वचन।
•
म तिम्रो खस्रो ओंठ छोएर भन्नसक्छु
त्यसलाई कोमलताको मातको सुगन्ध आउँदैन।

कति पातलो छ तिम्रो मनको पाप्रा
जहॉं आमाको मृत्युको एक थोपा शोक अड़िन सक्तैन।

तिम्रो आँखाको सुरूङबाट छिर्ने
संसारको वासनाको त्यो सौन्दर्य
कुनै कम्पनीको ब्राण्ड जस्तो टॉंसिएको छ
शहरमा उभिने होर्डिङहरूमा।
•
त्यो यान्त्रिक यौनको गर्मीमा
भटाभट मर्दैछ अनुभूति।

तिमी नै भन
च्याटिङमा आउने
टुक्रिएका अक्षरहरू
तिम्रा स्वास्नीको ठूल्ठूलो सासभन्दा अर्थपूर्ण छ?
••

तिम्रो संवेदनामा काठ पस्दै गइरहेछ।

Yatiraj Ajanabee – Ma Aatankabaadi

यतिराज अजनबी – म आतंकवादी

मेरो मस्तिष्कको आगनमा
भावनाका च्याङ्बा र मैचाङहरू
भौतिकताको ठटाउँदै
डम्फु र मादल
सेलोमा आडम्बरको
नाचिरहन्छन हमेसा

निमन्त्रणा आउँछ मलाई
त्यो नृत्यमा भाग लिन
धन्यवाद ज्ञापन गरी
गर्दै सेलोको मेरो
अनभिज्ञता प्रकट
अनंगीकार गर्छु

उनीहरू देखी मेरो दरिद्रता
गिज्याउँदै गिरफ्तार गर्न
खोज्छन मलाई
अवाक हुन्छु म धेरै बेर
जब मेरो मौनताको
लाभ लुट्न खोजिन्छ
मेरो आँखाबाट फिलुङगा छुट्छ
म आतंकवादको शरणार्थी हुन्छु
म यिनीहरूको बिभत्स,
पाशविक हत्या गर्छु

कतैबाट
कसैबाट
यसको भत्सर्ना हुँदैन
लस्कर ए तोइबकी आमा
हफिज देखी
अलकायदाका पिता
लादेन सम्म मेरै
शाखा सन्तान हुन्
यद्यपि मेरो नाम
रेड कर्नर नोटिसको
तपसीलमा छैन
इन्टरपोलले मलाई
किन चिन्दैन ?

८ अगस्ट २००९, एड्लेड

Sarita Tiwari – Ma Timi Sanga Saha Astitwa Banchdina

सरिता तिवारी – म तिमीसंग सह-अस्तित्व बाँच्दिनँ

जब अस्तित्व बोकेर महासत्तको
मिथकहरू
मेरो सीमाभित्र प्रवेश हुन्छन्
आमाहरुका सपनाहरु
चोरी हुन थाल्छन

जल अवस्थितिपुर्ण
मेरा सीमाहरुबाट
पानीहरु हराउँछन
र
क्रमश:
हामी काकाकुलको स्थितिमा आइपुग्छौं

तिमी कस्तो देशभक्ति गाँउछौ ?
पत्थरहरु त गीत गाउँदैनन्
पत्थरहरुभित्र मुटु हुदैन
माया हुदैन
जेसुकै भनौं
पत्थर संवेदनामा कहिल्यै रुँदैन

नखरा नपार
मैले बुझिसकें
तिमी स्वाभिमान बेचेर
देश भुट्ने सपना किन्छौ

म त
आफ्नै पाखुरीले सृजना रोप्ने मान्छे
आफ्नै पसिनाले माटो भिजाएर
आफ्नै औंलाहरुले
भाग्य खेप्ने मान्छे
मलाई सपना देख्न मन लाग्छ – मुक्तिको
यतिखेर भयानक अग्निमा होमिएर
मानचित्रभरी दुखेको छ देश

ए मिथकहरू !
रगत उम्लन देऊ
म
अप्रितम संचेतेनाको चिराग बालेर
बस्तीहरुमा आउनेछु
तिम्रो शमनीसत्तालाई चिर्दै
मान्छे-मान्छेसम्म आउनेछु

२०५५ / १ / २७

Bhupin Byakul – Naksa

भूपिन ब्याकुल – नक्सा

पुर्व, पश्चिम, उत्तर, दक्षिण
कुनै दिशाहरु छैनन्
कुनै निश्चित अक्षांशा र देशान्तरहरु छैनन्
कुनै निश्चित सीमानाहरू छैनन्
पानिमाथी लेखेको प्रेमिकाको नामजस्तो
मात्र एउटा प्रिय अनुभूति छ
मात्र एउटा गहिरो आभाष छ
एउटा नबुझिने ग्लोब छ
जसमा स्पस्ट बुझिने
देशका कुनै नक्साहरु छैनन् !

कुनु प्रयोजन छैन
कुनै उदेश्य छैन
मात्र उदेश्य छ भन्ने भ्रम छ-
यो नक्सा बनाउनुमा
नभएका सीमानाहरू काट्नु छ
नभएका बाटोहरु छिचोल्नु छ
जानीनजानी
छालहरुले पखाल्ने समुद्रको किनारामा
सपनाहरुको सुची लेख्नु छ !

हावामा कोर्नु छ प्रेमपत्र
र त्यसलाई सुरक्षित
झोलाभित्र राख्नु छ
हिड्दाहिड्दै
यात्रामा हराएँ भने
यही नक्सा हेरेर
नभएका सीमानाहरु हुँदै
नभएका बाटोहरु काट्दै
नभएका दिशाहरु छिचोल्दै
पुग्नु छ –
नपुग्न भनेर हिँडेका अनाम ठाउँहरुमा !

Umesh Rai ‘Akinchan’ – Sanghiyata

उमेश राई “अकिञ्चन” – संघियता

शासक
तिमीलाई घडि मनपर्छ वा समय ?

शासक
तिमीलाई फूल चाहिन्छ कि माली ?

भन
तिमीलाई
मेरो कविताको
कस्तो हरफ मनपर्छ ?

तिम्रो अनुहारजस्तो
वा
भोको नाङगो नेपालीजस्तो ?

आहाराको खोजीमा
प्रत्येक बिहान बाँसझ्याङबाट
उडिरहेका बकुल्लाझै
दिनहुँ
तेस्रो विश्वको
पासपोर्ट बोकेर
उडिरहेछन् हजारौं मदनहरू

उस्तै छ कर्णालीको कछाड
उस्तै छ कालापहाड जानेका कहानी

चुनावी नारामा
धेरै पटक सुनियो
उस्तादले गाएको
राष्ट्रवादको गीत
र
देखियो धेरै–धेरै
काचुली फेर्नेहरूलाई
सिँहदरबार छेउ

हामीलाई मनपर्देन
कालो जुत्तामा उभिएको मान्छे
कालो घोडा चढेको सालिक
अनि
बिरूपाक्ष भन्दा
कुरूप बनाइएको
कालो काठमाडौं

हामीलाई फर्काइदेउ
हाम्रो सानो संसार

हामी तराइको घुङी र सिपीले बाँचौला
हामी पहाडको चण्डि र भैलीमै रमाउला
हामी कर्णालीको कछाड नै लगाउँला

हामी हाम्रै आँगनको फूल बनौला
हामी हाम्रै माटोको माली बनौला ।

Dr. Mohan Prasad Joshi – Ghantilai Swatantra Paren

डा. मोहनप्रसाद जोशी — घाँटीलाई स्वतन्त्र पारेँ

सुट फुकालेँ, टाई फुकालेँ,
घडी फुकालेँ, फोन फालेँ,
खुट्टामा हल्का जुत्ता हालेँ,
ढोका उघारेर हिँडिहालेँ |

सडक र मोटर बाइपास गरेँ,
एउटा गोरेटोमा प्रवेश गरेँ,
लम्केर अगाडि बढ्दै गएँ,
रिङरोड छिचोल्दै पारि गएँ |

हिँड्दै जाँदा अलि टाढा पुगेँ,
रूख, बिरुवा र डाँडा देख्न पुगेँ,
अलिअलि जङ्गल जस्तोमा पुगेँ,
त्यहाँ म हल्का बन्न पुगेँ |

कोलाहल काठमाडौँ पछाडि छाडें,
सहरिया बोझलाई विसर्जित पारेँ,
टाईबिना घाँटीलाई स्वतन्त्र पारेँ,
अलिकति हिँडेर आनन्द उमारेँ |

(डा. मोहनप्रसाद जोशीको ‘कहाँ छ ठाउँ ‘ नामक कवितासङ्ग्रहमा समावेश भएको |)

Sushma Manandhar – Batti Muni Ko Andhyaro

सुषमा मानन्धर – बत्तिमुनिको अँध्यारो

मेरो भोगाईसँग
सर्वथा अपरिचित
यो तिम्रो अनभिज्ञता
स्वाभाविक हो या
तिम्रो कुनै अभिनय
हेराई मात्रले
जहाँ अरुलाई दुख्छ
तटस्थ बनेर
घाउमा ओखति हैन
बरु नूनचूक छरेका छौ
सुकेको हाँगोमा झैं केही नउम्रने
तिम्रा सम्वेदनाहरु !
उदाँगो रातताराहरु केलाएर
जूनकिरीहरुको उज्यालोमा
मैले चाहेर पिन
घाम उदाउन सक्दैन
कोठाभित्र आउने
एक टुक्रा जुनेली पिन
उपेक्षाको कालो पर्दामा
तिमीले छेकेका छौ ।

मेरा आँसुसँग
बगेका पहिराहरुमा
तिमी बगेनौ दुःखले
आत्तिएनौ मेरा आर्तनादहरुमा
निर्निमेष हेरिरह्यौ
म पुरिएको ।
सहानुभूति ओढेर यताउता
अरुका पुराना खतहरुमा समेत
दुखेको अनुभूति गराउँदै
तिमी रोयौ र छाड्यौ
अनगिन्ति सान्त्वनाका धापहरु ।
यति आसन्न तिम्रो छेऊ
तर पनि छोएन मेरा दुःखले
पग्लिएनौ तिमी जम्नुबाट
ममेरो पीडा
शायद तिम्रो लागि
बत्तिमुनिको अँध्यारो ।

Abir Khaling – Sambedana Swar

अबिर खालिङ्ग – संवेदना स्वर

मेरा हात खुट्टा काटेर
पर मिल्काईदियौ
र जितें भन्दै
कुटिल हाँसो हाँस्यौ ।
तर मैले जोगाईराखें
मेरो एक मुठ्ठी विरोध … मेरो मुटुमा ।

आँखा फोर्‌यौ /
कान काट्यौ
जिब्रा Continue reading “Abir Khaling – Sambedana Swar”

Mohan Swaroop – Lukayekai Maya Mitho

मोहन स्वरूप – लुकाएकै माया मिठो
(Sent To Sanjaal Corps Via Email)

लुकाएकै माया मिठो देखाएको भन्दा
तर मैले थाहा पाएँ तिम्ले तारा गन्दा

तिम्रो नाम के हो भन्दा नामै छैन भन्यौ
आफ्नै शिर निउँर् याएर औलाहरू बुन्यौ

लजालु त्यो मुहारमा माया देखेँ मैले
मिल्ने साथी भन्छ्यौ अरे पागल भन्थ्यौ पहिले

आजकल तिम्रा मुहारमा श्रृंगार देखिन्छ
नीँदमा पनि बोल्छ्यौ अरे यस्तै सुनिन्छ

रिशाउँछ्यौ कि जस्तो लाग्छ धेरै कुरा भन्दा
तर मैले थाहा पाएँ तिम्ले तारा गन्दा

Nira Sharma – Timi Ekli Bana

कुमारीहरुलाई बिहे नगर्ने सल्लाह छ
सिन्दूर पुछिइरहने यो समय
सिउँदो उजाडिएको यो क्षण
अब सिउंदोमा कुनै रौनक छैन
जुनसुकै बेला सिनित्त पखालिन सक्छ
सिन्दूरको, अहं कुनै भर छैन

ढकमक्क फूलेको फूलको पात
अनायासै खस्न सक्छ
धपक्कको बैसको पहिलो रात
कालरात्री हुन सक्छ
भो कुमारी, बिहे नगर

बरु बिबाहित छौ भने
बाँझै बस अब तिमी
गर्भे टुहुराकी आमा हुन
गर्भधारण नगर भो,

हो अब नगर गर्भधारण
बाँझै बस बरु तिमी
निर्बाध भोग्नु पर्छ यदि भने
पिडाहरु एकपछि अर्को गर्दै
बाबुको छत्रछायाँबाट बञ्चित
टुहुरा टुहुरी हुर्काउनुको पिडा
एउटा अबोध शिशुको
बा खोई ? प्रश्नको पिडा
भो सहने आँट नगर

बाँझै बस बरु तिमी
हिंसाले हिंसा नै जन्माउँछ भने
हिंसाको बेला सृजित सुक्रकिटलाई
आफ्नो डिम्बमा स्थान नदेऊ
सिउँदो पुछिएका, काख उजाडिएका
हजारौं अवलाहरुको उजाड बस्ती
भो, अरु फैलन नदेऊ

हिम्मत गर, नारी तिमी
बिहे नगरेर, आमा नबनेर
एकचोटी सृष्टिलाई छेकीहेर
सृष्टि चक्र नै रोकी हेर
यदि जीवनमा शान्ति हुने
झिनो पनि आशा छैन भने
मातृ वात्सल्यको लिप्सा नगर
नारी तिमी बाँझी बन
बरु तिमी एक्ली बन ।

काठमाडौं, हाल: अमेरिका ।

Kali Prasad Rijal – Jhel Bho Dherai Jindagi Ma

झेल भो धेरै जिन्दगीमा
झेलै झेल भो
मेरो माया उसको लागि
हाँस्ने खेल भो

के दुख्थ्यो र कलेजी यो
रेट्दा करौंतीले
यति साह्रो दुख्यो आज
छाड्दा निष्ठुरीले
कस्तो मायाजालमा पर्यो
त्यै नै काल भो

आफू पर्यो सोझो नि हौ
मीठो गर्थ्यौ कुरा
मुखै मात्र मीठो रैछ
भित्र धारी छुरा
जीउको नाश धनको कती
यस्तो चाल भो

शब्द – कालीप्रसाद रिजाल
स्वर – रामकृष्ण ढकाल
संगीत – आयूष जोन

Tanka Subba – Abhiyan

टंक सुब्बा – अभियान

अहिले हामी अभियानमा छौ
त्यो कसैलाई थाहा होला
कसैलाई थाहा नहोला
कुन अभियानमा छौ
वा कस्तो अभियानमा छौ भनेर
तर हरेक मान्छेले
चाहेर होस् या नचाहेर होस्
आफ्नो जिन्दगीको
अभियानमा Continue reading “Tanka Subba – Abhiyan”

Shrawan Mukarung – Yas Barsha Ko Dashain

यस वर्षको दसैँ
सत्ताधारी र सत्ताविरोधी
दुवैलाई
यत्ति महत्वपूर्ण हुनेछैन
किनकि–
यस वर्षको दसैँमा
अहिले खाइरहिएको मासुको विशेष स्वाद पाइनेछैन
तर, जनता
यस वर्षको दसैँमा पनि
सधैँझैँ–
केही तनाव
केही दुबिधा
केही खुसी
र धेरै अभाव, दुःख, पीर या व्यथाहरूमा नै रम्नेछन्

यस वर्ष
अखबारहरूमा
कुनै चल्तीको नेता, बुद्धिजीवी या कलाकारहरूका
पढ्नै घिन लाग्ने वर्णमात्रिक उत्तरहरू
जस्तो–
‘टीका थापिन्छ/म्यारिज खेलिन्छ/रमाइलो गरिन्छ’
सम्भवतः कम छापिनेछ
तर,
यस वर्षको दसैँलाई पनि
धर्मशास्त्री डा.प्रपन्नाचार्यले दसैँ मान्नुहुनेछ
समाजशास्त्री डा.कृष्ण भट्टचनले दसैँ मान्नुहुनेछ
अम्बर गुरुङको द…सैँ….,
र वैरागी काइँलाको दसैँ….दस्….सैँ……स…..स
स्…..–मा भने
कुनै अन्तर हुनेछैन

यस वर्षको दसैँमा
सहर र सदरमुकामवासीलाई
युरोप, अमेरिका र अरब मुलुकहरूबाट
जिसस, बुद्ध या गीताका वाणीहरूले भरिएका
प्रशस्त झुत्रा शुभकामनाहरू प्राप्त हुनेछन्

तर,
सहरबाट गाउँ
र गाउँबाट पल्लो गाउँ
कुनै छरितो लिफा भएर,
लाइनसक्दै खसेको सिन्दूरछेउ कुनै वीरबहादुर पुग्नेछैन

तर, सुदूर गाउँको
कुनै अनाम झुप्रोमा
यस वर्षको दसैँ अचानक आश्चर्यको भएर
रातमा टकटक प्रवेश गर्नेछ
जसका बलिरहेका जोर आँखा
आफ्ना वृद्ध बा–आमाका पाउहरू सुमसुम्याएर क्षणभरमै अलप
हुनेछ
त्यसरी नै
सुदूर बस्तीको अर्को कुनै झुप्रोबाट
कुनै निर्दोष अमरसिंह, भीमसेन या भक्ति थापाजस्तो
गोलो, उज्यालो बिहान
निधारभरि अक्षता र कानभरि जमरा सिउरेर सहर्ष बिदा माग्नेछ

यस वर्षको दसैँमा
यस निर्जीव सहरबाट
पत्रिकाको हकर– विदुर क्षत्री
साझा बसको खलासी– कृष्ण यादव
होटेलको कान्छा– भीम तामाङ
रात्रि क्लबकी नर्तकी– सुश्री उर्वशी गुरुङ
र सडकको कवि– श्रवण मुकारुङ
सम्भवतः कसैले पनि छुट्टी पाउनेछैनन्
कसैको साइत जुर्नेछैन/घरसम्म पुग्ने हरियो बाटो खुल्नेछैन

तर,
दसैँको त्यो दिन…
कवि श्रवण मुकारुङलाई
सडकमा फालिएको बम होस् या कफ्र्यू
प्रजातन्त्र होस् वा गणतन्त्र
केही मतलब हुनेछैन
उसलाई आफ्नो ज्यानभन्दा उसको अतीत मीठो हुनेछ
उसलाई आफ्नो प्राणभन्दा उसको वर्तमान प्रीतिकर हुनेछ ।

सयौँ तोपको सलामीसँगसँगै
यहाँको मुख्य श्रव्य–दृश्यहरूमा दसैँ चलिरहेको समय
जसलाई पिएर श्रवण मुकारुङ
आफ्नै पीरहरूको भाङले असन, न्यूरोड र रत्नपार्कका पेटीहरूमा
लखरक्–लखरक् हल्लिरहेको हुनेछ
अथवा–
कहिल्यै नफर्किने गरी गएका पहाडी खोलाहरू
आफ्नो माटो र मूलको असीम मायाले फर्किन्छन् कि भनेर
दिनभरि रोटेपिङजस्तो आशाको झीनो बताससित मच्चिँदै
एकान्तको लतले थकित !
राति अबेरसम्म ऊ निदाउन सक्नेछैन ।

उसका निरीह आँखाहरूमा एकाएक
उसको बाक्लो गाउँ र अग्लो बाँसको झ्याङ लुम्रुङ्ग आइपुग्नेछ
लफङ्गो बाबु, दुब्ली आमा
र तिनका रात, यौवन र दुर्गा–अवतारहरू
जसलाई सम्हाल्ने
रामायण, गुणरत्नमाला, स्वस्थायी व्रतकथा, सँगिनी, हाक्पारे,
जुहारी र लहरी गीतका चकिला श्लोकहरू
सबै–सबै आइपुग्नेछन्– दसैँको गहिरो अंश भएर
ऊ उसको आमासित कुनै स्वर्गीय राजकुमारको लोरी सुन्न
त्यो सपनाको दुर्गमतामा पुग्दानपुग्दै
अनायास !
उसको सम्झनाको पर्वतभरि
पहिलो जानेछ/पुल भत्किनेछ
र ऊ, आफ्नै आँसुको बाढीले बेपत्ता हुनेछ ।

तर, यस वर्षको दसैँमा पनि
संसारको कुनै त्रूmर शासकको हत्या, आत्महत्या
या अपदस्थ हुनेछैन
यस वर्षको दसैँमा पनि
संसारको कुनै महान् देशभित्र सानो देश
जानी–नजानी विलय हुनेछैन
र कुनै पनि महान् देश सिसाभैmँ टुक्रा–टुक्रा हुनेछैन
तर, हाम्रो देशमा
यो वर्ष पनि
खसीको टाउको र मानिसको मगज
असङ्ख्य टुक्राहरूमा टुक्र्याइनेछ
र सम्भवतः यस वर्षको दसैँमा पनि
सत्ताधारी र सत्ताविरोधी
दुवैलाई–
गिदी, आँखा, कलेजो, मुटु र तात्तातो रगत
स्टिम्भन्दा विशेष फ्राई नै मन पर्नेछ ।

तर, जनता
यस वर्षको दसैँमा पनि
सधैँ झैँ–
केही तनाव
केही दुबिधा
केही खुसी
र धेरै अभाव, दुःख, पीर या व्यथाहरूमा नै रम्नेछन्
किनकि–
दुःखको उज्यालो गीत गाउन मानिसलाई कसैले सिकाउनु पर्दैन ।

Dhanraj Giri – Banna Pugyo Madhuparka Mita Sahitya Ko (Nepali Gajal)

धनराज गिरी – बन्न पुग्यो ‘मधुपर्क’ मित साहित्यको (गजल)
(मधुपर्क माघ, २०६७)

बन्न पुग्यो ‘मधुपर्क’ मित साहित्यको
जानेको छ गर्न यसले हित साहित्यको ।

सिपालु छ पैँचो लिन कण्ठ कोइलीको
हाली भाका गाउने गर्छ गीत साहित्यको ।

थियो कुरुक्षेत्रमय यसको जिन्दगानी
लड्यो धर्मयुद्ध भयो जीत साहित्यको ।

मानवता, राष्ट्रियता बन्यो मूलमन्त्र
सिकाउँछ सारालाई प्रीत साहित्यको ।

गर्छ शोध वाङ्मयको बनी यायावर
हिँड्छ खोजी नयाँनयाँ रीत साहित्यको ।

उज्यालो नै उज्यालोको हुन्छ खेती यहाँ
माग्छ किरण प्रभाकरसित साहित्यको ।

सारा जगत् आफन्त हुन् अक्षरका लागि
हो यो साथी मानिसको कि त साहित्यको ।

सबै रङ अटाउने हाम्रो साझा घर
होइन यो निकेतन पीत साहित्यको ।

चाख्छन् जब भावकले यसको नवै रस
मर्छ, मर्छ, पक्कै मर्छ धीत साहित्यको ।

Biplav Pratik – Jindagi Ra Jindagi

बिप्लव प्रतिक – जिन्दगी र जिन्दगी

म पहिले कल्पना गर्थें
अहिले धुम्धुम्ती सोचिरहन्छु
आँखामा सप्तरङ्गी तस्बिर नाच्दानाच्दै
अब सायद आँखामा एउटा फुलो परेछ, सप्तरङ्गी फुलो ।
जीवनमा आएका वसन्त, शिशिर
वर्षा र हिउँदले मलाई
निरन्तर चोट र प्रहार मात्रै दिएको रहेछ ।
म कुप्रो परेर
बाँकी जीवनका बिस्कुनहरू
समयको लठ्ठीले यताउति पल्टाउँदै जान्छु ।
मौसम प्रतिकूल, ओस लागेको छ
चारैतिरको दुर्गन्धले
फोक्सो सास लिन नसक्ने भएको छ ।
आँखा उठाएर हेर्छु
रगत र मासुका चिथ्ला ढुसी परेर गन्हाएको
चिसो पसलभित्र
पकपकी माटो उप्किने गारोमा खिया लागेको कीला ठोकेर
नाइलनको डोरीमा बगरेले सुकाएको बोसोका पत्रहरूझैँ
जिन्दगी सुक्दै जाँदैछ ।

यहाँ केको सार छ ? निस्सार के हो ?
म घोत्लिरहन्छु, तर जवाफ छैन
हुन सक्छ यसको उत्तर पहिले नै भनिसकियो
र हामीले सुनिसक्यौँ
सके सुनेर पनि याद गरेनौँ ।

८ अगस्ट १९९२, घट्टेकुलो

Shrawan Mukarung – Purano Manis

यस धर्तीको सबभन्दा पुरानो मानिसलाई मार्न
सबभन्दा नयाँ कुरा चाहिन्छ

तिमीसित अब
के छ त्यस्तो कुरा…?

सुधारिएको प्रजातन्त्र ?
गणतन्त्र ?

अत्याधुनिक बन्दुक
ट्याङ्क, मिसाइल, रकेटलन्चर
वा–
जैविक Continue reading “Shrawan Mukarung – Purano Manis”