Hari Govinda Luitel – Hat Hat Hatti [Nepali Bal Kabita]

हट् हट् हात्ती उता जा
हट् हट् हात्ती एता आ
घाँटीमा बसेको माउतेले
जता भन्यो त्यतै जा !

लस्की भन्यो लस्किन्छ
अड्की भन्यो अडि्कन्छ
घाँटीमा बसेको माउतेले
दौडी भन्यो दौडिन्छ

दाँतै हेर डेढ हातको
नाकै हेर तीन हातको
नाङ्लाजत्रा कानै छन्
खम्बाजत्रा खुट्टै छन्

रुखै पनि ढाल्दिने
आम्मै कस्तो बलियो
आम्मै कस्तो अग्लो यो !
आम्मै कत्रो मोटो यो !

यत्ति ठूलो हात्तीलाई
सानो फुच्चे माउतेले
जेजे भन्यो त्योत्यो नै
कसरी होला गरा’को –

चार-पाँच टनको हात्तीलाई
तीस किलोको माउतेले
कसरी होला मना’को
कसरी होला कजा’को –

Roshan Subedi – Shabda Gatha

रोशन सुवेदी – शब्दगाथा
(मधुपर्क २०६६ माघ)

ओ ! शब्दको आकाश !
ओ ! समयको आवाज !!

ओ ! जीवनका गीतहरू
छेकेर बन्दुकको मृत्यु हुंकार
टियर ग्याँस र लाठीका लाभाहरू
छिचोल्दै कˆर्युका काला रातहरू
चुडाउँदै
कालो सिक्रीले बाँधिएको समय
भत्काउँदै
अजङ्ग दाशताका सगरमाथाहरू
काला अँध्यारा समय पर्खालहरू छन् ।
यतिखेर
शब्दहरू मुक्तियोद्धा भएका छन् ।

निरकुंशताका बुटमुनि
पिल्सिएका सडक र शब्दहरू
यतिखेर निर्बन्ध भएका छन् ।

कुज्याइएका स्वतन्त्रताका पखेटा
घाइते अस्मिता उठाएर
चेतना र उज्यालो समयको दियो बाल्दै
यसबेला
शब्दहरू उज्यालोका बाटो भएका छन्

ओ नदीको लहर
ओ जीवनका यात्री
अझै यात्रा टुङ्गएिको छैन
अझै तिमीले घाउको मलम बन्नुछ
अझै अधिकारको बाटो कोर्नुछ
अझै च्यातिएका भोटाहरू फेर्नुछ
भोका बस्तीहरू
र रोगले थलिएका अनुहारहरूको सेवा स्याहार गर्नुछ
कालो चुक रातझैँ अन्धकार फैलिएका गाउँमा
चेतनाको आगो पुर्‍याउनुछ ।

अँध्यारा कालो खोपीका षडयन्त्र र
खिया परेका पुरातन आस्था ˆयाँकेर
जनअधिकारका चार किल्लाहरू आफैँ कोरेर
नयाँ नेपालको इतिहास लेख्नुछ
नयाँ नेपालको चित्र कोर्नुछ ।

-साब्ला, तेह्रथुम, हालः काठमाडौँ

Sulochana Manandhar Dhital – Julus

सुलोचना मानन्धर धिताल जुलुस

जीवनका थुप्रै क्षणहरू
जुलुस बनिसकेछन्
अझै झुक्याउँदै
सिङ्गो जिन्दगीलाई
जुलुस
जुलुसै भएर सकिँदै छ ।

Ananda Ram Paudel – Samanti Maya

आनन्दराम पौड्याल – सामन्ती माँया

माँया गरेरै होला
देहातमा नथुनी जिम्दार
श्रीमती र वुहारीको भोट
आफैँ दिन्छ
यता, नथुनीकै सरकार
नतुनीबाटै सिकेर
सम्विधान सभा नबन्दै
राज्य-संरचनाको मोडेल तय गर्छ ।

छुटेको परिवार

एउटा परिवार
जुन जनगणनामा सँधै छुट्यो
सपना
जीजीविषा
संघर्ष
आक्रोश
र तीसँगै रहेको छ ।

Abhas – Maun Barta

(आन्दोलित पवित्र मनहरुलाई)

म समयसित
मौन वार्ता गरिरहेछु
मेरी प्रियतमा
तिमी मौनता भङ्ग नगर

सौम्य छन् तिम्रा आँखा
सागरमा पनि लहर छैन
म समयसित
सुस्तरी साउती खेलिरहेछु
अहिले
म तिम्रो आँखाको शान्तिमा डुबिरहेछु
शान्त सागरमा हराइरहेछु
विन्ति प्रियतमा
तिमी मौनता भङ्ग नगर

आँखामा आँसु बोकेर
एकहुल परेवाहरु
मेरो शीरमाथि उडिरहेछन्
म सुकोमल मखमली रुमाल खोजिरहेछु
आँसुले थाकिसकेँ म
रोदनले थाकिसकेँ

यतिबेला मेरो परिवेश
ममाथि शङ्का व्यक्त गरिरहेछ
औँला ठड्याइरहेछ
मेरो हिम्मतमाथि

तर म मौन छु
त्यसैले आन्दोलित पनि छु

अहिले म
आफैँसित मौन आन्दोलन गरिरहेछु
विन्ति प्रियतमा
तिमी मेरो मौनता भङ्ग नगर ।

Komal Malla – Timi Nai Hau Mero Manchhe

कोमल मल्ल – तिमी नै हौ मेरो मान्छे

एउटा मनमा सयौं मान्छे सयौं मान्छे, सयौं मान्छे
त्यही मनको मिठो साथी तिमी नै हौ मेरो मान्छे
छैन छैन मेरो मन दुख्दै दुख्दै जीउन सक्ने
छाती चर्के, कहाँ हुन्छ मन पनि सिउन सक्ने

कति सुन्छु मन पालुवा फूल जस्तै कोमल हुन्छ
सत्य सत्य नढाटु त आकाश जस्तै निर्मल हुन्छ
त्यस्तै निर्मल त्यस्तै कोमल माया पे्रम हुनु पर्छ
सम्झनाको हातहरुले, हृदय नै छुनु पर्छ
एउटा मनमा सयौं मान्छे ……………

भइ दिए है सङ्लो सङ्लो अमृत सरी पानी जस्तो
परेलीले छोप्दा पनि ब्रम्ह देख्ने नानी जस्तो
मनमा सजाइ गहिरिए भने मोती पनि भेटिन्छ रे
मन फक्राइ उठे भने पियास पनि मेटिन्छ रे
एउटा मनमा सयौं मान्छे ……………

मन परेको मान्छेलाई बिदाई दिन सकिन्छ र ?
अगाध स्नेह मिठो माया कहाँ त्यसै मेटिन्छ र ?
बिदाईको मुहार बाट आसुँ थोपा पुछी आज
राखी देउ है हाम्रो माया सधैं सधैं तिम्रो साथ
एउटा मनमा सयौं मान्छे ……………

तिम्रो मनको मान्छेलाई सम्झाई बुझाई माया दिए
विश्वासको दियो बाली हामीलाई संझिरहे
गरी दिनु पुजा सधै तिमी भित्र देबताको,
चढाइ दिनु फूल नैबेद्य चोखो अमर मित्रताको
एउटा मनमा सयौं मान्छे ……………

बिस्र्यौ भने पाप लाग्छ साथीभाईको आतलाई
बढाइ रहनु जहाँ हुन्छौ पिरतीको हातलाई
हाम्रो पनि भक्ति भाव आमालाई चढाई देउ है
आर्षिकबाद बटुलेर हामीलाई पठाइ देउ है
एउटा मनमा सयौं मान्छे ……………

Tekab Koirala – Dauntari

टेकब कोईराला – दौंतरी

बुटो–बुटोमा चाहार्दै
कट्मेरो बेलौती टोकेर
आधा तिमी खान्थ्यौ
आधा म खान्थें

ब्याङ्ग–ब्याङ्गभित्र लुक्दै
ऐंसेलुको मसिना टोपी टिपेर
कसको सोली ठूलो
प्रतिस्पर्धामा तिमी जित्ने गर्थ्यौ
म हारिदिने गर्थे

हाँगा–हाँगामा लम्कँदै
काफलगेडीहरु बटुलेर
पोल्टा–पोल्टामा भर्थ्यौं
कसको बढी मीठो
मेरो काफल तिमी टोक्थ्यौ
तिम्रो काफल म टोक्थें

कठैबरी आज
तिमी गयौ नौ डाडापारि
म गएँ नौ खोला तरी
बालबयका ती सम्झनाहरु
सपनाभरि सलबल सलबल
आँखा वरिपरि झुल्किँदै बिलाउँदै

चाहेर पनि बिर्सन नसकिने
बर्सेर पनि बिर्सन नसकिने
यो कस्तो दौंतरी

Rabindra Nath Thakur – Lamo Yatra [From Geetanjali]

लामो यात्रा

मौन प्रभात–सागरलाई पक्षीवर्गका संगतिको आवाजले सजीव
पारे, बाटाका फूलहरु चिन्तित भएर फुटे, सुनौला कण क्षितिजमा
यता–उता गर्दै बाखलहरुसँग मिलेः तर हामी व्यस्त भावमा अघि बढिरह्यौं ।

हामीले न गीत गायौं, न मंगल–वाद्य बजायौं, न हामीहरु गाउँको
मेलामा चीज–बीज किन्न गयौं, न हामीले एक शब्द बोल्यौं, न
हाँस्यौं, क्षणभरुको लागि भए तापनि हामीले विश्राम गरेनौं। आफ्ना
कदम र जोश लिएर हामी अघि बढिरह्यौ ।

अन्तमा, सूर्य मध्य–आकाशमा आए । परेवाले स्याँहालमा आश्रय
लिए । मध्यान्हको लुले रुखकासुकेकापात फरफरगर्नथाले ।
गोठाला ठूलारुखका छहारीमा सुतेर मस्त निद्रामा सुन्दर सपना देख्न
थाले । म पनि पोखरीको नजीक घाँस–माथि खुट्टा फिँजाएर सुतें ।
मेरो साथीले मलाई हेला गर्न थाल्या । गर्वसँग टाउको ठाडो उठाएर
उ अघि हिंड्न थाल्यो । पछि फर्केर हेर्दै हेरेन । हिंड्दा–हिंड्दै उ
नीलाकाशको नीलिमामा अदेख भयो, असंख्य पहाड–पर्वत र टाढा–
टाढाका अनौठा देश परिभ्रमण गर्यो । तर म यही घाँसमाथि एक्ल
सुतिरहें ।

आत्म–ग्लानि र जनअपवादले मलाई कतिपल्छट घोचेर उठाउने
कोशिश गरे, तर ममा कुनै प्रभाव परेन । अन्तमा, मैले उपहारको
सुखद गहिराइमा, र त्यो धमिलो, आकाशको छायामा आफैँलाई हराइहालें ।

त्यसपछि, सूर्यका किरणमा अलंकृत हरिया उदासीले मेरो ह्दयमा
छुन शुरु गरे । मैले यो पनि भुलिसकेको थिए कि किन म यो यात्रा
प्रारम्भ गरिरहेंछु । अन्तमा, छायामय गतिका रहस्यमूर्तिको
अघाडी मैले सर्वस्व अर्पण गरिदिएँ !
अन्तमा, जब निद्राबाट बिउँझे अनि आँखा खोले, मेले तिमीलाई

आफ्नो नजीकमा पाएँ । तिमीले नै मेरो निद्राको शून्यतामा आफ्नो
हाँसोले भरिरहेको थिएँ । किन हो कुन्नी म व्यर्थमा डराइरहेको थिएँ
कि यो यात्रा लामो र थकित पार्ने होला, र तिम्रो सामुन्ने पुग्नका
निम्ति कठिन संघर्ष गर्नुपर्ला !

Kusum Gyawali – Jungle Ra Manchhe Haru

छोरी,
जंगलमा कहिलै हँदैन लोकतन्त्र
जंगलमा कहिलै हँदैन चुनाव
चुनावको नाटक मात्र पनि हँदैन
जंगली नेतृत्वलाई कहिलै चाहिदैन
जन अनुमोदनको पुष्पहार
वंशजको नाताले हरेक हिंश्रक डमरू
लडेर आफन्तकै बीचमा खुनीयूद्ध
सत्ताधारी बन्छ जंगलको
अनि निर्लज्ज कुरा गर्छ अबिछिन्न लोकतन्त्रको !

उभिएर २१ औं शताब्दीको संघारमा
जंगलले पढ्ने गरेकोछ अचेल
अठारौं शताब्दीको दास–बिद्रोहको कथा
लुइसोह्रौंको अन्तिम भाषण र उसको आक्रोस
जंगबहादुरको वेलायत यात्रा र कोतपर्व
जारका रूसी महलहरू र सद्धामका रिपब्लिकन गार्डहरू

फेरिएको पनि छ अचेल जंगल
बेदनाका निरीह गीतमात्र गाउँदैन जंगल
फुच्चे खरायोहरू पनि कवाज खेल्छन
हिंश्रक सिंहको ओडार मुन्तिर
बरू मारिन्छन् दौडदा-दौडदै
बोकेर स्वाभिमानको चम्कीलो आकास
एक-एक गाँस जुठोपुरोमा
आत्मा समर्पण गरिदैन जंगलमा अचेल
तर्साएर वा किनेर जनावरहरूलाई जंगलमा निकाल्न सकिदैन
प्रायोजित बासी अनुहारहरूको घिनलाग्दो जुलुस
हिंश्रक सिंहका कलाहीन नाटकहरूलाई
बेचेर स्वाभिमानका मानकहरू
सभक्ति क्रान्तिकारी कृतज्ञता चढाउँदैनन् जंगलहरू

छोरी,
के तिमी जंगली जनावर जति स्वाभिमानी बन्न सक्यौं?
के तिमी फूच्चे सेतो खरायो जति संघर्षशिल बन्न सक्यो?
यतिहँदा त जंगलमा टिक्न सक्दैन लोकतन्त्र
अनि कसरी टिक्ला छोरी
संघर्षहीन फटाहा मान्छेको बस्तीमा
मेरो प्यारो लोकतन्त्र! तिम्रो प्यारो गणतन्त्र!!

Basanta Mohan Adhikari – Jasko Lagi Banchthen Marthen (Nepali Gajal)

बसन्त मोहन अधिकारी – जसको लागि बाँच्थे मर्थें

जसको लागि बाँच्थे मर्थें उही आज पराई भयो
उसको बाटो पर्खिबस्दा चितामाथि सुताई भयो

उसको माया संगालेर मिठो सपना सजाएथेँ
सपना जली आज मेरो दागबत्ती खुवाई भयो

गाँउमा हल्ला फिजाएर बदनाम गराई छाड्यौं
जिउँदै मारी जलाउँन तिम्रो माया सलाई भयो

सपना जली देह बल्दाँ हाँस्छौ अरे दुनियाँमाझ
चोखो जीवन यो नारीको सधैं तिम्रो रजाई भयो

लिएर दोष बदनामी मैले मात्र जिउनु पर्यो
आज जिउन नसकेर जीवन आगोलाई भयो

Hari Govinda Luitel – Mero Saathi Baikunthe [Nepali Bal Kabita]

हल्ला गर्छ असाध्यै
मेरो साथी बैकुण्ठे
चकचक गर्छ असाध्यै
मेरो साथी बैकुण्ठे

पढ्न पनि मान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे
लेख्न पनि मान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे

आमालाई नि टेर्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे
बाबालाई नि टेर्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे

मिली खेल्न जान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे
बाँडी खान जान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे

एकलकाँटे बैकुण्ठे
घोसेमुण्टे बैकुण्ठे
असाध्यै नै नजाती
मेरो साथी बैकुण्ठे !

Bhojraj Baral – Byawasaya

भोजराज बराल – ब्यवसाय

पाँच रुपैयाँको एउटा गेडो स्याउ,
सफा पानीले धोएर,
दश टुक्रा पारेपछी,
एउटा सुन्दर खोलमा,
यसमा यती भिटामिन छ
र उती प्रोटिन छ,
श्वस्थ जीवनको लागि,
कम्तिमा
दिनको एक पोका खानै पर्छ,
इत्यादी,
उस्तै उस्तै लेबल राखेर,
दश रुपैयाँमा बेच्न सक्न पर्छ!

– London

Shrawan Mukarung – Swargiya Professor Sharma Prati

– प्रोफेसर शर्माको चस्माको सिसा चर्केको छ
– प्रोफेसर शर्माको चप्पलभित्रको खुट्टा छिप्पेको इस्कुसजस्तो छ
– प्रोफेसर शर्माको कमिजबाट टाँकहरू प्रायः खसिसकेका छन्
– ब्ल्याकबोर्डमा
प्रोफेसर शर्माको हात थरथर काँप्छ
– प्रोफेसर शर्मालाई दमको रोग छ ।

सर !
यसरी गफिन्थ्यौँ हामी–
क्यान्टिनमा
चउरमा
रेस्टुराँमा
वा कुनै अल्छीलाग्दो सभा–समारोहका पछिल्ला लहरहरूमा ।

सहरका राता–पहेँला अखबारहरू
निरीह ज्यापूको आलुको भाउमाथि घुरिरहेका छन्
पजेरो, आचारसंहिता र निर्वाचन आयोगप्रति चुइँकिरहेका छन्
पानी, बिजुली, खसीको मासु र ग्याँसको मूल्यादिमा
स्वयं सत्ताभोगीहरूझैँ गिड्गिडाइरहेका छन्/हिनहिनाइरहेका छन्
अपसोस–
कहीँ छैन– प्रोफेसर शर्माको असामयिक मृत्युको खबर !
कसलाई थाहा छ–
प्रोफेसर शर्मालाई मिसेज शर्माले छोड्नुका कारणहरू ?

डेरा सर्दा–
प्रोफेसर शर्माले एक ट्रक पुस्तक किन बेच्नुभयो ?
हिँड्ने बेलामा–
खुद्रा पसलेलाई किन पटकपटक नमस्कार गर्नुभो ?
प्रोफेसर शर्मा–
(जसले मलाई एक असल कवि बनाउनुभयो कवि)

अद्यापि,–
म सम्झिरहेको छु
एकनास सम्झिरहेको छु–
कमरेड…को भूमिगत ताजा प्रणय–प्रीतिभोज

प्रोफेसर शर्माको दमको दीर्घरोग !

Sagar Kafle – Kanchuli Fernu Parchha

सागर काफ्ले – काँचुलि फेर्नु पर्छ

अब माटोबाट खुशी उब्जाउनु पर्छ
हिमालबाट चाँदी भित्र्याउनु पर्छ
जँगलबाट बैध्य जन्माउनु पर्छ
पानी बाट डलर झिक्नु पर्छ

धोति र सुरुवालले मित लागाउनु पर्छ
मँगोलले आर्यन, आर्यनले मँगोले भित्राउनु पर्छ
मन्दिरमा कुरान अनि मस्जितमा बेदले स्थान पाउनु पर्छ
्ुॐ भुरभुव् स्वस््ु र ्ुॐ मानेपेमे्ु मिसायर
्ुअल्लाहो अकबर्ु र ्ुगुरु ग्रन्थ साहिब्ु मिसायर
मूल मन्त्र कथ्नु पर्छ

(हामि सबै मिलेर नेपालको काँचुलि फेर्नु पर्छ)

Anju Subedi – Chetanshil Manchhe

अन्जु सुबेदी – चेतनशील मान्छे

सदरमुकाम खलंगाको उकालो काट्दै गर्दा
पीपल चौपारीमा बाबा र म ।

“धेरै पढ्नुपर्छ छोरी,
मानिस मात्र त एक चेतनशील प्राणी हो।”
बेसीमा भर्खरै रोपिएका हरीया धानहरु
फाट भरि, डोकोबोकेर घास खोज्दै आमाहरु ।
एउटा चरो भुर्र उडेर आई हागामा बस्यो,
मेरा बालशुलभ जिज्ञासाले प्रश्न कस्यो ।

“बाबा त्यो चरो कि चरी ?”

“खै बा ,चरो नै भन्छौं
चरोको कुनै जात हुंदैन
चरोको कुनै भात हुंदैन
चराहरु पनि स्त्रिलिंग र पुलिंग हुन्छन
तर सबै चरा नै देखिन्छन ।”

“बाबा !
चरा होस् वा चरी उत्तिकै उड्छन् है आकासमा?”

“हो बाबा”

“चरी पनि उड्छे?
के उनीहरुको पनि आफ्नो सस्कार हुन्छ?
के उनीहरुको पनि आफ्नो समाज हुन्छ?”

“चराहरु स्वतन्त्र छन् छोरी”

“बुझें बाबा हामीहरु चेतनशील मान्छे!”

Laxmi Prasad Devkota – Bhoot Sawar

लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा – भूत सवार

क.

थिए सिकन्दरका जुँघा
क्या बाघका !
करमा कस्तो करवाल !
मुठी कस्ता !
लाख, लाखका !

ख.

झोक्रिरहन्थ्यो, झोक्रिरहन्थ्यो,
लहडी एक !
भाग्यो केही ?
सब मोटाए चाटी, चाटी !
विश्वविजेताको छ उदेक !

ग.

“के चाहिन्छ ?”
त्यो भन्छ,
“हा ! हा ! हा ! हा ! घाम नछेक”
शस्त्रअस्त्रको शेखीउपर
हेर ! बुद्धिको कत्रो टेक !

घ.

दीवालाका दान गजब छन् !
स्वतन्त्र दिलको पुजारी
हाँस्दछ, हाँस्दछ मेरा दिलमा
पाजी, पूँजी, लूटहरुमा,
इन्कार तथा धिक्कार
नामका खुट्टा बजारी !

Yogendra Raj Sharma – Shahar, Mrityu Ra Ma

योगेन्द्र राज शर्मा – शहर, मृत्‍यु र म

आज मृत्‍युलाई भेट्नु छ
यो बन्द कोठाभित्र जीवनका
दुर्गन्धित संवेगहरुसगँ
सतरंज खेलको घोडा हुन
सिक्दासिक्दै हारेको अनुभुती हुन्छ
उफ् यो मिनेटमिनेटमा कत्रो अन्त्य
पेट्रोल नहुँदो हो,
के ले पोल्दा हुन् हँ लास
शहरका मान्छेहरु ?

मलाई मध्यरात
मसानघाट हुँदै कोठामा पुग्न डर लाग्दैन
यहाँ बस्तीसँगै हुन्छन् घाटहरु
गाउँतिर त…ल खोलामा हुन्थे
यहाँ प्रत्येक मान्छे
आफुसगै मसान लिएर हिंड्छ
यता घाटहरु भुस्याहा कुकुर जस्तै भेटिन्छन्
यता मसानहरु मान्छेसँग डराउँछन्
जस्तो भुस्याहा कुकुरहरु मसँग डराउँछन्

घाटमा मृत्‍यु हुँदैन
त्यहाँ मृत्‍युको पनि मृत्‍यु हुन्छ
हस्पिटलहरुमा मृत्‍युको सुगन्ध हुन्छ
ईमर्जेन्सी वार्डहरुमा मृत्‍यु टड्कारो हुन्छ
मृत्‍यु वासिङ्टन डि. सि. भित्र हुन्छ
थाहा छैन, मृत्‍यु कहिले मेरो मित्र हुन्छ ।

सबैभन्दा पहिले
यो शहरको मृत्‍यु होस् न !
म सबैभन्दा पहिले गाउँ जान्थें
थाहा छ ?, मलाई किन गाउँ जान डर लाग्छ ।
मलाई मान्छेहरु एल्गी भन्छन् ।

Kshetra Pratap Adhikari – Lako Maya Laina Nabhana

क्षेत्रप्रताप अधिकारी – लाको माया लाइन नभन

लाको माया लाइन नभन
थाहा पत्तो पाइन नभन
बिपनी मा हासे पनि सपनीमा रुन्छु
औंलाहरु चुमी हेर म त तेतै हुन्छु

बैगुनीले मारी भन्यो रे
दोधारैमा पारी भन्यो रे
तिम्रो बारे कताकता कुनि के के सुन्छु
औंलाहरु चुमी हेर म त तेतै हुन्छु

सँगै बस्ने बाचा नभुले
गोदावरी अन्तै नफुले
सिंदुर लाउने सधैं मुटुभरि बुन्छु
औंलाहरु चुमी हेर म त तेतै हुन्छु

दियो कलस पुजे पनि लौ
चोखो माया हुन खोजे नि लौ
म पनि त जता छोयो उतै तिमी छुन्छु
औंलाहरु चुमी हेर म त तेतै हुन्छु

शब्द – क्षेत्रप्रताप अधिकारी
स्वर – राजु लामा, सुनिता सुब्बा
संगीत – मदन दिपबिम
एल्बम – के भूल भयो प्रिया

Bikram Subba – Timro Man

विक्रम सुब्बा – तिम्रो मन

… कस्तो बलियो रहेछ तिम्रो मन
हरेक चुस्त-दुरुस्त-जवान अंगहरूलाई
ठीक-ठीक आदेश दिन सक्ने तिम्रो मन
जसले अह्राएपछि
बाटो लाग्ने पाउहरू छम्छमाउँछन्
र मसम्म पुग्ने तिम्रो महान यात्रा पूर्ण हुन्छ
तिम्रो मनकै हुकुम मुताबिक
हाम्रो हरेक एकान्तमा तिम्रा जोर हत्केला
आकाशतिर तरवारझैँ जुरुक्कै उठ्छन्
र मेरो काँधमा वरमाला हाल्ने साइत छोपिन्छ
तिम्रो मनकै निर्देशनमा
नजरका पखेटा हालेर
तिम्रा आँखाहरू क्षितिजतिर उडान भर्छन्
तर हर साँझ धर्ती-आकाशको मिलन नियाल्दै
मेरै छातीको बाँसझ्याङमा बास बस्न आइपुग्छन्
त्यसो त तिम्रो मनले आदेश दिएपछि
जिन्दगीको सुन्दर सपनाजस्तो
जवानीले उम्लिरहेका तिम्रा पाखुरा ममा बेरिन्छन्
अनि गुन्गुनाउँन थाल्छन् तिम्रा अधरहरू
र मेरै ओठका नोटेशन मुताबिक चुम्बन गाउँछन्
पत्तैबिना तिमी लहराझैँ हल्लिँदै बेरिन्छौ
म रुख, बेस्सरी तिम्रो कब्जामा कैद हुन्छु
वतासमा सुखैसुखको सुगन्ध मग्मगाउँन थाल्छ
आकासमा मेघ मडारिँदै गर्जिन थाल्छ
अहो ! क्या गजबको नाता हाम्रो
महाकाव्य र त्यसभित्र रगतझैँ बग्ने कथाजस्तो
जहाँ छन्द र सर्गको लय भएर बगिरहन्छौ तिमी
ढुकढुकीसँग मिलाएर ताल ठोकिरहन्छु म
र छटपटिको आदिम हरफमा बर्सिन्छन् चट्याङहरू
हामी एकपछि अर्को प्रहारले अनेक पल्ट मृत्यु वरण गर्दै
चरम चुली भीरबाट खस्दछौँ र गर्ल्याम्मै झरेर मीठो मर्छौँ
जसरी ध्वस्त भएर मृत्यु अँगाल्छन् विउहरू – नौलो उमार्न
जसरी फतक्कै गलेर सकिन्छन् फुलहरु – नयाँ फलाउँन
यत्तिबेला, शरिरभरि चलेको आँधी पुराणको
एक अध्याय इतिश्री भएपछि
पल्टाएरै राखेको ग्रन्थको दुई फ्याकझैँ
हामी लामो लामो सास फेरिरहेछौँ
र अर्को अध्याय थाल्ने तैयारी गरिरहेछौँ
यस्तो आत्मीय महा-अनुष्ठानको कुशल आयोजक
… कस्तो शान्त तर कति विशिष्ठ तिम्रो मन

Anup Joshi – Manchhe

अनुप जोशी – मान्छे

मान्छेलाई थाहा छ–
आकाशको रङ
थाहा छ– सगरमाथाको उचाई
झरनाको शिर
मौसमको जादुले रुखमै पाकेको फल
उसलाई सबै थाहा छ–
बादलले कस्तो गीत गाउँदा वर्षात हुन्छ,
चट्याङ् पर्छ
थाहा छ–
हाँगा छाडेर भुर्र उँडेको चरा
बादलभित्र गायब भएको जहाज
जूनको आकार
ताराको धिपधिप ।
टाउको उठाएर
मान्छेले सबै–सबै देख्न सक्छ ।

तर साँच्चै, मान्छेलाई थाहा छैन–
आफु टेकेको धर्ती
भर्खरै पाइला बढाउँदा कुल्चिएको कमिलो
वैलिएर भुँइमा झरेको फुल
थाहा छैन–
यौटा नवकवि प्रकाशन गृहमा अल्मल्लीरहेको
हिंड्दा–हिड्दै
आफ्नै जुत्ताको तुना फुस्किएको पनि थाहा छैन
मान्छेलाई केहि पनि थाहा छैन
तेसैले त मान्छेलाई जीवनमा
सबैभन्दा बेसी ठेस लाग्छ
सबैभन्दा बेसी मान्छेले ठक्कर खान्छ
उसलाई थाहै छैन माटोको गन्ध
थाहा छैन–
भुइँफुलको योवन
खोला छेऊ बालुवाको प्यास
किनभने यौटा स्वभिमानी मानिसलाई निहुरिन
उसको नैतिकताले दिँदैन ।