Acharya Prabha – Banda Baakas

आचार्य प्रभा – बन्द बाकस

सधैं बिरक्तिमा सुस्ताएर
मनलाई निचोर्दै
हाँस्न बाध्य अधरहरु
कलेटीको पाप्रासँगै
सम्झौतारुपी थुकहरु
निल्न वाध्य छन् ।
सास्तीहरुको पाहुपासभित्र
आफूलाई चाबी लगाएर
स्वतन्त्रता र शान्तिको
चाबीले खोल्न ब्याकुल
ती मनहरु,
तालाका प्वालहरुमा चाबी
हुल्न नै डराइरहेछन्
किन कि चाबी खोल्ने हातहरु
काँपी रहेछन
गोली बारुदको आट्टहासरुपी
आवाजको त्रासमा ।
सचेत मन त छ
तर छैन सचेतता कसैमा
कोमल भाव त छ
तर कोमलता छैन कसैमा
त्यसैले कस्को साहस?
स्वतन्त्रा र शान्तिको ताला खोल्ने ।
साँचो बोल्न पनि
बोली तौलिनु पर्छ
सत्य अपनाउन पनि
असत्यलाई अंगाल्नु पर्छ
त्यसैले त हरेक मन
पक्षघातको शिकार बनिरहेछ
हर पौरखी र बलिया पाखुराहरु पनि
सुस्तताको डोरीले बाँधिएको छ ।
हो त्यसैले ती हातहरु
लग्लग काँपी रहेछन्
अनि,
शान्ति र सभ्यताको
शब्द ओकल्ने अधरहरु
थर्थराइ रहेछन ,
विवशताको कठ्घरामा
थुनिएर ।
त्यसैले बन्द छ त्यो बाकस
अशान्ति र अन्यायको
तालामा जकडिएर ।
सारा हातहरु लालायित छन्
त्यो अर्घेलो तालाको
बन्धन तोड्न ,
हेरौँ अब कहिले जुर्ने हो?
त्यो सुनौलो अवसर
त्यो क्रुर तालाको
पलायनताको समय ।

Deepak Jadit – Ke Ma Manchhe Hoon

म चोर्दछु लुट्छु गर्छु काटमार
जुटाउन फगत् पेटको आहार ।
जानेर हो यो पाप नै तार-तार
हिंड्दछु म बाटो पापकै हजार ।। १

गरि पशुतुल्य कर्म ब्यवहार
थुनेर सब आत्मज्ञानका द्वार ।
म लाउँछु मान्छे नामको जुहार
पुकार्छु मैलाई मान्छे बार-बार ।। २

भन्छु पाएँ धन्य यो मान्छेको भेष
म बोल्छु अब्बल अर्ति उपदेश ।
हिसाब ‘मेरो’को राखि केश-केश
म उमार्छु आफैं रीस, राग, द्वेष ।। ३

जान्दछु म भाग लानेछु निशेष
गर्दाकन यो प्राण हरिमा पेश ।
जगको म हुँ मिथ्या बीजन क्लेश
सम्झन्छु म मान्छे आफुलाई बेश ।। ४

जोडिन म आफु रचि धेर झूट
गराउँदछु सदा अरुमा फूट ।
तृष्णा अमेट पिउने यो प्रेम-घुँट
बाँड्नु परे दिन्छु छली कालकूट ।। ५

सदगूण मानि जो छ आफ्नो खुट
देख्छु दुर्गुण जगैको पुट-पुट ।
गुणगान आफ्नै गाउँदै अटुट
मै दिन्छु मलाई मान्छे ठान्ने छुट ।। ६

तुजुक हुन्जेल किन अरु चिन्छु
म ईश्वरैसँग पनि टेक लिन्छु ।
गलेर जब म ह्याउले खिइन्छु
तब ईश्वरको पाउमा झुमिन्छु ।। ७

उ ईश्वर हो म शरण लिइन्छु
र स्वार्थी म ईशैलाई धोका दिन्छु ।
म झूटै ईशको पूजा गरिहिन्छु
र उस्को एकमात्र भक्त भनिन्छु ।। ८

बटुली घरमा द्रब्यादि अकूत
भुल्दछु म आफ्नै भविश्य र भूत ।
नशाले धनको म भएर धूत
गरिरन्छु अनेक भाँति कर्तुत ।। ९

भएर मानिस योनिको कपूत
भनाउँछु आफुलाई देवदूत ।
जगतमा जति छन् यी प्राणीसूत
हो निर्घिणी मै छु, के म मान्छे हुँ त ? १०

Tej Kumar Shresha – Sparshabihin

तेजकुमार श्रेष्ठ – स्पर्शविहीन
(मधुपर्क २०६६ चैत)

सुसेली सुसेल्दै मादी
एक जीवनध्वनि
तनहुँ मलाई तन्काइरहेछ
समयको वक्षमा
म हिँड्दै छु
अज्ञात पदचापमा
तिमी छैनौ
छेउमा
कतै किनारमा
न तिम्रो घाम छ
न तिम्रो बतास छ
न तिम्रो जून छ
त तिम्रो छाया छ
म हताहत
म बेखबर
एउटा दुःखी पहाड बनेर
स्पर्शविहीन छु ।

Matrika Pokharel – Manchhe Haru Ko Bharyang

मातृका पोखरेल – मान्छेहरूको भर्‍याङ्ग
(Source: असोज मधुपर्क, २०६८)

पर्यटकहरूले सगरमाथा चढेझैं
उनीहरूले चढिरहे हाम्रा करङहरूको भर्‍याङ ।
निरन्तर चढिरहे उनिहरू
हाम्रा करङहरूको भर्‍याङ
हजारौं वर्षदेखि
वा त्योभन्दा पहिले
लाखौं वर्षदेखि हामी उनिहरूका लागि
मात्र भर्‍याङ हुन वाँचेको जस्तो
हाम्रो आˆनो जीवन नभएजस्तो
हामी मान्छेहरू,
सधैंभरि मतदान केन्द्रको तातो घाममा
लाइन लागिरहने
मात्र भर्‍याङ जस्तो
उनीहरूको आँखामा
हामी सधैँ भर्‍याङ जस्तो ।
पहिले पहिले
निख्खर कालो रात थियो
हामी भर्‍याङ भयौँ हौ भन्न पनि नपाइने
अहिले केही हटेको छ कालो रात,
तर भन्छन् उनीहरू,
अहिले उज्यालो छ
हामी भर्‍याङ भन्नसम्म पाइने ।
उनीहरूको उज्यालोमा,
हामी भर्‍याङ हौ भन्न पाइने
तर भर्‍याङबाट मुक्ति नपाइने ।
हामीलाई भर्‍याङबाट मुक्त भएको
हेर्न चाहँदैनन् उनीहरू
बरु चाहन्छन डेकेन्द्र राजबंसीले ८ गरेझैं
हामी सबैको आत्महत्या
उनीहरू भित्रैबाट चाहन्छन्
अबोध बच्चाहरू सँगसँगै
भोकले छट्पटिएर
कणर्ालीका अविभावकहरूले गरेको जस्तो

हाम्रो पनि सामुहिक आत्महत्या
तर उनिहरू चाहँदैनन्
भर्‍याङ्बाट हाम्रो मुक्ति ।
मान्छेलाई भर्‍याङ बनाउने मान्छेहरू,
भर्‍याङ्नै भर्‍याङले उठाएको मुठ्ठी
भर्‍याङ्नै भर्‍याङले लगाएको जुलुश
भर्‍याङ्नै भर्‍याङले उरालेको भाषण
भर्‍याङ्नै भर्‍याङले चलाएको क्रान्ति
कति शक्तिशाली हुन्छ
मान्छेलाई भर्‍याङ बनाउने मान्छेहरू
अब हेर तिमीहरूले
आँखा खोलेर हेर
इतिहासका पन्नाहरूमा आँखा रगडेर हेर, काठका भर्‍याङलाईझैं
तिम्रा पाषाण खुट्टाहरूले
लामो समयसम्म

Sushma Manandhar – Najiteko Yuddha

सुषमा मानन्धर – नजितेको युध्द

विशाल सेनाहरु लिएर
आमुन्ने सामुन्ने
हाम्रो कुनै युध्द भएन
घरहरु ढलेनन्
पुलहरु भत्केनन्
गोली र छर्राले
घाइते पनि भइँन ।
तर तिम्रो स्नेहयुक्त हेराईले
विवश
तिम्रो प्रगाढ बन्धनवीच
कैद
तिमीले गरेको
अटुट विस्वाससँग
बाँधिएर
आत्मासम्म भिजाउने
तिम्रो मायामा
डुबेर आत्मसमर्पित
मैले तिमीसँग
आफूलाई
पूर्णतया हारेकी छु ।

Narayan Tiwari – Madhesh

नारायण तिवारी – मधेस
(मधुपर्क २०६५ चैत)

मधेसले मलाई गाली गर्छ
म भन्छु-
जसले सधैँ अँगालोमा राख्यो
उसलाई किन गाली
जसले गर्छ तिमीलाई गाली
उसलाई पो गर्नुपर्ने हो
तिमीले गाली
सायद मधेसलाई थाहा छैन
उसलाई र मलाई एकैपटक सराप्ने
गाली गर्ने
कालो रात थियो
‘निरङ्कुश’ जसको ‘जात’ थियो
मधेसलाई सायद थाहा छैन
स्नेहको,
आत्मियताको कुनै जात हुँदैन
प्रीति गाँसेपछि
त्यहाँ कुनै घात हुँदैन

-विराटनगर-७, ममतामार्ग

Abhi Subedi – Aajkal Malai

अभि सुवेदी – आजकल मलाई

लाग्छ आजकल म
सधैंजसो एउटा छायाँ बोकेर हिंड्छु
अरूका मनहरू कालो बादलजस्तो
पहाडको अन्तर्तरङ्ग बुझ्न
बिस्तारै वरिपरि घुमेजस्तै
मेरो वरिपरि घुम्छन्
अनेकौं आकृतिहरूमा
आफ्नै मन बोकेर हिंड्छु
अरूका मनका भारीले थिचेर
आजकल मलाई मेरो अस्मिताभन्दा
अरू कसैको जीवन बाँचेजस्तो लाग्न थालेको छ
भन्छन्
धेरै जनाले तिमीमाथि आँखा लगाएका छन् भने
तिमी अपरिचित आँखाहरूका बाढीमा बगेका हुन्छौ
भन्छन्
सबैका मनहरू लिएर हिंड्छौ भने
तिमी समयका पुराना बस्ती खोजेर
तिनीहरूलाई बिसाउने ठाउँ हेरिरहेका हुन्छौं
इतिहास यसरी नै बनिएको हो भन्छन्
मनहरूका बाढीमा कसैलाई धकेलिदिएर
कसैले चम्किला आँखाले सीधा हेरेर
एउटा पीडा देखियो भने
कहीं केही बलियो रचना भत्किन्छ
कोही दुःखले मनभित्रको खण्डहर देखाएर उठ्यो भने
तिम्रो मनभरि नै भैंचालो जान्छ
लाग्छ त्यसैले
मान्छेको समय कुइरोजस्तै
सबैको मन छोएर उडेको हुन्छ
कहिलेकहीं लाग्छ
हिजोको जस्तो बिहानी
दर्जनौं कुखुराहरू बासे पनि खुल्दैन
लाग्छ हिजोको जस्तो साँझ
हजार चराहरूले झुम्मिएर सहगान गरे पनि
आकाशभरि आरेखित हुँदैन
त्यसैले हिजोआज
आफ्नै स(साना बिहानीहरू
अक्षरमा कोरेर
कागजको मैदानभरि छरिदिन्छु
साँझहरू समातेर
कविताका क्षितिजभरि टाँगिदिन्छु
जिन्दगी भनेको
पहाडमाथि चढिसकेर
कठै फेदीमा सम्झनाहरू छोडिए भन्ने
एउटा लामो सुस्केरा मात्र रहेछ !
शहरमा पसेको यति धेरै भयो
यहाँ अनेकौं समय
पुराना घर र गल्लीहरू
अनि देवालय र गुम्बाहरूका खण्डहरमा
लडेर घाइतेजस्तै छट्पटाएको देखेको छु
अनि
मन र चाहनाहरूका पनि
खण्डहर हुँदारहेछन्
जहाँ मान्छे
आफ्नै शहीद दिवस एकल गायन गरेर मनाउँदोरहेछ
एक्लै उद्घोषण गर्दोरहेछ
अनि हतियारहरूमा
त्यस कथालाई लुकाउँदो रहेछ
यहाँ हिजोआज
यात्राहरूका गन्तव्य छैनन्
कोही बिपनाको बाटो गरेर
घोर सपनाभित्र पस्छ
कोही काँधमा उज्यालो बोकेर
अँध्यारो खोज्दै हिंड्छ
सपनाहरू भत्किन्छन्
बिपनाहरू क्षतविक्षत हुन्छन्
छेवैबाट उडेका गोलीको आवाजमा
एउटा किशोर आफूले घरमा छोडेको सङ्गीत सुन्छ
झुट खेल्नेहरूका अभिनय
साँचो खेल भएका छन्
तिनलाई हेरेर
म आफैं भीड किनारामा
मन नपराए पनि
बा ! बा ! गर्दै ताली बजाएर उभिएको हुन्छु
समयको कानमा
मेरी ताली सुनिंदैन
मेरो समर्थन र विरोधले
कुनै पनि खेलको हारजीत हुँदैन
आफ्ना सबै कथा कोरेर
एउटा रङ्गमञ्चमा उभ्याउँछु
कथा खोजेर आउनेलाई पर्खेर
कपडामा तन्त्र आलिङ्गनमा बाँधिएका
आकाश भैरवका नाच फैलाएर कसैलाई पर्खिएर बस्छु
संस्कृति भनेको
कहिले लाग्छ
मेरै सपनाको खेती हो कि
आफूले देखेको समयमा
केही बनाउने चाहनाले
आफैंले टाँगेको सानो आकाश हो कि (
संस्कृति
म हिजोआज
अघि नै छोडेका कुनाकानी
अहिले हिंडेका यी गोरेटाहरू
सबैलाई एउटै कुनै आकार दिन खोजिरहेको हुन्छु
मलाई आजकल
अरूको मनका खण्डहरबाट
केही रचना उठाउने चाहनाले पिरोल्छ
हिजोआज म
आफ्नो आकाश अरूलाई दिएर
कहीं केही बनियोस् भन्ने चाहनाले पिरोलिएको छु
तर लाग्छ
दौडभित्र कहीं चौतारी छन्
कहीं आफ्नै यात्रामा
अरूका आँखाहरूसँगै कुद्छन्
मलाई आजकल
कहीं चढ्दा
उचाइले पिरोल्दैन
झर्दा फेदीको चिन्ताले छुँदैन
आजकल मलाई
थकित आकाशले स्पर्श गर्दा
कहीं जानै पर्ने चिन्ताको उज्यालोले पनि लखेट्दैन
आजकल मलाई !
– जाभा कफी हाउस, ठमेल

Manoj Bogati – Samacharko Shishark Chhaina Ahile

मनोज बोगटी – समाचारको शिर्षक छैन। अहिले

अलैंचीको बोटमा ल्यापल्याप टॉंस्सिन्छ
बाजेको
सड़िएको सपनाको छाला।

छालारङ सर्छ दानातिर

फूलको सुगन्ध
गाउँले थाहा पाउँदैन
शहरले थाहा पाउँछ।

अलैंची टिप्ने हातमा, औंलामा लागेको काया पखाल्ने
साबुन बनाउँछ रामदेव साहु।र चड्छ पहाड़ एकवर्षदेखि थुप्रिएको राल।

हातभरि अलैंचीको दाना
पेटभरि कोदो
र संसारभरि त्यसको मूल्य केवल लुट।

अलैंची फुल्यो कि
सुरमानको पुरानो डायविटिज चल्मलाउँछ।
कमाण्डरको हुटमा बसेर डाक्टर देखाउनु गएको उसको विश्वास
नीलो अनुहार पारेर फर्किन्छ।
उसिनेको सुप पिउँदा त्यो कति कालो भइसकेको हुन्छ।
घरभित्ताको ध्वॉंसोलाई थाहा होला।

अलैंची फल्यो कि
दोकानको रातो खाताले हल्ला गर्छ र सातो लान्छ
जसबहादुर गुरूङको पौरखी नौनारीको।

धोती समातेर घरै आइपुग्ने
मुरलीधरलाई थाहा छ
कति चोटमा ढल्छ
अख्रॉंट चिलाउनेको रूख।

अलैंची टिप्यो कि हरहर्ती तिर्खा लाग्छ महाबीर भैयालाई।र छाम्छ शेर्पेनीको गाग्रोको कम्मर
र देखाउँछ झण्डु वाम
जहॉं दुखेको हो त्यी दल्न सिक्छे गुरूङनी
र बद्नाम हुन्छे सुब्बेनी।

बोराकोबोरा खप्परहरू भरेर फर्किन्छ ट्रक
बस्तीको खाल्डाखाल्डीमा हल्लिँदै।

अलैंचाको दाम यसपाली पनि खस्कियो
बस्तीको पेटपेटमा।

त्यो पाखा कति रात्तै
होइन कति रित्तै

त्यसपछि पो आउँछ दशैं।

म हेर्दैछुत्यही विल्डिङनेर थियो
बाजेको घर
जहॉं अहिले रमेश अग्रवालको राशिन दोकान छ।

र त्यही पाखा हो हाम्रो अलैंचीबारी
जहॉं पस्नअघि पढ्नुपर्छ-
भित्र पस्नु मनाही छ।

म अहिले शहरमा उनीहरूकै समाचार लेख्दैछु।
समाचारको शिर्षक छैन। अहिले।

Rakesh Karki – Mandir Ko Khoji Ma

इन्जिनियर राकेश कार्की – मन्दीरको खोजीमा

आफू भित्र मन्दीर छोपी
कुन मन्दीरको खोजीमा
पण्डित हुन कि भक्तजन
बरदान खोज्छन् गोजीमा

फकाइ फुल्याइ काँध चढी
मन्दीर छुने आशामा
युधिष्टिर पनि भुलिन सक्छन्
मामा शकुनिको पाशामा

महाकवि तिम्रो यात्री हामी
तिम्रै कवितामा बग्यौँ
देवपुरीकै खोजतलासमा
नवदेश विराना पुग्यौँ

कडा मेहनत पसिनाले
मुछ्दै एकगाँस पिठो
जिवनको सन्तुष्टी नै
मन्दीरको प्रसाद मिठो

चेतनाको इश्वर उज्वल
फुकाले अभिमानको श्रीपेच
सबै हृदयमा मन्दीर होला
होमीए रिसराग दाउपेच

ऐश्वेर्यको महान मन्दीर भित्र
नचराओस् कसैको घाउ
आफ्नो मनको मन्दीर खोल
आफु भित्रै इश्वर जगाउ

– लस् एन्जेलस्

Rita Khatri – Ma Desh Chapaairaheko Chhu

रीता खत्री – म देश चपाइरहेको छु
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

ए मान्छेहरू सुन-
मलाई दुःखको खडेरी परेको छ
सुखभोगले म मात्तिएको छु
अघाउञ्जेल घाँस खाएर
उघ्राइरहेको गाईझैँ
म शून्यशून्य बाँचिरहेको छु ।
आफू बाँच्नुबाहेक
मसँग अरू कुनै चाहना छैन
दायाँबायाँ, अगाडि-पछाडि हेर्ने कुनै फुर्सद छैन
माया गर्नेहरू साथसाथै छन्
माया लाग्नेहरू साथसाथै छन्
अरूको हात काटियोस्, खुट्टा काटियोस्
छाती च्यातियोस् र मारियोस्
नाथे अरू, अरू नै त हो नि
मलाई के मतलब
विरोध आए
राहत बाडौँला/सहिद घोषणा गरौँला
लेख्नेहरूको कलम भाँचिरहुँला
बोल्नेहरूको आवाज रोकिरहुँला
म कानुनभन्दा माथि
मलाई केको डर ? कसको डर ?
आँखा छलेर मान्छेको चीलले चल्ला उडाएझैँ
म मान्छे उडाइरहुँला ।
म शासक यो युगको
मलाई थाहा छ-
शासकहरू शोसक हुनुपर्छ
शोसकहरू शासक हुनुपर्छ
नमरी अरूलाई आफू ठूलो होइँदैन
मैले शताब्दीऔँदेखि सिकेको पाठ
बस्, म नियम मान्दैछु
शताब्दीऔँदेखि चलिआएको ।
म शासक,
म नजिक थुप्रै दुःखीयाहरू आउँछन् र बहकिन्छन्
हाम्रो आँसुको खोलो बगिरहेछ कोसीमा
हाम्रो अस्थिपञ्जर मक्काइरहेछ कणर्ालीमा
सुस्तामा झण्डा उखेलिरहेछ
सीताको छाती रेटिरहेछ जनकपुरमा
कपिलवस्तुमा बुद्ध डढिरहेछ
मान्छेहरू
आसोच बारिरहेछन्
सरकार किन मौन ?
म बुझ्छु उनीहरूको भाषा
र चपाउँछ बाघले बाख्रा चपाएझैँ मान्छेहरू
म शासक यो समयको
मान्छे चपाइरहेको छु
म शासक यो समयको
म देश चपाइरहेको छु ।।

-देउराली-७, भोजपुर

Geeta Tripathi – Adrishya Bagirahanuko Abhilashama

गीता त्रिपाठी – अदृश्य बगिरहनुको अभिलाषामा

ओइलिँदै झरिरहेछ घाम
ओसिँदै बहकिरहेछ बतास
ओर्लिँदै खसिरहेछ दिन

खसिरहेछ यहीँ कतै
मैबाट मेरो जिन्दगी

तिमी पलाउँदैछौ
थपिँदो छ जीवन तिमीमा
उठाएर मेरा हरक्षणहरु
मागिरहेछौ मसँग
मेरो अस्तित्वको अन्तिम अर्थ

म दिन चाहन्छु तिमीलाई
मेरा रगतले कोरेका
विश्वास र आस्थाले उभ्याएका
सारा संस्कार र चेतनाहरु
अग्लो हिमालजस्तो मस्तिष्क

फेवाजस्तो फराकिलो हृदय पनि

तर
समयको रहस्यपूर्ण आकृतिमा
दुर्घटनाग्रस्त छन् यात्राहरु
मलाई माफ गर
अस्पष्ट मेरो समयमा
जडवत् उभिएको छ छाया स्वयम् पनि

तिमी साक्षी हौ-साक्षात्कार छौ
निशब्द निस्पृह म
पहाडहरुको चेपबाट
भासिँदै-भासिँदै बगिरहेछु
गतिहीन हुनुभन्दा
अदृश्य बगिरहनुको अभिलाषामा
धेरै छालहरु सहेको छु

Komal Shrestha Malla – Dukhnu Parthyo Ra?

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – दुख्नु परथ्यो र ?

मनमा राखु
मुटु काट्छौ
राखु आखामा
आँसुमा साट्छौ
सुन्छ र ताराहरु ?
बरु जुन लुकाउन खोज्छ
घामको नियती
के बदलिन्छ र ?
हाँस हाँस सके जती
रोक्छ कस्ले ??
अभाव खड्की रहन्छ
देख्छ कस्ले ?
मुटुमा खेल्न पाए
धुकधुकी झै बोल्न पाए
र हराउन पाए
दुख्नु परथ्यो र ?

Bhupin Byakul – Yo Shahar

भूपिन ब्याकुल – यो सहर

यो सहर कहिल्यै मेरो गाउँ पुग्यो भने
सुन्नेछ
उसले यौवनभरि एकान्तमा गाएका प्रिय गीतहरु
जसलाई मैले लगेर गाएको थिएँ गाउँमा

यो सहर कहिल्यै मेरो गाउँ पुग्यो भने
देख्नेछ
उसले जीवनभरी कल्पेको प्रेमको आकाश
जसलाई मैले लगेर टाँगेको थिएँ गाउँमा

पुग्छ पुग्दैन थाह छैन
तर यो सहर कहिल्यै मेरो गाउँ पुग्यो भने
र टेक्यो भने मेरो पुरानो घरको दैलो
थाह पाउनेछ
कसरी गजबार लगाएको दैलोलाई मैले
उसको एकै स्पर्शमा उघ्रिन सिकाएको छु !

कसरी एकाएक खुल्नेछ उसको आँखाले
कुनै चाबीले खोल्न नसकेको एउटा गोप्य बाकस
जसभित्र देखिनेछ
उसले जीवनभरी खोजिरहेको
उसैको थुनिएको आत्मा

र एउटा
मौनता शीर्षको कविता
जसको पहिलो पङ्त्तिमा लेखिएको हुनेछ
‘म मौन बन्न चाहन्छु
केवल तिमीलाई सत्य बताउनका लागि !’

पुग्छ / पुग्दैन थाह छैन
तर कुनै दिन यो सहर मेरो गाउँ पुग्यो भनेँ
भेट्नेछ-
हजार पटक बोलेर पनि सत्य बनाउन असफल
मौनताको पूजा गरिरहेको उसको प्रेमीलाई !

Pushpa Baruwal – Mero Shabda Katha Tapain Haru Saamu

मेरो नाम देवकुमारी बदिनी
वर्ष एकचालीस
जन्म गाउँ- लेख पराजुल गा.वि.स., वडा नं. १, मनिरामकाँडा
जिल्ला सुर्खेत
देश नेपाल ।

म, एक गरीब परिवारमा जन्मिएकी बदिनी
पेशाले नाची खाने
गाउँका ठालु, मुखिया र हुनेखानेको जीऊमा तेल लागाइदिने
र, उस्तै परे ……!

हुन त म
पाँच वर्षकी छँदादेखि नाचेकी हुँ
घरमा खाने अन्न नहुँदा नाचेँ
आङमा एकसरो कपडा नहुँदा नाचेँ
मुटुको ब्यथाले थलिएका बा’को ओखतीको लागि नाचेँ
मभन्दा सानी बुईनीलाई स्कुलमा पढाउनको लागि नाचेँ
र, यस्तै-यस्तै धेरै परीवेशहरुमा म नाचेकी छु ।

सत्र वर्षकी हुँदा मेरो बिहे भयो
भेरीछालको छेऊमा
एउटा सानो छाप्रो थियो हाम्रो
भदौको मास,
पर्वमा म माइत गएको बेला
राती मुसलधारे पानी पर्‍यो र बगायो बसेरी
बसेरीसँगै सबै बग्यो,
मेरो सिन्दुर पनि बग्यो
अनि म एक्ली भएँ,
अवला भएँ ।

गाउँका चालीस वर्षे ठालु
रामसिँह कार्कीले दया देखाई घरमा बोलाए
गाई गोठमा बास दिए
केही दिन गाँस दिए
जब उनकी जोई माइत गइन्
अनि उनी ममाथि खनिए
मेरो चोलो च्याते
मजेत्रो फ्याके
अनि मलाई लुछे
म लुछिएँ लाचारीमा
र, त्यो रात
मसँगै लुछियो मेरो मृत लोग्नेप्रतिको सम्मान पनि ।

जब म गर्भिणी भएँ
गाउँलेको लाजले ठालू गाउँबाट भागे
मुखिनीले यो कुरा चाल पाइन्
मलाई भुतालिन्, जगल्टाइन्
अगुल्टोले हानिन्
र, बेस्सरी पेटमा कुल्चिदिइन्
म हिलाम्मे भएँ, म रक्ताम्मे भएँ
अन्तत: मेरो गर्भ झर्‍यो
अब मेरो कोही रहेन
अब मेरो केही रहेन
म पूर्णत: एक्ली भएँ ।

…..त्यसैले हजूर,
आज म यहाँ तपाईंहरुसँग गुहार माग्न आएकीछु
तपाईंहरुको फौजसामू न्याय माग्न आएकीछु
अब म सामाजिक कूकर्मको पर्दाफास गर्छु,
तपाईंहरुको साथ चाहिन्छ
अब म सामाजिक अपराधीहरुलाई दण्ड दिन्छु,
तपाईंहरुको सहयोग चाहिन्छ
मेरो भन्नु यतिनै हो …….

…….मेरो भनाई नटुङ्गिदै
जब कमाण्डरले आफ्नो टोपी माथि उठायो
म झस्किएँ
म आत्तिएँ
म चिच्याएँ
म कराएँ
किनकी, त्यहाँ ममाथि उद्दण्डित त्यही हातहरु थिए
मलाई चिथोर्ने तिनै नङ्ग्राहरु थिए
मेरो अस्मितामाथि वूर्कुसी मार्ने त्यही शरीर थियो
जसै मैले देखे त्यो स्वरुप
अनि म भागे र अझै भागिरहेकी छु ।

आज भाग्नु र लखेटिनुको परीवेसमा
म लालिमा हराएको बिहानी जस्ती भएकी छु
निस्सार एउटा काहानी जस्ती भएकी छु
हुनसक्छ, म देशको पीडा भोग्दैछु
माटोको चित्कार चिच्याउदैछु
र, आशातित व्यक्तिहरुबाट च्यातिएको मजेत्रोले लाज छोप्दैछु
र लेख्दैछु यो कवितामार्फत मेरो सवाई ।

मेरो नाम देवकुमारी बदिनी
वर्ष एकचालीस
जन्म गाउँ- लेख पराजुल गा.वि.स., वडा नं १, मनिरामकाँडा
जिल्ला सुर्खेत
देश नेपाल ।

Tanka Subba – Mero Desh

टंक सुब्बा – मेरो देश

अहमता बोकेर जलभण्डारको
व्यर्थै बगिरहेछ मेरो देश
खोलानाला र नदीहरुमा
ऐलानी बढिरहेछ
जल प्रवाह अङ्गालेर
घाटी सुकिरहेछ मेरो देशको तिर्खाहरुमा
नागबेली आकारले अग्लिएका
महाभारत र चुरे Continue reading “Tanka Subba – Mero Desh”

Anup Joshi – Buwa

अनुप जोशी – बुवा (कविता)

पहिले पहिले
बुवा कुनै कामले काठमाण्डु आउँदा
मलाई पनि शहर देखोस् भनेर ल्याउनुहुन्थ्यो
उँहाको पाइला माथि पाईला खप्ट्याउँदै गर्दा
मेरो दृष्टि उहाँको चोर औँलाको पारीपट्टि हुन्थ्यो
भन्नुहुन्थ्यो –
“त्यो सिँहदरबार हो ”
मेरो जिज्ञासालाई शान्त पार्नुहुन्थ्यो –
” यहाँ सिँह भन्दा’नि हिँस्रक जनावर बस्छन्”
र सडकका हरेक पसल-पसलबाट छानेर
मलाई सबैभन्दा सुहाउने लुगा किनिदिनुहुन्थ्यो ।
अहिले कहिलेकाँहि अचाक्ली रोगले थिच्दा
बुवा यात्रुबस चढेर यहाँ आईपुग्नुहुन्छ
सँगै, बाहिर कतै निस्कियौँ भने
म अघि-अघि हिँड्छु
अक्कमकिए जस्तो
उहाँ पछिपछि सुस्ताउँदै आउनुहुन्छ
पछिल्लो डेढ दशकमा कति सिँहदरबार थपिए भनेर सुनाउन
न मसँग फुर्सद हुन्छ
न त खिइँदै गएको उहाँको गोल्डस्टार जुत्ता फेरिदिन
मेरो जेबमा लक्ष्मीको नै बास हुन्छ ।

Ratna Shamsher Thapa – Bainsh Futi Rahechha Dhungako Kaai Ma Chiplera

रत्नशमशेर थापा – वैंश फुटी रहेछ ढुंगाको काईमा चिप्लेर

टक्टकिएर बकुल्ले बादलको
प्वाँख-प्वाँखको दूधे जराबाट
केशदेखि खुट्टाको बुढी औँलासम्म
ओढाउन सेतो बर्को हरियालीलाई
अर्घ चढाउँदै सूर्यलाई
आरती उतार्न बालिएका
मन्दिर, आँगन र चोक चोकमा
कातेका बत्तीहरू निलेर सलक्क
फुलिरहेछन् हिउँका फूलहरू झपक्क

चहुरका जाँघ भरी
नर्सरीका झ्यांग भरी
पाखा र भन्ज्यांग भरी
फुसफुसाउँदै बेसुरा राग फुकेर ।

नियालेर प्रतिविम्ब
बैँश ।
निलो पोखरीमा
फुटी रहेछ
ढुंगाको काईमा चिप्लेर ।

Samba Dhakal – Trial Balance Namileko Jindagi Sita

साम्ब ढकाल – ट्रायल व्यालेन्स नमिलेको जिन्दगीसित

दुःखका थुप्रै खातहरूमाथि उभिएर
मैले खोज्न थालेको सुखको उज्यालो
यतैकतै हराएको छ ।

मलाई जिन्दगी किन कहिल्यै अनुप्रासझैँ मिलेको
मलाई जिन्दगी किन कहिल्यै ठ्याक्कै बीजगणितको सूत्रझैँ मेल खाएको
मलाई जिन्दगी किन कहिल्यै कुनै लेखापालको ट्रायल व्यालेन्सझैँ रूजु भएको
कहिल्यै लागेन कहिल्यै ।

जिन्दगीलाई यहाँसम्म ल्याउँदा
प्रवाहशील नदीजस्तो अविरल
पहाडजस्तो दृढ
सालको रूखजस्तै धैर्यशील
हावाजस्तो चलायमान बनाउन निक्कै भगिरथ यत्न गरेँ ।

आँसुमा मैले कैयनपल्ट पौडी खेलेँ
रगत र पसीनाको नदी तरेँ
एकै पाइलाबाट लामोयात्रा शुरू हुन्छ भनेको सुनेकै थिएँ
खुबै हिँडेँ/दगुरेँ
तर कतै पुगिनँ ।

माफ गर्नुस्
म पुग्नभन्दा हिँड्न रमाउने
जम्नभन्दा बग्न रमाउने
हिँडिरहने,सधैँ हिँडिरहने
टुङ्गो भेट्न कहिल्यै नसक्ने
यसरी नै यहाँसम्म टिकाएको रहेछु ।

जिन्दगी यहाँसम्म टिकाउन मसँग
समयका सुन्दरक्षणहरू सँगसँगै हिँडिरहे
दुःखका पहाडहरू उचालिरहेकाहरूसँग सानिध्यमा रहेको
सुखहरूले हरपल दपेटिरहँदा
दुःखका हूलले रखवारी गरेको
समस्याले घेरेका बेलेका
समाधानका बथानहरू आँटका सुरूङबाट फुत्तफुत्त निस्केको
हो मलाई यिनीहरूले नै टिकाएका हुन्
नमिलेका जिन्दगीका हिसाबकिताब यस्तै आकस्मिकताहरूले मिलाएका हुन्
अनेकन उबडखाबडहरूले नै मिलाएका हुन्
मैले बाँचिरहेको जिन्दगीको नमिलेको ट्रायलव्यालेन्स ।

Basanta Biwas Acharya – Maile Chadhnu Chha Euta Ajanga Ko Pahad

बसन्त “विवश”आचार्य– मैले चढ्नु छ एउटा अजंगको पहाड

विस्तारै विस्तारै अँध्यारो अत्याचारवाट
उज्यालो न्यायतिर वामे सर्दै गरेको
शरणार्थी समयलाई
विषाक्त विचारको कोर्राले हिर्काउँदै
बेईमान परिवेशको धुमिल छाँयामा
किशोर उज्यालोको हत्या गर्नेहरुसंग
म विजयको वाँसुरी वजाउन सक्तिन

रित्तोपेट,स्वतन्त्रताका फुलहरु
मनभरि फुलाउदै
जीवनको जोड घटाउ वास्तै नगरि
फाटेको कछाडमा
सडक थर्काएर
बालेको यो आगोले
जबसम्म,रोल्पा र रुकुम जलाएर
काठमाण्डौलाई न्यानो दिईरहन्छ
म कसरी मेरो यात्रामा
पुर्णविराम लगाउन सक्तछु ?
सकिदैन, दरिद्र मानसिकताको भारि वोकेर
क्लियुगका कुम्भकर्णहरुसंग
काँधथापेर नयाँ युगको जग वसाल्न
त्यसैले त,
अब एक्लै गर्नु छ यात्रा
हरेक पाईलाहरुवाट नयाँ डोवहरु बनाउदै
मैले चढ्नु छ एउटा अजंगको पहाड

वासिङ्गटन र दिल्लीको गीतमा नाँचेर
वसन्त क्रान्तिको ताल नै भुल्ने
सत्ताको ललिपपमा ¥याल चुहाउदै
महान् यात्राको गन्तव्य नै तुहाउने
सुद आवरणका
अंगारे मनहरु छिचोल्दै
वेहोस युगलाई व्युताएर
मैले वाल्नु छ ,
डोल्पा र हुम्लालाई न्यानो हुनेगरि
फेरि अर्को क्रान्तिको आगो

वुद्ध आँखाहरुमा
त्रासदिको चश्मा लगाएर
समयका अक्टोपस हातहरुले
ज्तिसुकै,
किशोर युगको चित्र कोरेपनि
म रङ्ग पोत्न सक्तिन
दुईपाईला अगाडि वढ्दैमा
अहमताको फुल सिउरिएर
गन्तव्य भेटेको उत्सव मनाउने सुकिला निरोहरुसंग
हजार जँघार तरेर पनि
यात्रा आरम्भको महसुस नगर्ने
मेरो सोचाईसंग समिकरण हुन सक्दैन
विध्वँश र विद्रोहको बैरागी वादलले
सारा धर्ति अँध्यारो पार्दा पनि
बुढानिलकण्ठको मुर्ति झै
ट्वालट्वाल्ति हेर्ने
बगरे मनहरुमा
नयाँ युगको नयाँ दीप सल्काउदै
आँखा अगाडि लम्पसार सुतेको
निलो बाटो काटेर
मैले चढ्नु छ अजंगको पहाड

होसियार ,
छद्मभेषी तिम्रो परिवर्तनले
मेरा पाईलाहरु तान्न नखोज
विरक्त समयलाई
उर्जा दिने तिम्रो निजी क्रन्दन
भो, मलाई चाहिदैन
आसुँले भरिएको पोखरीमा
कमलका दीयोहरु वोकेर हिडिसके
म चढ्नलाई एउटा अजंगको पहाड ।

तुलसीपुर, दाङ्ग

Manu Lohorung – Jiundo Murda Ko Atmosarga

मनु  लोहोरुंग – “जिउँदो मुर्दा”को आत्मोत्सर्ग

उकालो मसानघाटबाट
सगरमा बदलिँदो
निलिमाको उद्बोध हेरेर
अब “जिउँदो मुर्दा”
आत्मोत्सर्गको
संजीवनी पिउँदैछ l

उसले उद्घोष गर्दैछ…..

म आत्माभिमानी हुँ !

उदयगिरिबाट
मृतसंजीवनी बोकेर
युग उन्मेषको लागि
गाउँको गौंडा-गौंडा हिन्छु l
जहाँ अतिक्रान्त पसिना
अझै लुटिईएका छन्,
अभावको कोर्राले
बिनाकसुर चुटिएका छन्
तिनीहरुको मोचनको निम्ति
युग क्षेपक ओकाल्दै हिड्नेछु l

शहरको कोलाहल छिचोल्दै
गगनचुम्बी भवनहरुमा पस्छु l
जहाँ लालची आँखाहरु
झुण्डमा झुण्डमा
यश भजाउदै गरेका छन् l
तिनीहरुको बिचैमा पसेर
भूतल भोग-चलनको
किराय असुल्नेछु l

मातृबलात्कारको अभियोगमा
नाङ्गो सडकमा उभ्याएर
सद्धामको मृत्युवरण अंगाल्न
बाध्य नहून् !
बिचराहरु………!!!

सडकको छातीमाथि
यामिक पहरेदार भएर
आध्यांत सम्म हिंडी रहन्छु l
अतीव उदासिनताको
खापैखापमा च्यापिएर
उच्छवृतिमा “जिउँदो मुर्दा”
रहन दिन्न, कसैलाई पनि !

यो सामरिक मरुथलका
जीवित मुर्दाहरुलाई
पैशाची प्राकृतबाट उम्काएर
सह अस्तित्वको खल्यानमा
जीवनको धिप्कोमा
दिप्ती भरण गर्न
सम्मोहित पुष्प शैय्यामा
रश्मीसंग जीवन सटाउँछु