Komal Shrestha Malla – Mareko Swabhiman

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – मरेको स्वाभिमान ?

स्वाभिमान र राष्ट्रिय एकता
भौगोलिक अखण्डता र स्वाधिनता
सकिन्छ सकिन्न अक्षुष्ण राख्न ?
म क्रान्तिकारि रुपान्तरणलाई
पढन,सुन्न र मनन गर्न
शसश्त्र रगत आन्दोलनलाई बुझ्न
बुदै बूदे समझौताहरुमा भिज्न
गरुङ्गो मन खोल्ने अनुरोधमा
न्यायकी देबी को तूलोमा
राष्ट्रिय र अराष्ट्रिय तत्वको
निर्क्योल खोज्न
िदनका िदन
फेरि पनी पर्दैछु मसानमा
मसानमा मात्र हैन
फेिर पनी जल्दैछु चितामा रु
होला र यहा
समुन्नत बर्ग बिहीन समाज ???
अनी
मिल्ला र गणतन्त्रात्मक राज ???
यस्तो रक्तपिपासु बाघ दौड
र सिनोमा !
र र र
हिजो थियो थिएन
जाच्न कसिमा !!!

बहुजातीय
बहुभाषिक
बहुसास्कृतिक
बहुधार्मिक
स्वाधिन फिराद कहा गरु ?
प्रतिउत्तर सून्य सून्य नहोस भनेर
उफ !
तर लगाम खिचीएको
हक
अधिकारका
समानताका घोडाहरु
मात्र मृृत कर्तब्यको मकुण्डो
र नाटकी िसंह गर्जनमा
संघर्ष ? क्रान्ती ?
बलिदान आसु पानीमा ..!
अहो
मन्चन तहस नहसको
धार्मिक सास्कृतीक
बर्गीय जातीय क्षेत्रीय
लैङ्गीग एकता भत्काउने ?

समुन्नत
बर्गबिहिन
समतामुलक
अग्रगामी समाजको नाऊमा
सुख समृद्दि आरोग्यतामा
बाचुला र
धरापमा बुद्द खोजेर …!!

Bhimnidhi Tiwari – Natyashala

भीमनिधि तिवारी – नाट्यशाला

संसार नाट्यशाला हो; प्रकाश सूर्य, चन्द्र हुन्
जीवनधारीहरू सारा कर्मचारी समान हुन्

छ जो प्रकृतिको पर्दा त्यसैको आडमा डटी
यहाँ भेष लिई नाना आउँछन् नट औ नटी

अभिनीत यहीँ हुन्-विपत्तिया महीपति
अंक प्रलयको बेला, महाप्रलयमा ‘इति’

सुत्रधार भई, काल काम गर्छ निरन्तर
गुण दोष दुवै हेर्ने आलोचक छ ईश्वर !

Sagar Saund – Sapana Ko Kheti

सागर साउँद – सपनाको खेती

ह्राम्रा लाजनेताहरु
हाम्रा झोलीभरि सपना हालीदिन
चाहना इच्छा र आकांक्षा
भरिदिन माहिर छन्
इच्छा रोप्छन्
चाहना हुर्काउदै
आकांक्षाका गला रेट्छन् ।

ओइलाएका फुलहरु
निदाएका चाहनाहरु
मरेका सपनाहरु
फेरि ब्यूताउदै
सपनाको खेती गर्छन् ।

सात सत्रका सपनाहरु
छत्तीस छयालीसका चाहनाहरु
बाउन्न बासठीका सोचहरु
सिंगापुरे सपना
स्वीटजरल्याण्ड सपना
नानाभाती सपनाहरु
हालीदिन्छन हाम्रा झोलीमा
हाम्रा लाजनेताहरु ।

दार्चुलाका चाहनाहरु महाकाली
बाजुराका सपनाहरु सेतीमा
बालुवा बुकाएर मरे
रोल्पा कालीकोट र दैलेखका विचारहरु
भेरी राप्ती र कर्णालीका भेलसंगै
बगेर कहाँ कहाँ पुगे ।

कोशीका सपनाहरु कोशी बगरमा
बालुवा गिट्टी र ढुंगासंगै
कता कता पुरिएर मरे ।

भारी बोक्ने भरिया
चौतारीमा टोल्लाउँछ
रिक्साचालक दाइ
रिक्सासिटमै निदाउँछ
क्याम्पस पढ्ने ठिटो
घोत्लिदै फिस्छ हाँस्छ
एउटा कविको कलम टक्क अडिन्छ
देश सम्झिदै तप्तपी आँशु चुहाउँछ ।

हिमालका सपनाहरुमा हिमपात पर्छ
पहाडका इच्छाहरुमा पहिरो जान्छ
तराइका सोचहरु बाढीले बगाउँछ
गरिवीको भुलभुलैयाबाट
सम्पन्नतातिरको सपना
हीनता र आत्महत्याको कुविचारबाट
जीवन र कर्मको पथमा दौडिने चाहना
भरिदिएका छन हाम्रा झोलीमा
हाम्रा लाजनेताहरुले ।

हाम्रा हृदयका पत्र पत्रहरुमा
अनगिन्ती सुन्दर फुलहरु फुलाए
गुराँस कानमा सिउराए
पारिजात शीरमा फुलाए
हजारी गलामा फक्राए
हाम्रा लाजनेताहरुले ।

हाम्रा अबोध मनहरुले
धेरै रगत बगाए
लाखौ हात खुट्टा भाँचे
हजारौ जवानी र जिन्दगीहरु
फुलका सपनासंगै
श्रद्धान्जली चढाए ।

दिन महिना र वर्ष
संग संगै दशकौ बिते
हाम्रा फुलका सपनाहरु
हृदय हृदयमै ओइलाए
सुकाए र मारे
हाम्रा महान लाजनेताहरुले ।

सपनै छर्न सपनै समेट्न
सपनै लाउन सपनै खान
सपनामै बाँच्न सिकाए हामीलाई
हाम्रा महान लाजनेताहरुले
सपनाको खेती गरेर ।

Kedar Shrestha Gagan – Meri Aama Ra Kanchhi

केदार श्रेष्ठ ‘गगन’ – मेरी आमा र कान्छी

पक्षीझैँ यो मन उडेर जान्छ आमाको काखैमा
नरूनू कान्छी फर्केर आउँछु बसौँला साथैमा ।
कहिले भेट्नु, कहिले छुट्नु समय नियति
गाउँबेँसीं गर्दै, हाँस्दै र खेल्दै साटौँला पिरति
धन कमाई ल्याई तिमीलाई दिऊँला सुनको जुहार
आमालाई सम्झाई घरव्यवहार हेर्दै पर्खनू पियार ।
डाँडापारिको जूनजस्ती आमा आउँछ आँखैमा
आमाको काख, कान्छीको हात सम्झना साथैमा
सपना देख्छु भुरूरू उडी चन्द्रमा छोएको
समुद्रपारि कल्पना गर्छु साथैमा भएको ।

– भीमस्थान ५, सिन्धुली / हाल : अनेसास यु.ए.ई. च्याप्टर

Yuddha Prasad Mishra – School Janchhu Tam Tam Tam (Nepali Bal Kabita)

युद्धप्रसाद मिश्र – इस्कुल जान्छु टम् टम् टम् (नेपाली बाल कविता)

उठ्छु, पढ्छु कपडा फेर्छु
सफा सुघर भई ऐना हेर्छु
टफिनसाथको झोला भिर्छु
स्कुल जान्छु टम् टम् टम्

थोरै खोल्छु, धेरै पढ्छु
पाठ नबिर्सि अघि अघि बढ्छु
नभइ छाड्दिन म पनि फस्ट
कोभन्दा को छ र कम
इस्कुल जान्छु टम् टम् टम्

हिजो पढेको पाठ न बिर्सुं
भन्दै मनले सम्झिरहन्छु
पुस्तकहरूकन माया गर्छु
जतनसाथ अनि भिर्छु कलम
इस्कुल जान्छु टम् टम् टम्

“नबुझिकनको सुगा रटाइ
कामै छैन” गुरुहरू भन्छन्
“पाठ नबुझने लडकी” भनाउन
लाग्छ मलाई औधी सरम
इस्कुल जान्छु टम् टम् टम्

२०४५ असार १५
(बालकोसेली वर्ष ४, अंक ११)

Yuddha Prasad Mishra – Aaja Ghateko Ghatana Rakha

युद्धप्रसाद मिश्र – आज घटेका घटना राख

बस्ती जलेको कोलाहलमा
बलात्कारीको हाहाकार
गर्भवतीका गर्भ गर्भमा
संगीनका छन् क्रूर प्रहार

दियौ गौण गरी लेख्न सकेनौ
उग्र ब्यग्र यो अत्याचार
सुन्न सकेनौ किन Continue reading “Yuddha Prasad Mishra – Aaja Ghateko Ghatana Rakha”

Laxmi Prasad Devkota – Kina Muskaan

क.
किन ? वयसी ! भन
यस जनपथमा,
चोछर्यौ, चिनेझैं, मृदु मुसकान ?

ख.
पल्लव अधर सरस लम्याउँछ, कुन स्वपनाको मधुर उडान ?
दिनको मुटु पनि डुब्दछ जलमा,
प्यार गरेझैं हिम–चूलीसँग,
सुम्पी, जलेको प्राण !
मेरो पनि यो जगयात्रामा नहोस् रुधिरको प्रस्थान !

ग.
के यो पोथी–पयोधि चलीकन छाल छचल्की धुँदो छ किनार ?
—त्यस्तो जमीनको, जसमा वैरी,
आकाश चढीकन, सृजन ागर्ने
उसका मनका सपना–धार ?
आदिम तृषा हो यर रसनिधिको यो !
सूनसान नै आवाद गरीकन,
बिजुली मुस्की,
चम्किनु, वर्षिनु !—
हुन संसार !
भन वयसी ! ए अधजान !
किन यो तिम्रो मुसकान ?

घ.
यो चाँदीको पत्रमा अक्षर काटी दिएको निम्ता हो ?
बिलकुल स्वाभाविक !
बिलकुल स्वाभाविक !
फुलको प्रकृति, अलिको इशारा !
पाप होइन यो !
शर्मिन्छयौ किन ? गाढा लालीद्धारा !

ङ.
प्रथम प्रयोग यो होला तिम्रो,
पोथी शक्तिको आत्मपरीक्षा !
के तन्त्रीको प्रथम लचक हो ?
उषा मुसकान ?
कोपिलाको प्रस्फुटन हो ?
पहिलो आफ्नो पहिचान ?
निसर्ग बुद्धि बोल्छे, ठीक हो !
दुई नभै यो पथ चल्दैन !
चार नभै यो दीप जल्दैन !
वीणा होऊ तिमी, तारहरुकी ?
खोनिरहिछौ झन्कार ?

च.
प्यार भनेको पूmल–काँटा हो !
तीखो, सुन्दर !
तर माटोमा रोपिनुपर्दछ,
जलले यसकन सिंचनुपर्दछ !
सुस्केराका श्वासहरुले
हम्की हरहर !
स्वर्गको बीउ हो पृथ्वी अन्दर !
रोप्न छ आनन्द, बचाउन गाह्रो !
एक तपस्या साह्रो !
पाइसकेको छु ज्ञान !
तर छौ तिमी अधजान !

छ.
सुन्दरले यो गर्दछ आह्वान !
कानेखुशी गर्छन् प्राण !
“हाम्रो धम्र्म हो त्यसमा बलिदान !
त्यसमा बलिदान !”
पुरुष प्रकृतिका हामी मिलन हुँ,
एकमा आर्को स्वपना–ज्यान !
शक्ति तिमी होऊ, प्रयोग प्रथमले
नापिरहिछयौ आकर्षण,
मेरो अनुसरण, अडान !

ज.
एक जनाना, एक मर्दाता,
नाचिरहन्छन् वृन्दावनमा !
जीवन भनेको ती दुईको हो
स्पन्द परस्पर मन, मनमा !
हाम्रो चिर हो पहिचान !
सम्झन, हामी नाचिरहेथ्यौं आदिम कोही पूmलवनमा !
याद छ मुरलीगान ?
तिम्रो शरीरको पछि लाग्दिन !
पुज्दछु आत्मा महान् ! जसले दियो यो याद पुराण !
खोज मलाई युवकमा कोही, प्रत्युत्तर त्यसद्धारा दान !
अहो ! भइछौ अन्तध्र्यान !
अल्पिसक्यौ ए मुसकान ?

Kundan Kumar Panta – Parakashta (Nepali Muktak)

कुन्दनकुमार पन्त – पराकाष्टा(मुक्तक)
(मधुपर्क माघ, २०६७)

पैसालाई नै सर्वश्रेष्ठ मान्दै जब पैसामा नै रमाउँछन् मान्छेहरू
पैसा नहुने आफन्तहरूसँग पनि सम्बन्ध छुटाउँछन् ती मान्छेहरू
सम्पत्ति मोहले पराकाष्टा Continue reading “Kundan Kumar Panta – Parakashta (Nepali Muktak)”

Kundan Kumar Panta – Adheer (Nepali Muktak)

कुन्दनकुमार पन्त – अधीर(मुक्तक)
(मधुपर्क माघ, २०६७)

कसैको आड पाएमा कति मान्छेहरू मात्तिने गर्छन्
दुःख र सङ्कट पर्दा कति मान्छेहरू आत्तिने गर्छन्
अरूको खोट र दोष देखाउन पाएसम्म दंग पर्ने
आफ्नो गल्ती औँल्यायो भने कति मान्छेहरू तात्तिने गर्छन् ।

Bhairab Nath Rimal – Timro Siundo Sajaaidine Mero Eutai Dhoko

भैरबनाथ रिमाल – तिम्रो सिउँदो सजाइदिने मेरो एउटै धोको

तिम्रो सिउँदो सजाइदिने मेरो एउटै धोको
तिमीप्रति चाहना जुन मेरो सधैं चोखो

मेरो दिल नै उपहार तिमीलाई दिइसकें
बासी इच्छा नठानिदेऊ मैले चाहिसकें
मेरो Continue reading “Bhairab Nath Rimal – Timro Siundo Sajaaidine Mero Eutai Dhoko”

Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Niyatra Sita

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – नियात्रासित

नियात्रा !
अहिले प्रत्येक पलमा
म तिमीलाई सम्झि रहेछु .

हो ;
तिमी नमान्न सक्छौ
यो एउटा सहयात्रा मात्र हो
सगै हिड्ने साथीको सम्बोधन मात्र हो
मेरो यो आशयलाई
तिमीले -“यो एउटा घटिया पुरुष शोच मात्र हो ..!”
भनेर थुक्न पनि सक्छौ .

नहोस् पनि कसरी
तिमीले नै शंकलन गरी तयार परेको अभिलेखमा
थुप्रै नियत्राहरूलाई आततायी पुरूषहरूबाट
बेचिएको ,बलात्कार गरिएको ,जलाइएको कथा
मैले नपढेको कहाँ हो र ..!
दाइजोको निहुमा ,सन्तान नपाएको मिथ्या आरोपमा
धेरै नियात्राहरूले चरम यातना भोग्दै
मृत्यू बरण गरेको दृश्य
मेरा यी आखामा नसल्बलाएको कहाँ छ र ..!

तर नियात्रा …!
लिंगकै आधारमा कोहि निच र कोहि प्रिय हुन सक्तैन
राम्रो काम गर्ने मान्छे ,पुरुष भए पनि राम्रो हुन्छ
नराम्रो काम गर्ने मान्छे नारी भए पनि नराम्रै ठहर्छे
यसैले अग्लो होचो कालो गोरो पढेको नपढेको हुने नहुने
भन्ने कुरामा अल्झेर लगाउने दोष पनि …
असलमा नियात्रा …!बेकार छ .

अनि त
उत्पीडनको बिरुद्दमा लड्नेहरू
अन्यायको खातिर अघि बढनेहरू
रास्ट्रियताको खातिर आवाज बुलन्द गर्नेहरू
शीपले जागरले देशको नाम रोसन छर्नेहरू
चाहे पुरुष हुन् या नारी
प्रत्येक नेपाली मुटूमा छाप छाडेकै हुन्छन्.

तर नियात्रा..!
भ्रष्ट भ्रष्ट नै हो
भलै उ आफ्नै कित्ताको किन नहोस्
फटाहा फटाहा नै हो भलै उ अगुवा किन नहोस्
यसर्थ पनि सम्झि रहेछु
नियात्रा ! यी सबै कुरा चिन्ने
तिम्रो आक्रोश कहिले नरोकियोस् भनेर .

हिड्दै गर्दा
ठेश लाग्दा पनि
सपनामा ऐठन हुदा पनि
स – साना कुराले मन
बोझिल हुदा पनि
मैले सम्झी हाले भने तिमीलाई
पितृसतात्मक शोच भनेर नदुत्कारे है ..!

सत्य त यो हो कि –
तिम्रो प्रखरताले यति लठ्याएछ कि मलाई
नियात्रा ..!
म अहिले प्रत्येक पलमा
तिमीलाई नै सम्झि रहेछु .

अस्तु :

@विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक ”
(वास्तविक नाम :भानुभक्त दुलाल )
दमक , झापा
हाल :अबुधाबी ,यू ए इ .

Kali Prasad Rijal – Chhode Pani Nachhodine

छोडे पनि नछोडिने प्यार हो कि छायाँ
कि त सँगसँगै हिंड्ने यार हो कि छायाँ

सलाई कोरी बालौं भने बाल्न नमिल्ने
कतै लगी फालौं भने फाल्न नमिल्ने
छोडि जाने निष्ठुरीको याद हो कि छायाँ

कैले ओड्ने आफैंलाई किले बिछ्याउने
आफ्नो जाने ठाउँ छैन खाली पछ्याउने
नियातिको कुनै कैदी दास हो कि छायाँ

शब्द – कालीप्रसाद रिजाल
स्वर – रामकृष्ण ढकाल
संगीत – आलोकश्री
एल्बम – छायाँ

Bhupi Sherchan – Bhairahawa

टाढा-टाढासम्म
जता हेर्यो उतै मैलो, फुस्रो धरती
उजाड, उदाङ्ग
आदिदेखि अन्तसम्म एकनास
न कतै गर्वले उठेको छ
न कतै विनम्रताले झिकेको छ
न कतै उन्मुक्त मनले खुलेको छ
न कतै जलाउँदै लुकेको छ
नखदेखि शिखसम्म
वक्ष, नितम्ब केही पनि विकसित नभएको
बाँझी तरूनीको आङजस्तो सपाट,
मुश्किलले तीस-चालिस
घरजस्ता घर
बाँकी कुभिन्डोका गाँड निस्केका
कुप्रा झुप्राहरू, डन्डीफोर झैं
यताउता जथाभावी बेढङ्ग उठेका,
मानिस
कोही पूर्वका
कोही पश्चिमका
कोही पहाड फाँटका
कोही भारतका, कोही भोटका
तर सब यहाँ भेला भएका छन्
खोजीमा हरिया नोटका
यहाँ मानिसहरू कानेखुसी गर्छन्
नोट गनेको कागजे आवाजमा
पुरानो मोहर बजाएको आवाजमा
यहाँ मानिस हाँस्तछन्
यहाँ घाम उदाउँछ
पसलहरूका ढिकभित्रबाट
र बहीखाताका जिल्ला अझै राता हुन्छन्
यहाँ घाम डुब्छ कन्तुरमा
र बहीखाताका पाताहरू पहेलिन्छन्
सन्ध्याकालीन क्षितिज झैं
टाढा-टाढा देखिन्छन्
बुटवलका डाँडाहरू केर-मेर केर-मेर
बहीखाताको सिरानीमा ?शुभलाभ? लेखिए झैं
यो ठाउँ
एउटा यस्तो घरमा बसेजस्तो
जहाँ न त भित्ता छन्
न खापा
न आँखा राख्ने झ्याल छ
न ह्रदय सजाउने गमला
न हाँसो उमार्ने बारी छ
न कतै मनोहर द्रश्य देखिन्छ
सुनिन्छ त फगत
ब्रोङ्काइटिस भएका ट्रकहरूको खोकी,
बस्ने उमेर भएका बसहरूको घ्यार्र घ्यार्र
लाहुरेहरूको बुटको आवाज
र मठ्याहा नेपाली बोली ?’अच्छा यार’
र देखिन्छ केवल
साँझमा
रिक्सा, साइकल, भट्टी र सडकमा
लाहुरेहरू र कान्छीहरूको मांसाहारी प्यार
उफ्! यो पट्याइलाग्दो ठाउँ
यो अत्यासलाग्दो ठाउँ,
जता हेर्यो उतै फुङ्ग उडेको
फुस्रो, न्यास्रो
भैरहवा
हिलोको तलाउबाट निस्केको
भैंसीको-‘भै’
तावाको छुटेर जलेको रोटीको ?’र’
गालीजस्तो नरमाइलो तातो
हावाको-‘हवा’।

Tanka Subba – Pyaro Gaun Ko Samjhana Ma

टंक सुब्बा – प्यारो गाउको सम्झनामा

कसरी बाचेको होला
त्यो मेरो प्यारो गाउ कुरुले तेनुपा
वर्षौं भयो अलग्गिएर न्यानो काखबाट
आस्थाको उज्यालो खोज्दै हिडेको
धकेंलिदै विवशताको हुरीसंग
पुगेछु बिरानो देशमा
त्यहा पनि
सपनामा सधैं देख्छु विपनामा धिक्कारिदा
दिनरातसंगै हुन्छु यादहरुमा अल्मलिंदा
इच्छा थिएन मलाई
आफ्नो गुडलाइै छोडेर मुङ्लान पस्नु
उद्देश्य थिएन मेरो
मातृवात्सल्यबाट टाढिनु
तैपनि मनमा जागर बाधेर
छाम्दैछु मीठो सपनाको आकास
हिमशिखर जस्तै विश्वास पालेर
फक्राउदैछु ओंठमा लालीगुरास
तर क्षितिज पारी बनेको छ आफ्नै गाउ“
जुनवेला
थाहै भएन बालापनबाट तन्देरीमा उभिएको
थाहै भएन वात्सल्यप्रेम मुटुमा झ्याङ्गीएको
अब म कसरी पल्टाउ
अतीत बनेका ती क्षणहरु
बरु एकान्तमा सधैं दुःख्छन् घाउ बनेर
नसम्झुभन्दा पनि देख्छु झल्झली
रुझ्दै बिताएका साउने झरीहरु
देख्छु अझै झरना समीप नाच्दै गरेका परीहरु
झझल्को बनेर सताइरहन्छ
यो छातीभरि
त्यसैले माटोको मायामा भिजेर
बाचिरहेछु प्यारो गाउको सम्झनामा
मेरो जिन्दगी लेखिदिने
स्वर्गद्वारी कुरुले तेनुपा
बिरानो नसम्झे हुन्छ मलाई
तिम्रो वेदना पोखिएको छातीभरी
छरिदिनेछु खुशी ल्याएर
तिम्रो उजाड मुहारभरी
छाइदिनेछु हरियाली वसन्त भएर
तिम्रो प्यारो काखभरी
आउने छु तातो माया सम्हालेर
परदेशी नसम्झे हुन्छ मलाई
आउने छु भोलि बिहानको न्यानो घाम बोकेर ।

Krishna Bahadur Chhetri – Aatma Katha

जीवन-खेल मैदानको
म एउटा सहभागी
चढ्दैछ नशा ममा खेलको
विविधतामय यो जीन्दगी

कैले फुट्ला जस्तो हुन्छ टाउको
कैले चर्केला जस्तो हुन्छ छाती
देख्न्नु के छ ? रुने र हांस्नेको झगडा
लाग्न थाल्छ कलिलो मगजमा Continue reading “Krishna Bahadur Chhetri – Aatma Katha”

Saran Rai – Ghamka Pailaharule Kulche Pachhi

सरण राई – घामका पाइलाहरूले कुल्चेपछि

अश्रुपुरित नजरले म पछाडि हेर्दिनँ
युगल हातहरू तिमी बिदामा नहल्लाउनु
अदृश्य सुइरो मनभित्र रोपिदै गैरहेपनि
बिरामी कुरुवा जस्तै तिमी भैरहेपनि
झझल्काहरू गुथ्थ परिरहेपनि
घामका Continue reading “Saran Rai – Ghamka Pailaharule Kulche Pachhi”

Rajab – Ramro Samaya

राम्रो लाग्दालाग्दै
हठात् समय सकियो
ढलेका क्रूरहरू उठे
बेइमानहरू माला भिर्न थाले
दुष्टहरू फैसला गर्न थाले
हेर्दा हेर्दै
राम्रो समय
भ्रष्टहरू छाडेर उड्यो

Abhas – Rangeen Chara

टाढा धेरै टाढा उडेका रंगीन चरा
धरतीमा कहिले फिर्लान्?
आकासको कालो मैलो हटी
घामजून कहिले खुल्लान्?

सँघारमा कमजोर आमाको छायाँ
हुरी चलेको आवेगमा
यस्तो लाग्छ यो घर-संसार
जलिरहेछ संवेगमा
आज, हामी माझ बल्झेका पीर सारा
बिलाई कहिले झर्लान्?
ओठमा चन्द्र, सूर्य चम्के सरी
मुस्कान कहिले भर्लान्?

यात्रामा बाटो पहिल्याउँदै यात्री
एक दिन पुग्छन् मूलबाटोमा
घरलाई पिर्ने बाधा अड्चन
मन्छाइदिउँला दोबाटोमा
गाढा धेरै गाढा युगौंको भाइचारा
तोडेर तोडिन्न एक दम
पहाड मधेश धून अनेक
नाचौं न मिलेर छमछम

शब्द, संगीत – आभास
स्वर – अमृत गुरुङ (नेपथ्य)
एल्बम – भेडाको ऊन जस्तो

Basu Shrestha – Prawasi Man

बासु श्रेष्ठ – प्रवासी मन
(उडब्रिज, भर्जिनिया)

ओक्लाहोमाको बमकाण्ड होस् या
रोल्पाको नरसँहार काण्ड
कोलम्बाईनको गोलीकाण्ड होस् या
राजदरबारको रक्तकाण्ड
सेप्टेम्बर ११ को विनासकारी अपराध होस् या
दोरम्बाको नरसँहार होस्
अथवा
चाहे त्यो मादिको अर्थहिन बस बमकाण्ड होस् या
टेक्ससको अर्थहिन हत्याकाण्ड
म विचलित भएकै हुन्छु
रोएकै हुन्छु
म अत्तालिएकै हुन्छु ।
मातृभूमि छोडेर
पराया देशलाई
कर्मभूमि बनाएको छुँ मैले
अनि
आफुलाई केहि गरेसरी
मातृभूमिकोलागी पनि
यस कर्मभूमिबाट
केहि गरौ भन्ने उत्कट चाहना पालेकै छुँ ।
त्यसैले त
मातृभूमिमा होस या कर्मभूमिमा
कहिँ, कतै, कसैलाई, केहि नहोस् भन्ने चाहना
केहि भईहाल्यो भने मन त रोईहाल्छ
विचलित भई हाल्छ
तथापी
दुबै भूमिमा शान्तिको कामना गर्दै
यस कर्मभूमिको हरेक पलपलमा
कर्म निर्वाह गरिरहेको छुँ ।
प्रवासी यो मन
कर्मभूमिमा भएपनि
पलपल मन मस्तिष्क मातृभूमिमा
तन यता, मन उता
त्यसैले त
कर्मभूमिको बिहानीमा मातृभूमिको समाचार खोज्छु
अनि कर्मभूमिको सिरानीमा मातृभूमिकै सपना देख्छु ।
उता कोहि मरेपनि यता कोहि मरेपनि
लाग्छ आफन्त नै परे
दुर्दशा उहि हो देखिनसक्नु, सहिनसक्नु
दुवैभूमिप्रति उत्तिकै वेदना र खुशी
अनि उन्नती, प्रगतीको चाहना
अपार र अटुट
यो प्रवासी मनको ।
सीमा छैन देशको, भावना र प्रेमको
मानवता र भ्रातृत्वको
न रँगको न आकारको
न भूगोलको न लिँगको
किनभने
म रँग विहिन हुँ निर्भूगोल हुँ
र त म प्रवासी मन बोकेको नेपाली हुँ ।

Rajendra Shalav – Malai Samau Ra Rang Bhara

राजेन्द्र शलभ – मलाई समाउ र रंग भर

थाहा छैन
तिम्रा आँखाको सम्मोहनले
सम्मोहित छु म
या ओठको मुस्कानले ।

पहिले – पहिले त
तिमीलाई देख्दा मात्र
म सम्मोहित हुन्थेँ
आकर्षित हुन्थेँ
तर , अचेल त
तिमी नहुँदा पनि
तिम्रो सम्मोहनले
सम्मोहित बनाउँछ
तिम्रो आकर्षणले
आकर्षित बनाउँछ ।
मलाई त ,
यो पनि थाहा छैन
यो सम्मोहन
यो आकर्षण
माया हो वा स्नेह हो
मलाई त यत्ति मात्र थाहा छ
तिम्रा हातमा कुची
र छेउमा रंगहरू मलाई मन पर्छन्
तिमीले बनाएका
पेन्टिंगहरू मलाई मन पर्छन् ।

अनुहारभरि निराशा ओडेर
जब तिमी भन्छौ –
अब के पेन्टिग गर्नु र ?
त्यो चाहिँ मलाई पटक्कै मन पर्दैन
तिम्रो मनभरि
अहिले उदासी छ भने
तिमी त्यही निराशा र उदासीको
चित्र बनाऊ !

मेरो आग्रहमा कुनै स्वार्थ छैन
मेरो चाहना कतैबाट पनि विषाक्त छैन
कसैले लेखेको
कसैलाई मन पर्नसक्छ
कसैले बोलेको
कसैलाई मन पर्नसक्छ
त्यस्तै , तिम्रा हातहरूले
ब्रस चलाएका हेर्न
मलाई मन पर्छ ।

उमेरसँगै
धेरै जिम्मेवारी बढे होलान्
म तिमीलाई
ती जिम्मेवारीहरूबाट भाग
भनिरहेको छैन
समयसँगै
धेरै घाउहरू लागे
र खाटा परे होलान्
म तिनीहरूलाई
उप्काउन पनि भनिरहेको छैन
एकान्तमा आउने
अतीत र वर्तमानका
अनेकौँ सम्झनाहरू होलान्
बस् ! ती सम्झनाहरूलाई
केवल ती आनन्दी –पीडाहरूलाई
कुचीले क्यानभासमा कोर्ने गर
आफ्ना जिम्मेवारीहरूबाट
अलिकति समय उबारेर
भावनालाई रंगभर्ने गर ।

धेरै पछि ,
जब तिमी बूढो भइसक्ने छौ
तिम्रा हातहरूले राम्ररी
ब्रस पनि समाउन सक्ने छैनन्
त्यतिबेला
हो , त्यति बेला
तिमीलाई मेरा यी शब्दहरू
याद आउने छन् ।