Hem Nath Ghimire – Andha Ra Hatti

हेमनाथ घिमिरे – अन्धा र हात्ती

एकादेशमा अन्धाहरूको राज्य थियो । सबै अन्धा भएपनि राज्य ब्यवस्था सुचारु रुपले चलिरहेको थियो र राज्य आत्मनिर्भर पनि थियो ।

अन्धाहरूले राज्य संचालनको लागि हरेक चार बर्षमा पाँचजना मन्त्रीहरूको चयन गर्थे ।

यी मन्त्रीहरू दिनहुँ राज्यका बिभिन्न ठाउँ डुलेर सबैको पिर मर्का बुझ्ने गर्थे र सक्दो छिटो समाधान पनि गर्थे ।

यस पटक बनेको मन्त्रीमण्डल पनि निकै सक्रिय थियो र जनताको समस्या छिटै समाधान गर्नुको साथै नयाँ नयाँ कामहरूको थालनी गर्ने घोषणा गरेको थियो । जनताहरू पनि मन्त्रीमण्डलको कामबाट सन्तुष्ट थिए । काम बढ्दै गएपछि मन्त्रीमण्डलको दौडधूप पनि बढ्दै गयो । अनि हिँडेर मात्रै सबै काम भ्याउन नसकिने बहाना पारेर मन्त्रीमण्डलले आफूहरूलाई सुबिधा थप्नेतर्फ उपाय सोच्यो । लामो छलफल पछि मन्त्रीहरूले अब देश भ्रमण गर्न हात्तीको ब्यवस्था गरिनु पर्ने ठहर गरी सोही अनुसारको प्रस्ताव जनतासामु लगे । यो मन्त्रीमण्डलले देशमा राम्रो काम गरेकोले उनीहरूबाट अझै राम्रो कामको आशा गर्दै जनताले उक्त प्रस्तावलाई पारित गरे ।

मन्त्रीमण्डलको देशाटनको लागि ठूलो धनराशी खर्च गरेर हात्ती किनेर ल्याइयो । मन्त्रीहरूको भ्रमणको योजना अनुसार हात्तीलाई देशका बिभिन्न ठाउँमा लग्नको निम्ति आँखा देख्ने माहुतेको खाँचो महसुश गरी अर्कै देशबाट धेरै तलब र सुबिधा दिने गरी माहुते पनि ल्याइयो । यसरी अन्धाहरूको राज्यले देशको ढुकुटीबाट ठूलो धनराशी खर्च गरेर मन्त्रीहरूलाई नयाँ सुबिधा प्रदान गर्यो ।

सुरु सुरुमा त मन्त्रीहरू हात्तीमा चढेर दिनहुँ टाढा टाढासम्मका ठाउँहरू डुल्न गए, जनतालाई सुख दिनको लागी धेरै नयाँ नयाँ कार्यहरू पनि गरे । तर समय बित्दै जाँदा मन्त्रीहरूलाई बिस्तारै मात चढ्न थाल्यो र दैनिक रुपमा देशाटन गर्न छोडी हप्ताको एकपटक मात्रै र केही समय पछि महिनाको एकपटक मात्रै डुल्ने गर्न थाले । तेश्रो बर्ष लागेपछि त उनीहरू छ महिनामा एकपटक मात्रै घुम्न निस्किए र अन्य समय मोज मस्ती गरेर नै बिताउन थाले ।

यसै बीचमा मन्त्रीहरूलाई आफूले चढ्ने गरेको हात्ती यथार्थमा कस्तो रहेछ भन्ने जिज्ञाशा जाग्यो । माहुतेले सधैं आफूहरूलाई सोझै हात्तीको पिठ्यूँमा राख्ने गरेकोले उनीहरूलाई सम्पूर्णरुपमा हात्तीको बारे जानकारी लिने ईच्छा जाग्यो । उनीहरूले माहुतेलाई आफ्नो ईच्छाको जानकारी गराए । माहुतेले पनि पाँचजनालाई छुट्टा छुट्टै लगेर क्रमशः हात्तीको सँुड, कान, खुट्टा, भुँडी र पुच्छर नजीक राखिदियो र हात्ती छाम्न भन्यो । आफूले हात्तीको जुन अङ्ग छामेका थिए हात्ती भनेको त्यही रहेछ भनेर मन्त्रीहरूले लख काटे । सुँड छाम्नेले हात्ती भनेको मोटो नरम नलीजस्तो हुँदोरहेछ भन्ने बुझ्यो । त्यस्तै कान, खुट्टा, भुँडी र पुच्छर छाम्नेले क्रमशः हात्ती भनेको नाङ्लो, काठको मोटो खम्बा, ठूलो घ्याम्पो र मोटो डोरी भन्ने बुझे । सबैले माहुतेलाई हात्तीको आफ्नै परिभाषा सुनाए, एक आपसमा छलफल गर्ने चेष्टा पनि गरेनन् । माहुतेले कुटील मुस्कान छोड्यो ।

मन्त्रीहरू अब जनताको काममा देशाटन गर्नुभन्दा दिनहुँ हात्ती छाम्न र मोज मस्ती गर्नमै ब्यस्त रहन थाले । उनीहरूले जनताको आवाज सुन्न पनि छाडे र दिनहुँ हात्ती छामेर त्यसको मालीक हुन पाएकोमा गर्व गरी खाली मोज मस्तीमै डुब्न थाले । उनीहरूले पहिला जसले जुन अङ्ग छामेका थिए, माहुतेले दिनहुँ त्यही अङ्ग मात्रै छाम्न दिन्थ्यो । अर्को अङ्ग छ छैन वा हात्ती भनेको यत्ती नै हो त भन्ने सोच उनीहरूमा कहिल्यै आएन र माहुतेलाई सोध्ने कष्ट पनि गरेनन् । देशको ढुकुटीबाट किनेको हात्तीको मालीक बन्न पाएको गर्व र अहंकारले गर्दा उनीहरूको बुद्धिमा बिर्को लागेको थियो ।

मन्त्रीहरूलाई डुलाउन नपरेकोले माहुते पनि बसि बसि खान पल्केको थियो । मन्त्रीहरूले आ-आफ्नै हिसाबले गरेको हात्तीको परिभाषाबाट फाईदा लिने कुटील उद्देश्यले माहुतेले एउटा प्रयोग गर्ने सोच निकाल्यो । उसले हात्तीलाई अर्को ठाउँमा सा¥यो र हात्तीको अङ्गहरूको स्थान अनुसार सँुडको ठाउँमा मोटो नली, कानको ठाउँमा नाङ्लो, भुँडीको ठाउँमा घ्याम्पो, खुट्टाको ठाउँमा काठको खम्बा र पुच्छरको ठाउँमा मोटो डोरी एकदम सतर्कताकासाथ मिलाएर राख्यो ।

भोलीपल्ट मन्त्रीहरू हात्ती छाम्न जाने समयमा उसले सदाझैं चलाखी गरेर जसले जुन अङ्ग छाम्ने गर्थे त्यही अनुसार राखिएको बस्तुको नजीक लगिदियो । मन्त्रीहरूले हात्तीको अङ्गहरूको बदलामा त्यही नली, घ्याम्पो, नाङ्लो आदि छामेर हात्ती त्यहीँ भएकोमा ढुक्क परे । आफ्नो प्रयोग सफल भएकोमा माहुते दङ्ग परेर मुसुक्क हाँस्यो ।

माहुतेले अब मन्त्रीहरू छ महिना वा एक बर्षमा मात्रै देश घुम्ने भएकोले ऊ आफू बसिरहनु पर्ने औचित्य नभएको हुँदा केही दिनको बिदामा आफ्नो देश जान पाउँ भनी निवेदन ग¥यो । मन्त्रीहरूले पनि आफू घुम्न जाने समयमा उसलाई खबर गर्ने र सो अनुसार माहुते त्यहाँ उपस्थित हुनुपर्ने सर्तमा उसको पारिश्रमिक दिएर उसलाई बिदा दिए ।

माहुतेले आफ्नो पूर्व योजना अनुसार हात्ती पनि सुटुक्क आफूसंगै लिएर गयो । मन्त्रीहरू भने डोरो, घ्याम्पो, नाङ्लो आदि छाम्दै आफू हात्तीको मालीक हुन पाएकोमा दङ्ग परी जनताको बेवास्ता गर्दै मोजमस्तीमै दिन बिताईरहे ।

हेमनाथ घिमिरे,
बाहुन डाँडा, लमजुङ् ।

Sushma Manandhar – Coat

सुषमा मानन्धर – कोट
(मधुपर्क)

मेरो नाम सुराज हो । तपाइर्ं सोच्नुहुन्छ होला कस्तो नाम हो ! आमाबुबाले आˆनो नाम मिलाउन खोज्दा यस्तो नाम जुर्‍यो । मेरा नजिककाहरू मलाई ‘सु’ भन्छन् । कहिलेकाहीा त उनीहरूले यसरी बोलाउदा केटाकेटीका लागि लघुशङ्काको अर्थ लागेर हासो उठ्छ । मान्छे म भावुक छु र हाल सत्ताइसको भए । बी.ए.पास छु । मेरो घर काठमाडौ, चिकंमुगलमा पर्छ । हाल पेशाले ट्याक्सी ड्राइभर भए पनि म आफूलाई ड्राइभर भन्न रुचाउन्न । यो मेरो केही समयको लागि गरिने काम मात्र हो । मलाई पढेर अdmै धेरै गर्नुछ । स्नातक भएर पनि किन ट्याक्सी चलाइस् भनी साथीहरू भन्छन् तर जागिर खानु सजिलो कहाा छ र ? उसमाथि अहिले भनसुन नहुने कुनै ठाउ छैन । चाकरी गर्दै हिाड्नु मेरो वशको कुरा हैन । शिक्षित बेरोजगारहरूको लाममा उभिनुभन्दा यो ट्याक्सी चलाउनु कुन नराम्रो हो र ? भएको अलिकति पुजीले ट्याक्सी किनें । ड्राइभर राख्यो उसैलाई तलब दिनुपर्छ । त्यसैले अरू ड्राइभर राख्नुभन्दा आफै गाडी हाक्नु निको ठानें । फेरि आफैले चलाउने हुदा अरू ड्राइभरले जस्तो समय र रकममा पाबन्द रहनु पनि परेन । मनमौजी तालको छु, मुड भएको दिन बिहानै ट्याक्सी हाक्छु, नभए दिनभरि पनि चलाउदिन । घरमा सानो सुखी परिवार छ । आमा घरै बस्नुहुन्छ । बहिनी अझै स्कुल पढ्दै छिन् । चञ्चले स्वभावकी बहिनी-बहिनीभन्दा बढी साथीजस्ती छिन् । हरबखत मसाग जिस्किरहन्छिन् । म उसलाई औधी माया गर्छु ।

आमाले घरधन्दाको बोdm देखाएर निकैपल्ट मसाग बिहेको लागि आग्रह गरिसक्नुभयो तर अहिलेसम्म भनेजस्ती फेला नपरेकी हुदा मैले उहाको त्यो इच्छा पुर्‍याउनक सकिरहेको छैन । बिहेको लागि जोडी त माथि नै बाधिइसकेको हुन्छ भन्छन्, आˆनो साइत भने जुरिसकेको छैन ।

मेरो आˆनो ट्याक्सीको कुनै खास रुट छैन । मैले आˆनो ट्याक्सी कहीं पनि अड्याएको हुन्छु तर एउटा कुरा भने निश्चित छ, म प्रायः अबेरसम्म ट्याक्सी चलाउादिन । हद नाघे नौ नभए सााढे नौ । त्योभन्दा अबेरसम्म टयाक्सी चलाएको सायद अहिलेसम्म रेकर्ड छैन । एक त घरमा आमा र बहिनी मात्र, उसमाथि बहिनी म फर्की नआउन्जेल खाना कुरिरहन्छिन् । धेरैपल्ट नकुर्न भनिसकेा, बाहिर गएको मान्छे फर्किन कतिबेला हुन्छ के ठेगान तर उनी मान्दिनन् जसले गर्दा पनि बाध्य भएर मैले चााडै र्फकनुपर्छ । कुनै दिन कदाचित फर्किन ढिलो भए बहिनीको घुर्की र रिस खप्नुपर्छ । निकैबेर फकाएपछि बल्लबल्ल मान्छिन् । मलाई थाहा छ, यस्तो मनमौजी तालबाट मैले पैसा कहिल्यै कमाउन सक्दिन । बहिनीको पढाइ, उसको बिहे, घरको फेर्नुपर्ने छत …, यी धेरै कुराहरूको जिम्मेवारी मेरो सामु टड्कारो उभिएका छन् ।

कहुन त म आफूलाई त्यति साह्रो सज्जन ठान्दिन । चाड पर्वतिर लोकल चढेकै हुन्छ, कहिलेकाहीा चुरोट पिउंछु र ल्वाङ सुपारीको लत लागेको छ ममा । तर यति भइकन पनि मैले आफूलाई नैतिकताको स्तरदेखि गिर्ने मौका भने अहिलेसम्म दिएको छैन ।

हिजो राति छिमेकी साथी केदारको घरमा पार्टी थियो, बिहे गरेछ उसले । उसको घरबाट अलि ढिलै फर्किएा, सायद अलिअलि लागेको पनि थियो मलाई । उसकी श्रीमती देखेको थिएा, केदारको तुलनामा धेरै राम्री । चिटिक्क परेको भरिएको उनको जीउडाल आकर्षक थियो । हल्का बल्बमा अनिादो केदारको कोठा, म भने उनीहरूको सुहागरात सोचेर निकैबेरसम्म सुत्न सकिनं । ओल्टेकोल्टे गर्दै मध्यरातमा मात्र बल्ल निदाएछु । त्यसैले आज बिहान उठ्दा टाउको भारी थियो । ट्याक्सी चलाउने मुडै नभए पनि ट्याक्सी लिई बाहिर निस्कन्छु । किन हो, आज दिनभरिमा केही टिप मात्र भयो । सााझ चिसो र अाध्यारो बढ्न थालेपछि घर फर्किने विचार गर्दै हुन्छु, एउटी युवती ट्याक्सीभित्र बस्छे । उसले लगाएको परˆयुमको तीव्र बासनाले टाउको दुख्छ । अगाडिको ऐनाबाट हेर्छु, आधुनिक पहिरन र मेकअपका परतहरूले पोतिएकी ऊ पूर्ण आकर्षक युवती देखिन्छे तर उसले बीस काटेकी छैन यो मेरो अनुमान होे । ‘लाजिम्पाट जाउा न’ ऊ भन्छे । उसको अनुरोधमा एउटा डर पनि थियो सायद ड्राइभरले अस्वीकार गरिहाल्ला कि भन्ने उसलाई लागेको हो । एक मन त लाग्छ जान्न भनुा, फर्किने बेला भइसकेको थियो । छिप्पिादै गरेको सााझ, अाध्यारो र एक्ली युवती, दिमागमा अलिकति टेन्सन भयो । म नबोली फर्केर प्रत्यक्ष उसको अनुहारमा हेर्छु । उसको गोरो अनुहार तातिएर रातो भएको छ । आाखा जुधेपछि अन्यमनस्कतामा ऊ अनुनयपूर्वक मुस्काउाछे ।

यो लास्ट टिप सोचेर गाडी उसको गन्तव्यतिर बढाउाछु । सडकका भीड, कोलाहल, र बत्तीहरू । बाटो जाम भएको छ । यो कुनै अनौठो हैन काठमाडौाको लागि । अगाडिको ऐनामा तरुनीलाई हेर्छु । उसको पहिरन र पोताई निकै भडकिलो देखिन्छ । अबेला राति एक्लै यात्रा गर्ने युवती आाटिली नै हुनुपर्छ । नत्र परिस्थिति र नियत सबैको राम्रो कहाा हुन्छ ? झ्याल बाहिर हेरिरहेका उसका आाखामा दौडिरहेका दृश्यहरू सायद थिएनन् किनकि बाहिरका कुनै पनि कुराले उसमा असर गरिरहेको थिएन ।

ट्याक्सी अगाडि गइरहेको हुन्छ । आाखाहरू सडकमा भए पनि म ऐनाबाट घरिघरि उसलाई हेर्न पुगिरहेको हुन्छु । आाखा चिम्लिरहेकी त्यस युवतीको तीखो र सुलुत्त परेको नाक आकर्षक छ । चिउाडोमा भएको अलि ठूलो त्यस्तो रातो कोठी मैले अरूमा देखेको छैन । ऐनामा देखिने उसका रसिला ओठ र भरिएका गाला पनि निकै राम्रा देखिन्छन् । यसरी बारुद भरिएर आगोको छेउ आएपछि आगो त लाग्छ नै, मानिसहरू त्यत्तिकै आगो लाग्यो भन्छन् । यसरी आएपछि नलुटिएला भन्ने पनि के छ र ? सबैजना मजस्ता कामनालाई बााध्ने पनि त हुादैनन् । “एकै छिन रोक्नुस है” । युवतीले अनुरोध गर्दा झसाग हुन्छु । सायद उसको गन्तव्य आएछ, सोच्छु । “दुई मिनेटको लागि पर्खिन सक्नुहुन्छ ? म एकजना मान्छे भेटेर आउाछु” रातिको समय अर्को ट्याक्सी नपाइएला भन्ने उसलाई पनि कत्रो पीर तर मलाई अबेर भैसकोले ऊसाग भाडा दिन अनुरोध गर्छु । “प्लिज एकैछिन मात्र हो । ” ऊ अनुनय गर्न थाल्छे । मलाई थाहा छ आज फर्केर फेरि बहिनीको घुर्की हेर्नुपर्नेछ मैले । युवती ओर्लेर नजिकैको घरभित्र पस्छे तर लगत्तै बाहिर निस्की ट्याक्सीभित्र अगाडि बस्दै भन्छे, “मान्छे नै भेटिएन, भाटभटेनीमा गएका छन् रे उतै जाउं न है” उसका आाखाभरि निकै आग्रह देखिन्छन् । धर्मसङ्कटमा पर्छु । उसको कुरा मानुा घर र्फकन ढिला भैसक्यो ,नमानुा रात यो बीच सडकमा एक्ली कहाा जाली ऊ । अर्को कुनै ट्याक्सी भेटिन्छ भन्ने कुनै ग्यारेन्टी पनि छैन । हुन त कुनै अपरिचितको ठेक्का मैले लिनु जरुरी छैन । मानवतावश नै सही उसलाई गन्तव्यमा छाड्ने विचार गर्छु ।

गाडी कुदेको छ तर हामी मौन छौा । गफाडी छैन तर म प्रायः आˆनो यात्रुहरूसाग गफ गरिरहन्छु । ऊसाग के गफ गर्नु ? चालामाला देख्दैमा बोल्न मन लागेन । भाटभटेनीमा पुगेर त्यहाा पनि ऊ एउटा घरभित्र पस्छे । लौ त्यहीं हराई कि भन्ने लागेको थियो तर ऊ र्फकन्छे । “अब कता ?” को भावमा म उसलाई हेर्छु । “धोबीघाट” ऊ निकै हताश देखिसकेकी छ । अघिको उसको गोरो अनुहारमा पीडा पोतिएको जस्तो छ । ऊ लामो निश्वास छाड्छे । आफूभित्रको पीडाले वा हताशपनको कारण बेचैनीमा ऊ लाइराखेको कोट पनि फुकाल्छे । स्लिवलेश लुगामा उसका सुडौल पाखुरा…म उसबाट ध्यान अन्यत्र लान खोज्छु ।

सडक बत्तीको चहकिलो प्रकाश उसमा पर्छ । अनुहार छोपेर टाउको निहुराई रहेकी ऊ एक्कासी सुाक्कसुाक्क गर्दै रुन थाल्छे । म हतप्रभ हुन्छु, केही बुझ्दिन । सुनसान बाटो, राति एक्ली युवती यसरी टयाक्सीभित्र बसी रुदा के अर्थ लाग्ला, मलाई डर पनि लाग्यो । “प्लिज यसरी नरुनुस् न, के भयो तपाईंलाई ?” मलाई उसको रुवाइमा भन्दा पनि उसको त्यो रोदन अरूले सुनेर के आपद आइलाग्ला भन्ने पीर लाग्यो । जमाना नै खराब छ । मेरो अनुरोधपछि उसको रुवाइ कम त हुन्छ तर अझै सुकसुकाइरहेकी छ ।

धोबीघाट आएपछि ऊ चुप लाग्छे । हिक्काहरू अझै उठिरहेका हुन्छन् । विस्तारै टाउको फर्काएर ऊ मतिर हेर्छे । गाजल लत्पतिएका आाखा र नाकको टुप्पासमेत राता भएका छन् । ऊ ढोका खोली बाहिर निस्कन्छे । परिस्थितिले लाटो बनाएको म ऊसाग भाडा पनि माग्न सक्दिन न त उसैले कति भयो भनी सोध्छे । दुवै जना चुप छौैं । सायद उसले कुुनै कडा टिप्पणीको अपेक्षा गरेकी थिई जब म केही बोल्दिन ऊ आफूले फुकालेको कोट मेरो हातमा थम्याई अगाडिको मोडमा गएर हराउछे । म ऊ गएको दिशातिर हेरिरहन्छु । यो कुनै स्वप्न हो वा यथार्थ छुट्याउन गाह्रो भएझै लाग्छ । रिस उठ्छ आफैादेखि, मैले यो टिप गर्नै नहुने थियो ।

स्तब्ध छु, यो मेरो कमजोरी हो वा उदारता, यत्तिका बेर सडक नापेर आफूले पाउनुपर्ने भाडा नपाउदा पनि रोएर आˆनो असमर्थता जनाउने युवतीप्रति म आक्रोशित हुन सकिान ।

परफ्युम छर्किएको कोट मेरो हातमा छ, नरम र सिल्की । पैसाको सट्टा उठेको यो ट्याक्सी भाडा हो आजको । कोटको भित्री खल्तीमा केही भएdmैा लागेर निकाली हेर्छु । बन्द नगरिएको खामभित्र एउटा चिठी हुन्छ । अरूको चिठी पढ्नु हुदैन भन्छन्, कौतुहलवश खोल्छु ।

आदरणीय बाबा, चिठी लेख्छु भन्दाभन्दै ढिला भयो । यहाा काम खोज्न साह्रै गाह्रो रहेछ बाबा । अहिले चन्दवीर अङ्कलले एउटा काम खोजिदिनु भएको छ । त्यति गाह्रो त हैन तर थाक्छु । राति कलेज पनि जान्छु, सायद त्यसैले होला । अब बाबालाई छिटै पैसा पठाउाछु । यसपालि दाइको खुट्टाको अपरेशन गरिहाल्नुपर्छ । दाइले सक्नुभएको भए बाबालाई दुःखै हुादैनथ्यो । आशा छ, आमा सन्चै हुनुहुन्छ होला । बाबा हजुरले आˆनो खोकीको दवाइ नछुटाउनु होला । म सञ्चै छु, मेरो पीर नगर्नु होला ।

छोरी रन्जु चिठी पढेर अनायसै करुणा जाग्छ युवतीप्रति । उसले जेजस्तै काम गरिरहेकी भए पनि परिवारको निमित्त खटिरहेकी उसको सामु नतमस्तक हुन्छु । चिठी खसाल्न ठीक पारेकी उसले बिर्सेकी होली भनेर बाटोमा एकैछिन कुर्छु सायद चिठी लिन पो आइहाल्छिन् कि । त्यो बेला मात्र हैन मैले त्यसपछि पनि उसलाई अन्त कतै देखेको छैन । दुईचारपल्ट धोवीघाटतिर पनि नगएको हैन तर उसलाई भेटिना । बाटोमा कतै देखे यो उसको कोट उसैलाई फर्काएर उसाग भेटघाटलाई अगाडि बढाउन चाहेको छु । त्यही भएर यो कोट सधै साथमा लिई हिड्ने गरेको छु ।

के तपाईंले देख्नुभएको छ उसलाई ?

Bob Considine – Prem Ko Taha (Translated Story)

बब कन्सिडाइन – प्रेमको तह
(Translated by: किशोर पहाडी)

कथाकार परिचयः बब कन्सिडाइनको जन्म सन् १९०६ मा भएको थियो । उनको बसाई न्यूयोर्कको मानहट्टनमै भयो । ६९ वर्षको उमेरमा सन १९७५ मा निधन भएको बबले आफ्नो जीवनकालमा २५ वटा पुस्तकहरू लेखेका छन् । -अनुवादक

ईडिथ टेलरलाई आफूजस्तो सौभाग्यशाली स्त्री कोही छैन भन्ने कुरामा विश्वास थियो । कार्लसित उसको बिहे भएको तेईस वर्ष भइसकेको थियो । आफ्नो लोग्नेलाई देखेर अहिले पनि यदाकदा उसको मुटु ढुकढुक गर्न बन्द गथ्र्यो र मन्त्रमुग्ध भएर ऊ हेरिराख्थी । कार्ल पनि उसलाई ज्यादै प्रेम गथ्र्यो । अफिसको कामले कुनै अर्कै सहर जाँदा हरदिन उ ईडिथलाई चिठी लेख्थ्यो र कुनै न कुनै उपहार पनि पठाउँथ्यो ।

एकपटक कार्ललाई केही महिनाको लागि जापानको ओकिनावा जानुपर्यो । यस पटक ऊ आफ्नी श्रीमतीसँग लामो समयसम्मको लागि टाढा जाँदैथ्यो ।

ओकिनावाबाट उसलाई चिठी त आइरहृयो तर उपहार चाहिँ आएन । ईडिथले यसप्रति कुनै ध्यान दिइन् । उसलाई थाहा थियो कि कार्ल बर्षौंदेखि घर किन्ने सपना देखिरहेको हुँदा पैसा बचाइरहेको थियो ।

ईडिथलाई एक्लोपनाको त्यो महिना लामो हुँदै जानथाल्यो । अब त कार्ल आउँछ होला भन्ने आशा गर्थी, तर कार्लको चिठी आउँथ्यो कि अब केही हप्ता लाग्छ होला, अथवा कहिले अब केही महिना लाग्छ होला भन्ने आशय बोकेर ।

यसैप्रकारले एकवर्ष बित्यो । केही महिनादेखि कार्लको चिठी केही ढिलो ढिलो आउन थाल्यो । र उपहार त एउटा पनि आएन । उपहार नपठाएको त ईडिथ बुझ्दथी तर चिठी पनि नपठाएर हुलाकटिकटको पैसा बचाउनुचाहिँ उसलाई अनौठो लाग्दथ्यो ।

अनि केही हप्ताको सन्नाटापछि कार्लको चिठी आयो । उसले लेखेको थियो -‘प्रिय ईडिथ, तिमीलाई दुःखी नहुने गरी खोई कसरी भनुँ अब हामी पति पत्नी होइनौँ भनेर । …’

ईडिथ ड्याम्म सोफामा बसी र चिठीको बाँकी भाग पढ्न थाली । कार्लले मेक्सिकोको अदालतबाट पत्र व्यवहारद्वारा ईडिथसँग पारपाचुके गरेको थियो र आफ्नो उन्नाईस बीस वर्षकी जापानी नोकर्नी एइकोसित बिहे गरेको थियो । त्यतिबेला ईडिथ अठचालीस वर्षकी थिई ।

स्वभाविक थियो कि चिठी पढेपछि उसको मनमा लोग्नप्रति रिस र घीन भरिनसक्थ्यो मनमा । बदला लिनको लागि कुनै ठूलोभन्दा ठूलो पाइलो चाल्न पनि सकिन्थ्यो । यसल उसको नयाँ वैवाहिक जीवन पनि नष्ट हुन सक्थ्यो । तर ऊजस्ती स्वास्नीमान्छेका लागि त्योभन्दा बढी स्वभाविक त उसले आफ्नो लोग्नेलाई घृणा गर्न नै सकीन । वास्तवमा उसको मनमा लोग्नेप्रति घृणा पैदा नै भएन ।

अलि मनलाई शान्त पारेपछि उसले स्थितिलाई अलि बुझ्ने चेष्टा गरी । कार्ल, उसको एक्लोपना, त्यस जापानी केटीको अपनत्व भरिएको व्यवहार सबैको बारेमा सोच्न थाली । अनि उसलाई लाग्यो कि यस्तो स्थितिमा जे हुनुथियो भयो । स्वभाविक नै हो नि ! कति असल कार्ल कि पारपाचुके गरेर मात्र त्यस केटीसँग बिहे गर्यो । चाहेको भए त ऊ स्थितिको गलत फाइदा पनि त लिन सक्थ्यो । आखिर त्यो त कम उमेरकी, नोकर्नी केटी न थिई । अहँ, कार्ल खराब मान्छे होइन । ….. तर पनि कार्लले आफूसँग प्रेम गर्न बन्द गरिदियो भन्ने कुरा चाहिँ ईडिथको लागि विश्वास गर्नै गाह्रो भयो । कसरी बिर्सन सक्छ उसले ? असम्भव छ यो कुरा । … र मनमनै भनी कार्ल एक दिन अवश्य र्फकनेछ ।

यही विश्वासलाई लिएर ईडिथ आफ्नो जीवनलाई फेरि केन्द्रित गर्नतिर लागी । उसले कार्ललाई लेखी कि मलाई चिठी पठाउन नछोड र आफ्नो र आफ्नी नयाँ श्रीमतीको सन्चोविसन्चो लेख्दै रहनू । कार्लले उसलाई चिठी लेख्दै नै रहृयो । एक चिठीमा उसले लेख्यो कि एइको बच्चा पाउन लागेकी छे । अर्को चिठीमा लेख्यो कि हाम्रो छोरी भएको छ र उसको नाम मारिया राख्यौं । … दुई वर्षपछि एक अर्को छोरीको जन्म भयो, जसको नाम उनीहरूले हेलेन राखे । ईडिथले दुबै बच्चीहरुलाई उपहार पठाई । पत्र व्यवहार जारी नै रहृयो । कार्लले उसलाई लेख्दै पठाइरहृयो हेलेनको दाँत आउन थाल्यो, एइकोको अङ्ग्रेजी सुध्रदै छ, मेरो स्वास्थ्य ठीक छैन र तौल घट्दै जाँदैछ … इत्यादि ।

र अनि एउटा भयानक खबर आयो । कार्ललाई क्यान्सर भएको थियो र अवस्था खराब हुँदै गइरहेन्थ्यो । आफ्नो अन्तिम पत्रमा उसले डर प्रकट गरेको थियो – आफ्नो लागि होइन, बरु स्वास्नी एइको र दुई छोरीहरुको लागि । उसले छोरीहरुलाई अमेरिका पठाएर पढाउनको लागि पैसा जोरेको थियो तर अब त्यो पैसा त उसको उपचारमै खर्च हुँदै जाँदैथ्यो । बच्चीहरुको के हुन्छ अब ?

अब ईडिथले कार्ललाई अन्तिम उपहार भनेर एक चीज दिउँ भन्ने सोची मनको शान्ति । उसले कार्ललाई लेखी पठाई -म मारिया र हेलेनलाई आफूसँग राखेर उनीहरूको पालनपोषण गर्न तयार छु, यदि एइकोले स्वीकृति दिइन भने ।

कार्लको मृत्यु भएको धेरै महिना भइसकेपछि पनि एइको आफ्ना छोरीहरूलाई ईडिथकहाँ पठाउने साहस गर्न सकेकी थिइन । बच्चीहरू बाहेक उसको को नै थियो र ? तर फेरि उसलाई यो पनि थाहा थियो ऊसँग बसेमा बच्चीहरूले अभाव र गरिबीको जिन्दगी जिउनुपर्नेछ । आखिर मनलाई कडा पारेर उसले तिनीहरूलाई ‘प्यारी ईडिथ ठूलीआमा’ कहाँ पठाउने फैसला गरी ।

ईडिथलाई चवन्न वर्षको उमेरमा यसरी पाँच र तीन वर्षका ती केटीहरूको आमा बन्नु कति गाह्रो हुनेछ भन्ने थाहा थियो तर मारिया र हेलेनले उसलाई धेरै छिटो आमाको रूपमा स्वीकार गरे । छिटै नै तिनीहरूले अङ्ग्रेजी सिके । नयाँ घर मन पर्यो उनीहरूलाई । केही समयपछि नै उनीहरूको कमजोर अनुहारमा स्वास्थ्यको चमक आउन सुरू भयो । ईडिथको मनमा पनि उनीहरूप्रति मोह जागेर आएको थियो । ६ वर्षपछि अब ऊ कार्यालयबाट छिटै घर र्फकन थालेकी थिई । घरमा उसलाई खुशीको वातावरण देखा पर्न थालेको थियो ।

तर जब एइकोको चिठी आउथ्यो, ईडिथ उदास हुन्थी । एइकोले त्यो चिठीमा आफ्ना छोरीहरूको बारेमा केही सोधेकी हुन्थी नराम्रो अङ्ग्रेजी हिज्जेमा लेखिएको त्यो पत्र पढ्दा ईडिथले एइकोको एक्लोपना र दुःखलाई महसूस गर्दथी । त्यस्तो एक्लोपना र दुःखसँग ऊ आफै पनि त परिचित थिई नि ! र ऊ बिचार गर्न थाली कि कतै एइकोलाई नै यतै बोलाउने हो कि ! यसो भयो भने ऊ आफ्नै छोरीहरूसँग रहनसक्दथी । …. आखिर एक दिन ईडिथले त्यस्तै गर्ने फैसला पनि गरी ।

एइको जापानी नागरिक थिई । उसले अमेरिकामै बस्ने गरी आउन त्यति सजिलो थिएन । हरेक वर्ष एक सीमित सङ्ख्यालाई मात्र अमेरिकामा बस्न दिइन्थ्यो । र स्वीकृती पाएका जापानीहरुको लश्कर नै पनि धेरै लामो थियो । त्यसैकारण एइकोको पालो आउन धेरै वर्ष कुर्नुपथ्र्यो । तब ईडिथले यस विषयमा मलाई लेखी पठाई । मैले आफ्नो समाचारपत्रमा यो कुरा उठाएँ । त्यसपछि अरू कति पाठकहरूले पनि यसबारे आवाज उठाए । आखिर एइकोले अनुमति पाई र अमेरिकातिर प्रस्थान गरी ।

एइकोलाई विमानस्थलमा लिन जाँदा ईडिथको मनमा आफ्नो लोग्ने खोस्ने त्यो आईमाईलाई देखेर कतै घृणा त जाग्दैन भन्ने डर आयो । ….सबै यात्रीहरू हवाइजहाजबाट ओर्लेपछि एक पुड्कीपुड्की, दुब्ली, अलिअलि डराएकी झैँ एक केटी ओर्ली । त्यही एइको हो जस्तोलाग्यो ईडिथलाई । एउटी बच्ची झैँ लाग्यो उसलाई । ऊ एक कुनामा ठिङ्ग उभिई । ईडिथले त्यस केटीको अनुहारमा छाएको डर देखेपछि उसलाई आफ्नो डर त तुच्छ प्रतीत भयो । उसले एइकोको नामै लिएर बोलाई । सुन्नासाथ एइको दगुर्दै आई र उसको अङ्गालोमा हराई । दुबैआईमाईहरू एक छिन एकअर्कालाई च्याप्प अँगाल्दै टाँसिईराखे ।

त्यसरी टाँसिरहेको बेला मनमनै ईडिथले भनिरहेकी थिई -‘म कार्ल फर्केर आवोस् भनी प्रार्थना गर्दथेँ । ऊ आएछ फर्केर आफ्नो दुई छोरी र यस सुशील युवतीको रूपमा, जसलाई प्रेम गर्दथ्यो ऊ । हे भगवान ! म पनि उसलाई प्रेम गर्न सकुँ मेरो सहायता गर्नु भगवान !’

र ईडिथ साँच्चिकै ऊसित प्रेम गर्न लागी, जसरी कि उसका छोरीहरूसँग गर्दथी । समय बितदै गयो । ईडिथ, एइको र दुवै बच्चीहरू एक परिवारको रुपमा रहन थाले । धेरै वर्षहरू बिते । एकपटक ईडिथले मलाई लेखी -‘यद्यपि भगवानले त्यस व्यक्तिलाई मबाट खोसिलग्नुभो, जसलाई म औधी माया गर्दथेँ तर त्यसको बदलामा उहाँले मलाई तीन अरू प्रियजनहरू दिनुभयो । म भगवानप्रति कृतज्ञ छु ।”

शनिबार, गोरखापत्र
आश्विन ८, २०६७

J B Sherpa – Leonara Ra Man

वाउ ! आई लव दिस् पिक्चर…!

उतेजना र ख़ुशी मिश्रित स्वरमा बोल्दै कंप्युटरको डेस्कटप ब्याक ग्राउंडमा सजिएको इगल नेबुलाको मनमोहक फोटो नजिकै आई एक टक हेर्दै थिई उ !
डु यु लाइक एस्ट्रोनोमी? मुस्कुराउदै अलिक असजिलो अंग्रेजी भाकामा सोधि उसले !

अँ.. हो ! प्रत्युत्तर दिन्छु

हो र? आँखामा चमक थपियो । मलाई पनि खुबै मन पर्छ , कहिले कहीं घंटौसम्म रमाएर डुब्न सक्छु म यी चिजहरुमा !

ओ हो ! खुशी लाग्यो है, तिमीलाई पनि एस्ट्रोनोमी मन पर्ने रहेछ, अरु पनि फोटोहरु छन हेर्ने? म सोध्छु ।

भैगो अहिलेलाई , कुनै दिन फुर्सदमा आएर हेरौला ! इटलीबाट म यहाँ आएको जम्मा ३ दिन मात्र हुँदै छ तिम्रो पसल यहाँ छ भनेर सुनेको थिएँ त्यसैले हेर्न मात्र आएको, फेरी फोन गर्न वा मेल गर्न आई रहन्छु , अहिलेलाई बाई है?

ओके बाई !

कति फरासिली, सफा, निस्खोट, अनुहारमा , हंसाइमा बोलाईमा कुनै बनावटीपनको भेउ पनि पाईन्न, लाग्थ्यो कुनै दुधे बालकको मुहार नियालिरहेछु , मैले यती सोची सक्दा उ लच्किँदै बाहिर पुगी सकेकी थिई

यतिनै थियो लिओनोरा र म बिचको पहिलो भेट्को कुराकानी ! दुई दिन पछी ऊ फेरी आई उनी चिर-परिचित ले झै मुस्कुराउदै हेलो हाउ आर यु?
मेरो नाम लिओनोरा , इटलीबाट ६ महिनाको कोर्ष गर्न आएको भन्दै उसले मसंग आफ्नो शीतल र नरम हात मिलाइ, अझै कोठा लथालिंग छ किनमेल बाँकी छ सररर… भनी सिध्याइ , मैले मेरो छोटो परिचय दिई नसक्दै उसको हात मेरोबाट छुट्टीइ सकेको थियो, ऊ फोन क्याबिन भित्र पसी अनि मै तिरै फर्केर गफिन थाली ।

यस पटक ऊ निकै सुन्दर देखिन्थि, तर इटालियन भन्दा पनि स्पेनिश रूप रंग झल्किन्थ्यो उसमा ! तत्पश्चात पनि निक्कै बेर हाम्रो कुराकानी भएको थियो त्यों सांझ , अन्य ग्राहक हरुले गर्दा बेला बेलामा कुरा कानी मा ठेश लाग्थ्यो तै पनि एस्ट्रोनोमी सम्बन्धी गफ भए , आकाश को असीमितता, ब्ल्याक होल , आकाश गंगा अनि नेबुला हरु को सुन्दरता , यु एफ ओं र एलियन लाइफ सम्बन्धी कुरा गर्दै चिले को अटाकामा सम्म संसारकै विशाल टेलिस्कोप को बखान गर्दै पुगियो ।

सामान्यतया केटाहरु को दाँजोमा केटीहरु धेरै परिपक्व हुन्छन् भन्ने ठान्छु म, तर पनि लिओनोरा त्यों भन्दा धेरै अनुभव बोकेकी एक सरल र सुन्दर युवती रहिछ भन्ने अनुभव गरें मैले यसपटक । छ सात पटकको आउने क्रम पछि मैले उनमा के आभाष पाउन थालें भने यस देशमा म नै उसको सब भन्दा नजिक को मान्छे हुं वा म नै उसको हितैषी हुं । उसको व्यवहार ले नै त्यों जाहेर गर्थ्यो , किनकी अब हरेक स्थानीय जानकारी वा कुनै सानो तीनो सरसल्लाह अनि सहयोग चाहिएमा सोध्नु पर्ने सजिलो मान्छे म नै हुन्थेँ उसको लागि । विस्तारै यो पनि सोच्न थालें की मेरो ऊ प्रतिको सरल र सहयोगी भावनाले नै शायद मलाई केहि झंझट बढेको भने पक्कै हो तर त्यस्तो पटक्कै भएन । सिधै एकटक आँखा मै हेरेर कुरा गर्ने उसको स्वभावले भने कहिले काहीं अप्ठ्यारो अनुभूति गराउथ्यो र विषय वस्तुमा ध्यान केन्द्रित गर्न गार्हो पर्थ्यो । अनि म अनुमान गर्थें की कुनै सुन्दर लाग्ने युवतीसंग आँखा जुधाएर कुरा गर्न एक प्रकारको ध्यान या तालिमनै आवश्यक पर्नेरहेछ ।

ऊ आउने क्रम बाक्लिन थाले पछि एकदिन मैले नसोधीकनै उसले आफ्नो घर र परिवार वारे सुनाउन थालि र एकदम घरको यादले सताउने कुरा गरि, लाग्थ्यो उसमा औपचारिकता निभाउने भन्दा पनि भावना पोख्ने हतारो थियो । बा आमा र सानो भाई मात्र मेरो सानो संसार हो अनि स्कुल कलेजका केही घनिष्ट साथिहरु छन् अनि तुरुन्तै पर्स मा राखिएको फोटो ख़ुशी हुँदै देखाइ उसले, मलाई लाग्यो उसको मन उडेर त्यहीं उसको सुन्दर लाग्ने गाउँ मै पुगिरहेछ ।उसको भनाइ अनुसार मनमनै अड्कल काटेँ की उसको कुनै प्रेमी चाहीं रहेनछ वा त्यस्तै केहि ।

एक किसिमको अन्जान संतोष र जिज्ञाशा एकै साथ पलाउँछ फेरी । स्वभावत म एकै छिनको लागि भएपनि ख़ुशी नै हुनु पर्ने हो केहि स्वार्थ र लिनु दिनु नहुँदा पनि , तर उसको सुन्दरताले त्यों लोग्ने मान्छे भित्र दबिएर रहने एक किसिमको स्वार्थि ईच्छालाई गलाई दिएको देख्छु मानौ उसलाई देख्दा म मा कुनै प्रकारको नकारात्मक भाव ले कतै स्थान नै पाउदैन । स्वीटज़रल्याण्ड को सिमाना नजिकै इटलीको सानो सुन्दर शहर तिरानोबाट आएकी बताउँदा उसको अनुहारमा त्यस्तै शांत र सुन्दर भावको छाल कुदिरहेको देखिन्थ्यो भने उसको सोचाई , व्यवहार त्यस्तै स्वच्छ र सरल लाग्थ्यो, कुनै सुन्दर पोखरी छेउ फक्रिएको फूलको थुंगा झैं । अब मेरो दिमागी संसारमा पनि कल्पनाको उसको गाउँ त्यस्तै सुन्दर तरंगमा तरंगित हुन् थाल्यो त्यहाँ म धेरै थोक भने देख्दीन , हरिया पहाड़ी काखको एक पाखामा त्यों सुन्दर गाउँ तुवांलो भित्र झैं अस्पस्ट रुपमा देख्छु । ऊ फोनमा व्यस्त हुँदा गुगल मा तिरानो शहर खोजेर हेर्दै थिएँ , कति सुन्दर, कल्पनाको विकसित नेपालको कुनै सानो शहर झैं सम्झी मनमनै एकै छिन रमाएँ पनि ।

प्राय लियोनारा दुई नंबर कै क्याबिन बाट फोन गर्ने गर्थि यो उसको मन पर्ने क्याबिन हुन सक्छ । कुराकानिमा व्यस्त रहँदा मतिरै फर्केर बिभिन्न भावमा बोल्थि ऊ , मलाई भने काउंटरबाट सोझै देखिने क्याबिनहरुमा बंद भएर कुरा गर्ने जो कोही पनि समयको बन्दि झैँ लाग्थ्यो र कसै सित बिलौना गरि रहेको भान पर्थ्यो । पसलको सानो तीनो व्यस्ततामा पनि लियोनारा र म बिच पटक पटक आँखा जुधाई भै नै रहन्छ र हरेक पटक हलुका मुस्कानमा टुंगिन्छ । तर म यसलाई एक सामान्य मानव स्वभाव कै रुपमा लिन्छु र त्यसमा क्षणिक भावनात्मक जवारभाट को सानो अंश बाहेक केही छैन भन्ने सोच्छु , तैपनि उसको सौन्दर्यताले ध्यान नतान्ने भने अवस्य हैन जसलाई म प्रकृतिकै अनौठो र सुन्दर नियम ठान्छु र त्यस नियमको आदर गर्दै सौन्दर्यपान गरिदिन्छु !

त्यों नै सौन्दर्यताको प्रशंशा गर्नुहो त्यसको सम्मान गर्नुहो माया दिनु हो, लियोनारालाई हेर्नु, आँखा जुध्नुको सम्बन्धमा पनि यही अर्थ लुकी रहेकोहुन्छ त्यसैले म कुनै अपराधबोध को अनुभव गर्दिन ।

विगत केहि दिनयता लियोनाराको म कहाँ आउने क्रम र गफिँदै घंटों सम्म बस्ने क्रम तन्किन थालेको आभास गर्छु , र अब मलाई पनि भान पर्न थालीसक्योकी यो सब भै रहेको अलिक अस्वाभाविक छ, अनि कता कता अंतस्करणमा लियोनाराले मलाई असाध्यै मनपराई रहेकी छ भन्ने शंका बालियों भै रहेको थियो । २/४ हप्ता बित्यो तर झन झन त्यों अनुमानले गहिरो जरा गाढ्न थाल्यो !

यो अनुमान पक्का हो भन्ने लागेपछि एक्कासी मनमा आंधी वेरी झैँ विचारहरु मढारिन थाल्यो , मानवीय सम्बेग का सुषुप्त प्रत्येक तन्तुहरू, कोशिकाहरू बर्सौ पछि क्रियाशील भै रहेको अनुभव हुन् थाल्यो ! आज म यस्तो आवेगमा आफैलाई पाउनुमा मेरो सहमति छैन , किन म यस्तो अनुभव गर्ने ? कुनै कारणले एउटा केटी कुनै केटा को नजिक पर्नु अनि त्यों सम्बन्ध लाई एउटा राम्रो साथी को रूपले मात्र हेर्न सकिन्न ? कति सम्म भने एक पटक लिओनोराले “” मलाई . त तिमी जस्तै रूप रंग को एशियालिहरू मन पर्छ “” भनेर भन्दा पनि मैले अलि लापरवाही पूर्वक हाँस्दै भनेथें — ” उसो भए चाइना टाऊन तीर गए हुन्छ नी त ” ! अब आज यही कुरा सुन्न र दोहोरयाउन मलाई हम्मे पर्नेछ ! किन यस्तो अनुभूति भै रहेछ मलाई ? की मलाई ऊसंग भित्र भित्रै प्रेम भै रहेछ? कुनै सुन्दरिले मन पराईदिनु मेरो लागि मेरो सोचाई माथिकै एक किसिमको बिजय हो किनकी म जस्तो खालको मान्छे जसको नत सुन्दर जिउडाल र अनुहार नत वाक पटुता नत अरु विशेष आकर्षण नै छ , त्यसैले जहिले पनि कुनै राम्री, सुंदरी केटीहरुको मनको रोजाईमा पर्दे पर्दिन भन्ने सोचाई ले स्कुल कलेज जीवन देखिने मनमा जरा गाडी सकेको थियो तर यहाँ यो भंग हुंदैछ र म कताकता एक प्रकारको ख़ुशी पनि अनुभव गरिरहेछु । कसै लाई कसैले एक तर्फी नै भएपनि मन पराउछ भने त्यों उसको मानवीय र प्रकृति प्रदत अधिकार हो त्यस्तो भावना लाई रोकन गार्हो पर्छ ,यदि पक्कै मन पराएकी नै रहिछ भने पनि मानव जगतमा यो हुनु सामान्य कुरा हो भन्ने सोचाई राखेर बस्छु यस्तै सोचाई हुनैपर्छ त्यसैले म सम्हालिन्छु । तर यदि मन पराएकि नै हो भने पनि किन खुलस्त भन्न सक्दिनन त? युरोपको खुला समाजमा हुर्केकी उसलाई तीनवटा शब्दको एक हरफ भन्न कत्रो महाभारत पर्ला र? नत्र त्यस्ता भावना पोख्ने अरु पनि माध्यमहरु हुन्छन यी सवै मेरा आवश्कता र ईच्छा भित्र पर्ने विषय थिएनन तै पनि वे-फ्वांकमा आफ्नै गिदी गलाई रहेछु । तर जे भएपनि कथंकदाचित उसले प्रेम प्रस्ताव राखीहाले भने त्यसको चित्त बुझ्दो उत्तर दिनुपर्नेछ र मैले उसको प्रेम प्रस्ताव अस्वीकार गर्नुको कारण पनि त खुलस्त पार्नु आवश्यक हुन्छ नत्र उसको सम्झनामा म जहिले पनि एउटा नराम्रो पात्र को रुपमा रहीरहनेछु । अब आजकल उ आउदा पहिलेको जस्तो खुल्ला अनुभव कम हुन थाल्यो त्यसै गरी अलिक संकोच मिश्रित भयले सताउन पनि थालिसकेको थियो । एक दिन एक्कासी उसले न्यास्रो र चिंतित अनुहारमा भनि “अब मेरो घर फर्किने समय पनि आउन लाग्यो अर्को हफ्ता मेरो भाई र बुबा आउनुहुन्छ र त्यसको १ महिना पछि म फर्किनु पर्छ ।”

उसले बताए अनुसारनै अर्को हफ्ता उनिहरु आइपुगे , स्टेशनबाट सिधै मै कहाँ ल्याएर चिनापर्ची गराइ उसले, बाउ र भाई एक टक मलाई हेर्दै आँखैले कृतज्ञता व्यक्त गरे झै गर्छन । मलाई लाग्यो लिओनाराले मेरो बारेमा निकै बखान गरीरहेछे । २,३ दिन पछि उनिहरु फर्के , लिओनारा अब अझ सुर्तालु र मलिन देखिन्थी, म भित्र पहिले जस्तै सान्त्वना दिने शक्ति पनि हराए झै अनुभव गरें यो पटक ।

हेरन होल्यांडको फूलमेला हेर्ने एक्दमै ईच्छा छ अर्को हफ्ताको सप्ताहन्तमा जाने योजना बनाएकिछु तिमी म संग जाऊं न है । तिमी गयौ भने मलाई साथी पनि हुन्थ्यो अनि धेरै सजिलो र रमाइलो हुन्थ्यो मलाई । म एक छीन अवाक भएँ , यस्तो आग्रह्को बनि बनाऊ जवाफ थिएन मसंग , जाने चाहना हुंदा हुँदै पनि फुर्सदनै नमिल्ने जस्तो बहाना गर्नु पर्ने भयो र जसो तसो भोली जवाफ दिन्छु भनीदिएँ । एक मनले लाग्यो हेर मलाई माफ़ गरिदेउ, मैले तिमीलाई म बिवाहित हुँ भनेर भन्ने मौका नै पाएको थिईन , म एक विवाहित मान्छे यसरी तिमीसंग घूमफिर गर्न उचित हुन्न भनेर भनि दिन्छु तर यो भन्न पनि निकै ढिलो भैसकेको थियो । तर वास्तविकता भन्नु पर्दा म उसलाई दुखी बनाउन पनि चाहन्नथें र घुमेर साथदिन पनि सक्दिन थिएँ । भनौ अब म असहज स्थितिमा अल्झिएको थिएँ र त्यसको निश्छल, सुन्दर निकास खोजीरहेको थिएँ ।

हेर लियोनारा म तिमीसंग जान सक्दिन तर तिमी चाहन्छौ भने मेरो साथिलाई तिमी संग पठाई दिन्छु । मलाई माफ़ गर है? त्यसपछि न केही बोलि न केही सोधि उसले । चिसो कोला जूस या अरु कही पिउने की भनी सोधें मैले तर उसले अनिच्छापूर्बक मुन्टो हल्लाई , केही मिनेट पछि बाई भन्दै बाहिरीई ऊ ।

मैले दुःखका साथ अनुमान गरेंकी, उ मसँगै घुम्न चाहन्छे र यसको अर्थ त्यहि हो जसमा फस्नु अगावै म बिना कसूर भाग्न चाहिरहेथें । त्यों हप्ता बित्यो तर बित्न पनि युगौं बीते जस्तो लग्यो । मैले हल्यांडको सो फूलमेलाको बारे प्रसंग झिक्न पनि सकिनँ नत उसले नै त्यास बारेमा केही गरि । त्यसपछिका दिनहरुमा ऊ र म बिच केवल जिज्ञासा, प्रश्न, उत्तर, प्रत्युत्तरहरु सबै अमुक वार्तालाप्मै टुंगिए सामान्य भला कुसारी बाहेक अरु केहि भएन । पसल नजिकै बस्ने छिमेकी तम्बाबुदु जो गाम्बियाबाट आएको थियो उसले हामी बिच हुने गरेका कुराकानी र बार्तालाप देखेर तिमीहरु एक अर्कालाई प्रेम गर्छौ कि भनेर सोधेको थियो । अर्को अप्रत्यासित झटारोले म झसंग भएँ , अक्क न बक्क परें । उता लियोनारा भने चुपनै थिइ तर उसको आँखामा भने त्यो प्रश्न र म बाट आउने जवाफको पर्खाइको प्रभाव अलग्गै देखिन्थ्यो शायद ।

हैन हैन, हो त एक आपसमा राम्रो साथि मात्र हौँ ।उनि यहाँ इटाली बाट पढ्न आएकिहुन ! त्यहि मौका देखेर तम्बाबुदुले लियोनारलाई भन्न भ्याई हाल्यो
यु आर वेरी ब्युटिफुल । डु यु हाव बोय फ्रेन्ड?

लियोनारा को अनुहारमै लोभिएको नजरले हेर्दै तम्बाबुदु सोधीरहेको थियो ।

यस ! भन्दै एक निमेष मलाइ हेरिरही ।

तम्बाबुदुको हेर्दैमा डर लाग्दो जिउडाल र गिद्दे हेराइ ले तिनी अलिक डराए झैं लाग्थ्यो । तम्बाबुदुको चरित्रसंग म धेरथोर परिचित थिएँ । विशेष गरि केटीहरु प्रतिको उसको व्यवहार प्रति । बेला बखत पसल अगाडी चुरोट तान्दै कलेज आउने जाने युवतीहरुलाई घुरेरै हेरिरहेको हुन्थ्यो र भन्थ्यो यहाँका खैरे केटीहरु लाई त सिधै भनिहाल्नु पर्छ ओ… युआर वेरी ब्युटिफुल , आइ लभ यु.. इत्यादि ।

नरम , न्यानो बिछ्यौनमा पनि असजिलो , केके नमिलेको झै लागिरहेछ आज पनि, तिन चार पटकको कोल्टे फेराईमा पनि निंद्रा लाग्न नसकेपछि फेरी त्यही कुराहरुमा ध्यान केन्द्रित हुन्छ ! शायद लियोनारा मसंग छुटिनु पर्ने पिडाले जति चिंतित हुन्थि होली त्यतिकै बेगको चिंता मलाई पनि पर्न थाल्यो तर चिन्ताको विषय भने एकै खाले थिएन, किनकी मैले सुरुबाटै आफ्नो पारिवारिक गोप्यता भंग गरेको थिइन । आफ्नो पुरा परिचय लुकाउनुमा यौटा सहज व्यापारिक कूटनीति र स्वार्थ मात्र लुकेको थियो त्यों भन्दा अरु कारण केही पनि थिएन । तर आज त्यहिनै मेरो गल्ती हो र त्यसको मानसिक सजाय यदि भोग्नु परयो भने त्यों उसले मात्रै भोग्नु पर्ने हुन्छ । अनि ओछ्यानमा अर्को पटक कोल्टे फेर्दै निर्णय गर्छु की भोलीनै उनलाई मेरो वैवाहिक स्थिति बारे भनिदिन्छु र राम्रोसंग संझाउछु , जे पर्ला पर्ला !

गल्ती मेरो हुँदैहैन ! उसले मलाई पनि पहिलै सोध्न पनि सक्थि नी मेरो गर्ल फ्रेंड छ की छैन? बिहे भा छ की छैन भनेर , पसलमा आउने जति सवै केटीहरुलाई मैले बिहे गरि सकें भनेर भनिराख्न पनि जरुरि छैन नी !

अनि मैले चाहेर उनीसंग नजिक भएको पनि त होइन र त्यस्तो नहुनुपर्ने गल्तीपनि के नै भएको छ र म बाट? तर त्यस्ता धेरै भोली आए गए त्यसरी भन्न सकिन , नभनीनै छिटै त्यों समस्याको समाधान हुने आशा पनि थियो ।

नारीहरुमा हुने प्राकृतिक गुण वा भनौं नारिशुलभ गुण ” माया र समर्पणको भावना ” को अति कमजोर र घातक पक्ष भनेको यही हो कि? त्यसैको फाइदा पुरुषहरुले लिए र संसार पुरुषप्रधान समाज कहलियो अनि त्यसबाट पिल्सिइ रहे , लुटीइरहे तिनै नारिहरु । तर म त्यसो सोच्न , स्वीकार्न र समर्थन गर्न सक्दिन , नारी भावना र चाहनाहरु कुल्चिनु र कोमल फुलहरू कुल्चिनु एकै सम्झंछु । अनि त्यसरी ठगिने, लुटीइने नारीहरुको लाखौ , करोडौंको भिडमा लियोनारा नपर्ली भन्ने के ठोकुवा छ यत्रो विशाल अधर्मी समाजमा ?

आँखामा त्यो काल्पनिक , असंभावित दुर्भाग्यको दृश्य मधुरो मधुरो र नरमाइलो लाग्छ , यस अर्थमा अब मलाई उसको झनै माया लाग्छ ।
फेरी चिंतित हुँदै मथिंगल घुम्न थाल्छ उसको अप्राप्ति प्रति, पाउनु अगावै को गुमाइ प्रति । लियोनारा फर्किन अब हप्ता दिन मात्र बाँकी थियो टिकट बुक भै सकेको थियो , कोर्स सकिएकोले अन्य साथिहरुसंग घुम्न हिंडेको पनि देखिन्थ्यो । एक दिन तिनीहरु सवै पसलमै आए फोटोहरु खिचे मलाई सहित सहभागी गराए त्यहि बखत लियोनारा र मेरो पनि एउटा फोटो खिच्ने भनियो सम्झनाको निमित्त , लहैलहैमा खिचियो पछिबाट अप्ठ्यारो अनुभव भयो । तुरुन्तै कपी गरेर केहि फोटोहरु राखें मैले पनि । अब उ छिटै फर्कदै छे भन्ने एक प्रकारको निरर्थक चिन्ताले थप सताई रहेथ्यो । उ फर्कनु एक दिन अगावै आई, दुई चार मानवीय भावनाका, सान्त्वनाका कुराहरु भए ! म, तिम्रो सहयोग र यो ठाउजीवनमा विर्सिन सक्दिन भंदैथिई मसंग लियोनारा । अब भोलि जाँदैछु तर भोलि आएर म तिमीलाई गुडबाई भन्न सक्दिन होला शायद , त्यसैले आज नै गुडबाई भन्दैछु है? त्यसो गर्दा त्यति नरमाइलो लाग्दैन ! थ्यांक यु सोमच फर एभ्रीथिंग… अलिक गह्रुङ्गो स्वरमा बोलि रहेकी थिइन् उनी

चिनो स्वरूप केहि दिनु पर्ला भनेर सानो सजाउने प्लेट किनेको थिएँ त्यहि दिंदै भनेँ -” हामी एउटा राम्रो साथि हौँ , यो सम्बन्ध यस्तै रही रहोस अनि तिम्रो जीवनको प्रत्येक पाइलामा सफलताको कामना” एक पटक हात मिलायौं ।
त्यस पछि उ बाहिरिई र फटाफट हिंडी ! फेरी एक पटक मनमनै वाई लियोनारा भनेँ ।

लियोनारा त्यों गल्लि को मुखबाट ओझेल भैसक्दा पनि म टोलाईनै रहेको रहेँ ।

Harihar Dahal – Kshatipurti (Nepali Laghu Katha)

हरिहर दाहाल – क्षतिपूर्ति (लघु कथा )

उजेली भक्कानो छोडेर रोई। मुटु पिटीपिटी रोई। सपनाहरू गर्ल्याम्गुर्लुम ढलेर आँफैलाई किचेझैं लाग्यो उसलाई। विवाह भएको तीन महिना बित्न नपाउदै कमाउन गएका श्रीमानको मृत्युको खबर कति हृदय बिदारक भयो होला, त्यो उजेलीलाई मात्र थाहा छ। श्रीमानलाई गर्भवती भएको खबर पनि सुनाउन नपाउदै मृत्युको समाचार पठाउने निर्दयी दैबलाई धारे हात लाएर सरापी। आँसु नसकुन्जेल रोई ऊ| आफन्त, छरछिमेक र गाँउले पनि रोए।

जीवनलाई सरल र सहज बनाउने अभिलाषा बोकेर बिदेस भासिएको अन्तरे बाक्सा भित्र लास बनेर फर्कनुको पीडालाई पत्र पत्रिकाले मुख्य समाचार बनाए। पत्रिकाको सम्पादकले सम्पादकीयमा अन्तरेको ब्यथा र बाध्यताका बारेमा कलम चलाए। पत्र पत्रिका पढ्ने पाठकहरू रोए र सिङ्गो देश रोयो।

राजनीतिक अस्थिरताका कारण देश भित्र अबसरका संभाबनाहरू नहुनु, भौतिक संरचनाहरू भत्काउनु र पुन निर्माण नगर्नु ,नेताहरू जनताप्रति उत्तरदायी नहुँनु, न्यायपालिका, कार्यपालिका र व्यवस्थापिका आँफै भ्रष्ट हुँनु, दण्डहीनताले पराकस्टा नाँघ्नु जस्ता अराजक परिस्थितिनै आम नेपालीहरूको पलायनको मुख्य कारण हो भनी सम्पादकले ठोकुवा गरे। सम्पादकको ससक्त कलमले देस भरी एउटा ज्वारभाटा नै सृजना गर्यो।।अन्तरेको मृत्यु राष्ट्रिय मुद्दा बन्यो।

मृतकको परिवारलाई उचित क्षतिपूर्तिका साथै मृतकलाई राष्ट्रिय शहिद घोषणा गरिनु पर्ने माग सहित उत्रिएको जनमहासागरको नेतृत्व गर्ने प्रमुख सज्जनसँग सरकारले घुँडा टेक्यो र बार्ता गर्न एउटा आयोग गठन गर्यो। आयोगले निर्धारित समयमा नै जिम्मेबारी पुरा गर्यो।

सरकारको निर्णय अनुसार मृतकको परिवारलाई क्षतिपूर्ति स्वरुप रु. ५० हज्जार तुरुन्त उपलब्ध गराईनुका साथै हेपिएका र दबिएका जनताका आवाजलाई सरकार समक्ष पुर्याउन महत्वपूर्ण योगदान पुर्याए बापत जनबिद्रोहको नेतृत्व गर्ने सज्जनलाई पुरस्कार स्वरुप रु १० लाख दिने घोषणा गर्यो। सरकारको यो निर्णयलाई सबैले मुक्तकण्ठले प्रसंसा गरे। र, यस ऐतिहाँसिक निर्णयपछि जनबिद्रोह पनि शान्त भो।

हरिहर दाहाल,क्यालिफोर्निया