नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
युद्धप्रसाद मिश्र – न्याय उठ्यो
न्याय ढलेको ठाडो पार्न
उभियो बबण्डर चर्को
पतनशील अनुहार प्रष्ट भो
प्रतिगामीका धर्को
आजादीका सही दिशातिर
खुले सबैका आँखा
आक्रोशित भै बोल्न पुगे अब
ज्वालामुखीका भाखा
भाग्नु कहाँ अब बढ्दै आयो
जनजागृतिको भीषण ज्वार
उठिसक्यो शिरमाथि कसको
विजयमुखी न्यायिक तरवार
धरतीमाथि उभिनसम्म
यहाँ रगतको लाग्छ जमात
तर छन् त्यसका माथि उठेको
दरा बलिया ब्यापक हात
०४६ भदौ १६
(नौलो कोसेली)
कृष्ण सेन ईच्छुक – जेल
म पर्खालभित्र छु
तिमी पर्खालबाहिर छौ
म पहराभित्र छु, तिमी पहराबाहिर छौ
म यातना–गृहमा छु
तिमी खुल्ला शिविरमा छौ
सिकारीले बाँधेको छाँद होस्
अथवा त्यो उसको फाँद होस्
के फरक पर्यो र?
मित्र, अर्काको मुठ्ठीभित्र पराधीन जिन्दगी
जहाँ काटनु परे पनि त्यो जेल हुन्छ।
जहाँ जीवन बन्धनहरूभित्र कैद हुन्छ
जहाँ सुन्दर सपना सधैँ अवैध हुन्छ
जहाँ मुक्त आकाङ्क्षाहरू बन्देज हुन्छन्
जहाँ हार्दिक भावहरूमा ठेस लाग्छ
अनि जहाँ बासी हावा बहने दुर्गन्धमा पनि
निर्धक्क सास फेर्न प्रतिबन्ध हुन्छ
बन्दुकको पहरा होस्
अथवा त्यो कानुनको घेरा होस्
के फरक पर्यो र?
मित्र, भयभीत परिवेशमा त्रसित जिन्दगी
जहाँ बाँच्नु परे पनि त्यो जेल हुन्छ।
जहाँ बेला–कुबेला रमन घुमिरहन्छ
जहाँ कारण–अकारण साइरन बजिरहन्छ
सडकमाथि बेलगाम घोडाको टापजस्तै
जहाँ चर्को आवाज गरी मार्च–पास चलिरहन्छ
अनि जहाँ मौसम बेमौसम बारुदहरू गर्जेर
सधैँ रगतको झरी परिरहन्छ
पर्खालभित्र होस्
अथवा त्यो पर्खालबाहिर होस्
के फरक पर्यो र?
मित्र, सधैँ छातीमा चाँदमारी थापेको जिन्दगी
जहाँ गुजार्नु परे पनि त्यो जेल हुन्छ।
उही दिन सधैँ, उही रात सधैँ
उही बिहान र साँझ साथ छ
उही स्वप्नभङ्ग विवश जिन्दगी
उही गतिहीन समय साल छ
निकासबिनाको बन्द तालजस्तै
जहाँ गन्दा समाजसाथ अँधेरो बास छ
कुनै अनाम देश होस्
अथवा त्यो प्रिय स्वदेश होस्
के फरक पर्यो र?
मित्र, उत्पीडित समाजमा पददलित जिन्दगी
जहाँ बिताउनु परे पनि त्यो जेल हुन्छ।
मनु मन्जिल – ल्याम्पपोस्ट
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
निभेर दिनभर उभिन्छु अचेल सडक- किनारामा
बाँच्नै नहुने धेरैजसो दिनहरू बाँचेर
मात्र आयु नाघ्न नसकेर उभिए जसरी ।
यति खराब जिन्दगी पनि अभिनय होइन
यो Continue reading “Manu Manjil – Lamp Post”
भीरा खड्का – मेरो जीवन र हिटलरको ग्यास च्याम्बर
मनस्थितिका
हरेक
बिचाररुपी मेरा
येहुदी सिपाही हरु
ग्यास -च्याम्बरमा खादिएका छन,
हिटलर बनेको
मेरो नश्वर काया
मानसिक अन्तर्द्वन्द बीच बन्धित
मेरो अस्तित्व
स्व-आत्माको लाचारिमा
अट्टहास हासो सहित
ताण्डव नृत्य गर्दै छ /
आफैलाई कैद राख्न
म बाध्य छु
घुटघुटी लिएर जीवन मर्न
म विवस छु,
तेसैले
आफ्ना बध्यताहरुलाई
विवशता हरुलाई
निस्शासिएर
अन्त्य गराउन
मन्जुर छ मेरो मानसपटल
च्याम्बरमा
हिटलरको ग्यास च्याम्बरमा
सन्तोष लामिछाने – साक्षी
भावनाको घोप्टेभीर
मनको जोगिमारामा घुम्ती बदल्छ
अनि आकांक्षाका खोरियामा
कुकुर जोघाइ सुरु हुन्छ
रित्तोपन लुकाउँदै
शासकहरु हात बाँधेर
मुकुण्डो कसाउँछन्
अनि एउटा नौटंकी
जिन्दगी सुरु गर्छ
पहिराहरु आतुर छन्
धरातल उल्ट्याउन
भूकम्पहरु खुटटा उचाल्छन्
धर्ती हल्लाउन
बाढीहरु सल्बल छन्
सिर्जना बगाउन
ध्वजा पताका फिजारिन्छ
रंगमञ्ज सजिन्छ
गीत रचिन्छ
संगीत पस्किइन्छ
विस्तारै चिहान उठ्न थाल्छ
सपना विपना जस्तै लाग्न थाल्छ
दर्शक भुलिन्छन्
सिठठी बजाइन्छ
ताली पडकाइन्छ
विश्वविद्यालयहरु निरर्थक हुन्छन्
प्राध्यापकहरू घुँडा टेकेर
ज्ञानको भीख माग्न थाल्छन्
ढुंगाका मुर्तीहरु
पैतालाका डोबहरुले भरिन्छन्
बुद्धिजीवीहरु भंडखारामा पुरिन्छन्
तक्मा भिर्ने मै हुँ भन्नेहरु
बन्दीगृहका कैदीमा चुनिन्छन्
कोलाहल ठप्प छ
मस्तिष्क थाङनामा सुत्दछ
निडर निरुत्साहित
एउटा साक्षी
सिर्फ हेरिरहन्छ
सुनिरहन्छ
आँखा खोलेर अनि आँखा बन्द गरेर
सधैं व्यूँझिरहन्छ अनि ब्युँझ्याइरहन्छ
अनवरत
एउटा साक्षी व्यूँझिरहन्छ
ब्युँझ्याइरहन्छ ।
अमर नेम्बाङ लिम्बू – हाम्रो देश (एउटा राष्ट्रिय गीत)
मेची र महाकाली हिमाल र तराइभित्रको यो देश
यो देश हाम्रो देश हो,
सधैँ जय होस् हाम्रो देशको।
युगौँदेखि अंगालो मारेर उभिएका शानदार हिमालहरू,
समीरको स्पर्शले गुञ्जिरहने सदाबहार जंगलहरू,
मनोहर द्द्रिश्यले झकिझकाउ भएका पाखापखेराहरू,
तराईभरि मनैभरि झुलिरहने धानका बालाहरू ।
यो देश हाम्रो देश हो
सधैँ जय होस् हाम्रो देशको।
प्रकृतिको अनन्य वरदान हो यो,
सप्तरंगी इन्द्रेणीभित्र झरनाको आवाज हो यो
विभिन्न धर्मसंस्क्रितिको मूलुक हो यो
सम्पूर्ण नेपालीहरूको मुटुको धड्कन् हो यो ।
यो देश हाम्रो देश हो
सधैँ जय होस् हाम्रो देशको।
आज लोकतन्त्रको यो नौलो नयाँ बिहानीमा,
स्वतन्त्रताको अमरदीप जलिरहेछ प्रत्येक घर-आंगनीमा,
सहिदहरूको सपना साकार पारी यो देशमा
नेपालको नाम सधैँ उच्च राखौँ यो विश्वमा
यो देश हाम्रो देश हो
सधैँ जय होस् हाम्रो देशको।
न्यूयोर्क
हुस्सुका बाक्ला खातहरु हटाएर
राफिलो घाम ताप्नुछैन मलाई
न त बादलका बाक्ला च्यादर ओढेर
न्यानो बन्नुनै छ
म, पखेरोको एउटा अस्तित्व
घाममा वा ओझेलमा
खुशीहरु अनुभुत गर्नसक्छु जसैतसै
कोदालीले पखेरो सम्याएर
अन्न Continue reading “Pushpa Baruwal – Kohi Malai Kina Kehi Bhanos”
शिखर आरोहण – भ्रम
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
भ्रमहरू,
हेरिरहेछन् मलाई मेरो वरिपरिबाट
म भ्रमहरू बाँचिरहेछु ।
सपनाका भ्रमहरू
जीवन भ्रमहरू
भ्रमहरूसँगै नै मेरो दैनिकी तय भइरहेछ ।
भूतकालका कथाहरूसँगै
म खोजिरहेछु,
सत्यता, यथार्थ र वर्तमान
यी वर्तमानहरू मलाई
कहिले यता कहिले उता पछार्छन्
म तीनै भ्रमहरूमा
विश्व हाँक्ने विवशता तन्काइरहेछु ।
निकोटिनले पहेँलिएका मेरा ओठहरू
आवाज दिने प्रयास गर्दछन्
प्रयासहरूमै काँप्दाकाँप्दै ओठहरू
सुख्खा भएर झर्नै आँटिसके
एक प्याला भ्रममा
मनौं संसारलाई नै तन्काउन
सोचिरहेछु – कथा र कथाका पात्रहरू
यी कथाका पात्रहरू
कहिले नाङ्गै बनिदिन्छन्
कहिले लमतन्न सडक छेउ
मदिरा दिवस मनाइदिन्छन् ।
म धेरैपटक मरेर बाँचिरहेछु
सदियौं मरिरहेनेछु,
भ्रमहरू मरेका छैनन्
कहिल्यै मर्दैनन् ।
दोबाटोहरूमा म अल्झिरहेछु
अनिर्णित भइरहेछु
भ्रमहरू सोझो बाटो देखिरहेछन्
भ्रमहरू कहिल्यै पछाडि परेनन्
भ्रमहरू भनिरहेछन् –
यस्तो भ्रममा जिइयो
साला जिन्दगी ।
२०६५/०९/०३
तीनथाना, काठमाण्डौं
शिव प्रकाश – बेइमान ती सडकहरु … !
ती सडकमा
अरु नै हिड्छन्
तिमीले बनायौं,
तर ती सडक
तिम्रा लागि हैनन् ।
तिमीसँग
रामे, श्यामे र हर्केहरु थिए
पातली, सुन्तली र चमेलीहरु थिए
र, मसँग थिए-
झक्सु, बन्झडु र खेरुवाहरु
राधो, कलावती र मैयासरीहरु
ती सडक ….
तिमीले र हामीले बनायौं
तर ती सडकहरु
तिम्रा हाम्रा गाउँघरतिर जाँदैनन्
ती सडकहरु अन्ततः
महलमा गएर टुङ्गिन्छन् / हराउँछन्
बेइमान सडकहरु …. !
हरदम स्वागत गरिरहेछन्
कालो ओढेका ती काला सडकहरु
कालो मन भएका मान्छेहरुलाई
कालो रङ भएका गाडीहरुलाई
बेइमानीको विम्व / प्रतिविम्व
बेइमान ती काला सडकहरु … !
भूपिन ब्याकुल – हस्ताक्षर
नाङ्गै पैतालाको धुलोले
त्यहाँ मलाई एउटा हस्ताक्षर गर्ने रहर छ !
त्यहाँ अरु केके छ म जान्दिनँ
पर्खालभित्र
एउटा मांसहारी रुख छ
त्यसको फूलमा ज्यानमारा गन्ध छ
शताब्दीऔंदेखि
त्यही गन्धले
मेरा सपनाहरुको भोज खाएको छ
समयको बाढी पसेर
मलाई
त्यसको जरा उखेलिएको हेर्ने रहर छ !
समय जाम परेको सडकमा
त्यस नरभक्षी रुखलाई
अवतार मान्नेहरुको कुरूप भीड छ
लस्कर छ –
रुखको खुनी खुट्टामा
सस्तोमा टाउको चढाएर
घर फर्किने मुर्कट्टाहरुको
त्यसले मेरी आमाको कोखबाट खोसेर
एउटा उज्यालो युगलाई
मेरै अगाडि निर्लज्ज निलेको छ
एउटा हुरी आएर
मलाई
त्यसको फूल झारेको हेर्ने रहर छ !
मेरी आमाले गुमाएको समयको नाममा
रुख उखेलेर
त्यहाँ मलाई एउटा हस्ताक्षर गर्ने रहर छ
नाङ्गै पैतालाको धुलोले
त्यहाँ मलाई एउटा हस्ताक्षर गर्ने रहर छ !
प्रेम ओली – मेरा गोरुको बाह्रै टक्का
गजडी होस् कि दरुवा
समानुपातिक कि हरुवा
आफैँ पहिले सकार्ने
रोप्ने बेलामा बोधिबृक्षटिप्ने बेलामा बिषबृक्ष
आफैँ पछि खकार्ने
चन्दा होस् कि घुस
ठन्डा होस् कि जुस
पाएसम्म Continue reading “Prem Oli – Mero Goruko Barhai Takka”
निरोज – अतृप्त मन पोखिन बांकी क्यानभासमा
आ-आफ्नो हातमा
एक एक थान कुची र ब्रश लिएर
उभिएका थियौ हामी पनि
रित्तो विलकुल नांगो क्यानभासमा ।
फगत् शब्दहरु निकाल्यौ
सायद ति बोलीहरु हुनसक्छन्
तर कुनै Continue reading “Niroj – Atripta Man Pokhina Banki Canvas Ma”
केदार श्रेष्ठ ‘गगन’ – मुटु दुख्दा छातीभित्र
मुटु दुख्दा छातीभित्र आँसु खस्यो आँखाबाट
वेइमानीले धोका दिदा खसेँ म त छाँगाबाट ।
वैरीले नि माफ दिन्थ्यो यसो गरी शरण पर्दा
शत्रु पनि आफ्नो हुन्थ्यो यति धेरै माया गर्दा
छायाँ पर्यौ किन तिमी आज मेरो आँखाबाट
बिर्सुं भन्दा किन आउँछ सम्झनामा घरिघरि
आलो घाउमा नुन छर्न छायाँ बनि वरिपरी
वहार खोज्दा भएँ म त झर्या पात हाँगाबाट ।
टंक सुब्बा – पाइतालाहरु
आजभोलि म सँग सम्वन्धित
मेरा एकजोर पाइतालाहरु
स्वतन्त्र मार्गमा गतिशील भैरहेकाछन्
जुनवेला उसको स्वतन्त्रता खोसीएको थियो
त्यो स्वतन्त्रता अहिले प्राप्त भएकोछ
त्यसैले पाईतालाहरु
आयतनको खोजिमा दौडीरहेकाछन्
पहिचानको खोजिमा लम्किरहेकाछन्
गाउँवाट विलाएका पाइतालाहरु
शहरवाट हराएका पाइतालाहरु
आज पाईतालाहरु कै कोलाहलबाट
नयाँ यात्राको तय गरीरहेछन्
हिजो विर्सीएका पाइतालाहरु
हिजो छोडिएका पाइतालाहरु
आज परीवर्तनको वाटोमा
हुरीवतास भएर वेगीदैछन्
जो यहि देशमा उपेक्षित थिए
तीनै पाईतालाहरु
आज हरेक ध्रुववाट
आज हरेक दिशावाट
आज हरेक स्तरवाट
केन्द्रतिर क्रमश नयाँ सोच लिएर
निरन्तर वढीरहेकाछन्
नयाँ घामको उज्यालो वोकेर
निरन्तर उदाईरहेकाछन्
जुनवेला यिनै पाईतालाहरु
शासकहरुको कालो नियमले
निषेधित थिए
वाञ्चित थिए
पीडीत थिए
तर तिनै शासकहरुको विरुद्धमा
आन्दोलन छेडे पछि
र्इतिहासले नयाँ मोड लिएकोछ
त्यसैले त ती नदेखिएका पाईतालाहरु
आफ्नो अस्तित्व खोज्दै
आफ्नो र्इतिहास खोज्दै
मुल सडकमा आईपुगेका हुन्
त्यसकारण प्रत्येक पाईतालालाई
पाईतालाको सरोकार वढेकोछ
प्रत्येक पाईतालालाई
पाईतालाको अधिकार चाहिएको छ
किनकी पाईतालाहरुलाई थाहा छ
पाईतालाहरुको सम्मान हुनुपर्छ भनेर
पाईतालाहरुको स्थान हुनुपर्छ भनेर
यसरी मसँग सम्वन्धित
मेरा एकजोर पाईतालाहरु पनि
आजभोलि यहि सडकमा मिसीएकाछन
किनकी यो सडक सम्म आईपुग्नलाई
पाईतालाहरुले वलिदान चडाएकाछन्
त्यसैले अव यो सडकमा
हरेक पाईतालाहरुको उपस्थिती
अनिवार्य भएकोछ
यर्सथ यो सडक
हरेक पाईतालाहरुको लागि हो
त्यसैले त पाईतालाहरु
कहिल्यै नटेकिएका ठाउँहरुमा टेकिएकाछन्
कहिल्यै नपुगेका ठाउँहरुमा पुगेकाछन्
पाईतालाहरु हिजो सम्म
सपनाको खोजीमा थिए
स्वधिनताको खोजीमा थिए
स्वतन्त्रताको खोजीमा थिए
तर आज तिनै पाईतालाहरु
सफलताको मार्गमा पुगेकाछन्
अव मसँग सम्वन्धित
मेरा एकजोर पाईतालाहरु मात्र नभएर
सवै पाईतालाहरुले यो सडकमा हिड्ने
समान अधिकार पाएकाछन्
त्यसैले यो सवैको साझा सडक हो
अनमोलमणि – जब मर्छन् मन्दिरकै ढोकाअघि (गजल)
जब मर्छन् मन्दिरकै ढोकाअघि भोकाहरू
सोच्नु तिम्रो लागि पनि बन्द छन् ती ढोकाहरू
पखालिन्न पीडाको खत नपुज निर्जीव ढुङ्गा
तिमीलाई नै गिज्याउँदछन् ती पीडाका Continue reading “Anmol Mani – Jaba Marchhan Mandirkai Dhoka Aghi (Nepali Gajal)”
इन्जिनियर राकेश कार्की – गाह्रो भो (गजल)
आँखा जुध्याजुध्यै भयो हटाउन गाह्रो भो
पुरै रात कोल्टे फेर्दै कटाउन गाह्रो भो
मुटु चल्यो नशा चल्यो जताततै असर
गति बढ्याबढ्यै भयो घटाउन गाह्रो भो
बगीरह्यो माया उर्ली आफ्नै विचार भित्र
यसो छोई मुटु खोस्री पटाउन गाह्रो भो
हिँडिरहेँ माया बोकी अँजुली मेरो भरी
जति जुक्ती गरे पनि चटाउन गाह्रो भो
कति कुरो मनभरी अड्किगो कण्ठमा
सन्के पनि रन्के पनि छटाउन गाह्रो भो
लस् एन्जेलस्
बसन्त मोहन अधिकारी – मान्छे कहाँ तर्छन होला
मान्छे मार्दै मन्दिरमा पूजा किन गर्छन होला
रगतको खोला बिच मान्छे कहाँ तर्छन होला
जन्मपछि मृत्यु हुन्छ, मानवको शरीर यो
मान्छे भई मान्छे मार्दै किन पाप भर्छन होला
पर्दा भित्र बसि मान्छे रगतको होली खेल्दै
मरेको यो लास माथि फूल किन छर्छन होला
आकाश रोयो धर्ती रोयो तर मान्छे रोए छैन
मान्छे मार्ने मान्छेहरु राक्षसमा पर्छन होला
मर्ने त यो शरिर हो मानव आत्म मर्ने छैन
आत्मा चिन्दै धर्म गर्न कैले मान्छे मर्छन होला
एउटा टुक्रा कागज
धेरै अघिदेखि म
कोर्दै मेट्दै कोर्दै मेट्दै
थोत्रे पारिरहेथेँ
गज्याँङ्ग मज्याँङ्ग अक्षरहरुको
केरमेट केरमेट चित्र कोर्दै
कागजमा खुरुखुरु
मैलाई सारिरहेथें
लाग्थ्यो
मान्छेले यस्लाई बुझ्न नसक्लान्
त्यसैले हो क्यार
हुर्याईदियौ तिमीले
त्यो चिर्कटो पढ्न नसकेर
र भुईँमा म यतिखेर
त्यही टुक्रा कागज दुखेको छु ।
अबिर खालिङ्ग – पोखराका कविताहरू
१
देशको गौरव
र
आनन्दको विहार
मा
छा
पु
च्छ
रे
अनि
फेवाताल ।
२
सौन्दर्य प्रतियोगितामा प्रथम भएपछि
शिरमा माछापुच्छरेको ताज पहिरिएर
ग्रामीण वाला पोखरा
नौका विहार गरिरहिछ फेवातालमा ।
३
विदेशतिर छोराहरु रेटिएपछि
माछापुच्छरे रून्छ शुन्यतामा ।
आँसुको दह फेवातालमा
विदेशी पर्यटकहरूका
नौका विहार आनन्दिलो हुन्छ ।
छोरा हराएको सुचना बोकेर होशहीन माछापुच्छरे
पर्यटक उत्सव हेरिरहेको हुन्छ ।
४
बढेका छोराहरू कहाँ गए?
हुर्केकी चेलीबेटीहरु कहाँ छन?
सन्तानहीन घरमा
दशैंको भोज खानु मख्ख छ देश।
देशवासी विना पर्यटक वर्ष मनाउनुको उन्मादमा
अलमस्त छ देश ।
५
हिजोआज सोचमा मग्न छ माछापुच्छरे कि
आफ्नो अग्लाई देश होइन रहेछ
सुन्दरतामा आफ्नो देश छैन रहेछ ।
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
विवश पोखरेल – घाइते अचेल
घाइते अचेल जिन्दगानी भएको छ
रगत खोलाको पानी भएको छ।
हिंसामा कठोर ढुङ्गा भएपछि मुटु
पीडा सहने अनौठो बानी भएको छ।
डढेलो लागेको जङ्गल भएको छ देश
एकाएक सपना डढेर खरानी भएको छ।
भत्किएर सद्भाव – हराएर मानवता
एकादेशको अनौठो कहानी भएको छ।
सत्तालिप्तहरू भागबन्डामै व्यस्त छन्
देश आँसुले रुझेको सिरानी भएको छ।
