Tanka Subba – Ihalila

टंक सुब्बा – इहलीला

अपरिचित परिवेशभित्र
जीवन पाएर एक्कासी
धरतीमा पाइला टेक्दा
एउटा नाबालक
तर्सिएको हुन्छ उज्यालोसंग
लखेटिएको हुन्छ नौलो आभाससंग
र बेस्सरी चिच्याएको हुन्छ
अबोध संसारसंग
थाहा हुन्न मातृवात्सल्य
सम्झौता गरेको हुन्न समयसंग
तर जीवन ग्रहण गरे पछि
हात फैलाएर आफन्त बन्छ
आत्मीयता गास्छ
क्रमशः
दिनहरुसंग हातेमालो गर्दै
ऊ एउटा सशक्त मान्छे बन्छ
अनि सुनियोजित विचार उभ्याउछ
मियो बनेर सिङ्गो अस्तित्व जमाउछ
र मान्छे हुनुको प्रमाण पत्र ओढेर
सल्बलाउन पुग्छ आफन्तहरुको भीडमा
जहा” परिचित हुदाको परिधि
अपरिचित बन्छ
बिरानो हुनुको पीडाले
कोलाहलभित्र चिच्याउछ
कसले सुन्दो हो, बुझ्दो हो
चित्कारहरु
मूर्खता संज्ञा दिनु सिवाय
दुनियाको आखामा केही हुन्न
अब मानवताको लामो इतिहास बोकेर मात्र के भो ?
एकले अर्कालाई नचिने पछि
उज्यालो मात्र देखेर के भो ?
भविष्य अन्धकारतिर धकेलिए पछि
आश्वासन मात्र ओढेर के गर्नु ?
अर्थविहिन जिन्दगी भएपछि
औचित्य के रह्यो र ?
इहलीलाको
तर पनि दुनिया कै लागि
हास्नु पर्ने/बाच्नु पर्ने
एकमुठ्ठी श्वास फेर्नलाई
जोखिम सहनु पर्ने
मृत भएर जाने
इहलीलालाई
बाचुञ्जेल

Rajab – Kathmandu Ma Bagmati

खुला फाँट र बगरमा झैँ
कञ्चन छैन
काठमाण्डौमा बागमती
फरक छ
काठमाण्डौ र बगरमा घुम्ने बागमती
काठमाण्डौमा आएपछि
आफ्नू सिरमा फोहरको बोझ बोकेर
फोहरमुनि बग्छ बागमती
काठमाण्डौमा बागमती
लापरवाह घर–घरका Continue reading “Rajab – Kathmandu Ma Bagmati”

Nishan Nishkarsha – Ma Samar Ko Yatrama Chhu

निशान निष्कर्ष – म समरको यात्रामा छु

त्यो वस्तु अद्भुत होइन
जोबाट सबै त्रसित बनून्,
समय र सन्दर्भमा त्यो महान् हुन्छ
परिवर्तनको संवाहक हो त्यो
त्यसैले म,
समरको यात्रामा छु ।

हरेक पीडा र कुण्ठाको
उत्सर्ग हो त्यो,
हरेक पटकको शान्तिको
निष्कर्ष हो त्यो ।
जो लड्छ युद्घ
त्यसको विजय पक्का छ ।

हेर त इतिहासलाई
को लडेनन् र आफ्नो स्वतन्त्रता खोज्न
मनको चाहना पुरा गर्न,
युद्घ पे्रमको होस् या शान्तिको
या स्वतन्त्रताको ।
त्यसमा युद्घ हेरी
शैली फरक होला, विधि फरक होला
समय र परिस्थिति फरक होला ।
तर पनि
त्यो एकपटक आउँछ
जो परिवर्तनको सम्भावना बोकेर
त्यसमा सामेल भएपछि
हार जीत स्वभावै हो ।
हो,
को चाहन्न र समरमा जीत
को चाहन्न र आफ्नो अस्तित्व,
त्यसैले,
युद्घमा गोली र गठ्ठा नै किन चाहिन्छ र
आवाजको युद्घ, कलमको युद्घ
अनि अन्य, अन्य…!
मलाई पक्का छ
यसपाला म नजिती फर्कन्न
त्यसैले,
मेरो जीतको प्रतीक्षामा बसेर हाँस्नु
म एकदिन जीतको लहरमा हुन्छु
तर यो बेला म,
समरको यात्रामा छु ।

गोरखा

Durga Lal Shrestha – Tirkha [Bal Kabita]

अघिसम्म दिन थियो
रात पर्यो ऐले,
यसरी यो कसरी भो
बुझया छैन मैले ।

चन्द्र गोलो, र्सुर्य गोलो
नाङ्गलोभन्दा ठूलो,
किन आउँछन् पालैपालो
कहाँ यिनको दुलो –

यो पहाड, झलल यो
हिउँचुलीको माला,
कसरी पो बने होलान्
यत्ति नदी-नाला –

किन आउँछ आँधीबेरी
किन पर्छ पानी,
यस्ता सबै कैले बुझने
कैले हुने ज्ञानी –

२०५८ चैत ३

Dr. Madhu Madhurya – Kaal Drishya

डा. मधु माधुर्य – काल-दृश्य

…. कसले गर्छ आज-भोली परायाको हित ?
भित्र-भित्रै लाए सबले स्वार्थसंग मित !
जता जाऊ, त्यता हेर पैसा कै छ जीत
स्वर्ग, मर्त्य, पाताल गाउँछन् यमराज कै गीत

चिप्लो बोली मानिसको सस्तो भाउ छ हाटमा
जिउंदै मान्छे जलाइन्छन् दिलको आर्यघाटमा
“शुद्ध” घोषित नदी आखिर टुकुचामै खस्छ
भोट माग्ने गोमन नेता जन्मभूमि डस्छ

द्वन्द, हड्ताल, नेपालबन्द हाम्रै पेवा भयो
दक्षिण-सीमा खुम्चिएर नक्सै सानो भयो
देश बचाउने कुरै छैन कुर्सी मात्र खोज्छन
विसर्जनको चिहान जाने छोटो बाटो रोज्छन

हल्लै हल्ला ” सतीको श्राप” नेता उस्तै परे
सबै जान्ने बुझ्नेले नै “मृत्यु-वीज” छरे
आँटले कोहि शहिद भए कोहि जिउंदै मरे
कस्लाई के थाह अझै पनि के हुने हो भरे

नाङ्गो जन्म सबको उस्तै अन्तिम मृत्यु पनि
बिर्से सबले मानव-लक्ष दानवरुपी बनी ?
घडीभित्र नजरबन्द द्रव्य-काललाई चुट
ब्युझाई चित्त-वृत्ति युगको धुलोबाटै उठ
धुलोबाटै उठ …

मस्को

Biplav Pratik – Swadesh Ko Maya

बिप्लव प्रतिक – स्वदेशको माया

मन नलागीनलागी
कसैको पनि बनोट वा बुद्धिको तारिफ गर्नु
वा कसैलाई राम्रो भन्नु
चाकरीको सङ्केत हो
त्यसैले पनि स्वदेश
तिमीलाई माया गगर्छु भनी अहिले भन्नुपरे
म आफूलाई चापलुस Continue reading “Biplav Pratik – Swadesh Ko Maya”

J B Sherpa – Ma Aina Herdina

जे बी शेर्पा – म ऐना हेर्दिन

भन्दा भन्दै
सुन्दा सुन्दै
हेर्दा हेर्दै ,
मैले आफैंलाई पनि बुढो सम्झन थालें,
अनुभव गर्न थालें !

मलाई याद छ
पहिलो पटक जब
जुंगा रेखी देखें ओँठमाथि
दोश्रो पटक जब
फुच्चेहरुले Continue reading “J B Sherpa – Ma Aina Herdina”

Sandhya Regmi – Nepal Aama Lai Patra

सन्ध्या रेग्मी – नेपाल आमालाई पत्र
(प्रवासी नेपालीको देशप्रेम)

पूज्यनीय नेपाल आमा †

हामी त नचाह“दानचाह“दै पनि प्रवासी भयौं
सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
हामी त वर्तमानमै पनि अतीत भयौं
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

प्रसिद्धि त के कमाउन सक्थ्यौ“ र यो परदेशमा
तर अलिकति भए पनि समृद्धि कमाउने रहरले
सात समुद्र पार गरी
विदेश भूमिमा पाइला टेक्न नपाउ“दै
हामी कैले मुम्बईमा बेचिन्छौ“
मलेशिया पुग्दा आङ्खनै देशका म्यानपावर एजेन्सीबाट ठगिन्छौ“
मौरिससको टापू आइपुग्दा भारतीय छट्टूहरूबाट लुटिन्छौ“
श्रमिक बनी दुबाई पुग्दा षडयन्त्रकारीहरूबाट कुटिन्छौ“
इराक पुग्दा आतङ्कवादीका तरवारमा सेर्रिन्छौ“
लाहुरे बनी बेलायतमा पाइला टेक्यौ“ कि भनी सोच्दा
अफगानिस्तानमा धकेलि“दै तालिवानका गोलीमा भुटिन्छौ“
डी.भी.ले भाग्य खुल्यो भनी घरबार बेची अमेरिका पुग्दा
रातदिन कुल्लीकै जिन्दगी बिताउन वाध्य हुन्छौ“
र स्वदेश फर्कने मृगतृष्णामा तड्पिन्छौ“
हामी कहिले बाली बम विष्फोटमा उछिट्टिन्छौ“
कहिले फुकेट सुनामी प्रलयमा भासिन्छौ“
जर्मनीका शरणार्थी शिविरमा पुग्दा
नीयोनाझीबाट जिउ“दै आगोमा पोलिन्छौ“
हङ्कङ् र सि¨ापुरमा मजदुरी गर्दागर्दै
जापान र कोरियामा भारी बोक्दाबोक्दै
हामी थकाइ र हेपाइले गल्नसम्म गल्छौ“
अरबका खाडीहरूमा पसिनाका धारा बगाउ“दाबगाउ“दै
हामी चूर्णचूर्ण भई सदाका लागि ढल्छौ“
स्वदेशमा भए त हुन्थ्यो कमसेकम
सम्मानपूर्वक हाम्रो दाहसंस्कार
स्वदेशमा भए त हुन्थ्यो कमसेकम
सम्मानपूर्वक हाम्रो दाहसंस्कार
यहा“ त हामी पशुको भन्दा पनि दयनीय मृत्यु मर्छौं
यहा“ त हामी पशुको भन्दा पनि दयनीय मृत्यु मर्छौं ।

सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

आमा †
भक्कानो छुट्दा–छुट्दा अवरुद्ध भएको होला तिम्रो गला
आ“सु रित्तिएर शुष्क बनेका होलान् तिम्रा आ“खाहरू
विरहाग्निको ज्वालाले जलेको होला तिम्रो छाती
भय र त्रासले थिलोथिलो भएको होला तिम्रो शरीर
हाम्रा आ“खाहरूमा ती मार्मिक दृश्यहरू प्रतिविम्बित हु“दा
मुटुबाट रगतको आ“सु बगाई हामी छाती पिटीपिटी रुन्छौ“
मुटुबाट रगतको आ“सु बगाई हामी छाती पिटीपिटी रुन्छौ“ ।

बिन्ती छ अन्यथा नसम्झ,
हाम्रो आ“खाको नानीमा कसैको माया बसेको छ भने त्यो तिम्रै हो
हाम्रो परेलीमा कसैको सम्झनाको छाया“ परेको छ भने त्यो तिम्रै हो
हाम्रो हातभरि तिम्रै सुवास छ
हाम्रो प्राणभरि तिम्रै उच्छ्वास छ
देश देवालय र गुम्बामा होइन
मन्दिर र चैत्यका टु“डाल र खम्बामा ‘नि होइन
देश त कर्मरूपी भजन–आरतीले आलोकित
मनमन्दिरकै प्राङ्गणमा हुन्छ
देश श्रद्धा हो मूर्ति होइन
देश आस्था हो पर्व होइन
धर्म र दर्शनका जटिल सूत्रमा होइन
सिद्धान्त र विवादको युद्धमा ‘नि होइन
देश त शुद्ध विचार र आदर्शको बुद्धमा हुन्छ
राजनीति र कूटनीतिको इन्द्रजाली छडीमा होइन
देश त हार्दिकता र बौद्धिकताको मजबूद कडीमा हुन्छ
अभिमानी आत्मश्लाधाको चढानमा होइन
देश त स्वाभिमानी चैतन्यको अडानमा हुन्छ
देश सा“च्चै नै मुटुमा हुन्छ सीमानामा होइन
देश रगतका नसा–नसामा बग्छ नदीमा होइन
आमा †
हामीले त आङ्खनो मनभित्र तिमीलाई नै सजाएका छौ“
हामीले त आङ्खना नसा–नसामा तिमीलाई नै बगाएका छौ“
तिमीबाट जति नै टाढा भए पनि
हामी त तिम्रै मायामा द्रवीभूत भएर बा“चिरहेका छौ“
हामी त तिम्रै मायामा द्रवीभूत भएर बा“चिरहेका छौ“ ।

आमा †
तिम्रो काखमा बसी तिम्रै वनज¨ल मास्ने
तिम्रो स्तनपान गरी तिम्रै नदीनाला बेच्ने
तिम्रो छातीमा चरी तिम्रै गला रेट्ने
‘देशभक्त’ ‘सांसद’ ‘मन्त्री’ को पगरी गुथी
तिमीप्रति नै गद्दारी गर्ने ती देशद्रोहीेहरूभन्दा
हामी धेरै धेरै टाढा भएर पनि
धेरै धेरै दुःख पाएर पनि
तिमीप्रति इमान्दार र वफादार छौ“
हामी महात्मा बन्न नसके पनि
ती कुसन्तानभन्दा पवित्र छौ“
हामी महान् बन्न नसके पनि
ती कुसन्तानभन्दा असल छौ“
हामीलाई त आङ्खनो विदेश बसाइभरको चोखो कमाइले
कुनै ताजमहल र शीशमहल होइन
त्यहा“ मायाको एउटा सानो कुटी बनाउन पाए पुग्छ
त्यस कुटीको अगाडि एउटा सुन्दर पूmलबारी सजाउन पाए पुग्छ
त्यस पूmलबारीको छातीमा सञ्जीवनी बूटी उमार्न पाए पुग्छ
त्यस सञ्जीवनी बूटीले तिमीलाई अजम्मरी बनाउन पाए पुग्छ
त्यस सञ्जीवनी बूटीले तिमीलाई अजम्मरी बनाउन पाए पुग्छ ।

सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

देशलाई आलो रगतको आहालमा चुर्लुम्म डुबाई
महाविनाशको ताण्डव नृत्य गर्नेहरूको बारेमा सुन्दा
यहा“ हाम्रो मुटु पोल्छ
देशमा गृहयुद्धको ज्वाला दन्काई
निर्दोषहरूको रगतले आङ्खनो अनुहार पोत्नेहरूलाई
टी.भी. का पर्दामा देख्दा
यहा“ हाम्रो फोक्सो जल्छ
देशका प्राचीन मूर्तिहरू चोरी आङ्खनो ढुकुटी भर्नेहरूको
घृणित अनुहार सम्झ“दा
यहा“ हाम्रो कलेजो बल्छ
राष्ट्रियता, स्वाधीनता, समानताजस्ता संवेदनशील विषयहरूमा
खेलवाड हु“दा
यहा“ हाम्रो शरीरबाट तातो रगतको फोहोरा छुट्छ
चरम गरिबी र भोकमरीले शुष्क भएकाहरूको
आर्तनाद सुन्दा
यहा“ हाम्रो ह्दय छियाछिया हुन्छ
देशभक्तिका खोक्रा नारा र भाषण छा“ट्दै
अझै पनि जनतालाई फोस्रा आश्वासन र धोका दिइरहेका नेताहरू नै
पुरस्कृत र सम्मानित भइरहेको सुन्नुपर्दा
यहा“ हाम्रो मस्तिष्क विक्षिप्त बन्छ
नेपालीले नेपालीलाई मुर्दा बनँइरहेका
भयावह दृश्यहरू देख्दा
यहा“ हामीलाई मानसिक आघात पर्छ
आमा †
त्यहा“ तिम्रो आशा र उत्साहमा ठेस लाग्दा
तिम्रो आस्था र विश्वासमा पैरो जा“दा
तिम्रो छाती र मस्तिष्कमा चट्याङ् पर्दा
तिमीलाई सा“च्चै हाम्रो खा“चो पर्दा
त्यहा“ उपस्थित हुन नसक्दा
कहिलेकाही“ त यस्तो लाग्छ –
हाम्रो जीवन बेकार, बेकम्मा र अर्थहीन बितिरहेछ
यस्तो अनुभूत हुन्छ–
हाम्रो जीवन व्यर्थ रित्तिरहेछ
हाम्रो जीवन
श्रीकृष्णले त्यागिसकेपछिको अर्जुनको गाण्डीवजस्तो बनिरहेछ
हाम्रो जीवन
श्रीकृष्णले त्यागिसकेपछिको अर्जुनको गाण्डीवजस्तो बनिरहेछ ।

आमा †
तिम्रो ममतामय अमृतधार अञ्जुलिभरि थाप्न नपाएको
एक युग बित्यो
तिम्रो हातको अक्षता र जमराले निधार भर्न नपाएको
अब त एक जुग बित्यो
तिम्रो चरणमा घोप्टी आशीर्वाद माग्न नपाएको
कति हो कति वर्ष बित्यो
तिम्रो काखको सिह्रानीमा निदाउन पाउनु त
अब सपनाको कुरा भयो
दशै“ र तिहारको दिन पनि विदेशमै भारी बोक्नु त
अब अभ्यास हु“दै गयो
अब त हामीलाई दशै“ आए पनि के नअँए पनि के
अब त हामीलाई तिहार आए पनि के नआए पनि के
सा“च्चै भनेको –
अब त हामीलाई दशै“ आए पनि के नआए पनि के
अब त हामीलाई तिहरा अँए पनि के नअँए पनि के ।

सारा मान्यजनलाई हाम्रो प्रणाम †
सारा देशवासीलाई हाम्रो सलाम †

हामीलाई आभास हुन्छ आमा †
तिमीले दिनहु“ गर्ने प्रार्थना र वन्दनामा
हाम्रै सुस्वास्थ्य र दीर्घायुको कामना छ
तिमीले गर्ने हरेक अर्चना र उपासनामा
हाम्रै उज्जवल भविष्यको आराधना छ
बिर्सेका छैनौ“ हामीले –
तिमीलाई का“धमा बोकी संसार घुमाउनु छ
तिमीलाई शिरमा राखी विश्वभरि चिनाउनु छ
तिम्रा लागि हामीले धेरै धेरै गर्नु छ
तिमीलाई बचाउन हामी धेरैपटक मर्नु छ
तिमीलाई बचाउन हामी धेरैपटक मर्नु छ
त्यसैले–
हामी क्षितिजमा सूर्यस“गस“गै नअस्ताऔ“ यो परदेशमा
हामी प…र प…र आकाशमा नहराऔ“ यो परदेशमा
हामी शून्य महाशून्यमा नबिलाऔ“ यो परदेशमा
हामी कहिल्यै नब्यू“झिने गरी ननिदाऔ“ यो परदेशमा
हामी कहिल्यै नब्यू“झिने गरी ननिदाऔ“ यो परदेशमा ।

आमा †
सगरमाथाको शिर अझै झुकेको छैन
लुम्बिनीको पहिचान अझै बिटुलिएको छैन
वैमनस्यताले डढेलो लागेका बस्तीहरूमा
वन्धुत्वको वर्षा गर्न
विध्वंसले उजाड पारेका चोकहरूमा
शान्तिको अविरल नदी बगाउन
मुटुमा चर्केका घाउहरूमा मलहम बनेर
तरवारलाई पनि काट्न सक्ने कलम बनेर
अलिना अलिना आटाभरि नून बनेर
अ“धेरा अ“धेरा पाटाभरि जून बनेर
विपन्न विपन्न बाटाभरि सुन बनेर
उदास उदास आ“खामा जीवन भर्न
ओसिला ओसिला पाखामा घाम छर्न
क्षणभरमै उडेर सकिने कपूर बनेर होइन
सदासदा शिरमा सजिने कोहिनूर बनेर
हामी त बस् नौलो जा“गर र उत्साह लिएर
तिम्रै भविष्यका लागि अनन्त सम्भावनाहरू बोकेर
एउटा अपूर्व गौरवको धरोहर निर्माण गर्न
तिम्रै काखमा फर्किने अभीष्ट अभियानमा छौ“
तिम्रै काखमा फर्किने अभीष्ट अभियानमा छौ“ ।

सारा मान्यजनलाई सन्ध्याको प्रणाम †
सारा देशवासीलाई सन्ध्याको सलाम †

Krishna Bahadur Chhetri – Anautho Nata

टाढा छु सम्झिन्छन् सबैले
सम्झना गरेका छौं भन्छन्
प्रतीक्षामा बसेका छौं
कैले आउने ? भन्छन्

नजीक हुन्छु बोल्दै बोल्दैनन् क्वै खुलेर
म बन्छु अतृप्त भित्रभित्रै छट्पटिएर

टाढा हुँदा माया हुँदो रहेछ
नजीक हुँदा हेला
म त अल्झिरहेछु
हेर्दै जीवनको अनौठो मेला

Bhupin Byakul – Priya Aankha Haru

भूपिन ब्याकुल – प्रिय आँखाहरु

प्रतिक्षामा रातभरी अनिँदो रहेपछि
मैले थाह पाएँ
कति प्रिय छन् आँखाहरु सपनाको उपस्थितिमा !

मलाई मानिसका आँखाहरु मन पर्न थालेका छन्
आँखाभित्रको गहिराइमा
छद्म सपनाको अराजक नृत्यहरु मन पर्न थालेको छन्
तहतह थुप्रिएका
जीवनका प्रोफाइलहरु
रहरैरहरका अमूर्त आकर्बिम्बहरु
जिजीविषाका बिद्रोही गीतहरु
र मृत्युका मुलायम ध्वनिहरु मन पर्न थालेको छन् !

सपनाहरु त
सबैभन्दा छोटा उत्सवहरु हुन् जीवनका
अरुलाई गलत लाग्नुसँग
यिनीहरुको कुनै साइनो छैन
जस्तो कि मेरी प्रेयसी
म मेरै ओछ्यानबाट बिलुप्त भएर रातहरुमा
तिम्रो कोठामा पुग्छु

कुनै जादुई कथाको राजकुमारझैं
जहाँ तिमी लोग्नेको प्रेमपूर्ण विलय खोजिरहेकी हुन्छौ !

सपनाहरुको मलामी गएर फर्केको साँझ
यस्तो लाग्छ
जीवनले मलाई बिदाईको अन्तिम चिठ्ठी दिएको छ
कति प्रिय छन् आँखाहरु सपनाको उपस्थितिमा !

मेरी प्रेयसी
मलाई तिम्रा आँखाहरु
बिनाकारण कहाँ मन परेका हुन् र ?
ठूलाठूला बदामे भएकाले
वा सुन्दर सेक्स-अपिलहरु भएकाले मात्र
कहाँ मन परेका हुन् र ?
मलाई तिम्रा आँखाहरु मन पर्छन्
किनकि त्यहाँ सपनाहरुको मौन लस्कर छ
असंख्यअसंख्य सपनाहरुको भीडमा
अझैसम्म मेरो प्रतिक्षाको पनि एउटा सपना छ
मलाई तिम्रा आँखाहरु
त्यसै त्यसै कहाँ मन परेका हुन् र ?

तिमीलाई थाह छँदै छ नि
म स्वप्नजीवी मानिस हुँ
रातभरि सपना देखेर दिनभरि बाँच्ने
दिनभरि बाँचेर रातभरि सपना देख्ने !

कति प्रिय छन् आँखाहरु सपनाको उपस्थितिमा !

Thakur Man Lama – Manchhe Ko Parichaya

ठाकुर मान लामा – मान्छेको परिचय

मान्छे पहाड बन्छन् होइनन
पहाड बन्ने कोशिश गर्छन्
नसक्नेले पनि सक्छु भनी
कोर्रा कुरा त्यसै पनि हाक्छन्

हुनेसँग सम्पति त हुने नै भए
नहुने पनि छ भन्छन्
कोही किन कोसँग झुक्ने
कोही किन त्यसै झुक्छन्

निर्धोको अगाडि जो पनि
आफुलाई भगवान नै ठान्छन्
भगवान ठुलो उ भन्दा छ माथि
भनी कहिले पो मान्छन्

जातमा तल पर्‍यो
उसलाई नानाथरी गालीले घोच्छन्
मानव सब समान जगतमा
भनी कहिले पो सोच्छन्

बुद्धिमानी भनाउँदाहरु सधै
आफैमात्र जान्ने हु जस्तो बन्छन्
आर्दशवाद सिद्धान्तका कुरा तर
गवाँर मान्छे पनि गर्छन्
सानै नै किन नहोस् जीतमा
जहिले पनि खोक्रो आडम्बर भर्छन
अरुको सेवा किन गर्नु
आइपरे बहाना बिभिन्न गर्दै पर सर्छन

Bikram Subba – Gyanendriya Kabita

विक्रम सुब्बा – ज्ञानेन्द्रीय कविता

आँखा

दशैँ खसिको गर्धन छिनाएर झोक्रिएर बसेको
रक्तरंजित हतियारका क्रुर नक्सा हेर्न छोडिसकेँ
कुकुरबिरालोजस्ता पार्टीका कुर्सि लेनदेनको कुरामा
बबाल झगडाको चुत्थो मिशिल हेर्न छोडिसकेँ
छोरीलाई बिनाअंश रुँदैरुँदै बाबु-आमाले
गरेको कपटी बिदाई हेर्न छोडिसकेँ
चेलीबेटी बेचबिखन संरक्षक
घृणित मन्त्रीको कालो मुस्कान हेर्न छोडिसकेँ
चोरहरूले लेखेको स्कृप्ट मुताबिक प्रहरीले
खेलेको सुरक्षागस्तीको नाटक हेर्न छोडिसकेँ
तर आफ्नो आँखा कतै छोडेको छैन
किनभने, यही धर्तीमा एक दिन
मैले जिन्दगीको सुन्दर रुप हेर्नुछ

कान

अपहेलित कामरेड आफ्नै पार्टीको निँदालमा
झुन्डि मरेको ब्रेकिङ न्युज सुन्न छोडिसकेँ
एक व्यापारीले दरबारीया सम्गलरबारे
बाचन गरेको खुराफाती रामायण सुन्न छोडिसकेँ
एक न्यायमूर्तिले कुनै क्रान्तिकारीलाई सुनाएको
फाँसीको चाणक्य फैसला सुन्न छोडिसकेँ
फिरंगीहरूले तैयार गरेको
यो मुलुकको पार्टपुर्जा बदल्ने सम्झौता
पाँचतारे ह्वस्की टेबलमा सरकारले
दस्तखत गरेको खबर सुन्न छोडिसकेँ
तर आफ्नो कान कतै छोडेको छैन
किनभने, एक दिन मैले पनि
मेरा देशबासीको बिजय गीत सुन्नुछ

मुख

कुखुराको लाशबाट लाछेर तेलमा तारेको
आफ्नै तिघ्राजस्तो साँप्रा
अर्थात फ्राइ चिकन चपाउँन छोडिसकेँ
आफ्नै छातीजस्तो बोसिलो
ह्याकुला खसिको टोक्न छोडिसकेँ
दुरुस्त आफ्नो मुटु कलेजो भुटेर प्लेटमा पस्केजस्तो
राँगाको पेट चिरेर निकालेको भुटुन खान छोडिसकेँ
तर मेरो मुख कतै छोडेको छैन
किनभने, यही मुखले चुमेर एक दिन
पत्तो लाउँनु छ स्वाधीन नेपालको स्वाद

नाक

कुनै दोकानको नाफाखोरझैँ मग्मगाउँने अत्तर
यो जोरनाले नाकले सुँघ्न छोडिसकेँ
रक्सी पसल्नीको गालाजस्तै प्लास्टिकको थुँगामा
सुगन्ध खोज्दै नाक तन्काएर बहकिन छोडिसकेँ
दक्षिणबाट पस्ने कुनियत मिस्सिएको बतासमा
सजिव अक्शिजन खोज्दै लामो सास तान्न छोडिसकेँ
सातसमुद्र पारीबाट प्रेशित व्यापारिक पार्शलमा
मेरो समाजको कल्याणी सुगन्धको आशा छोडिसकेँ
तर मेरो नाक कतै छोडेको छैन
किनभने, मेरो नेपाल कुनै दिन
फुलबारी भएको सुगन्ध मैले थाहा पाउँनुछ

स्पर्श

आफ्नाको अनुहार ओढ्ने ब्वाँसाका सुनचाँदी
यी हातले छुन छोडिसकेँ
नि:शुल्क पाएको अपुताली भाग समाउँछ छोडिसकेँ
मैत्रीको निम्ती भन्दै कुनै हरामीले
बढाएको खतरनाक हात मिलाउँन छोडिसकेँ
मन्दिरमा सँधैँ पाल्नु पर्ने कुनै जवान अल्छी भगवतीका
संवेदनाहिन चिसा पाउहरू सुम्सुम्याउँन छोडिसकेँ
तर मेरा हात कतै छोडेको छैन
किनभने, म अब गाउँ जाँदैछु
र मैले यिनै ईमान्दार हत्केलाले
आमाका पवित्र पाउमा छुनुछ

Shekhar Dhungel – Yo Tihar Ko Jyoti Le

यो तिहारको ज्योतिले
घरको अध्यारो मात्रै होइन
मन कै कालो भगाओस
धनीलाई मात्र होइन
गरीबलाई पनि हँसाओस
दीपको ज्योति झै
समान दृष्टिको ज्ञानले
सबको मनमा राज गरोस
हिमाल, पहाड, तराईका
हामी नेपालीलाई एकताको
सन्देश बाँडिरहोस
मातृभूमिप्रतिको उत्तरदायित्व
सबको मनमा छाओस
यही शुभकामना छ मेरो

Min Dwandi – Mero Jhul Bhitra Ko Sansar

एउटा थोत्रो झुल
धुजा धुजा परेको
पुरानिएर गन्हाइसकेको
एउटा नाम मात्रको झुल
त्यही मेरो झुल
मैले रात काट्ने झुल ।
अनगिन्ती लामखुट्टे, उडुस र उपियाँ
अनि यिनीहरूद्वारा संरक्षित
भुसुना र पुत्लाका दलहरूले
प्रत्येक रात मेरो रगतको होली खेल्दछन्
आफ्ना विषालु सुँढ गाडेर
मेरो शरीरको रगत सिध्याइरहेछन्
मेरो अस्तित्वलाई नै रित्याइरहेछन् ।
एकपछि अर्काको लगातार डसाइले
जब सहनशीलताको बाँध भत्किन्छ
तब बदलाको भावना लिएर दा¥हा किट्दै
ढाडिएको एउटा उडुसलाई पच्याक्क–पिचिक्क पार्न
पिछा गर्दै म बिछ्यौनाको रक्ताम्य क्षेत्रभित्र कुद्छु
त्यसै बखत पछाडिबाट लामखुट्टे र उपियाँले
एकैसाथ प्राण नै लिने गरी डस्छन्
अनि चित्कार छोड्दै
मैले डसिएको ठाउँमा हात पु¥याउँदासम्म
शोषक उडुस
बिछ्यौनाको क्षेत्रभित्रै गायब भैसकेको हुन्छ ।
प्रत्येक रात म यसरी नै डसिंदै गएको छु,
चुसिंदै गएको छु,
अस्तित्वविहीन हुँदै गएको छु,
यस्तै रीतले यहाँ मैले
एउटा जीउँदो युग बिताएको छु ।
यो मेरो गन्हाउने झुत्रो झुललाई
धुने कुरा पनि यदाकदा हुने गर्छ यहाँ
त्यतिखेर
अब त एक निंद सुत्न पाइने भो भन्ने लालसाले
यस झुलको दुर्गन्ध र यसभित्रका तमाम रक्त–पिचाशहरू
पखालिने भए भन्ने आसाले
एकछिन कल्पित संसारको आनन्दमा डुबुल्की मार्नपुग्छु
तर…तर धुने नाममा
वर्षौदेखि जमेको फोहोर पानीमा
बिना साबुन मेरो झुललाई
एकपटक चोपेर मात्र निकालिन्छ
अनि त्यो कथित धुवाइले त
झुलको दुर्गन्ध र यसभित्रका रक्त–पिपासुहरू
धोइनुको सट्टा
उल्टै थपिन्छन् यसमा अमिबा र ब्याक्टेरियाका झुण्डहरू ।
यस्तै कथा–ब्यथाहरू बोकेर
आफ्नै रगतले रंगिएको बिछ्यौनामा
मिर्मिरेको प्रतिक्षामा
म छट्पटाउँदै आइरहेको छु
मैले झ्याउँकिरीको रूवाइ पछिको प्रत्येक पल
भालेको डाको सुन्न हतारिएर
तड्पी–तड्पी बिताएको छु ।
आज सम्पूर्ण षडयन्त्रको पर्दाफास भैसकेको छ
पटक–पटकको धोखाले म चेतिसकेको छु
अनि यी उडुसहरूलाई मास्न
प्रत्येकसँग भिडेर रातहरू बिताउनु पनि
मेरो मूर्खता हो भन्ने
व्यवहारद्वारा बुझिसकेको छु
कारण, यहाँ मैले एउटालाई मार्दा–नमार्दै
अरू दशवटा पलाइसकेका हुन्छन् ।
आज मैले यो पनि थाहा पाएको छु कि
यी सम्पूर्ण चुसुवा उडुसहरूको अन्त्य गर्न
मैले यो दुर्गन्धयुक्त झुत्रो झुललाई
उखेलेर च्यातचुत पारी
दन्कँदो ज्वालामा भस्म पार्नु परेको छ
अनि त्यसभित्रका रक्तपिशाचहरूको पनि
त्यही झुलसँगै अन्त्येष्ठी गर्नु परेको छ ।
एकदिन अवश्य पनि मतिर हेर्दा
मेरो झुत्रो दुर्गन्धयुक्त झुल डढिरहेको तिमीले देख्नेछौ
यसभित्रका रक्त पिपासुहरू खरानी भएको देख्नेछौ
अनि त्यसको स्थानमा
मेरो आफ्नै हातले बनाएको
आफ्नै श्रम र शीपले बनाएको
साधारण तर सुन्दर र बलियो झुलभित्र
तिमीले मलाई सुरक्षित देख्नेछौ
अनि मलाई मस्त निद्रामा पाउनेछौ ।

Rakesh Karki – Ati Ramailo Anupam Yo Holi

इन्जिनियर राकेश कार्की – अति रमाइलो अनुपम यो होली

रङ्गिन बादल आकाशमा
रङ्ग नै उडिरहेको बतासमा
मन चञ्चल स्नेहको बोली
अति रमाइलो अनुपम यो होली

हाँस्दै गाउदै मस्तीको मौसम
जीवनको खुसी नाच्दै छमछम
रङ्गले भिज्यो कमिज भिज्यो चोली
अति रमाइलो अनुपम यो होली

मिठाइ मिष्ट नसा भाङको
अझै मिठो प्रेम रङ्गको
रङ्ग बिरङ्ग पिचकारीको गोली
अति रमाइलो अनुपम यो होली

मिलन सुखको श्रृंगारको त्योहार
न देश न महादेश एउटै संसार
दल्दै दलिँदै अबिर हृदय खोलि
अति रमाइलो अनुपम यो होली

Abhas – Rukh Ko Ghosana

चिलाउनेको रूखले घोषणा ग¥यो
अब सबै रूख चिलाउने बन्नु पर्छ
र फैलाउनु पर्छ आफ्नो अस्तित्व
अर्थात्
हामी सबै चिलाउने बन्नु पर्छ
श्रीखण्डको रूखले इन्कार ग¥यो
र भन्यो–
कृपया !
म त आफु
काटिएर पनि
ताछिएर पनि
चन्दन बन्नु पर्छ
मान्छेको निधारमा दलिनु पर्छ
शीतलता प्रदान गर्नु पर्छ मैले
म चिलाउने बन्ने छैन
म चिलाउने बन्ने छैन ।

Tanka Subba – Pahad

टंक सुब्बा – पहाड

उ……त्यो पहाड
मेरा बा ‘ ले देखाएका हुन्
म सानो छदा
अग्लो कहिल्यै नझुक्ने
त्यो पहाड
सायद बालाई पनि
हजुरबाले देखाएको हुनुपर्छ
किनभने उनले देखे र त मलाई देखाएका हुन्
त्यसैले Continue reading “Tanka Subba – Pahad”

Acharya Prabha – Matra Jhajhalko

तिमी,
बर, पिपलको छहारी थियौ
त्यो गोरेटोको,
हर थकित बटुवाहरूको निम्ति
जो थकित अनी त्रिषित बनेर
तिम्रो शितलताको आशामा
तिम्रो कुटिमा बिश्राम गर्न पुग्दथे
हो म पनि त्यही बटुवा मध्ये
एक थिएँ जस्लाई Continue reading “Acharya Prabha – Matra Jhajhalko”

Bibek Dulal Chhetri Damak – Kanchhi Malai Kabita Lekhnai Aaundaina

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – कान्छी मलाइ कबिता लेख्नै आउदैन

कान्छी !
मलाइ त कविता लेख्नै आउदैन .

लेख्न त मन पर्छ
मेचीको पनि कालीको पनि
कोर्न त मनलाग्छ
कोशीको पनि ,कर्णालीको पनि
तर पनि काठमाण्डौमा पानीको हाहाकार देखेर
मलाइ त कविता लेख्नै आउदैन कान्छी .

मलाइ त नेपालीहरूको प्रगतीको कथा लेख्ने मन थियो
मलाइ त देशले बिकासमा फड्को मारेको कुरा उन्ने मन थियो
तर दाइ भाइ आफू आफू नै कुर्शिको लागी लडेको भेटेर
दिनै पिच्छे नेपालीको अकालमै मृत्यूको समाचार सुनेर
मलाइ त कविता लेख्नै आउदैन कान्छी .

के लेख्नु बिदेशमा उट चराएको ब्यथा
के सम्प्रेसण गर्नु अर्काको देशमा थुनिएको कुरा
के पाना भर्नु मालिकबाट यौन शोषण भएको तिक्तता
कुनै राम्रो खबर नै छैन
मलाइ त कबिता लेख्नै आउदैन कान्छी .

के गर्नु देश र जनताको दुखबाट बेखबरहरूको प्रसंशा
के गरी पुलकित गर्नु यी घुषपैठहरूको कालो करतुत
कान्छी म त तिमी र हामी जस्ताहरूको सपना तुहिन लाग्दा मर्माहत छु
ढिडो,मकै , कोदो र एक छाक चामलको लागी चाड बाड कुर्नु पर्ने सम्झेर आहत छु
मलाइ त कबिता लेख्नै आउदैन कान्छी.

अब कबिता लेखेन भनेर
पिर नगर
जून दिन तिमी जस्तालाइ बलात्कार गर्ने ,
बेच्ने ,बोक्शी भन्नेहरू माथी पूर्ण रूपमा कारबाही होला
जून दिन सबै दिन दुखीहरूको घरमा
समान शिक्षा ,उज्यालो र अवसरको ठाउ होला
जून दिन प्रत्येक नेपालीमा नेपाली हु भनी स्वाभिमान उम्रेला
जून दिन मेरो देशले दुनिया सामु सबै तबरले उन्नती गर्ला
तब म कबिता जरूर लेखौला कान्छी
अहिले –
मलाइ त कबिता लेख्नै आउदैन कान्छी .

Mohan Swaroop – Timilai Phoolharu Kandaharu Malai

मोहन स्वरूप – तिमीलाई फूलहरू काँडाहरू मलाई
(Sent To Sanjaal Corps Via Email)

तिमीलाई फूलहरू काँडाहरू मलाई
जून फूल्ने पूर्णे तिम्लाई कालो औँसी मलाई
सुनौला ती दिन तिम्रा रातहरू मेरा
सारा सारा खुशी तिम्लाई दु:ख सारा मेरा
फूलै फूल मात्र रहोस् तिम्ले पाईला टेक्दा
पहाडहरू टुक्रिजाउन तिम्रो बाटो छेक्दा
कोकिल पनि ईर्ष्या गरोस् तिम्रो बोली सुनी
गुलाबहरु आफै आउन तिम्लाई माला बुनी
तिम्रो दु:ख सहन हुन्न किन किन मलाई
जून फूल्ने पूर्णे तिम्लाई कालो औसी मलाई