Mitra Pathak – Bhashan Ra Byabahar (Nepali Laghu Katha)

मित्र पाठक – भाषण र व्यवहार (लघुकथा)

समाजमा भलाद्मी र समाजसेवी गनिएको उसले आजपनि चोक बजारमा सबैका सामू चर्को चर्को भाषण दियो – “छोरा र छोरी दुइमा केहि फरक छैन । छोरीले पनि छोराले बराबर गरेर देखाउन सक्छन, यदि अवसर पाए भने ।”

यति भन्दा नभन्दै उसले झल्लक सम्झियो उसलाई आज अलि हतार थियो । २-४ दिन भित्रै उसको दोस्रो बिहे हुन लागेको थियो । त्यो पनि छोरो पाउने श्रीमतीको साथमा । उसले आफ्नो कुरा टुंग्यायो र मनमनै सोच्दै अगाडी बढ्यो – “छन त छोरा र छोरी दुइमा केहि फरक छैन तर……..।”

मित्र पाठक “राजु”
देवचुली-८ , सिताबास , नवलपरासी
हाल: किर्तिपुर, काठमाडौँ

Kusum Gyawali – Shanti Chhayeko Gaun (Nepali Laghu Katha)

कुसुम ज्ञवाली – शान्ति छाएको गाऊँ (लघु कथा)

शान्ति सम्झौता स्वागतमा गरिएका ठूलाठूला झाँकी र जुलुसहरुको क्रम टुङ्गी सकेको थिएन । जताततै उत्साहका वातावरण देखिएको थियो । गाउँजान नपाएका जनता गाउँ र्फकन पाएकोमा आल्हादित थिए । सबै संसदीय पार्टी कार्यकर्ताहरु गाउँ फर्कने क्रममा थिए ।
सशस्त्र द्बण्दको सास्ती खेपेर पहिलोपल्ट उत्मुक्त श्वास फेर्न पाएका ग्रामिण भेगका जनताको यथार्थ स्थिति थाहा पाउन जनयुद्धका कमाण्डर गाउँ जाने निधो गरे । राष्ट्रसंघका प्रतिनिधि पनि साथै जाने कुरा पक्का भयो । गाउँ जाने सबै जना चढेको हेलिकप्टर डाडाखर्कको चाक्ले बारीमा धुलोको कुहिरीमण्डल पारेर उत्रियो । नेताको पूर्व आदेश अनुरुप पुराना मिलिसियाहरु हातमा फूलमाला लिएर बारीको डोरामा तैनाथ भए । पल्लावारी भरी मान्छेको कुँडुलो लागेको थियो ।

“कत्राकत्रा व्यारेक एक्लै उर्डाई दिन सक्थे रे ती कमाण्डरले “एकजनाले भिडमा भन्दै थियो । कतिलाई त हेरेर मात्रै पनि ठहरै पार्थे रे ती नेताले” अर्कोले तिनै नेताका बारेमा थप्यो । यसरी दन्त्यकथाका नायक बनाइएका कमाण्डर गाउँ फर्केको हर्ेन मान्छेको ठूलो भिड जम्मा भएको थियो । पत्रकारहरुको ताँतीका साथमा थुप्रै अंगरक्षक सहित कमाण्डर थाप्लेडाँडाको ओरालो लागे । ओरालोका छेवैमा झुप्रोमा एकाएक पसे त्यो हुल सहित उनी ।

“बसम काम्रेटहरु !” गुन्द्री आँगनतर्फ हाल्दै बुढीआमाले भनिन -“हतियार झन नौला नौला पो देखिन थालियो त ! काठमाण्डुंमा कुरा मिलेन र तपाईहरुको । रिडियाले त कुरा मिल्यो भन्थ्यो ।” ट्राईपोड सहितको ठूला भिडियो क्यामेराहरु देखेर बुढीआमाले शंका व्यक्त गरिन ।

-“कुरा मिलेकै हो आमा ! यी बन्दुक हैनन् । फोटो खिच्ने क्यामेरा हो” एउटा फुच्चे क्यामेरामेनले भन्यो ।

-“आमा गाउँमा कस्तो छ ? शान्ति भा’छ हैन त ?” कमाण्डर नेताले मख्ख पर्दै कुम उचाल्दै सोधे ।

-“असाध्यै आनन्द भा’छ अचेल । यस्तै होस बाबु । मर्ने बेलामा सुख शान्ति देखेर मर्न पाइने भो ।” बूढीआमा दाँत नभएका गीजा देखाएर मुस्कुराइन ।

-“हाम्रो पार्टीले माने शान्ति स्थापना गरेर छाड्ने भएको छ । कसैले दुःख दिएका छैनन, हैन त आमा” कमाण्डर नेताले थपे ।
“हो बाबु अब त आनन्दै भा’छ नि । अलिकमै मात्र दुःख दिन्थे यस क्षेत्रका ठुला काम्रेट, मन्त्री हुन काठमाडौं गा’छन् रे, कैलेकाँही दुःख दिने जिल्लास्तरका काम्रेट सांसद हुन उनी पनि उतै गा’छन् रे । खान र वस्न दिनुपर्छ भनेर सधैं धुरुक्कै पारेर दुःख दिने मिलिस्याहरु पनि डाँडामा वसेको क्याम्पाँ छन रे । ती कोही पनि नभएपछि हाम्रो दुख हराइहाल्यो नी ! शान्ति त आइहाल्यो नि बाबु ! आनन्द छ गाउँमा अचेल ।” बूढीआमा फेरि उसै गरी मुस्कुराइन ।

Thakur KC – Euta Kasilo Handshake

ठाकुर  केसी – एउटा  कसिलो  ह्यान्डसेक

अफिसबाट बिहानै फोन आयो, तुरुन्तै अफिस अउनु भनेर । ‘किन आउनु पर्ने ?’ मैले तत्काल सोधें । ‘हैन एकपटक तुरुन्तै आउनु पर्यो रे, साउजीले भनेको’ । म हतारिए, किनकी साउजीले बोलाएका थिए अन्यथा म प्रति नकारात्मक धारणा उब्जिन सक्थ्यो । ‘यो मेरो दास मानसिकता हो कि’ मनले अचानक मेरो आतुरता माथि टिप्पणीे गर्यो, आफु निरिह दास बनेको कल्पे म अल्तालिए । टाउकोमा गरुङ्गो भारिले थिचेझै भयो तथापी शरिर जतिसक्दो चांडो साउजीको अगाडी उपस्थित हुन आतुरिएको थियो ।

अफिसको ढोकामै एक बथान युवाहरुको झुण्ड थिए, मैले झुण्डलाई बिस्तारै भनौ बडो जतनकासाथ पन्छाउंदै भित्र छिरे । ‘हामीहरु तंपाईकै प्रतिक्षामा थियौ’ ढोकाबाट भित्र छिर्दासाथ एक जना मध्यम कदको युवाले भन्यो । म अलिक अचम्मित भए किनकी उ जस्तै अरु युवाहरु पनि मलाईनै हेरेर छेवैमा बसेका थिए । ‘किन होला’ मैले फ्यास्स भने ‘मैले त चिनिन’ । ‘म केदार’ उसले एउटा लुखेर हात मतीर बडायो, मेरो हात अनायासै अगाडी बड्यो । उसले च्याप्प हात अठ्यायो, सारै कसेर समात्यो भनौ हात मिलायो । उसले हात छाडेन च्याप्प समाती रह्यो, ‘तंपाईहरुलाई सारै अन्याय भएको रहेछ’ म अचम्ममा परें र चारैतीर एकपटक हेरे, साउजी नजिकैको सोफासेटमा हंसिलो मुहार बनाएर बसी रहेका थिए, अन्य कर्मचारीहरु चाहीं निर्धक्कसंग एउटा अर्धचन्द्राकार घेरा बनाएर उभिएका थिए । ‘यिनीहरुले’ उसले मेरो हात समातेरै साउजीतर्फ ईशारा गर्दै भन्यो ‘तंपाईहरु माथि धेरै सोशण गरेका रहेछन हैन ?’ मैले तुरुन्तै हो भनेर भन्न सकिन एकपटक साउजीको अनुहारमा हेरे ऊ सारै निरिह देखिन्थ्यो । सायद कर्मचारीहरुप्रती भएका दुव्र्यवहार र शोसणको बारेमा मैले एकशब्द पनि नबोलोस् भन्ने चाहन्छ, मैले तत्काल अनुमान लगाए । ‘तंपाई यस होटेलको जिम्मेबार व्यक्ति भएर यसरी आफु मातहतका कर्मचीहरुको बारेमा अलिकता पनि बोल्नु भएनछ’ उसले मेरो हात पुन एकपटक झट्कार्दै भन्यो । मैले आफ्नो हात विस्तारै तान्न खोजे तर उसले समाती रह्यो मानौ उसले मेरो हात छाड्दासाथै म भागी हाल्ने छु । मैले पनि अलिक निडर भएर टाउको उठाए तर अचानक साउजी र मेरो आंखा जुध्यो, आंखामा एउटा अनौठो लाचारी देखे र याचना पनि भनौ एउटा ठुलो अपराधबाट उम्कन गरेको याचना झै । साउजीको अनुनय विनय थियो या,े केहि पनि नबोल्नको लागि भनौ यो साउजीले यहांका कर्मचारीहरुप्रती सारै उदार व्यवहार देखाएका छन् भनेर भन्नु पर्ने भयो मैले । मैले असमन्जस्यताका साथ अर्धचन्द्राकार भएर उभिएका कर्मचारीहरुतीर आंखा दौडाए ।

एउटा डर अचानक उब्जियो भनौ केहि बेर यसरीनै चुपचाप भनौ केहि पनि नबोलीकन बस्ने हो भने सम्पुर्ण कर्मचारीहरु म माथि जाईलाग्ने छन् । म डरले एकपटक काम आङ्ग सिरिङ्ग भएर आयो जब सारा कर्मचारीहरु ममाथि जाईलाग्दै गरेको दृश्य आंखा अगाडी मडारीयो । ‘सर भन्नु पर्यो साउजीहरुले हामी माथि गरेका ज्यादतीहरुको बारेमा’ छेउमै उभिएको एउटाले मतीर हेर्दै भन्यो । ‘तलव र सुविधाहरु सांच्चै अलिक कमै छन्’ मैले साउजीको अनुहातीर हेर्दै नहेरीकन भने, साउजीले एकपटक हतासीएर मतिर हेर्यो । उसले मेरो हात सर्लक्क छाडिदीयो मानौ यी केहि शब्दहरु नबोल्नाले नै उसले मेरो हातलाई जकडिरहेको थियो । ‘हैन सर यीनीहरुले हामिमाथी दुव्यवहार पनि गरेका छन्’ एउटाले फेरी कड्केर भन्यो, सबैजनाले उतीर नै हेरे । साउजी बोलेन केबल निरिह बनेर अन्यत्र आंखा घुमाई रह्यो । ‘ल तपाई पनि यसरी साउजीको मतीयार भएर चुपनलाग्नुस्’ उसले मतीर हेर्दै भन्यो, मैले तत्काल उसको आसयको चाल पाउन सकिन तर मेरे साउजीहरुसंगको निकटतालाई कर्मचारीहरुले साउजीको बफादारी भनेर रुपान्तरण गरिसकेको अनुमान लगाए । ‘ल हामी जान्छौ’ उसले साउजीतीर हात बडाउदै भन्यो ‘हुन्छ हजुर मैले सक्दो गर्नेछु’ साउजीले हात मिलाउंदै भन्यो ।

उनीहरु एक हुल बांधेर ढोकाबाट बाहिरीए, सम्पुण कर्मचारीहरु सारै दङ्ग देखिन्थे भनौ साउजीको यो निरिहेता उनीहरुका लागि असाध्यै आनन्दको क्षण थियो । तर ममा कुनै परिबर्तन देखिएन न त म खुशी भए, न दुखिनै, केबल हत्केलामा उसले अठ्याएको ऐठनको नमिठो अनुभव मात्र शरिरभरी रङ्गबङ्गीएको थियो । ‘एक दुई शब्द मेरो हितको लागि पनि बोलिदिएको भए हुन्थ्यो नी’ मनले अनायासै एउटा ईच्छा पोख्यो ।

Laxman Sharma – Swarga Tira Ko Yatra

असोज- कार्तिक तिरको कुरा हो, दशैको मौसम थियो। जताततै हरियाली छाएको थियो रङगीविरङ्गी फूलहरु फूलेका थिए। अझ गाँउतिरको एक पखेरो त लालीगुँरास फूलेर बेहुली सजाए जस्तै देखिन्थ्यो। अलि तल क्षितिजमा बग्ने कर्णाली नदिका लहरमा अनुपम छनछनाकार सुन्न पाइन्थे। योजना मुताविक कसैले थाहा नपाउने गरी जुनिली रातको बेला गाँऊको एउटा कुनामा सबैजना ईच्छुक युवाहरुको जमघट भयो। स्वर्गको यात्रा सबैले सँगै गर्ने सहमती भयो। पूर्ण तयारीका साथ भोली बिहानको सुर्योदय हुनु पहिले नै क्षितिज पार गर्ने योजना मुताविक सबै कसिएर स्वर्ग तर्फको यात्रा शुभारम्भ भयो। पारी पुगेपछि सबैलाई आफ्नो गाँउलाई फर्केर हेर्ने इच्छा अनुरुप रसिलो आँखा बनाई एक नजर लगाए। सबैको कमजोरीपन देखि सचेत रहेर सतर्क गराउदै मैले स्वर्गको यात्रा सोचेभन्दा धेरै कठिन हुनसक्ने जानकारी गराए। बेतोडसँग अघि बडेका हामी सुर्यको पहिलो किरणसँगै क्षितिज पार गरिसकेका थियौ।

जाँदाजादै अलि पर पुगेपछि एउटा दोबाटो आयो। स्वर्गको रमाइलो यात्राका लागि निस्केका हामी युवाहरु सहि के र गलत के हो भन्ने दोधारमा परियो। कुन बाटो स्वर्ग जान्छ भन्ने छुट्याउन अलि कठिन थियो। एकातिर केहि सजिलो बाटो, ओरालो तल पुगेपछि नदिको किनार सङलो पानी, सितल पर्यावरण, हरिया बनजंगल, ढकमक्क फुलेका फुलहरुका बागबगैचा जस्ता रमाईला मनमोहक दृश्यहरु आदि ईत्यादि थिए। अर्को तिर ठाडो कहाली लाग्दो उकालो, डरलाग्दा चट्टान, खडेरी परेको जस्तो देखिने मरुभुमि, हिमालका बरफिला पहाड, आफ्ना नजरले भ्याएसम्मै यस्तै दृश्य देख्न पाइन्थ्यो।

हामी मध्येका केहि ओरालो लागे, स्वर्ग आइपुगियो भन्दै हामफाल्न थाले। आहा!! स्वर्ग आइपुगियो भन्दै खुसी हुदै, रमाउदै, चिच्याउदै थिए। बाकी रहेका हामीहरु केहि गम्भिर भएर सोच्न थाल्यौ। “पक्कै पनि भ्रम भयो स्वर्गको बाटो यति सजिलो भएको भए अवश्य सबै जाँदा हुन।“ बाकी हामीहरु अर्को तिर अगाडी बड्न थाल्यौ। बाटो धेरै कठिन थियो। कसैले कसैको सहयोग गर्ने अवस्था थिएन। सबैले आफैलाई समालेर हिड्नु पर्ने स्थिति थियो। जति जति पाइलाहरु अघि बड्दै जान्थ्यो , त्यति नै अप्ठ्याराहरु आइपर्दै थिए जसले गर्दा हामीहरू एक किसिमले अताल्लिएका थियौ। यात्रा क्रमश जारी थियो एक्कासी एउटा घनघोर जंगल आयो। हिस्रक जंगली जनावरहरु, डरलाग्दा ब्वाँसा र स्यालहरु अनौठा आवाज निकाल्दै चिच्याउदै तछाडमछाड गर्दै हामी तर्फ अघि बढ्दै थिए। त्यस भयङकर परिस्थितिकोको सामाना गर्न सक्ने हामी मध्येबाट केहि अघि बढ्न सफल भयौ भने डरपोख कातरहरु हाहाकार गर्दे पहिलो बाटो नै स्वर्ग जाने सहि बाटो हो भन्दै भागाभाग गर्दै पछाडि फर्किए। स्वर्गको बाटो कठिन छ थाहा छ तर यस्ता परिक्षाहरु जहाँ ज्यानको बाजी लगाउन पर्छ भन्ने अनुमान थिएन। यस्तो स्थिति जहाँ अघि बढेकाहरुले समस्यामा परि पछि परेकाहरुलाई सोध्न सक्ने अवस्थासमेत थिएन, उम्केपछि सिधा अगाडीको अगाडी भग्नुसिवाय उपाय छैन। करिब दुई कोख पर पुग्दा डाडाको फेदमा एउटा अनौठो अजंगको अड्डा आयो। लामा लामा लट्टा पालेका पहेला वस्त्रधारी महापुरुषहरु कुहिरीमण्डल धुनि जगाई वायुमण्डललाई नै रंगिन बनाइरहेका थिए। तिनिहरुले आ-आफ्ना स्थानबाट उठि हाम्रो भब्यसँग हार्दिक स्वागत गरे। यो बाटो भई स्वर्ग जाने सबैले यहाँ प्रशाद ग्रहण गरेर जानु पर्ने अन्यथा अनर्थ हुन्छ भन्दै धुँवा निस्किरहेका अगुल्टा जस्तो चीज तेर्स्याए। भगवानको प्रसाद भन्दै धुनितिर झुम्मिनेहरु त्यसैतिर रंगिन थाले। सचेत गराइरहने समय थिएन, लक्ष्यप्रति प्रतिबद्द रहनेहरु साना तिना अवरोधहरुमा नफसी आफ्नो गन्तव्य तर्फनै तल्लिन रहिरहे। मरुभूमि, हरिया जंगल, उबडखावड सबै पार गर्दै जाँदा फेरि अति सुन्दर वृन्दाबन जस्तो हरियाली आई पुग्दै थियो तर एक्कासी सबैकुरा बदलियो झमक्क साझ पर्यो। लखतरान थकाई लागेकोले एकरात विश्राम गर्ने ठाँऊ खोज्न थाल्यौ। सबैजना आश्चर्यचकित भयौ, त्यति अनुपम ठाँऊ कहिलै जीन्दगीमा देखेका थिएनौ। ठुला ठूला गगनचुम्मि महलहरु, झिलिमिलि रंगिचंगी बत्तीहरु, अपूर्व शिल्पकला, बास्तुकाल, मुर्तिकाल मणि माणिक्य, सुनचाँदि, हिरामोती, अशर्फिहरुले सजिएका चोक, बाटाघाटा कवलहरु केहि साथीहरु त फेरी स्वर्ग आइपुगियो भन्दै हर्षले भावविव्हल हुदै त्यसैमा लडिबुडी गर्न थाले। तर त्यो गलत सोच थियो, धोका थियो। त्यो स्वर्ग नभई पृथ्वीलोकको एउटा स्थान थियो जहाँ स्वर्गलोकबाट आएका पहुनाहरु बस्ने अथितिगृहहरुको शहर थियो।

यहाँसम्म आइपुग्दा अघिसम्मका सबैको साथ छुटिसकेको थियो। म नितान्त एक्लो भएको थिए। मेरा सबै मित्रजनहरुले आ-आफ्ना गन्तव्य फेला पारिसकेका थिए या जहाँ फसे त्यसैलाई नै अन्तिम गन्तव्य ठानेर रमाउन थाले म यसै हो भन्न सक्दिन्। तर मेरो कल्पनाको संसार, मेरो गन्तव्यको अझै पत्तो थिएन। एक्लो म फेरि भौतारिदै अघि बढ्न थाले। मलाई थाहा थिएन मेरो गन्तव्यको अन्त्य कहाँ र कसरी हुन्छ भनेर?? एक्कासी निष्पट्ट अन्धकार छायो। चारैतिर चिडचिढाहट चित्कारका सन्नाटाहरु सुनिन थाले। आँखा चिम्लेर आफैसँग प्रश्न गरे, मेरो मनमा अचानक भिन्नै खालका तरङ्गहरु उत्पन्न हुन थाले । आफू ठूलो भ्रमको पछि लागेको अनुभव हुन थाल्यो। अन्धकारमा एक आश्चर्यचकित दृश्यहरु पर्दामा चलचित्र हेरेझै सरसर्ति नाच्न थल्यो। गाउँका त्यी रमणिय दृश्यहरु, अनुपम धुन निकाल्ने बासुरी र विनायोका संगितहरुले मेरा कान गुन्जिन थाले। नातागोता, आफन्त र साथीसंगीहरु सँगको बिछोडले मन भक्कानिएर आयो। माया प्रेम र आत्मियता सबैबाट एक्लिएकोमा उसलाई पश्चाताप लाग्न थाल्यो। त्यो रमाइलो संसार, कर्णालिको बगर, डांफे मुनाल र ढकमक्क लालीगुराँश फुलेका बनपाखाहरु सायद स्वर्गमा मात्रै हुँदा रहेछन जस्तो लागेर आयो। स्वर्ग भनेको मात्र एउटा तृष्णा, कहिलै नभेटिने खोज रहेछ भन्ने भान हुन थाल्यो। ऊ झसङग झस्कियो.. आफ्नो स्वर्ग, प्यारो दुनियाँ त आफ्नै गाँउघर, बनपाखा रहेछन जुन धेरै पछाडि नै छोडेर आइएछ… अन्तत् उसको स्वर्ग पुग्ने रहर झन् बुलन्द हुदै गयो र उसको अठोट थियो, आत्मबल, बिश्वाश र दृढताका साथ स्वर्गतिरको यात्रा अब शुरु हुनेछ।
जननि जन्मभूमिश्चः स्वर्गादपि गरियसीः

– हुम्ला
हाल- बार्सिलोना

Bhaupanthi – Sankraman Kaal

यो तस्बिरमा जुन मान्छे देखिइरहेको छ, यद्यपि त्यो तस्बिर यहाँ छाप्न सकिएन, त्यो मरिसकेको छ । गोपाल त्यो तस्बिर खल्तीमा राखेर हिँड्छ र उसको यो बानी भइसकेको छ, कहिलेदेखि हो त्यो भन्न सकिन्न, तर मैले उसलाई भेटेदेखि, चिनेदेखि भनौँ न, मैले थाहा पाइराखेको कुरो हो यो । ऊ अस्थायी मान्छे हो, भन्नाले कहीँ पनि स्थायी नोकरी पाउन सकेको छैन । परिवार पनि छन् । उसकी स्वास्नीको कुरो पनि छ । केटाकेटी त स्कुल जाँदै छन् तर उनीहरू सामान्यभन्दा अलि बढी खर्च लाग्ने स्कुलमा पढ्छन् र निश्चय नै यो उसको आम्दानीले थेग्न सक्ने होइन ।

यो गोपाल, गोपाल समथिङ्ग । यो नभनौँ थर के हो । बढी परिचित हुनु पनि छैन तपाईंलाई हामीसित ।

तस्बिर उसको बुबाको पनि हुन सक्थ्यो अथवा उसैको पनि, मैले त्यति रुचि राखिनँ । सुरुमा हेरेँ, तर नोटिस लिइनँ । पछि त्यो आदत बन्यो, उसको हेर्ने र मेरो पनि तर नहेर्ने । तस्बिर हेरेर फतफताउने गर्छ ऊ खाएको बेलामा । अहिले पनि ऊ र म सधैँको भट्टीमा छौँ, रेस्टुराँमा । रेस्टुराँको मालिक श्याम यसलाई रेस्टुराँ भन्न रुचाउँछ ।

साथमा लेखक पनि छ । ऊ पनि पिउने साथी भएको छ । बेलामौकामा यसरी हामी बस्छौँ, यो रेस्टुराँमा, नभए यति नै परिचित अर्कोमा । उधारो कोही दिँदैन । रेस्टुराँ नै लिलाम हुन्छ भन्छन् ।

लेखकहरू प्रायः आत्मप्रशंसामा डुबेका हुन्छन् । खासमा जब उनीहरू चर्चा पाउँदैनन् । लेखक कहिले भन्छ, ‘म आत्महत्या गर्ने विचार गर्दैछु ।’’

ऊ हामीलाई त्रस्त पार्न र आफूपट्ट िध्यान खिच्न त्यसो भन्दो हो । माथिमाथि त ऊ भनिरहेको हुन्छ, ‘म चर्चा चाहन्नँ । मेरो लेखनको मूल्य अर्कै छ, सङ्कट अर्कै छ । अहिले मैले आत्महत्या गरिराखे यस शताब्दीकाले नबुझे अर्को शताब्दीकाले बुझ्लान् ।’ आत्महत्या उसको थेगोजस्तै हो, तर भित्र दारु पसेपछि यो थेगो बाहिर आउने गर्छ ।

अँ, अर्को शताब्दी त के दशकदशकमै पनि अर्काअर्का जन्मिसकेका हुन्छन् । यो सिङाने लेखकीय आत्मरतिको काम छैन अब । सकिन्छ भने घच्च्याएर, लत्याएर अघि बढ्ने होइन भने क्लेम गर्न नआएको बग्गीखानामा थन्किएको चोरीको बाहनभै”m कुनै कुनामा गुमनाम बस्ने ।

शताब्दीको कुरो आएपछि भन्न पर्छ, देश कैयौँ शताब्दीसम्म ट्रयाकमा आउला भन्ने लाग्दैन । यो शताब्दीकाले नबुझ्ने लेखक मात्र किन सबै नेपालीलाई अर्को शताब्दीकाले झन् बुझ्न सक्लान् भन्ने लाग्दैलाग्दैन मलाई त । कारण यो छ कि अब बुझ्नेबुझाउने सार कुरो केही छैन । मानिस टेन्सन बढी भयो भने प्राणायाम र अनुलोमविलोमतिर लाग्छ अथवा एक बोतल बियर खाएर टन्न सुत्छ । भोलिको कुरो भोलि देखा जाएगा । त्यो साहित्य वा अरू केही पढेर समसामयिक उथलपुथलमय र अनिश्चित जीवनको सन्तापलाई शान्त पार्न चाहँदैन । भन्छ पनि, ‘टेन्सन लेनेका नहीँ, टेन्सन देने का, समझे क्या ?’’ हिन्दी भाषाको मागको असर परिहेछ मलाई ।

टेन्सनको कुरोमा के छ कि यो गोपालकी स्वास्नी पनि पहिले धेरै टेन्सनग्रस्त रहन्थी । पछि त्यसको निकास पनि मैले नै पहिल्याइदिएँ । यो परिवारसित उताकै जिल्ला मिल्ने हुनाले चिनजान र हिमचिम बढाउन सजिलो भयो । गोपालकी स्वास्नी राम्री छ । एक छोरी र एक छोरा जन्माए पनि ऊ राम्री छ । सुगठित शरीरकी, अनुपात मिलेको देहयष्टिकी । स्त्रीको त्यस्तो शरीर पनि एउटा पुँजी बन्न सक्छ यो महानगरमा । मैले सेक्सी भनिरहेको छैन, कारण त्यो भनाइ सस्तो हुन्छ, तर मूलतः सेक्सी हुनु नै हो पुँजी यो भाङ्गि्रएको महानगरमा । बिकाउ पनि हुन्छ त्यो शरीर बढी मोलमा । बाहिर धेरै सभ्य र शिष्ट देखिए पनि भित्रभित्रै कुहिएर फतक्क गलेको छ यो महानगर ।

गोपालले पहिले भन्थ्यो, “अरू कामभन्दा त ड्राइभिङ्ग सिकेर ट्याक्सी चलाउन थालेको भए हुने थियो ।”’ यस्तो लाग्न सक्छ कि, अरू पेसाभन्दा ट्याक्सी चलाउनु उत्तम मात्र होइन सजिलो रहेछ । म सोच्छु, यो डायलग दिँदा गोपालले मलाई किन मक्ख परेर हेर्छ । कतै उसले उसकी स्वास्नी र मेरो बीचको साँठगाँठ थाहा पाइसकेको छ कि ? थाहा पाएर पनि थाहा नपाएजस्तो गरिरहेको पो हो कि ? त्यसो भए सस्पेन्स नै खतम भैगो त ? ल, उसकी स्वास्नीलाई यो लाइनमा ल्याउन पनि लामो प्रक्रिया तय गर्नुपरेको हो । अभाव, गरिबी र रहरइच्छाहरूको दबाब पनि थियो । त्यो राजनीतिले भन्ने आवश्यकताको सिद्धान्तले पनि कर गर्‍यो । गोपालकी सुन्दर स्वास्नी गरिमाले बडो बोल्ड फैसला गरेकी हो, निकै सोचविचारपछि, कि यो जीउ पनि पुँजी हुन सक्छ, महानगरमा सुखले बाँच्नको लागि, आर्थिक उपार्जनको ।

तर शङ्का गर्नु व्यर्थ छ । गोपाललाई मैले भनेको छु कि उसलाई एउटा प्राइभेट कम्पनीमा काममा लगाइदिएको छु । मतलब, एक सम्पन्न परिवारको वृद्ध र अल्झाइमरपीडित आमाको हेरचाह गर्नुपर्ने काममा । अल्झाइमर हो वा त्यसको शुद्ध नाम के हो, त्यो कसैले सोधेन । मेरो सात पुर्खामा भएको बिरामी होइन, त्यसैले के थाहा, तर पेपरमा पढेको सूत्रका आधारमा भनिदिएको थिएँ- अल्झाइमर । यो बिरामी भएपछि, मान्छे सबथोक बिर्सन्छ, आफू को हुँ भन्ने पनि, खान र दिसापिसाबको कुरा त छाडिदिउ”m । अल्झाइमरग्रस्त हाम्रो मुलुकजस्तै । हो, त्यहाँ त्यो सेठकोमा हप्ताको दुई वा तीन पटक गरिमा जानुपर्छ सेठकी वृद्धा आमाको सेवाका लागि । रोग गोप्य राख्नुपर्ने हुनाले कसैलाई थाहापत्तो दिइएको छैन । सेठको इज्जतको कुरो भयो । किन भयो इज्जतको कुरो, त्यो स्पष्ट नपारेरै गोपाल सन्तुष्ट भयो । काम भए पनि अस्थायी मान्छे गोपालको लागि आठ दस हजारको आम्दानी नै प्रशस्त थियो, त्यो पनि स्वास्नीको मिहिनेतले कमाउने भएपछि ।

गोपालले मेरो विश्वास गर्‍यो । म असमञ्जसमा हुन्छु कहिलेकहिले । ममा त्यस्तो खासियत के छ ? यत्ति हो, म काममा निस्कन्छु नियमित, चाहे पेसिन्जर पाइयोस् या कुनै खाली ठाउँमा ट्याक्सी रोकेर कुरिरहनु परोस् तर ट्याक्सी खाली बस्दैन । मानिसहरू यस्तो महँगीमा पनि ट्याक्सी चढिरहेकै छन् । लुटपाट पनि छ, अपहरण पनि छ, हत्या पनि छ, बेपत्ता पारिँदै पनि छ, कब्जा पनि गरिँदै छ, बम पड्काइँदै पनि छ, बलात्कार हिंसा पनि छ । कहिले म सोच्छु बैङ्क लुट्नमा वा अपहरणमा मेरो ट्याक्सीको प्रयोग नभइजाओस् । रोमान्चित पनि हुन्छु, यदि त्यस्तो भयो भने…? यति चेपुवामा पनि तर पेसिन्जर चलिरहेकै छन् । एयरपोर्ट, पशुपति, ठमेल, बगलामुखी, दक्षिणकाली, डान्स बार, वेश्यालय…।

र, म दुई चार राम्रा र महँगा ठेगानहरू पनि जान्दछु, जहाँ एड्सको खतरा छैन, पुलिस छापाको भय छैन, इज्जत जाला भन्ने डर छैन । त्यता गएर पैसा पानीभै”m बगाउने सेठ वा अफिसरहरूलाई पनि अनुहारले चिनेको छु । तिनमा नेता पनि छन् । नेता भएन यस्तो मामिलामा भने बिना नूनको खल्लो तरकारी लाग्न सक्छ । इत्यादि…लिस्ट लामै छ । भनिदिए फरक नपर्ला, म एक नेताको यस्ती एउटी रखौटीलाई चिन्दछु जसले धन्दा अपर क्लासको शैलीमा चलाइराखेकी छ । तास, केटी, दारु, मासु, कोठा र केटो पनि । के चाहियो तपाईंलाई, यु नेम इट् एन्ड…। अगाडि के भन्छन् त्यो मैले बिर्सें यति बेला । म खासमा उच्चस्तरको पढेलेखेको त होइन, सुनेर नै फलाक्ने बानी पर्‍यो । हो, त्यहीँ लगेर भर्ना गरिदिएको छु गरिमालाई । कमिसन त छँदै छ, स्थायी स्रोतको रूपमा तर गरिमा कृतज्ञ छे, गर्नै नहुने काम के छ अब यस समाजमा ? सबैसबै पापको कमाइको सुन्दर मखुन्डो लगाएर त कथित प्रतिष्ठित र गण्यमान्य भएर सोसाइटीमा, प्रशासनमा, पोलिटिक्समा बसेका छन् ।

फेरि यो लेखक भन्ने जीव छ, जो गनगन गर्छ, मातेपछि अङ्ग्रेजी पड्काउन थाल्छ, सही वा गलत त्यो जानिफकारले छुट्याउने कुरो हो भन्छु म त तर हामीबीच यही छ बढी पढेलेखेको ।

म खुदै पनि ट्याक्सी चालक हुँ तर म यसलाई अन्य पेसाभन्दा उत्तम मान्दिनँ । यसका पनि अनेक जटिलता छन्, खतरा छन् र बेठेगानका रिस्कहरू छन् । त्यै त्यो लेखकले एक दिन त्यसरी भन्यो, ‘म आत्महत्या गर्नेछु कुनै दिन ।’’ गोपालले तस्बिर खल्तीमा घुसारिसकेको छ । यो एउटा औसत भट्टी हो । अलिअलि लाग्न सुरु पनि भएको थियो । एउटा सिसी हामीले सकिसकेका थियौँ रमको । दारु पिउन अभ्यस्त भएकाले हामीलाई खासै गाँज्न सकेको थिएन । अर्को सिसी मगाइसकेका थियौँ । आज म दारुको खर्च बेहोर्न सहर्ष तयार थिएँ, किनभने एउटा मोटो मुर्गा फसाएको थिएँ, मिटर घुमाएर ।

हामी बसेको टेबिल वरिपरिकाहरू एकअर्काप्रति निकै सहानुभूतिशील भएर आपसका कुरा सुनिरहन्छन् । अगाडि गिलासमा वास छ कसैको, कसैको सस्तो पक्कीको क्वार्टरको सिसी, जसले आज अफिसमा मोटो मुर्गा फसायो उसको अगाडि बियर वा अलि महँगो…। मान्छे रक्सीले मातेपछि अलि बढी संवेदनशील पनि हुन्छ, यद्यपि यहाँभित्रका सबै रुटिनअनुसार एक गिलाँस वा बढी लगाएर कोठातिर र्फकनेहरू छन् । कोठामा पुगेपछि रङ्गीन वा ब्ल्याक एन्ड हृवाइट टिभीमा समाचार हेरेर, देश, भ्रष्टाचार र संविधान बनाउन नसक्ने नेताहरू र नडकारी भत्ता पचाउने सभासद्हरूलाई गाली गरेर अथवा स्वास्नीसित भात गिलो/सार्‍हो भयो वा तरकारी अलिनो/चर्को भयो भनेर गलफत्ती गर्दै अथवा छोराछोरीको होमवर्कको बारेमा जानकारी लिएर वा निदाइसकेका छन् भने मुसारेर अथवा आदिआदि गरेर अर्को बिहान उठ्न गहिरो निद्रा सुत्नेहरू हुन् ।

‘सर, त्यो छोड्नुस् । मर्नेहरू भनेर आत्महत्या गर्दैनन् । अर्को राउन्डपछि हामी जाने । के मगाउ”m ?’ मलाई अलि उदेक पनि लागिरहेछ, यो सङ्क्रमणकालमा मानिसहरू आत्महत्या गरिरहेका छैनन् । यस्तोमा पनि बाँचिरहेछन् जिन्दगीलाई बन्धक राखेर । लेखकलाई आइडिया आउँछ । इन्नोभेटिभ हुन्छन् यी ।

लेखक लागेको बेलामा उठेर त्यो छेउको टेबिलमा गएर बतौरिन पनि सक्थ्यो । अहिले लिमिटमा छ र उसको दिमाग बत्तिएको थिएन । प्रायः ऊ खल्तीबाट झिकेर कविता पनि सुनाउँथ्यो । मेचबाट उठेर । पूरै कवि सम्मेलनमा सुनाउन लागेभै”m । त्यस्तो बेलामा मान्छेहरू खासखुस गरेर भन्थे, ‘जहाँ नपहुँचे रवि वहाँ पहुँचे कवि, साला कविहरू यहाँ पनि आइपुगे । के काम यिनको यहाँ, यो भट्टीमा । कविता बुझिस् तैँले ? रक्सी नै खल्लो भैगो । हिँड् जाउ”m अर्कैतिर’ तर कोही उठेर ताली बजाउँदै ‘वाह क्या कविता छ, कविजी अहिलेको समयको घाँटी समातेको छ है, वन्स मोर वन्स मोर Û’ पनि भन्थे तर त्यस्ता कमै हुन्थे । तैपनि शुष्क कविताको प्रभावले ग्राहकहरूको सङ्ख्या कम हुने भयले भट्टी मालिक हडबडिँदै आउँथ्यो र ‘कविजी कविजी, नेक्स्ट टाइम, यहाँ अहिले होइन,’ भन्थ्यो र हामीलाई हेरेर सुस्त स्वरमा पड्कन्थ्यो, ‘यार रमेश, तैँले हदै गरिस् गोपाल तिमी पनि त यार…’

गोपाल अलि खामोस छ, ऊ भाङ, धतुरो, गाँजा, चरेस र हेरोइन सब सेवन गर्छ, तर सतर्क भएर । जहाँ असफलता हुन्छ त्यसलाई जिन्दगीले टोलरेट गरोस् भनेर लागू पदार्थतिर लाग्छ ।

भट्टी मालिकलाई म चिन्दथेँ । उसको रेस्टुराँमा म ग्राहक लिएर आउँथे, मधेसतिरका, जसलाई खानुअघि एक पेग अनिवार्य चाहिन्थ्यो, सुटुक्क । ट्याक्सी मैले ग्यारेजमा राखिसकेको हुन्थेँ । पहाडबाट झरेको भए पनि जन्मेहुर्केकोले मधेस मेरो मूल घर हो र त्यहाँका साथी मसित भेट्न आउँथे वा चिठी पठाएर कसैकसैलाई पशुपति र अस्पतालमा पुर्‍याइदिन भन्थे । जे होस् । अहिले त मैले ट्याक्सी ग्यारेजमा बुझाइसकेको छु, नाइट सिˆटको लागि । दिउँसो के थाहा, कसले पोलिदिने हो । दिनका दिन गाडी पोलिएकै छन्, आगजनी भइरहेकै छ, गोली चलेकै छ । यस्तो लाग्छ यो चाँडै सिद्धिनेतिर गइरहेछ । सबैसबै देशसहित । एउटा रिक्तता मभित्र कहिलेकहिले आश्चर्यजनक खल्लो स्वादसहित सशक्त भएर आउँछ । यस बेला यो लेखक आत्महत्या गर्न मन लाग्यो भनिरहेछ । सायद यसलाई वर्तमानको इतिहासले लघारिरहेछ ।

यहाँबाट निस्केपछि पैदलै कोठामा र्फकनु छ । ट्याक्सीको दैनिक ज्याला यतिउति र ट्याक्सी मालिक जालिम छ भनेर यहाँ म राजनीति गर्न लागेको छुइनँ । शोषण त छँदै छ नि । राष्ट्रिय स्तरमै । रातिराति ट्याक्सी कता हो कता लगेर भाडा पनि नतिर्ने, त्यसमाथि दुई चार लात बात ख्वाएर भएको कमाइ लुटेर छोडेको अनुभव पनि छ । बस, एउटै कुरा यो थियो कि, यो लेखक भनाउँदो जीवप्रति म अलि आकषिर्त थिएँ । समलैङ्गकिताको आकर्षण होइन । कसोकसो । मित्रवत् ।

गोपालले थप मगाइएको दारु सबैको गिलासमा हालेको छ । अलिअलि पानी मिसाएका छौँ । पानी प्रदूषित भए पनि, मिनरल वाटर त यहाँ किन दिन्थ्यो, कीटाणु मरिहाल्ने हुन् । दारु पनि निरापद छैन । भोलि बिहान अन्धो भएर उठिने हो कि, एम्बुलेन्समा कुदाएर अस्पतालको बेडमा पछार्न लैजाने पो हुन् ? तैपनि विश्वास गरेर हामीले गिलास उचालेका छौँ । चियर्स गर्नु के छ र ? अघि नै भइसकेको छ । यो कुनै राजकीय भोज त थिएन, जनता र देशका मैत्री सम्बन्धको सुदृढताको लागि पटकैपिच्छे चियर्स गर्नु परोस् । यति हो, उपराष्ट्रपति झाले शपथ खानुहुन्छ कि ? उहाँको लागि चियर्स भन्न सकिन्छ । त्यो हामीले गरेनौँ । राजनीति…। अघिल्तिर ठूलो खसीको सेकुवा छ । कसो बˆलु ˆलु छैन, बर्ड ˆलु त पचाइसकियो । अब स्वाइन ˆलु भनिरहेछन् । यो मासुबाट हुँदैन । ठूलो खसी हो वा सानो त्यो अब प्रश्न गरिँदैन । मासु हो, भोलि कुनै अर्को जन्तुको पनि हुन सक्छ । मासुको तिर्सना जघन्य छ । तै, विश्वासका साथ दारु निलियो । केही कुरामा विश्वास गर्नैपर्‍यो ।

खल्तीभित्रको मोबाइलले धुन दिएको छ ।

‘हलो ? …हजुर, …यो राति, म्याम ?…ए त्यसो, हस् । ‘ मैले गोपालतिर हेरेको छु । उसले पनि मलाई हेरेको छ । ‘गरिमालाई बोलाएको छ । सिकिस्त भई रे तेरी बजै । अब के गर्ने ? ट्याक्सी ग्यारेजमा छ भने भाडा तिरेर ले तेरी दिदीलाई भन्छे सेठकी स्वास्नी । ओभरटाइम पनि दिउँला रे ‘ मैले स्वरमा विश्वास पैदा गराएँ, गोपालले शङ्का नगरोस् भनेर ।

सेठकी म्यामले भनेकी त के हुन्थी र, कुनै नेता हो कि अफिसर हो, कि तस्कर, धेरै टेन्सन भयो रे, अलि प|mेस माल चाहियो भनेर फोन आएको थियो । हामी सबै फटाफट खाइवरी उठ्यौँ । लेखक शङ्कास्पद रूपमा चुप थियो । लेखक भन्ने जाते शङ्काजीवी हो ।

गरिमा र म ट्याक्सीमा छौँ । नाइट सर्भिस कहिलेकाहीँ वर्षमा एक दुई चोटि पर्छ, जसलाई खुसीखुसी पूरा गर्नैपर्छ । गरिमा हँसिली पनि छे, अतिरिक्त आम्दानीको खुसीले । जिन्दगी साला सङ्क्रमणकालमा छ । राजनीति यसै भन्छ । संविधान लेखिएपछि यो टर्छ भन्छन् । खै संविधान कहिले पो लेखिने हो यो तालले । ट्याक्सीबाटै देखिन्छ, सहरको यो भागमा अकस्मात् ब्ल्याक आउट भइदिएको छ । झ्याप्पै बत्ती निभेको छ । हामी अँध्यारोमा अगाडि बढिरहेछौँ, मौन बसेर । ट्याक्सीका हेडलाइटले सडक र मोडहरू देखाइरहेछ, सधैँ हिँड्ने बाटो भए पनि, कुनै अज्ञात स्थलको जस्तो लाग्ने गरी, भयोत्पादक भएर ।