नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
बिष्णु कुमार बस्नेत – माछापुच्छ्रे
म
हिजो माछापुच्छ्रे छुन भनी
बिहानै हिंडेको थिएँ,
उकालो पहाडतिर
मसँग लुकामारी खेल्दै
बनपाखा डुल्दै
कैले-कैले भेटिएलाजस्तो भा’थ्यो
माछापुच्छ्रे
खोज्दै जाँदा Continue reading “Bishnu Kumar Basnet – Machhapuchchhre”
रामप्रसाद प्रसाईं “आशुतोष आंशु” – प्रारब्धको अनुहारमा बिम्बसुची
भावोत्तोलनको वाटिकामा
सम्यक असन्तुलन भित्र,
सामयिकीकरणको कसीमा
बांच्छन् बिबश मान्छेहरू,
प्रतिविम्बित विम्ब-विम्बहरूमा।
लछार-पछार Continue reading “Ram Prasad Prasain – Prarabdha Ko Anuharma Bimba Suchi”
कोमल श्रेष्ठ मल्ल – एउटा कैदी
एउटा कैदी
सैयौँ कैदको भोगाईमा
निरन्तर छु म
कारण
वा
अकारण ?
बाध्यताका रोजईमा छु म ??
सपना
कस्तो हुन्छ र कैदमा ?
निभेको आँखा
बल्झेका कल्पनाहरु
र
बेसुर मनको प्रदेशमा
जीवन भोगी रहेछु म ??
सायद
चिहान पुरीन
चिता जल्न
गन्ध फैलाउन
वा
अस्तू खरानी उडेर
पानी पानी बहेर
अदृष्य कण कणमा मिल्न
कैद भोगी रहेछु म !!!!
होमनाथ पाठक – बादल
कहिले बन्ने हात्ती घोडा, कहिले बन्ने रूख
लहराउँछौ जताततै कति ठुलो मुख
गर्जिन्छौ मेघ बनी, बनी दिन्छौ वर्षा
उफ्रिन्छौं बालकहरू, हामी हुन्छौ हर्ष
जताजता हावा चल्छ, त्यतै बहि दिन्छौ
चम्किदिन्छौ बिजुली भै हाम्रो सातो लिन्छौ
कहिले बन्छौ सेतो हात्ती, कहिले बन्छौ कालो
लुकमारी खेल खेल्ने, अब हाम्रो पालो
गर्मीमा शीतल दिन्छौ, छेकी घामलाई
अन्नवाली स्वाहा पार्छौ असिना पो भई
रमेशजङ्ग सिजापति – विचलित मान्छे
त्यही मान्छे हो
वर्तमानमा देखिएको
विगतको पहिचान हराएको
बोली वचन र आस्थामा विचलनपछि
देखिएको यथार्थ रूपलाई भन्न करै लाग्यो
स्वयम् आफैंँमा विचलन आएको मान्छे ।
यसरी नै क्रमशः
भूत, वर्तमान र भविष्यमा पनि
कर्तव्यबाट चुक्दै जाने हो भने
मान्छेको विचार, अनुशासन, व्यवहार र चरित्रमा
युग सुहाउँदो पहिचान नरहे कहाँ रहन्छ र ?
विक्षरण अवस्था हेरेर
गौरव त मान्न सकिन्न
स्थान भ्रष्ट भएको व्यक्तिको कर्मबाट
खिन्नता आउनु स्वभाविक नै हो ।
विचलित मान्छेको मनोदशा बुझेपछि
सङ्कल्पित आस्था, निष्ठा, सदाचार र विचारमा
खिया लागेको मनलाई
जति नै सजगतापूर्ण
स्वसजित राखे पनि
यथार्थमा देखिएको मुहारलाई
चिन्न अप्ठ्यारो नहुने हुँदा
मानवताको भ्रम फैलाउनु
मिथ्या सिवाय केही नभएको
एउटा सिङ्गो त्यो मान्छेलाई
जो संवेदना युक्त छ
समय संस्कारसँगै त्यसले आफूलाई
परिष्कृत नगर्नु स्वभाविक रूप हो
फरक-फरक भाव भङ्गीमा
फरक ठाउँमा फरक सवाल रहनुको अर्थ
विचलित मनोदशा अँगाल्नुको रहस्य
नै जुलुङ्गो बन्नु हो ।
सानोठिमी, भक्तपुर
मात्रिका रेग्मी – बर्षा र आँशु
आँशु र वर्षा
वर्षा र आँशु
के दुवै उस्तै हुन् ?
विचार गर्छु-
वर्षाले धर्तीको मैलो आदि पखाल्छ
आँशुले पनि त मनको पीडा हल्का पार्छ
कालो बादलमा मात्र होइन,
कहिलेकाहीँ Continue reading “Matrika Regmi – Barsha Ra Aanshu”
जे बी शेर्पा – यहाँ कहाँ आइपुगें म
कहाँ म त्यों स-ह्रृदयी मुस्कानहरू र हाँसो हरु बिर्सेर !
कहाँ यहाँ पराय अनुहारहरू को भिडमा एक्लै !
जहाँ मुस्कान हरु बनावटी अनुहारमा सिमित हुन्छ !
कहाँ म भिर पाखाको माटो खेल्दै खाँदै को सम्झना बोकेर !
कहाँ यहाँ दूषित माटो हरुमा पसीना चुहाउँदै !
जहाँ जिन्दगी यन्त्रवत हुँदो रहेछ !
कहाँ म नाता , आफन्तहरू को न्यानो भीड़ छाडी !
कहाँ यहाँ चीसा गल्ली हरुमा आफन्त खोज्दै !
जहाँ आफन्तपन आफैं मा सिमित हुँदो रहेछ !
कहाँ म नाति पनाती हरु संग रमाउने बा आमा छाडेर !
कहाँ यहाँ कुकूर र बिरालो संग रुने र रमाउने हरु बिच !
जहाँ जीवन एउटा व्यक्तिगत स्वतंत्रता मा सिमित रहन्छ !
कहाँ म निर्धक्क बोल्दै , सुसेल्दै गाउने मान्छे !
कहाँ यहाँ हाच्छिउँ लाई पनि नाक भित्रै दबाउँदै !
जहाँ कुकूर पनि भुक्न र टोक्न विर्सन्छ !
कहाँ मेरो सेतो हिमाल, हरिया पहाड़, र खर्क डुल्ने मन !
कहाँ यहाँ कंक्रीट को जंगल र मोटरको बाढी बिच !
जहाँ प्रकृतिमा पनि कृत्रिम सौन्दर्यता देखिन्छ !
कहाँ म कोइली को कुहू कुहू … सल्लाघरीको स्यांइँ स्यांइँ अनी मन्दिर
र गुम्बा को टिङ टिङ आवाज छोडी !
कहाँ यहाँ अल्राम, एमवुलेन्स, पुलिस र दमकल का कर्कश साइरन बिच !
जहाँ यस्तै आवाज प्राकृतिक र दैनिकी हुन्छ !
कहाँ म मेरो गाउँ को लाला…!!! ..लैलै …!!! र ऐ कान्छी
!! भुल्दै !
कहाँ यहाँ टेक्नो , रयाप र साल्सा हरुमा बटारिँदै !
जहाँ स्वस्फूर्त तरंगहरु , सुसेलीहरू कोठाहरू भित्रै कैद हुन्छ !
सोच्छु….. ! यहाँ कहाँ आई पुगेँ म ?
इन्जिनियर राकेश कार्की – लाशहरु
गरीबी भित्रका लाशहरु
कुनै मरिसके
कुनै जिउँदै छन्
तर लाश भएर
सास फेर्न पाए पो
बाँच्लान ति लाशहरु
पसिनाको मूल्य पाए पो
जन्मेलान् आशहरु
भोकै छन् लाशहरु
बाँचे पनि मरे पनि
रोएकै छन् लाशहरु
रुवाउने हाँसे पनि
लाश माथि बाँच्नेहरु
दुर्गन्धमै बाँचिरहेछन्
ऐश आरामको नशाले
गन्धलाई भुलिरहेछन्
अघाएका बलिष्ठ हात
गाँस खोस्दै घिचिरहेछन्
लाशको गन्ध झैं
डकारेर गन्हाइरहेछन्
करोडौं लाशहरु
अझ लाशै छन्
तिन्का आशहरु
पनि लाशै छन्
लाशले मसानमै
जन्म लिनु परेको छ
शक्ति सबै गुमाएर
मसानमै लड्नु परेको छ
– उपाध्यक्ष / अनेसास लस् एन्जेलस् च्याप्टर / लस् एन्जेलस्
सन्ध्या रेग्मी – बल्नु र जल्नुको महिमा
जीवन यदि नबल्दो हो त
तिमी भित्रको प्रकाश कसरी विस्तारित हुन्थ्यो
जीवन यदि नजल्दो हो त
तिमी भित्रबाट सुवास कसरी प्रवाहित हुन्थ्यो ।
संसारमा जन्मेपछि तिमीले जीवनको चुनौती स्वीकार गर्नैपर्छ
जति दुःख पाए पनि तिमीले यात्राको गति कायम राख्नैपर्छ
धरतीमा एकैपटकको उपस्थितिलाई पछिसम्म जनाउ दिनैपर्छ
अरबौ“को जनसङ्ख्यामा तिम्रो जन्मको पनि औचित्य हुनैपर्छ ।
तिमीले समाजमा एउटा संवेदना छोड्नैपर्छ
तिमी इतिहासमा एउटा सत्पात्र बन्नैपर्छ
तिमी भित्रको दन्क“दो प्रतिभाग्निले जगत बल्नैपर्छ
तिमी भित्रबाट उदाउ“दो सूर्यले रोशनी छर्नैैपर्छ ।
पाइला यदि नचल्दो हो त गन्तव्यको के आभास हुन्थ्यो
सङ्घर्ष यदि नहु“दो हो त सफलताको के मिठास हुन्थ्यो ।
तिमीले अग्निस्नान गर्नुपर्छ, तिमी ज्वालाको प्रवाहमा बग्नुपर्छ
तिमीले अग्निदीक्षाबाट लिनुपर्ने शिक्षा पनि यही हो
जीवन हात फैलाएर माग्ने दयाको भिक्षा होइन
जीवन त सूर्य झै“ चम्किलो ज्योति छरेर बल्ने इच्छा हो ।
बल तिमी पनि मैनबत्ती झै“ आलोक छरेर
जल तिमी पनि अगरबत्ती झै“ बासना छरेर
आजको तिम्रो बल्नुको प्रभाव भोलिको उज्ज्वल जीवन बन्छ
आजको तिम्रो जलनको पीडा भोलिको निम्ति सुगन्ध बन्छ ।
जीवन यदि नबग्दो हो त नदीमा के तर¨ हुन्थ्यो
जीवन यदि नदुख्दो हो त जिउनुको के उम¨ हुन्थ्यो ।
तिमी बल्न छोड्यौ भने सूर्य मर्छ, जीवन निभ्छ
जति तिमी बल्छौ त्यति नै चहक जीवनमा आलोकित हुन्छ
जति तिमी जल्छौ त्यति नै महक तिमीबाट प्रवाहित हुन्छ
बल्दै र जल्दै सकिनुमा नै तिम्रो विशेषता प्रमाणित हुन्छ ।
निभ्नु त छ“दैछ छ“दैछ आगो झै“ बलेर निभ
डुब्नु त छ“दैछ छ“दैछ सूर्य झै“ बलेर डुब
जीवनको अ“ध्यारो खाडलमा अज्ञात भएर होइन
उष्णता र जागरणको प्रभात भएर निभ ।
पूmल यदि नझर्दो हो त फुल्नुको के धर्म हुन्थ्यो
मानिस यदि नमर्दो हो त बा“च्नुको के मर्म हुन्थ्यो ।
कोमल भट्ट – बुढेसकालले छोयो अब (गजल)
बुढेसकालले छोयो अब दुवै गाला चाउरी परे
आयु पनि सकियो कि सबै छाला चाउरी परे
सम्झनलाई गाह्रोभयो स्मरण शक्ति हराएर
विस्मृतिले गर्दाखेरी जीउका चाला चाउरी परे
आँखाभरी Continue reading “Komal Bhatta – Budhesh Kaal Le Chhoyo Aba (Nepali Gajal)”
मनोज बोगटी – रिङटोनको देश
-हेल्लो…
-क्याफेमा?
-ओके, ल ल…
***
मल्टिकलर्ड हेल्लोहरूको
माकुरी जालबीच
मच्चिँदै हल्लिरहेको रङहीन आवाजलाई
जीउ जोगाउन साह्रो
यो रिङटोनको देशमा।
गणतान्त्रिक हेल्लोहरूको कमर्सियल कलरट्यूनभित्र
बिलाइरहेछ
रायोको साग उम्रिने गाउँको सातो।
कति छिटो उभियो हँ
हेल्लोहरू कै ईंटाले
गाउँको ढुकढुकी।
बाख्रा खान पल्केको चितुवा बस्ने डॉंड़ामा
टावर बस्छ
त्यसले बाख्रा मात्र खॉंदैन
मान्छे पनि खान्छ।
कति छिटो पुग्यो निर्माण र पतनको सङ्घारमा
गाउँको अर्ग्यानिक संस्कार।
न अक्षर न आवाज
न गोर्खाको रह्यो
न बङ्गालीको, बिहारीको न अङ्ग्रेजको
हिन्दु ईशाई न शिखको।
यो ग्लोबल भाषाको रक्सी पिउन पल्केदेखि
लोकगीतहरू
शोकगीत जस्तो बज्न थालेको छ।
कसैसित रहेन आवाज
आफ्ना आवाजहरूको रङ बसेन अनुहारमा।
आवाज र अक्षरहीन संवेदना
फना उठाएर घिस्रिरहेछ
एलसीडी ग्लोबमा।
बिहानै आइपटले गाउने
भजन
गाउँभरि डुल्छ। बिजुली छ भने मात्र पूजा हुन्छ।
भजनको भॉंच्चिएको जीउभरि सल्बलाइबस्छ
उपभोक्तावाद।
घर-घरको छाना हुँदै
सर्दै आइरहेछ
असम्वेदित् सलह सभ्यता
मल्टिकल्चर्ड झण्डा बोकेर।
स्कुसको जरा र फर्सिको मुन्टा
कुखुराको सुलीले बॉंचेको डल्ले खुर्सानीको सम्झना
आह!
अझ पनि
कति बल्झिन्छ शहर पसेको गाउँलाई।
आह!
कति साह्रो पर्छ अचेल
आँगनका दुबोहरू टेक्दै-टेक्दै
नागबेली बाटो ओहोर-दोहोर गर्नु
गाउँ फर्केको शहरलाई
फिता चुट्टिएको चप्पलमा।
ठूलो मल्टिकलर्ड झोला भिरेर
रिङटोनहरूको फेरी बजाउँदै आइपुग्छन्
अम्बानीहरू
घरै दैलोमा।
कति गाह्रो छ अहिले वेदलाई लाज राख्नु।
ग्रन्थबाट एलसीडीमा घुस्रिएका मन्त्रहरू
ट्याटु खोपेको पाखुरा देखाउँदै बस्छन्।
सेल्फोनिक मनको भित्ताबाट उप्किदै झर्छ र मर्छ
संवेदनाहरू
एसएमएसको लिलिपुट अक्षरहरूले लेखिन्छ जीवनको नयॉं संस्करण।
( उः अर्जुन
एसएमएस गर्दैछ।)
एलसीडीभरि पोखिएको पुरूष
थाहा पाउँछे उर्मि।
असंवेदित् अनुहारको छॉंया दलेको नयॉं किताब पढ़ाउन
कसले ठड़ाएका हुन्
गाउँको चिसो हावा बग्ने डॉंड़ा-कॉंड़ा
टावरे स्कूलहरू?
हेर्नुहोस् त
देशको माटोको रानीमासुमा नै मुख गाड़ेर
घाउ नै घाउ बनाइरहेका छन्।
कस्तो टोक्ने
इकोनोमिक डॉंठहरू हुन् ती।
छोरीले सिकरभित्र बिस्तारोस्वरमा आइलबयू भनेको सुन्दा
बाहुनी बोजुले किन खोतलेका होलान्
पुराना चिठ्टीको त्यो पोको?
कसरी छुट्टियो नि संवेदनाको नाता पनि
ढिलो नढिलो ढुकढुकिने लामो केश पाल्ने चिठ्टीलाई
फर्किएर पनि हेर्दैन सबैतिर चिरिएको जिन्स लगाउने त्यो एसएमएसले।
सबै आ-आफ्नो झण्डा बोकेर बस्ने त्यो ग्लोबलभिलेजमा
कसैले मोइ पार्छ कि
यो संक्रमणको तिर्खा मेट्ने।
ए सॉंच्ची
पाठक तपाईं कुन दलको?
रिलायन्स कि एयरटेलको ?
युद्धप्रसाद मिश्र – लौ न मैले के गर्ने ? (नेपाली बाल कविता)
बाबु जान्छन् दाउरा काट्न
आमा जान्छिन् मेला
घरको धन्दा गर्दा गर्दै
जान्छ मेरो बेला
लौ न मैले के गर्ने ?
मनको कुरा उर्ली उर्ली
मनैभित्र थाक्छ
ठाडै खुट्टा मुग्लान्तिर
भागौं भागौं लाग्छ
लौ न मैले के गर्ने ?
आमा भन्छिन् छोरालाई
पढाउनु पर्छ
बाबु भन्छन् आकाशबाट
बर्सिन्छ र खर्च ?
लौ न मैले के गर्ने ?
पढ्ने कुरा गर्दाखेरि
झर्को फर्को गर्छन्
मलाई र आमालाई
आँखै मात्रै तर्छन्
लौ न मैले के गर्ने ?
इस्कुल जान्छन् गाउँघरका
सबै साथी भाइ
चराउनु पर्छ मैले
जिमिन्दार्को गाई
लौ न मैले के गर्ने ?
मलाई भने सधैंभरि
पढूँ पढूँ लाग्छ
जाँचो पाँचो नमिल्नाले
मनको रहर भाग्छ
लौ न मैले के गर्ने ?
कैले काहीँ सिकाउँछन्
पुरेत बाजे आई
मनैमनले क ख भन्छु
चराउँदै गाई
लौ न मैले के गर्ने ?
बारखरी पढ्ने मेरो
सार्है ठूलो धोको
तर मैले बोक्नु पर्ने
सधैंभरि डोको
लौ न मैले के गर्ने ?
प्रतिमा के.सी. – पराईको माटोमाथि
आज भोलि पर्सि भन्दै भाका सरिराछ
पराईको माटो माथि आँशु झरिराछ
अग्लो थियो आदर्शको सगरमाथा
घरि घरि ठेस लाग्दा मन मरिराछ
बाध्यताको हुरीले प्रदेशमा धकेल्यो
गाउँघर Continue reading “Pratima KC – Parai Ko Mato Mathi (Nepali Gajal)”
राकेश कार्की – दिउँसै फूलहरु
दिउँसै फूलहरु लुक्न थाले
नदी -नाला तालहरु सुक्न थाले
अझ अझ तँ गधा भन्दै
मनपरी गाली गर्दै थुक्न थाले
आयो आयो मा-यो भन्दै
हातले छेक्दै शरिर झुक्न थाले
झुण्ड झुण्ड मान्छेको खल्बली
जोड जोडले कुकुर भुक्न थाले
भूत पिशाच हो कि भन्दै
धामीले मंत्र पढ्दै फुक्न थाले
आफ्नै देशमा हिँडेका बटुवा
अर्का देश हो कि भन्दै रुक्न थाले
– लस् एन्जेलस्
बिप्लव प्रतिक – सामञ्जस्य
तोते बोल्थेँ, दौडिँदै केराघारीलाई अँगाल्थेँ
भोगटेका रूख चढ्थेँ, खस्थेँ
र सूर्योदय हुनेबित्तिकै बाबा र आमाको वात्सल्यबाट
फुस्किएर आँगनमा र्झर्थें
घर फर्किंदै गरेका चराचुरुङ्गीका बथान
धानखेतमा बसेर हेर्दाहेर्दै सुर्य अस्त हुन्थ्यो ।
दौँतरीहरू हुन्थे, तिलौरी हुन्थ्यो
दसैँमा टीका अनि फेरि द्यौसी र झरिझरिे हुन्थ्यो
त्यो शैशव थियो ।
कुनै मोह थिएन, उमङ्गबाहेक
कुनै त्रास थिएन, परम्पराको बाहेक
हो, मोह थियो र त्रास पनि थियो
शैशव थियो त्यो ।
आज म हुर्किएको छु
मोह र त्रास पनि हुर्किएको छ
नयाँ रूप छ र त्यसको रङ्ग फैलिएको छ ।
अब म आरुबारीमा आरु चोर्न जान सक्तिनँ
अब म स्कुल जान र त्यहाँबाट बीचमै कक्षा छाडेर भाग्न सक्तिनँ
तर, खुसीहरू चोर्न सक्छु
आफ्नो महत्वाकाङ्क्षाको धनुषले
कसैको बलि दिन सक्छु
औँलाहरूको डरले म आफैँबाट
भाग्न सक्छु
म कर्तव्यबाट भाग्न सक्छु, म बाटो बिराउन सक्छु
हो, पक्का हो !
मोह पनि हुर्किएको छ
त्रास पनि हुर्किएको छ
केही बदलिएको छैन
केवल दृष्टि बदलिएको छ
परिभाषाहरू बदलिएका छन्
केवल यत्ति हो कि
कट्टु लगाएर सिँगान पुछ्दै
नाङ्गा खुट्टा, धुस्रैफुस्रै
कसैले देख्छ कि भनेर पल्याकपुलुक हेर्दै
अब म आरुबारीमा आरु चोर्न जान सक्तिनँ ।
घट्टेकुलो, २ नोभेम्बर १९९२
आहुति – गहुँगोरो अफ्रिका
मेरो रातो रगत
मानिसको पवित्र रातो रगत
नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ
तिमी आफ्ना नरम अञ्जुलीमा आली लगाएर थाप्दछौ
जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुँघ्न खोज्छु
तिमी मेरो अपमान गर्र्छौ र मलाई टाढा राख्छौ
आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी
म बीसौं शताब्दीको ‘अछूत’ हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
म न्याय चाहन्छु
म मुक्ति चाहन्छु !
त्रि्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ
ओदानीमाथिको कराहीमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ
आँखा जुधाउने आँट गर धर्माती मान्छे
कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने आँट गर
कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानालाई च्यात्ने या
जलाउने साहस गर
म त्रि्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो बस्तीको सफा भुइँलाई सुँघ
बस्तीका हर चोक्टामा मेरो रगतको गन्ध आउँछ
आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे !
कि मेरा रक्त नलीमा पानी भर
कि आफ्नो दिमागको फोहोर सफा गर
म त्रि्रो बस्तीको फोहोर सोहोर्ने च्यामे हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो मनका मनोरञ्जित ग्रन्थीलाई च्यात
त्यहाँ मेरो सङ्गीतका मधुर सरसराहट सुनिन्छ
आँखा जुधाउने आँट गर चेतनायुक्त मान्छे !
कि मलाई जनावरसँग बाँध र घाँस खुवाउने आँट गर
कि तिमी आफूलाई जनावरभन्दा फरक पार्ने साहस गर
म सारङ्गी रेट्ने, मादल ठोक्ने, गाइने हुँ, वादी हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
माटोमा धस्सिएको मेरो जीवनलाई छाम
त्यहाँ मेरो आँसुको आहाल भेटिन्छ
आँखा जुधाउने आँट गर अघाएको मान्छे !
कि त्रि्रो गाँसमा मेरो आँसुको गन्ध छैन भन्ने आँट गर
कि मेरो दलित जीवनको सम्मान गर्ने साहस गर
म त्रि्रो गोरूसँगै माटोमा पौडिने मुसहर हली हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो पैतालाको जुत्तादेखि शिरको टोपीसम्म
त्रि्रो दृष्टिको दूर क्षितिजदेखि मुटुको स्पन्दनसम्म
म कहाँ छैन – म र्सवत्र छु !
मलाई तिमी कसरी ‘अछूत’ बनाउन सक्छौ ‘छूत’ मान्छे ?
कि इतिहासको कठघरामा उभिने आँट गर
कि आफूलाई बदल्ने साहस गर
आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी !
म बीसौं शताब्दीको ‘अछूत’’ हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
म अपमानित इतिहासको हिसाब चाहन्छु
म कुनै पनि मूल्यमा मुक्ति चाहन्छु !
बिबश बिप्र – जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
कहाँ ! अब जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
पत्रेफूलको जस्तो खस्दैछन
जिन्दगीका पातहरु पनि एक-एक गरि
माटोमा-
पानीमा-
र
फुर्र उड़दाछन् हावामा
यसरि फैलदोछ जिन्दगीको चाहत
जसरि किरणहरु ।
जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
मान्छेका हात-हातमा
झोला, सिरानी,डेस्क र टेबुलमा
पढ्दा पढ्दै छोडेका,
या
मयुरको प्वाखको साँध हालेर
बन्द गरिएका – पुस्तकहरुजस्तै ।
मान्छेहरु, कि अब आधा जिन्दगी बाचिसके l
अथवा- ब्लान्केट ओढेर यो जाडोमा – पढीरहेछन
जिन्दगीको किताब-चिया-कफीको सुरुपसंगै
वा प्रेमिकाको टाउको सुमसुम्याईसंगै
वा कान्तिपुर डायरीसंगै
वा आमाहरुले गाउने हरि भजनसंगै
आदि-
इत्यादि !
हो अबको आधा जिन्दगी – काब्य नै रहिरहनुपर्छ
जसरि – उपन्याशका पानाबाट
भुरुरु….
अक्षरउडेर मगज भित्र पस्छन
ठिक त्यसरी नै – मान्छेहरु बाच्ने साम्राज्यमा बास बस्नुपर्छ – उपन्याश, गीत, कथा, कविता र निबन्धका अक्षरहरुले ।
ता कि ? फुलले फुलको सुगन्ध पढ्न सकोस
काँढाले फुलको सुगन्ध बुझ्न सकोस
हो ! त्यो बुझाइमा मान्छेहरुले लिन सकुन
बाँकी आधा जिन्दगीको काब्य मन्त्र
अथवा – जीवन ।
अब जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
पत्रेफूलको जस्तो खस्दैछन
जिन्दगीका पातहरु पनि एक-एक गरि
माटोमा-
पानीमा-
र
फुर्र उड़दाछन् हावामा
यसरि फैलदोछ जिन्दगीको चाहत
जसरि किरणहरु ।
बिमल गिरी – समय
मेरो अबोध मन
आज कता कता रुमल्लिरहेछ
गाउँघर, बनपाखा, कन्दरा र डाँडाकाँडा
समतल र नागीहरूमा ।
आँखाले सम्झिरहेछ बिगतलाई
डाँडापाखा उकालीओराली र
चौतारीहरूमा, भञ्ज्याङहरूमा
सुसेल्दै र रमाउदै
हिंडेका क्षणहरू,
जाने त गैहाल्छ समय जस्तै
जाने भन्दा बस्नेलाई असह्य हुदोरहेछ
मुटुमा एक तमासको दु:ख अनी पीडा हुँदोरहेछ
आज समय दुखिरहेछ
तिमी गयौ
सबै गयो
मृदुल ओठहरूले बिहानी अरुणोदयसंगै
शुष्क गलाबाट निस्केको करुण क्रन्दनले
कता कता द्रबित बनाइरहेछ।
आज
अङ्गप्रत्यङ्गहरुको समय नापतौल गरिरहेछ
आँसु रित्तिएर सुक्का भएका आँखा
अबरुद्ध गलासङै समय
भागिरहेछ।
बिप्लव प्रतिक – बडो अमुर्त कथा छ यो
(बडो अमूर्त कथा छ यो)
जन्म जसरी एउटा सन्जोग
मृत्यु पनि एउटा सन्जोग
सन्जोगकै जिन्दगी जिउनुपर्ने बाध्यतामा
हरेक मानव पिल्सिएर रोगी भए तापनि
स्वस्थ भएको अभिनय गरिरहेछ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)
जुन दिन मान्छेले सन्जोगसँग विजय प्राप्त गर्नेछ
त्यही दिन विनाश सुरु हुनेछ
र सृष्टिले विश्राम लिनेछ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)
सन्जोग कसैलाई साह्रै सुखदायी हुन्छ
सन्जोग कसैलाई साह्रै दुःखदायी हुन्छ
त्यही सन्जोग तिमी भोगिरहेछौ
त्यही सन्जोग म भोगिरहेछु
त्यही सन्जोग हामी भोगिरहेछौँ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)
नयाँसडक, २९ सेप्टेम्बर १९८७
होमनाथ पाठक – मातृभूमि
मातृभूमि तिम्रो लागि सहिद पनि बन्न सक्छु
तिमीलाई चिनाउन प्रयोग होऊन् मेरा ज्ञान चक्षु
मेरा कर्महरू खुसी पारुन मातृभूमि तिमीलाई
पहरेदार बन्न सकूँ, सुख दिन सकूँ नेपालीलाई