Prakar Antar – Kehi Bimba Ma Ratnapark

प्रकार अन्तर – केही विम्बमा रत्नपार्क
(Sent to Sanjaal Corps via Email)

एउटा मान्छे, रत्नपार्कतिर
छाता किन्छ-समय ओढ्छ ।
घडी किन्छ-समय हेर्छ ।
किताब किन्छ-समय पढ्छ ।
चस्मा किन्छ र देख्छ समय-
निलो,पहेंलो,कालो,रातो………

व्यस्त Continue reading “Prakar Antar – Kehi Bimba Ma Ratnapark”

Sarubhakta – Nepal Kam Nepal

कालो चट्याङ्गः पीडाका खरपसहरु दुखेर
जीवनका मृत सागरमा
म रोलर कोस्टरका सपनाहरु देख्दैछु
ढापसुङ वस्तीतिर
कठपुतली आत्माहरु
साइवरयुगीन ‘किस्.कम्’ नाट्यरचना गर्दैछन्
संघात तरङ्गः दन्दनाउँदा रथहरु
भुत्याहा Continue reading “Sarubhakta – Nepal Kam Nepal”

Abhi Subedi – Nichorera Sukayeko Akash

आकाशबाट
धर्धरी
भक्कानो फोरेर रोएको
कानमा खसेपछि
वेगले भेट्न दौडेँ,
पृथ्वी मेरो मोटरसाइकलको चक्कामा
पहिरन अल्झाएर
झन्डै नाङ्गिइन्,
पानी जस्तै थ्याच्च बसिन्
म भिजेको सरि
मायाले टाँगिएँ र
एक निचरेर सुकाएको हलुका आकाश भएँ ।

Kusum Gyawali – Tulharuko Deshma

बस्तीको साझा चौतारीमा
अर्को तुल झुण्डयाउन नपाईने चेतावनी लेखेर
भर्खर झुन्ड्याइएको छ
सहअस्तीत्वको नाममा एउटा अर्को नयाँ तुल
गिट्टीसँग कुटिएका हातहरूले
चियाका मुनासँग चटक्क टिपिएका यौवनहरूले
भोकमरीले थाकेका पेटहरूले
कहिल्यै भेटन नसक्ने उचाइमा
झुण्डिरहेका हुन्छन्
हात, यौवन र पेटका पक्षमा लेखिएका तुलहरू

भोकाहरूको पक्षमा टाँगिएका महँगा रङ्गनि तुलहरू
लेखिन्छन् पेट काटेर दर्जनौ भोकाहरूकै
शहरका तुलहरू
भोकका कुराहरू मात्र उठाउछन् माथिसम्म
भोक मेटाउनका लागि भोको मान्छेको
लेबि, कर वा रोयल्टी तिर्दैनन् तुलहरूले
यी सत्ताका तुलहरूको विरूद्ध
यी तुलका सत्ताहरूको विरूद्ध
किन बोल्न पनि पाईँदैन हाकाहाकी
गुनासो पनि छ वस्तीहरूको

द्रौपदीको पक्षमा लेखिएका अग्निवर्षी तुलहरू बनाउन
थाहा छैन कहिलेसम्म नाँगिरहनु पर्ने हो
थप कति पारिजातहरूले
लेखेर छात्तिमा नागरिक सर्वोच्चता
हरेक वस्तीका चोकहरूलाई
आफ्ना टाँगमुनि हाल्नुमा
गौरव गर्छन यी राता पहेँला तुलहरू
किन कसैले बोल्ने साहस गर्दैनन
यी तुलका कलाहीन नाटकको विरूद्धमा

क्यामेराका अगाडि पर्छन यी तुलका अक्षरहरू
छेकिन्छन् अक्षरभित्रका दृश्यहरू
झुण्डिएर प्रायोजित डोरीहरूमा
तुलका अक्षरहरूमाथि पर्छन
तल पर्छन अक्षरका भावनाहरू
तुलले जोड्छन् बाटोका दूई किनाराहरू
किन जोड्न सक्तैनन् फुटेका एउटै मन पनि

मैले सोध्न सक्तिन
शहरबाट तुलमा भिज्यो
अथवा तुलबाट शहरमा चुहियो
यो असंगतीको माधक झोल

मैले सोध्न सक्तिन
साँझ पार्न भट्टीमा पसेका घामहरूलाई
यी घामका तुलहरूबाट मात्र
सम्भव छैन
भोलिको विहान निर्माण गर्न ए राता तूलहरू !
फर्केनन् भने ती घामहरू
के जवाफ छ तिमीसंग

Naresh Shakya – Sandhe

नरेश शाक्य – साँढे

उन्मत्त साँढे
डुक्रिँदै हिँड्छ
बीच सडकमा
सबै निरङ्कुश शासकहरु
यस्तै अहङ्कारी हुन्छन्
कोरली देखेपछि
मान्छेको हुलको बेवास्ता गर्दै
चढ्न पुग्छन्
(कामुकताको प्रदर्शन)
निर्लज्जताको यो पराकाष्ठा
अब डाम्नुपर्छ साँढेलाई
छाडा छोड्नु हुँदैन
नत्र ता यिनीहरु बेलगाम बन्नेछन्
कुल्चँदै हिँड्नेछन् सिर्जनाका फूलहरु ।

Krishna Prasai – Mero Gaun

चामल गनेर धामी अझै जोखाना हेर्दैछन्।
कतै उधौली उभौली का बेला केही कसुर पर्यो कि?
या पोहोरको गोठधुपमा कुनै मुन्धुम् पुगेन कि?
सगुने र सिमेभुमेका लागि भाले त मन्साएकै हो।
बायु पस्योकी भनेर भेटी पनि पन्साएकै हो।
देवी देवतालाई भाकल पनि चढाएकै हो।
बुढीबजु त हाम्री कुलदेवी सरह नै हुन्
कस्तो लगान लागेको हो यो उमेरमा पनि?
सिकारी लाग्दा त फत्र्र्याक् फत्र्र्याक् पार्छ ,
अलिकति अक्षता फ्याकेर बनझाक्रीले―
डाकिनी साकिनीको समेत दोहोलो काढेकै हो।
“ गाउँमा अझै मसाने भुतहरु छन्”
यहाँ यस्तै यस्ता कुराको खेती हुन्छ।
तिमीले विकास पस्यो भन्दैमा म कहाँ पत्याउँछु र!
सूर्य हेरेर समय बोलिने यो ठाउँ,
मेरो आफ्नै पुरानो गाउँ हो भाई ―!
जहाँ साइत र कुसाइतहरु छन्।
जहाँ सकुनका अक्षताहरु अन्मन ,
अलिकति मन्त्र फुकिनै पर्छ
अझै पनि मेरो गाउँ बिउँझन ,
एउटा भाले बास्नै पर्छ।

Bhaskar Kaji – Aghosit Pagal

भाष्कर काजी – अघोषीत पागल

बिहानीको पहिलो प्रहरसँगै शुरु हुन्छ
उ उभिएको भूगोलको कथा
फिल्मको पर्दामा फेरिने दृश्यहरु झैँ
गाडी गुड्ने सडकभरी तिनै गाडीका टायर बल्छन्
सडकहरुबाट धूवाँको मुस्लो निस्कीरहेको Continue reading “Bhaskar Kaji – Aghosit Pagal”

Hariprasad Bhandari – Nepali

जन्मेको हुन्छ नेपाली भिजेर आफ्नै माटोमा
दुःख र सुख राष्ट्रको बोकेर आफ्नै छातीमा
अल्छी भै आफ्नो कर्तव्य भुलेर कैल्यै बस्दैनौँ
लोभ र लालच जालमा नेपाली हामी फस्दैनौँ।

विश्वका अग्ला हिमाल अम्बर चुम्न उठ्दैछन्
गण्डकी, कोशी, कर्णाली सागर भेट्न जुट्दैछन्
लाएर पर्खाल छेक्दैमा नदीको गति रुक्दैन
देखेर मोटा पाखुरा आस्थाको शिर झुक्दैन।

गुराँस फुल्छ अप्ठ्यारा पहरा–भीर फोरेर
संदेश दिन्छन् गौंथली चुच्चोमा माटो बोकेर
सानी र च्याण्टे मिलेर आस्थाको जग खन्दैछन्
स्वयम् आफ्नै खुट्टामा उभिनुपर्छ भन्दैछन्।

भिजेर आफ्नै माटोमा जन्मेको यौटा नेपाली
यै माटाको मायाम हुर्केको यौटा नेपाली
माटाको माया कहिल्यै बिर्सन उस्ले सक्दैन
सिर्जना फूल फुलाउँछ बाँधेर हात बस्दैन।

Sitaram Acharya ‘Sagar’ – Naya Nepal Aaune Kahile Hola [Nepali Gajal]

सिताराम आचार्य ‘सागर’ – नयाँ नेपाल आउने कहिले होला

आफ्नो सानो खरको झुप्रो छाउने कहिले होला
हाम्रो घरमा नयाँ नेपाल आउने कहिले होला

जनताको आय तोक्ने खान्छन् आधा लाख बढी
नेपालीले बाह्र हजार पाउने कहिले होला

ठाउँमा बस्ने आफैं गर्छ तस्करी र दुइ नम्बरी
सबैलाई समान कानुन दाउने कहिले होला

विकट गाउँ डाँडा पाखा नेपालीकै भूमि भए
भोको पेट भर्न त्यो मुख बाउने कहिले होला

कुर्सीमाथि खिचातानी सधैंभरी झै–झगडा
यो देशमा शान्तिको गीत गाउने कहिले होला

Min Dwandi – Dhaulagiri Ko Manchitra

सदरमुकामको पगरी गुथेर
महान जुलूस र ¥यालीहरू झेल्दै
दूधको साक्षी बिरालो बनेर
जालसाजीका कागतहरूमा खेल्दै
टुकी बालेर बिजुली–घरतिर
ओहर–दोहर गरिहेको भेटिन्छ बाग्लु¨
चैतेदशैंको मेला, रे–रे, बाग्लु¨ बजार ।
जागिरेहरूको पोका–पन्तरा बोकेर
रात नपर्दै रक्सी धोकेर
“अब मोटर यै बाटो आउँछ” भनेर फतुराउँदै
आधा–रातमै “भाले बास्यो” भनेर बतुराउँदै
कुस्माबाट स्याङ्जाको छातीमा
अनुदानको पीठोमा चलेको पहिरो देखेर
तीनछक परेको छ पर्वत ।
दुर्गम हुनुको सुविधा खाएर
विदेशीहरूको जडौरी लाएर
स्याउको रक्सीमा मन भुलाउँदै
पर्यटकहरूलाई मुक्तिनाथ डुलाउँदै
आफ्नै बासिन्दाको लागि
बिदेश बनेको छ जोमसोम
अंग्रेजीमा पाहुनाहरूलाई स्वागत गर्दा–गर्दा
आफ्नै भाषा बोल्न बिर्सन्छ मुस्ता¨ ।
मंगला र कालीको साँध–सिमानाभित्र
आफ्नै प्रकृति र संस्कृतिको चित्र
“मुरी छरेर पाथी उब्जने” भूमि भएता पनि
जाँडको खोलो बगाउन छोड्दैन बेनी
हरेक पटक यहाँ चुनाब के आउँछ
पूरा महाभारतको युद्ध आउँछ
यो त म्याग्दी हो बाबै म्याग्दी !

Baidyanath Upadhyaya – Baato

बैद्यनाथ उपाध्याय – बाटो

मेरो घरको अघाडि एउटा बाटो छ
सँधै आउने-जाने हजारौं मान्छेहरु
कहाँ देखि कहाँ पुगे
एक दिन यही बाटोबाट आएकाहरु
जीवनको लम्बाई समेटेर
आफ्नो पोका-पत्यौरा बोकेर
निक्लिए अन्तिम यात्रामा…
बाटाको छेउमा उभिएको बटबृक्ष काँप्दछ
पथिकहरुको दुख-गाथाहरुमा।
हावा दौडन्छ स्वाँ स्वाँ
पल पल यता उता
जीवनको त्रासदीबाट त्रस्त
पथिकहरुको गाथा पल्टाइ पल्टाइ
लपेटिन्छ बाटो हिंडनेहरुसँग
धूलो पनि।
देखिंदैनन अब बाटाहरुमा
आउँदै जाँदै यही बाटोबाट
खतम भए धेरै मान्छेहरु
टाढासम्म फिंजिएको
पार गर्दै अनेक मोड
जीवनको एक छेउ बाट अर्को
छेउ सम्म-
र त्यो भन्दा पनि अघाडि
निक्लन्छ यो बाटो।

(Sent to Sanjaal Corps via Email)

Deepak Jadit – Aaja Ka Hami Yuba Haru

दीपक जडित – आजका हामी युवाहरु

एक झुण्ड युवाहरु
यता सडकमा
अवागमन अवरुद्द गराएर
उधुम मचाईरहेछौं
सवारी साधन जलाएर
ढुँगा मुढा वर्षाउंदै
तोडफोडको
ताण्डव देखाईरहेछौं
बेमतलब हामीहरुलाई
अगाडी कस्लाई Continue reading “Deepak Jadit – Aaja Ka Hami Yuba Haru”

Bhupin Byakul – Hajar Barsha Ko Nidra

भूपिन ब्याकुल – हजार वर्षको निद्रा

एउटा जीवन
म हजारौं वर्ष सुतिसकेको छु
अब ब्युँझन चाहन्छु निद्राबाट !

मानिसलाइ कोक्रोमा हालेर
लोरी गाउँछ बुद्ध
ब्युँझाउने भनेर
बुद्धले पनि मलाई सुताएर गएको छ
हिंड्दाहिंड्दै
सपना देख्न सिकेको छ मान्छेले
झन इश्वरले त
निदएरै सपना देख्न सिकाएको छ
पुस्तकका चिसा पृष्ठहरुभित्र
पुतलीहरु च्यापिएझैँ
म च्यापिएको छु
दर्शनका बोझिला किताबहरुबिचमा
र मस्त निदाएको छु जीवनभरी
ब्युँझने सपना देखेर !

ब्यूँझन चाहन्छु म
हजारौ वर्षको गाढा निद्राबाट !

Acharya Prabha – Desh Kina Dukhnu

आचार्य प्रभा – देश किन दुख्नु ?

सब लेख्छन देश दुखेको
कबिता, गीत, गजल
अनि के के, के के, …….?
मलाई त लाग्दैन कि
देश दुखेको छ,
देशलाई रोग लागेको छ,
देश शिथिल छ ,
अँह…. होईन………,
म पटक्क मान्दिन,
देश किन दुख्नु ?
यदि देश दुखेको भए
शायद……. यत्ति बिघ्न
आप्राधिक क्रियाकलापहरू सहेर
उ अझ सबल झैँ किन
अडिग भएर बाँचिरहन्थ्यो ?
बरु लेख्नोस न
देश दुखेको गुनासो हैन
देशलाइ उपचार गर्ने
मथिंगलहरू नै
रोगले भयभित बनी
दुखेको छ भनी,
अनि सोच्नुहोस् न ,
देशलाई सुरक्षा दिने
पाखुराहरू नै
“प्यारालाइसिस”ले
ग्रषित छ भनी ।
अनि भन्नु होस् न
देशको जग बनेर देशलाई
उभ्याउने खुट्टाहरू नै
“रिक्रेट्स” जस्तो संक्रामक रोगले
कुंजिएको छ भनी ।
यी सब रोगहरूमा
नजर अन्दाज गर्ने आँखाहरूमा नै
रतन्धो लागेको छ भने
अब कसरी भन्ने
देश दुखेको छ
देश दलदलमा फँसेको छ भनेर ?
म त भन्छु हामी सबै
मित्थ्या भ्रममा फँसेका छौं
केवल देशलाई दोषेका छौं
जब हामी नै असक्त र
अपाहिज छौं भने,
धर्ती कसरी अशक्त बन्न सक्छ ?
उ त कालान्तरदेखि नै
स्वस्थ्य, अजर, अमर छ
त र अफ्सोच !
उस्लाइ सम्रक्षण गर्ने
हाम्रा हौशला र सोंचहरूमा नै
धमिरा लागेको छ भने
अब सम्झौं
देश कसरी दुख्न सक्छ ?
शायद देश दुखेर
उस्ले पीडाबोध गरेको भए
त्यो छात्ती जीर्ण, जीर्ण बनेर
यत्तिखेर सम्म
कहाँ हामीले देश दुखेको
पीडाबोध गर्ने मौका पाउँथ्यौँ र ?
हो….. देश सबल बनेर त
हामीले नानाथरी अभिनय गर्दै
देशको छात्तीलाई रंगमन्च
बनाएर टेकीरहेका छौं,
कुल्चिरहेका छौं ,
बिभिन्न ढोङ रचेर ।
अब भने शायद
यसरी नै यो छातीमा
तान्डव नृत्य गरिरह्यौ भने
देश दुख्नु मात्र नै
देश दीर्घ रोगी बनेर
कुनै दिन लम्पसार बनिदिनेछ
अनि हामीले देश दुखेको
आभाष मात्र ग र्नेछैनौ
देश चिरनिद्रामा सुतेको नै
महसुश गर्नेछौँ
अनि हामी आफैं
चिरनिन्द्रा बाट ब्युँझनेछौ
कि…. देश दुखेको वा,
हाम्रै सोंच, मानसपटलमा
रोगका किटाणुहरूले
संक्रमण गरेको भनी
त्यसैले म मान्दिन
देश दुखेको छ भनी ……..।

(मार्च १५, २०१० रचना समय )

Dig Bahadur Tamang – Nepal Aama Ko Pukar

डीग बहादुर तामाङ्ग – नेपाल आमाको पुकार

मेरो अस्मिता लुटन तम्सिनेहरु
सुन म उहिले नै मुर्दा बनिसकें
मेरा स्तनहरुमा नजर लाउनेहरु
उहिले नै क्यान्सर लागेर
नौ दश बर्ष पहिलै झरि सक्यो ।

मेरा मुहारमा नजर लाउनेहरु
सुन अब म मखुन्डो झै बनि सकें
तर्साउने बस्तुमा परिणत भै सकें
अब त निश्चल कुहिन लागेको
झिंगाहरु भनभनाइएका
एउटा शास नभएको निर्जीव प्राणी
अचेत अवस्थामा चिर निद्रामा
शील ढुंगा झै बसेकी अवस्था मात्र बाँकी छ ।

कुनै दिन मुर्दाघरका मालिक आएर
मेरो दाहसंस्कार गर्लान नगर्लान
त्यहि समाचार विश्वभरी ठूलो खबर बन्ला नबन्ला ।

सायद त्यो शौभाग्य पनि मेरो मुर्दाले
नपाएर, स्याल, कुकुर र गिद्धहरुको
लुछाचुँडीमा पो पर्ने हो कि ?
मुर्दा भएको शरीरलाई के मतलब
जहाँ घोचेपनि, जहाँ काटेपनि दुख्ने होइन,
जे गरोस के मतलब आखिर मुर्दा न हो ।

तर याद गरिराख हे मुकदर्शकहरु हो
मुर्दा ब्यूँझेको दिन उनीहरुको सातो जानेछ ।

मेरिल्यण्ड, अमेरिका

Rabindra Nath Thakur – Sunsan Swar [From Geetanjali]

ईश्वर ! तिम्रो अनन्त मौन पनि म स्वीकार गर्छु
तिम्रो नीरवतालाई नै म ह्दयमा राख्छु !
तिम्रो प्रतीक्षामा निहुरिरहेको यो नीरव रात ताराहरुका बत्ती
बालेर अनिमेष आँखाले तिम्रो बाटो हेरिरहेछ ।
म पनि त्यही स्तब्ध प्रतिक्षा आङ्खनो ह्दयमा राख्छु !
जब बिहान हुन्छ, अन्धकार टाढा हुन्छ :
तिम्रो वीणाको सुनौला तारहरुबाट प्रस्फुटित स्वर धारा आकाशमा
पुगेर पृथ्वीमा छाउँछ :
त्यस वेला मेरो मन–पक्षीको घर पनि तिम्रो गीतले, तिम्रो स्वरले
मुखरित हुन्छ ।
तिम्रो स्वर–कलिका उपवनमा भएका झार–पातमा फूल झैँ
भएर हाँस्छ, होइन र ?

Hari Govinda Luitel – Najau Tadha Bhangeri [Bal Kabita]

भुर्र यता उडेर
फुर्र उता दौडेर
नजाऊ टाढा भँगेरी
बेचेरालाई छाडेर

चीलले टिपी लैजाला
कागले चोरी लैजाला
मल्साँप्रोले खाइदेला
कालो साँपले खाइदेला

तातो घामले सुकाउला
असीनाले दुःखाउला
पानी दर्की Continue reading “Hari Govinda Luitel – Najau Tadha Bhangeri [Bal Kabita]”

Kali Prasad Rijal – Mero Hajur Lai Ke Diun Ni Bhet

मेरो हजुरलाई के दिऊँ नि भेट
तारा दिऊँ कि जून दिऊँ इन्द्रेणीको सेट

मगमग बास्ना दिऊँ कि फूलै फूलले बेरेर
हिउँचुली नै चढाऊँ कि, लालीमाले घेरेर

पखेरीको छायाँ दिऊँ कि, झलझलाउने शीत
सारङ्गीको सुरमा दिऊँ कि, एकै चरण गीत

शब्द – कालीप्रसाद रिजाल
स्वर – शर्मिला बर्देवा
संगीत – आलोकश्री
एल्बम – छायाँ

Acharya Prabha – Nabhana Ghaat Ka Kura (Nepali Gajal)

आचार्य प्रभा – नभन घातका कुरा (गजल)

नभन घातका कुरा
नगर जातका कुरा ।

कहिल्यै नपरोस् सुन्न
बैगुनी हातका कुरा।

जीवन बितेछ त्यसै
भनन रातका कुरा।

हरियो बन्नेछु सधैं
बुझन पातका कुरा ।

बोतल रित्याइ भन्छु
सुनन मातका कुरा ।

पीडामा डुबेकी छु म
नभन आहतका कुरा ।

मनमा बस्नेछौ तिमी
गरन राहतका कुरा ।

Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Bholi Ko Sundar Bhabisya Ko Lagi

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – भोलिको सुन्दर भबिस्यको लागि

सस्ता सिरियलहरूमा
लगाएको उस्को समय
म चोर्नेछु कुनै दिन
र लगाउनेछु ढिलो नगरी
यो देशलाई उर्बर बनाउन ।
अरुको भजन गाउन प्रयोग हुने
उस्का शब्दहरू
म बटुल्नेछु कुनैदिन
र लेख्नेछु
एउटा स्वभिमान उमार्ने
उत्साही पुस्तक।
आँफै मात्र सही र अरु होचो देख्ने
उस्को दरिद्र सोचाइ
म बदल्नेछु कुनै दिन
र भर्नेछु सबैमा
एउटा समाबेसी मुस्कान।
अब ठान्नुहोस्
यो मेरो कार्यसूची हो
तर फेरि बदल गर्न नमिल्ने
र अन्तिम भने होइन
तसर्थ यहाँको सुझाबको
अपेक्षा गरिनेछ।
किनकि मेरो मान्यता छ
यहीँबाट भोलिको सुन्दर बिहानीको
जन्म हुँदैछ यसैले।

अस्तु: