Mahesh Bikram Shaha – Ma Pani Kukur

महेशविक्रम शाह – म पनि कुकुर
(नेपाल साप्ताहिक)

म अन्ततः कुकुर बन्ने प्रयासमा स˚ल बने“ । मैले मनैदेखि आ˚ूलाई कुकुर बनाउन खोजेको त होइन तर बेला यस्तो आएको थियो कि जहा“ पनि कुकुरका अनुहार र कुकुरका आवाजहरूस“ग स्वामी भनिनेहरू बढी लोभिने गरेको पाए“ । आखिर स्वामीहरूलाई मान्छेको स्वाभिमानी अनुहार होइन, कुकुरको स्वामीभक्त अनुहार बढी प्यारो लाग्छ र मान्छेको इमानदारी नभई कुकुरको ब˚ादारी र्सवश्रेष्ठ लाग्छ भने मान्छेजस्तो भएर बा“च्नुको कुनै तुक देखिन“ मैले ।

मेरी स्वास्नी जहिले पनि मलाई शब्दको झटारो हान्दै भन्थी, “मान्छे भएर के नाप्न सकेका छौ तिमीले – जिन्दगीमा गरखिाने हो भने ती कुकुरजस्तो हुनू, जो ठूलाठूला हाकिम र नेताहरूको कारमा सयर गर्छन् । कुकुर हुन नसकेर एक त तिमी आ˚ै“ अस˚ल प्राणी सावित हुन गइरहेका छौ, अर्को हामीलाई पनि दुःखको सागरमा डुबाइरहेका छौ । मैले भनेको मान्छौ भने तिमी समय अनुसार चल्न सिक । खुरुक्क कुकुर बनेर आफ्नो भविष्य पनि सपार र यस घरको अवस्थालाई पनि सुधार ।”

“कुकुरजस्तो बनू“ कि कुकुरै बनू“ -” मैले स्वास्नीलाई सोधेको थिए“ ।

“हैनहैन, कुकुरै बन † कुकुरजस्तो बन्यो भने ˚ेर िनपत्याउलान् नि †” स्वास्नीले झर्किंदै भनेकी थिई ।

मलाई उसको भनाइ ठीकै लागेको थियो ।

मेरा छोराछोरीहरू पनि म कुकुर बन्न लागेकामा उत्साहित देखिन्थे ।

जेठोले भन्यो, “म बुबाको घा“टी सिक्रीले बा“धेर घुमाउन लान्छु ।”

कान्छोले भन्यो, “म बुबाको पुच्छर निमोठ्छु ।”

छोरीले भनी, “म त बुबालाई काखमा राखेर आङ कन्याइदिन्छु ।”

घरको सम्पर्ूण्ा वातावरण नै म कुकुर बन्न लागेकामा रोमाञ्चित बनिरहेको थियो । म पनि आ˚ू कुकुर-अवतारमा परण्िात हुने क्रममा कम उत्साहित थिइन“ । कुकुर बनेपछि मान्छेरूपी आफ्नो स्वाभिमानी सोच समाप्त भए पनि आफ्नो र परविारका सम्पर्ूण्ा सदस्यहरूको इच्छा-आकाङ्क्षा पर्ूर्ति हुने कुरामा म ढुक्क थिए“ ।

दिनभर घरमा मेरी स्वास्नी र छोराछोरीले मलाई कुकुर बन्न सघाए ।

स्वास्नीले मलाई आदेश दिई, “कुकुर बन †”

म चार हात-खुट्टा टेकेर कुकुर बने“ । कुकुर र ममा ˚रक यत्ति थियो कि मेरो पुच्छर थिएन । अन्य कुरामा भने मैले आ˚ूमा पशुवत् चरत्रिलाई अपनाइसकेको थिए“ ।

स्वास्नीले ˚ेर िआदेश दिई, “हामीले जे भने पनि कुइ“कुइ“ मात्र गर्नू, मान्छे भइनटोपल्नू ˚ेर ि†” मैले ‘हुन्छ’ मा शिर हल्लाए“ ।

स्वास्नीले भनी, “मेरो यो ˚रयिाभित्र मुन्टो घुसाऊ ।”

उ˚् † के भनिरहेकी छ मेरी स्वास्नी † मलाई दिगमिग लागेर आयो । म अनकनाएको देखेर मेरी स्वास्नीले ठूलो स्वरले मलाई झपार्दै भनी, “महाशय † तिमी कहिल्यै कुकुर बन्न सक्दैनौ । त्रि्रो नियति भनेको मान्छे भएर हरपाइला, पाइलामा ठक्कर खानु र त्यसको पीडा बेहोर्नु हो ।”

म हत्तपत्त चार हात-खुट्टा टेकेर कुद्दै गए“ र स्वास्नीको ˚रयिामुनि टाउको घुसारे“ ।

स्वास्नीले आफ्नो पाइतालाले मेरो पिठयू“मा कन्याई । सुरुमा असजिलो लागे पनि पछि मलाई मजा लाग्दै गयो र म अनायासै उसका खुट्टाहरू सु“घ्न र चाट्न थाले“ ।

ऊ एक्कासि हषर्ातिरेकले चिच्याई, “तिमी अब सा“च्चिकै कुकुर बन्न थाल्यौ मेरा प्राण †”

मेरी स्वास्नी जब मेरो कुनै कार्यबाट अत्यन्त खुसी हुने गर्थी, तब मलाई यसरी नै ‘प्राण’ शब्दले भन्ने गर्थी । म झन् तीव्रतासाथ उसका खुट्टा चाट्न थाले“ ।

“पप्पी †” मेरो जेठो छोरो करायो ।

मैले अनुमान गरे“ सम्भवतः ऊ मलाई नै बोलाइरहेको थियो ।

“पप्पी, यहा“ आ †” जेठो छोरो ओठ गोलो पारेर सिटी बजाउ“दै मलाई बोलाइरहेको थियो ।

म जेठो छोरातिर लम्के“ । उसले पनि आफ्ना खुट्टा अगाडि बढायो । म उसका खुट्टामा लुटपुटि“दै उत्तानो परे“ । उसले मेरो पेट कन्यायो । म खितितिती हा“स्न थाले“ । मलाई जेठो छोराका खुट्टाबाट मीठो गन्ध आइरहेझै“ लाग्यो । यो गन्ध मेरी स्वास्नीका खुट्टाबाट आएको गन्धभन्दा ˚रक थियो । मलाई उसका खुट्टा पनि चाटू“चाटू“झै“ लाग्यो । मैले उसको पाइतालामा ज्रि्रो ˚ेरे“ । म उसका खुट्टा चाट्न थाले“ ।

“मम्मी, ड्याडी त सा“च्चिकै कुकुर बन्नुभयो है †” जेठो छोरो मैले चाटिरहेको आफ्नो खुट्टातर्˚ हर्ेर्दै हा“सिरहेको थियो ।

उता कान्छो छोरो करायो, “पप्पी, ऊ त्यो बल समातेर ले †” यति भन्दै उसले सुइय्य सिटी बजायो । म हतार“िदै बल भएतिर दौडे“ र दा“तले च्याप्प बल समातेर कान्छो छोरो भएतिर दौडे“ । ऊ हातले थपडी मार्दै उप्रिmन थाल्यो ।

“हो हो ड्याडीले त ठ्याक्कै कुकुरले जस्तै बल समात्नुभयो । ड्याडी कुकुर † ड्याडी कुकुर †”

म कुकुरका सम्पर्ूण्ा व्यवहारहरू पर््रदर्शन गर्न थाले“, उप|mनु, कुद्नु, लडीबुडी खेल्नु, जीउ हल्लाउनु, जीउ खुम्च्याउनु, जीउ तन्काउनु, मुखबाहिर ज्रि्रो निकालेर बा˚ ˚ालेझै“ गर्नु, एउटा खुट्टो उचालेर मूत्रत्याग गर्नु, आ“खामा दासताको भाव उमारेर आफ्ना स्वामीलाई हर्ेर्नु र आफ्नो ज्रि्राले तिनका अङ्गप्रत्यङ्ग चाटेर आ˚ू स्वामीभक्त कुकुर रहेको सिद्ध गर्नु ।

मेरो कुकुर-व्यवहारबाट सन्तुष्ट भएर मेरी स्वास्नीले भनी, “नाउ यू बिकेम अ डग †”

मेरा छोराछोरीले भने, “मम्मी, ड्याडी बिकेम अ रयिल डग ।”

म पनि आ˚ू कुकुर बन्न सकेकामा खुसी भए“ । आ˚ू स्वाभिमानी मान्छे बनेर गर्न नसकेका कामहरू स्वामीभक्त कुकुर बनेर गर्न सक्ने कुरामा म ढुक्क थिए“ ।

मलाई कुकुरका रूपमा देख्न चाहने मेरा स्वामीहरू बग्रेल्ती थिए । मलाई जहा“सम्म लाग्छ, ‘यो कुकुर बनोस्’ भनेर मप्रति शुभेच्छा राख्नेहरू पनि धेरै नै थिए । म कुकुर नबनेकामा समय र परििस्थति अनुसार चल्न नजान्ने भनी पिठ्यू“पछाडि मेरो खिसी गर्नेहरू पनि कम थिएनन् । यी सबैलाई आर्श्चर्यचकित पार्दै म अकस्मात् ‘कुकुर’ बनेर प्रकट भए“ । म कुकुर बनेको थाहा पाएपछि धेरैले टिप्पणी गरेका थिए, “बल्ल सुध्रिएछ यो †”

मैले मान्ने गरेका स्वामीहरू पनि सुरुका दिनहरूमा कुकुर बनेर नै प्रकट भएका थिए । कुकुर बन्नुभन्दा पहिले तिनीहरू पनि मझै“ सामान्य स्तरको लाटोबुङ्गो नागरकि कहलाउ“थे । तर, कुकुर बनिसकेपछि तिनको स्तरमा रातारात परविर्तन भएर तिनीहरू ‘स्वामी’मा रूपान्तरण भएका थिए । तर पनि तिनका लागि कुकुर, समयका ती स्वणिर्म दिनहरू अविस्मरणीय र गौरवपर्ूण्ा थिए ।

मेरो कुकुरयात्रा सुरु भयो । घरमा उल्लास र उत्साह छायो । स्वास्नी र छोराछोरीलाई दङ्गदास पार्दै म ज्रि्रो निकालेर आफ्ना स्वामीका पदचिन्हले छोडेको गन्ध पहिल्याउ“दै स्वामीको भक्तिमा हि“डे“ ।

मेरा स्वामी आलिसान महलभित्र थिए । बाहिर ˚ूलका गमलामा घाम झुल्के पनि स्वामी झुल्किसकेका थिएनन् । सबै स्वामी झुल्कने ढोकातिर मुन्टो र्˚काएर बसिरहेका थिए । स्वामीको महलमा यो मेरो पहिलो यात्रा थियो । यसभन्दा अघि म कहिल्यै यहा“ आएको थिइन“ । एकपटक आएको जस्तो लाग्छ तर ग्लानिबोध भएर गेटबाटै र्˚र्केको थिए“ । यो घटना म कुकुर बन्नुभन्दा पहिलेको घटना थियो । तर, अहिले म स्वामीको बङ्गलाभित्र छिर्दा मात्र अपार आनन्द महसुस गररिहेको थिए“ । त्यहा“भित्रको दृश्य मैले सोचेभन्दा पनि ज्यादा विस्मयकारी थियो । थरीथरीका ‘कुकुर’ हरूको बाक्लो उपस्थितिले म झन्डै अतालिइन“ । ‘कुकुरहरू’ विभिन्न भावभङ्गिमाका साथ आ˚ूलाई प्रस्तुत गररिहेका थिए । मलाई पनि आफ्नो माझमा पाउ“दा तिनीहरूका अनुहारमा विभिन्न भाव दृष्टिगोचर भएका थिए । त्यो भीडभाडमा कुकुर बनेर ज्रि्रो काढिरहेकाहरूमा मेरा आ˚न्त, साथीसङ्गी, छिमेकी, मेरा प्रतिस्पर्धी सम्पर्ूण्ा थिए । तिनीहरूको ज्रि्राकढाइ र कुकुर, व्यवहार मेरोभन्दा ˚रक थियो अथवा यसो भनौ“, उन्नत र विकसित थियो । यसबाट मैले अनुमान गरे“ कि तिनीहरू जीउका पुराना रौ“ झारेर नया“ रौ“ उमारसिकेका वरष्िठ कुकुरहरू थिए । अन्ततः आफ्नो समूहमा मिसिन आइपुगेकामा मलाई हर्ेर्दै तिनीहरूमध्ये कोहर्ीर् इष्र्यालु र कोही दङ्ग पररिहेका थिए । सायद तिनीहरूले सोचे हुन् कि बल्ल मेरो बुद्धिको बिर्को खुल्यो । आ˚ूलाई स्वाभिमानी मान्छे ठानेर कुकुर, प्रवृत्तिलाई घोर घृणा गर्ने म आ˚ै“ कनिष्ठ कुकुर बनेर स्वामीको महलमा प्रकट भएको थिए“ । ‘मजस्तो बन्नु छ भने तिमीहरू पहिले मेरो कुकुर बन्न सक्नर्ुपर्छ’ भन्ने स्वामीको महान् उक्तिलाई आफ्नो आदर्श मान्दै मैले कुकुर-सिद्धान्त अ“गालेको थिए“ । आ˚ूलाई ‘कनिष्ठ कुकुर’का रूपमा उभ्याउ“दा पनि मलाई कुनै पश्चात्ताप थिएन ।

स्वामीले भेटघाटको शृङ्खला सुरु गरे । स्वामीको महलको ठूलो ढोका खुल्यो । हातमा डायरी लिएको एउटा व्यक्ति बाहिर झुल्कियो । मैले उसको अनुहार हेरे“ । ऊ ठ्याक्कै ‘बुलडग’झै“ थियो । उसको अनुहार देखेर मलाई ऊप्रतिर् इष्र्या लाग्यो । मैले आफ्नो अनुहार छामे“, मेरो अनुहार सो˚ामाथि बुıुकबुıुक उप|mने पमेरयिनझै“ थियो । यस बुलडगले मेरो अनुहार हेरेर स्वामीस“ग भेट गर्न दि“दैन कि भन्ने शङ्का उब्ज्यो मेरो मनमा ।

बुलडगको अनुमतिले कुकुर-प्रवृत्तिका मानव, कुकुरहरू एकएक गरी स्वामीलाई भेट्न भित्र प्रवेश गर्न थाले ।

म बाहिर थिए“ । बाहिरबाट नै म घरभित्र स्वामीस“गका भेटघाटका दृश्यहरू सजिलै हर्ेन सक्थे“ । भेटघाटका लागि गएकाहरूमध्ये कोही स्वामीका नाङ्गा पाइताला चाटिरहेका थिए, कोही पिठ्यू“ कन्याइरहेका थिए, कोही कपाल सु“घिरहेका थिए त कोही स्वामीका अगाडि घोप्टो परेर ज्रि्रो काढ्दै स्या“स्या“ गररिहेका थिए । स्वामी आफ्ना प्रत्येक कुकुरको टाउको मुसार्दै, जीउ सहलाउ“दै मुसुमुसु मुस्काइरहेका थिए ।

महलको माथिल्लो तलाको बार्दलीबाट खल्याङमल्याङ आवाज आयो, मैले माथितिर हेरे“ । स्वामिनी प्रकट भएकी थिइन् बार्दलीमा । उनका वरपिर िपनि ‘कुकुरहरू’ घुमिरहेका थिए । उनका गोरा खुट्टाहरू, चटाइको दृश्यले मेरो मनमा खलबली मच्चाइरहेको थियो । बार्दलीमाथि चढ्न पाएको भए म पनि उनका सुलुत्त परेका गोराचिट्टा खुट्टाहरू चाटेर स्वर्गीय आनन्द लिन्थे“ र आफ्नो जीवनलाई मोहक बनाउ“थे“ ।

मैले आ˚ूलाई रोक्न सकिन“ । म उप्रिm“दै भर्‍याङ चढ्ने दिशातिर हान्निए“ । म भर्‍याङ चढेर स्वामिनीको छेउमा जान चाहन्थे“ । तर, मेरो इच्छामा त्यतिबेला तुषारापात भयो जब ‘बुलडग’ कुकुरले जोडले कराउ“दै भन्यो, “ऐ ˚ुच्चे कुकुर, पख्,पख् † कहा“ जान लागेको ह“ त“ -”

मैले डराउ“दै भने“, “मलाई स्वामिनीको गोरो खुट्टा चाट्न मन लाग्यो । म बार्दलीमा जान चाहन्छु ।”

“रौ“ नउम्रेको कुकुर † त“भन्दा वरष्िठ कुकुरहरूले त स्वामिनीको छेउछाउ पुग्ने मौका पाएका छैनन्, त“ भने खुट्टै चाट्ने † यस्तै हो भने स्वामीलाई पनि भेट्न पाउन्नस् त“ †” बुलडग जोडले करायो । उसको गर्जनले म लल्याकलुलुक भए“ । मैले स्वामिनीको गोरो खुट्टा चाट्ने आफ्नो इच्छालाई जबर्जस्ती दबाए“ ।

“स्वामीलाई भेट्ने पालो आयो, भित्र जा † ख्याल गरेस्, स्वामीको खुट्टा चाट्दा उनको खुट्टामा तेरो दा“त नगाडियोस् । हर्ेर्दैमा अनाडी कुकुर देखिन्छस् त“ †” बुलडगले मलाई हर्ेर्दै भित्र पस्ने अनुमति दियो ।

म चार हातखुट्टा टेक्दै, नाकले सू“सू“ गर्दै र मुन्टो हल्लाउ“दै स्वास्मीको अगाडि प्रकट भए“ ।

मलाई देखेर स्वामी गद्गद् भए ।

“तिमीलाई मैले यस रूपमा देख्न चाहेको धेरै भयो । हिन्दीमा एउटा उखान छ । बिहान घर आउन भुलेको मान्छे यदि सा“झ घर र्˚र्किआयो भने त्यसलाई भुलेको मान्नु हुन्न ।”

स्वामीको मप्रतिको सदाशयता देखेर मेरो शरीर पुलकित बन्यो । म स्वामीको अगाडि हात ˚ैलाएर घोप्टो परे“ ।

स्वामीले मेरो टाउको मुसारे । मैले मुन्टो उठाए“ र स्वामीका नाङ्गा खुट्टा सु“घ्दै चाट्न थाले“ । उनको पाइताला चाट्दै म आफ्ना इच्छा-आकाङ्क्षाहरू पूरा भइरहेको कल्पना गररिहेको थिए“ ।

“ऐय्या †” अकस्मात् स्वामी उप|mे । मेरो मुख चटाइबाट आफ्नो खुट्टा ˚ुत्काउ“दै उनी खोच्याउन थाले ।

बुलडग हर्ुर्रर्िंदै भित्र आयो । स्वामीलाई हातले खुट्टा समातेर निहुरइिरहेको देखेपछि उसले क्रोधित आ“खाले मलाई हेर्‍यो ।

“यो अझै कुकुर बनिसकेको रहेनछ, बुलडग † हामी झुक्कियौ“ । यसले आफ्ना तीखा दा“तहरू मेरो पाइतालामा गाड्यो । आह † रगत पनि बहन थाल्यो । स्वामीको पाइताला चाट्ने कला अझै यसले जानेको छैन । यसलाई तुरुन्त बाहिर निकाल् † म यसको अनुहार पनि हर्ेन चाहन्न“ ।”

बुलडगले मेरो पिठयू“मा एक लात हिर्कायो । मैले ‘कुइ“क्क’ गरे“ । म लर्खराउ“दै स्वामीको कोठाबाट बाहिर निस्के“ । म स्वामीको महलबाटै धपाइए“ ।

स्वामीको भव्य महलबाट बाहिर“िदा मैले पछाडिबाट मलाई इङ्गित गर्दै आएको आवाज सुने“ ।

“बडो स्वामीभक्त कुकुर बनिटोपलेको थियो, यसलाई के थाहा कि स्वाभिमानी मान्छे बन्नुभन्दा स्वामीभक्त कुकुर बन्न झन् कति गाह्रो छ ”

त्यसपछि एकोहोरो कुकुरहरू भुकेका थरीथरी आवाजहरूले मेरा कानलाई पछ्याइरहे, ह्वाङह्वाङ, भ्वाउभ्वाउ, हाउहाउ, ख्याउ“ख्याउ“, भूभू भूद्रद्रद्र †

नेपाल साप्ताहिक
अंक २७८

Krishna K Shrestha – Tyaag

कृष्ण के श्रेष्ठ – त्याग

“बाबा मलाई यो दशैंमा त नयाँ लुगा किनिदिनु न ल, अनि खसी पनि काट्नु पर्छ नि यो पाली त ।” दशैं नजिकिदै रहेको बेला रुन्चे स्वरमा सपना बजारमा बुबाको हात समात्दै हिंड्दै गरेको बेला भन्छे । सायद आफ्नो साथीहरूले नयाँ लुगा लगाएको देखेर होला उसलाई पनि यो दशैंमा नयाँ लुगा लागाउने रहर लागेको ।

“हुन्छ बाबा हुन्छ म किनिदिउला सबैथोक” कपाल सुम्सुम्याउदै रामे उत्तर दिन्छ, आफ्नो छोरीको खुसीको लागि भएपनि । किनकि पोहरसालको दशैंमा एकसरो लुगा किनी नदिंदा सपना कति रात खानै नखाई रोइबसेकी थिइन । अनि कति आफ्नो मन रोएको थियो छोरीको त्यो रोदनले गर्दा । त्यसैले यो पटक भने किनिदिने पक्का गर्छ ।

सायद दशैंमा सबैका छोराछोरी नयाँ लुगा लगाएको देख्दा उसलाई पनि लगाउन मन लाग्दो होला, अनि सधैं खोले, गुन्द्रुक खाई खाई वाक्क लागेर मासु खाने रहर लागेको होला उसलाई पनि ।

तर रामेको वास्तविक आर्थिक स्थिति यति नाजुक हुन्छ कि उसको कमाइले परिवारको दैनिक हातमुख जोड्न पनि धौधौ हुन्छ । बिहान खाए बेलुका पुग्दैन, अनि बेलुका खाए बिहान पुग्दैन । रातदिन भोकभोकै मरीमरी भारी बोकेर कमाएको तलबले जेनतेन ५ जना परिवारको जीवन मुस्किलले धान्न पुग्छ उसको । त्यसैले उसको परिवारको लागि यस्ता दशैँ, तिहार जस्ता चाडपर्व आउनु भनेको ठूलो समस्याको रुपमा उभिएको हुन्छ ।

रामे फसादमा पर्छ – “कसरी किनिदिने छोरीलाई नयाँ लुगा अनि खसी?”

सोच्न थाल्छ “त्यति धेरै पैसा कसरी जम्मा गर्ने? कोसँग सापटि लिने?” । पैसाको लागि ऊ झन बढी काम गर्न थाल्छ । यतिसम्म कि रामे कति दिन खानै नखाई, अनि कति रातहरु सुत्दै नसुती आफ्नो छोरीको खुसीको लागि मरी मेटछ ।

दशैं नजिकिसकेको हुन्छ , सकी-नसकी उसले लुगा किन्ने पैसा र खसी किन्ने पैसा कमाउन सकेको हुन्छ । घटस्थापनाको दिन थियो । बुबाछोरी दुबैजना दशैंको लुगा किन्न बजार जान्छन । बजारभाउ छोईसक्नु हुदैन, त्यसैले सस्तोमा किन्नको लागि धेरै ठाउँ डुलेपछि बल्ल सस्तोमा लुगा किनेर घर फर्कंछ्न ।

भोलिपल्ट छोरी नयाँ लुगा लगाउन पाएकोमा धेरै खुसी हुन्छे । उसमा खुसीको कुनै सिमा हुदैन । सपना रमाएर फुरुक्क फुरुक्क उफ्रेर नाच्छे त कहिले के गर्छे ? भनेर साद्धेनै हुदैन । कहिले बजार निस्केर आफ्ना साथीलाई “यी हेर मेरो दशैंको लुगा”भनेर देखाउछिन त कहिले कस्लाई । खुसीको कुनै सीमा नै हुदैन उसमा ।

अब टेन्सन बाँकि थियो खसी किन्ने कुराको । रामे खसी किन्नको लागि बजार निस्कन्छ । बाटो बीचमा एक्लै घुम्दा घुम्दै उसलाई केही अफ्ठ्यारो भएको महसुस हुन्छ । उसको मुटुमा चस्स घोचेको जस्तो भान हुन्छ । “सायद काम धेरै गरेकोले होला दुखेको” मन मनै सोच्छ । तर पनि छोरीको खुसीको लागि सहेरै भएपनि धेरै ठाउँ सकी-नसकी खोज्न जान्छ । धेरै महँगो खसी मात्र फेला पार्छ उसले । अनि फेरि अर्को ठाउँ खोज्न हिड्छ । खोज्दा खोज्दै रात परिसकेको हुन्छ हिड्न पनि नसक्ने अबस्थामा हुन्छ थकाइले गर्दा ।

रामे थकित भएर घर फर्कि खाना नखाएरै सुत्न खोज्छ । खान मन लाग्दैन , उसलाई दिउँसोको भन्दा झन गाह्रो भएको महसुस हुन्छ । छाती दुख्न थाल्छ तर आफ्नो परिवारलाई आफु बिरामी भएको कुरा भन्दैन, किनकि यदि आफु बिरामी भाको छु भनेर थाहा दिईयो भने “अस्पताल जानुपर्छ अनि खसी किन्न राखेको पैसा सबै खर्च हुन्छ र यो दशैंमा पनि छोरी फेरी रुन्छे । खसी किन्ने खसी किन्ने भनी ” भनेर त्यो रात जबरजस्ती सहेरै सुत्छ । उसलाई रातभर पनि खसीकै चिन्ता हुन्छ । बरु उसलाई आफ्नो रोगको बारेमा चिन्ता लाग्दैन । अनि भोलिपल्टपनि बिहानै उठेर खोज्न हिड्ने निधो गरि निधाउछ दिनभरको थकाईले ।

भाले बास्नु अघि नै निंद्रा खुल्छ रामेको । उठ्न खोज्छ, उठ्न सक्दैन चल्न खोज्छ सक्दैन । अब भने आफुलाई सारै गाह्रो भएको महसूस हुन्छ उसलाई । त्यतिबेला उसको मुटु अनौठो तरिकाले धडकिएको हुन्छ । ऊ छट्पटिन्छ अनि कराउन थाल्छ बेहोसीमै । अनि उसको स्वर सुनेर सबै जना बिउझिन्छ्न ।

उठेर “के भयो तपाइलाई” उसको श्रीमतीले सोध्छे ।

“हैन केही भाको छैन मलाई” रामेले बास्तबिकता लुकाउन खोच्छ ।

“त्यसो भए के भयो नि त ” सबैले सोध्छन ।

“अस्पताल जाउँ त्यसो भए ।”

ऊ मान्दैन । मलिन अनि थकित आवाजमा “मलाई ठीक छ अलिकति हिजो हिडेकोले थाकेको होला । म ठीक हुन्छु, केही बेर आराम गरेपछि । बरु आज आमाछोरी पल्लो गाउको मोहनलाई मैले खसी भनेको थिएँ हिजो । आज हेर्न जाऊ, म जान सक्दिन होला । ”

औंलाले कोटलाई देखाउँछ र भन्छ, ” ऊ त्यो खल्तिमा पैसा छ लिएर जाऊ । अनि अलिकति मोलमोलाई गरेर मिलाएर लिएर आऊ” ।

आमाछोरी सबेरै निस्कन्छन खसी किन्नको लागि बिरामी घरमा एक्लो छाडेर । दिनभर डुलेर खसी पाउँछन । खसी पाएपछि सपना धेरै खुसी हुन्छे । सकी-नसकी आफैले खसीलाई डोर्याएर घर सम्म ल्याउँछे । उसमा खुसीको कुनै सीमा हुदैन । ऊ बाटोमा कहिले खसीसँग कुरा गर्छे त कहिले खसीमाथि चढ्छे। घर पुगेपछि सपना डोरी समातेरै आफ्नो बाबालाई खसी देखाउन भनेर कोठामा जान्छे ।

“बाबा बाबा हेर्नु त कति ठूलो खसी है?” सपना ठूलो स्वरले भन्छे कोठाको ढोकामा छिर्ने बित्तिकै ।

रामे केही बोल्दैन।

सपना नजिक गएर फेरी “बाबा हेर्नु न दशैंको खसी भन्या” हात समाएर भन्छे । तर केही बोल्दैनन मात्र टोलाएर रहन्छ रामे ।

अनि सँगै रहेकी सपनाकी आमा त्यो अबस्था देखेर डराउक्षछे ।

“हजूरलाई के भयो ? पानी खानुहुन्छ? हामीले खसी किनेर ल्यायौं हजूर उठ्नु न भन्या”आत्तिएर भन्छे ।

तर पनि केही बोल्दैनन ।

पानी खुवाउछे करुवाले । रामे अनि अलि चलमलाउन थालेको जस्तो देखिन्छ । यस्सो खसीलाई हेरेको जस्तो गर्छ त्यातिकैमा उसको दुबै आँखा बन्द हुन्छ अनौठो तरिकाले ।

रामेको मुटु छाम्छे, मुटु चल्न छोडिसकेको हुन्छ। नाडी छाम्छे, रगत बग्न रोकिसकेको हुन्छ । शरीर पुरै चिसिसकेको हुन्छ । यो अबस्थामा रहेको आफ्नो श्रीमान, परिवार र संसार छोडेर गएको हो भन्ने कुरा थाहा पाउछे उसले । ऊ डाँको छोडेर रुन थाल्छे अनि मूरुछा पर्छे पछारिएर भुईंमा । अनि आमा सँगसँगै सपना पनि आफ्नो खुसी (दशैंको खसी) समाती रहेको डोरी छोडेर आमासँगै रुन थाल्छे । सिंगो घर स्तब्ध हुन्छ र रुवावासी चल्न थाल्छ । यो पालीको दशैं पनि पोहरको दशैं जस्तै भयो सपनाको लागि उही रोदन खसी अनि नयाँ लुगा भएरै पनि । सपना त्यसैले रोईरही दिनभर, कहिले खसीको मुख हेर्दै त कहिले आफ्नो प्यारो बाबाको मुख हेर्दै ।

आज सपनालाई खसी हैन आफ्नो बुबा प्यारो लागेको छ । यदि उसले आफ्नो बाबुको अबस्था बुझेकी भए, अनि दशैंको लागि खसी किन्न कर नगरेकी भए छोरीको खुसीको लागि ज्यानको माया मारेर रामेले काम गर्ने थिएन होला । अनि यो ठूलो घटना हुने थिएन होला । तर बिचरीलाई के थाहा? उसलाई त अरु जस्तै दशैं मनाउनु छ अनि राम्रो लगाउनु छ भन्ने कुरा मात्र थाहा छ । किनकि ऊ सानै थिई अनि अबोध बच्ची थिई ।

Ramkrishna Sunuwar – Sipahi Ko Sapana

उसलाई बिश्वास नै भएन सिपाहीमा सफलतापूर्बक नाम दर्ता भएकोमा । मात्र सम्झना छ चार-पाँच बजेतिरको झिसमिसे उज्यालोमा धरान क्याम्पको मूल ढोकाभित्र घुसे पछि सिपाहीहरुको जत्थाले हुलका हुल नव जवानहरु उस्तै उस्तै उमेरकाहरुलाई बिभिन्न होडबाजीमा भिडाएको । उसलाई अत्तोपत्तो नै भएन कुनै पनि कुराको जानकारी ठप्प छ ।

कहिले तीनकुनेबाट फोक्सो फुलाउँदै घोडा झैं दौडिरहेको बेला नाक मुख कान आँखा तथा चर्मका हरेक प्वालहरुबाट श्वास-प्रश्वास भै रहेको भान हुन्थ्यो । बर्षादको झरीले मूल फूटाए झैं हुन्थ्यो शरीरभरी । चौतारी परेड भोली पल्ट बिहानै जो जसले तोकिएको समयमा दुरी पार गर्न सत्तैुनन् केही खर्च हात लगाएर ए.आर.ओ. एरिया रेक्रुटिङ्ग अफिसर हरुले संझाउँदै क्याम्पको मूलद्वार कटाई दिने । बचेका सफल जवानहरुको लागि अर्कै कार्यक्रमको तय गरिएको हुन्थ्यो । कहिले शैक्षिक योग्यताको परीक्षा कहिले शारीरिक सुगठन दौड खेलकुद अप्स्ट्याकल पार गर्नु पर्ने झुण्डिने-उफि्रने अनेकानेक अन्तरबार्ता सबै थोक सकिए पछि ठूलो जिम्नाजियम हलभित्र सबैलाई जम्मा पारेर नाम पुकार्ने क्रम । जो जसको नाम अगाडि माचबाट डि.आर.ओ. डिपोट रेक्रुटिङ्ग अफिसर ले पुकार्दछ आपुनो पोका पत्यौरा बोकेर बाहिरिनु पर्ने अन्यौलको क्षण ।

ऊ गतसाल पनि यसै क्रममा हाजिर भएको थियो । जिम्नाजियम हलभित्र बाँकी रहेका अल्पसंख्या भित्र परेको थियो ऊ । हातमा पाँच सय रुपैंयाँ थमाएर फुस्लाउँदै अर्को साल अवश्य सफलता हात पर्ने आश्वासन दिए पछि सिनेमा हलभित्र हिन्दी चलचित्र हेरेर मन बहलाएको थियो उसले । जीवनमा फौजी कहिल्यै नहुने बाचा कसम खाने उसको ऊ उ_िक्सएको थियो गजवले आपुनै कलेजका साथीहरु र अन्य लाहुरे बन्न कम्मर कसेका दौतरीहरुबाट ।

उन्नाईसौं नम्बरमा क्रमबद्ध रुपले नाम पुकारिएको उसले केही बुभुनै सकेन । मूलद्वारबाट बाहिर निस्कनु पर्ने हो कि होईन पत्तै भएन । केहीबेर मै लामा यौवनात्मुक कपाल हजाम घरमा टुकि्रन्दा र हरिया खाकीका लत्ता कपडा झोला निकाल्न क्वाटर माष्टरको स्टोर अगाडि लाईनमा उिभंदा झस्कन्छ ऊ । यो स्वप्न हो कि बिपना एकक्षण अघि सम्म तपाईं हजुर भन्दै बोल्ने गुरुजी भनाउँदो एक्कासी गर्जन्छ । अब तँ हरु बल्ल फेलामा परिस् !” एक दुई शद्व गर्दै सबै जना यसै भन्न थाल्दछन् । कस्तो फेलामा परिने हो सायद सबै जवानहरुको मनमा यस्तै कुरा खेलि रहेको हुदो हो ।
बिहान शारीरिक सुगठनब्यायाम दिउँसो कवाज टन्टलापुर घाममा बेलुकीपख खेलकुद खाना खाई सकेपछि नाचगानमा सहभागी हुनै पर्ने बाध्यता । जो जसले आदेशको पालना गर्न असमर्थ हुन्छन् सजायँको हकदार हुनु नै पर्ने । उसलॆ दौंतेरीहरुसंग जोडजोडले गीत गाउँदा स्फूर्तिकासाथ बुर्लुक्क बुर्लुक्क उप्रुन्दै नाच्ने जवानहरुको कमि पनि थिएन । सायद सबैलाई उस्तै उमङ्ग जागेको हुदो हो भर्ती लागेकेामा । केही ऊमङ्ग अनि न्यास्रोपनाको मन बोकेर जेलिएको छ सिपाहीको जिन्दगीभित्र ऊ ।

धरान-काठमाडौंका रमझम सकिएर काईटक हङ्गकङ्ग बिमानस्थल पुगुाजेल सुनाईएको छ सबै जनालाई ँजुङ्गाको मुठ्ठा बाँधेर पर्खिएका छन् तिमीहरुलाई गुरुजीहरुले ।” काउलुन शहरका गगनचुम्वी भवनहरुले हङ्गकङ्ग टापुका डाँडाहरुलाई सहजै उछिनेकॊ प्रष्टिन्थ्यो । एकै प्रकारका कर्मचारीहरु देखिन्थे बिमानस्थलमा । नाक कान घाँटी कद सबै उस्तै उस्तै । भाषा एउटै जस्तो रङ्ग उस्तै देखिने काला-गोरा अग्ला-होचा नदेखिने ती क्यान्टोनिज जातिय हङ्गकङ्गका । बिजुली बत्तिको झिलिमिलि जमिनभित्रको सुरुङ्गे सडक हुँदै गाडी घ्याच्च रोकिन्छ मलाया लाईन्सको छाउनीभित्र । फेरी लाम लगाएर नाम पुकारिने क्रम जारी आ-आपुनो जत्थामा जम्मा भई तालिम शुरु हुदा सम्म जुङ्गामुठ्ठे जुङ्गामा ताउ लगाउँदै कोही झुल्कँदैनन् अघिल्तिर ।

छ महिने तालिम प्रथम पटक शुरुआत गरिएको त्यो रेक्रुट तालिमभरी नाना प्रकारका कार्यहरु हुन्छन् गुरुजीहरु देखिन्छन् तर जुङ्गामा ताउ लगाउँदै कोही उपस्थित हुँदैन । शैक्षिक योग्यताको थोर बहुत कदर गर्दै प्रशिक्षण दिने शाखाको प्रबन्ध भए पनि बिहानको झिसमिसे देखि मध्य रातसम्मको दैनिक कृयाकलापले थकित बनाउँदथ्यो उसलाई । उसले बिद्यालय-कलेजमा अध्ययन गरेको ती बिज्ञानका मूलशद्व र गणितका फर्मूलाहरु गुरुजीहरुद्वारा उदृत अश्लिल शद्वहरुसँगै घोलिएर साधरण जोड घटाऊमा झरेको प्रत्यक्षदर्शी आफैं मात्र थियो ऊ ।

पहाड जङ्गल-झाडी खोलानाला बाटो गोरेटो-घोरेटो गाऊँ-शहर आदि-ईत्यादि नक्शामा अध्ययन गर्नु पर्ने क्षण । रण कौशल मध्येको एउटा महत्वपूर्ण बिषयवस्तु । आफू अवस्थित ठाउँ दुश्मनको ईलाका र सम्भावित हलचल गर्ने दिशाबोधक युक्तिपूर्ण रण कौशलताको लागि । हुरी झरी टन्टलापुर सूर्यको ताप गर्मी धूलो हिलो डाँडा-पहाड झरना खोलानाला समथर मैदान दिनका आठैपहर दौतेरी साथीहरु प्रशिक्षक गुरुजीहरु एस।ए। एटी।राईफल हेलमेट बुटपट्टी पिठ्यूमा झोला लादिएको मन-मष्तिष्कमा तनाव ।

बर्मा लाईन्स साईनो हङ्गकङ्ग सिमानाको ड्युटीमा आई। आई। गैरकानूनी आप्रवासी चिनियाँ पक्डनको लागि झरी हुरी नभनि चिनियाँहरुको कुखुरा हाँस सुँगुर पालनको रछ्यान निलेर कति अनिन्द्रै रात बिताउँदछ । कहिले भलबाढीले चिनियाँहरुको माछा पालन गर्दै गरेको पोखरी सबै उदाङ्गै भत्काईंदा त्यहीे भेलमा म्याटमाथि तैरी रहेको पाउँदछ । माछाहरुलाई जालीमा हाल्ने आदेशानुसार रमाउँदछ ती भताभुङ्ग पोखरीहरुमा । ती माछाहरु झैं भलबाढीमा परेर लम्पसार परिने दुर्दशाको चिन्तन-मनन अब्यक्त । कहिले बोर्डर ड्यूटीमा छँदा साथै भर्ती भएको सिपाहींको अकस्मात दुर्घटनामा परी निधन हुँदा कवाज खेल्न पुग्दछ क्यासिनो लाईन्सको चिहान घारीमा । हङ्गकङ्गको क्यासिनो लाईन्स गोर्खाली सिपाही र तिनका परीवारहरुका मृत्यु पश्चातको बासस्थान । स्वप्नहरु सिपाही भएर चुरुम चुरुम चपाई रहेछ उसले ।

कहिले ब्रुनाईको टन्टलापुर घाममा एउटा कनिष्ट सिपाही भएर पुग्दछ उ । बुट पड्काउँदै सलाम छडकाउँदै मासिक तलब प्राप्त गर्नको लागि । गोर्खा सैनिकहरुले बैंक खाता खोल्न पाउने प्रावधान शुरु हुदै गर्दा । ब्रुनाई भूमध्य रेखाको ईर्दा गिर्दामा अवस्थित देश गर्मीको चरमचूली घना जङ्गल सैनिकहरुले रणकौशल सिक्ने बातावरण स्क्वाट वन बनेर खुकुरीले जङ्गल फाँड्दै बाटो बनाउनु पर्ने बाध्यता कनिष्ट सिपाहीको । बेतका काँडा र अन्य रुखका हाँगा छड्केहरुले क्षतबिक्षत रगाताम्य हातहरु । तिर्खाले छटपटी आँतहरु बँदेलको आहालमा तृप्त । अनेकानेक जङ्गली किराफट्याँङ्ग्रा सर्प बिच्छी आदिका टोकाई ।

सैन्यदलको मुख्य आखडामा अनेकानेक कामहरुमा ब्यस्त । एक कनिष्ट सिपाही बेयरा झाडुवाला मेतर कान्छा । बिशिष्ठ भ्रमण ताका सिरमुर गार्ड । सधैंको चड्के सिपाही छाला र अस्थिपाजरले मात्र अडिएको छड्के सिपाही । गुरुजीहरुको भनाई हेर चड्के ती भर्खरै परीवार लिएर आएकाहरुलाई सहुलियतार्थ समय दिनु पर्छ।” चड्केले चार गुणन घडीको सेकेण्ड काँटा झैं फनफन्ती घुमेर धपेडी घाममा काम गर्दा एक चौथाई तलब मात्र हात लाग्दथ्यो ज्येष्ठ सिपाहीको दाँजोमा । सँघार रुघ्ने दर्वान सानो छहारी रातभरीको हुरी-बतास र हात्ती सुँढे झरी । दिन दहाडै अन्याय र अत्याचारको पिरलो । कनिष्ठ र ज्येष्ठ सिपाहीको मासिक तलब समान भएको सपना सजाउने चड्के को सपना बि्रगेड अफ गोर्खाजको नयाँ ट्याकस ।

कायर हुनुभन्दा मर्नु निको” मुखमा नपसेको अमिलो अङ्गुर । लाली र काली पूर्वेली र पश्चिमेली भनेर जोसाईन्दा कठपुतली बनेर अनायसै कैंयौं पटकका नाचहरुमा बुर्लुक्क उप्रुन्दै बर्लङ्ग पछारिएको छ भूईंमा । संकोचित भावना पालेर गोर्खा पल्टन मै मात्र सिमित नरहेर खुल्ला नीति अपनाएर दक्ष जवानहरु जल थल र नवका सम्पूर्ण ओहदा आँक्ने फाईटर र ट्याँक हाँक्ने चिकिच्सक र प्रशिक्षक बन्ने सपनाहरु- खुल्लाद्वारको सँघारमा उभिएर दङ्गदास ।
बहादुर मात्र बने ट्याड्ढले किच्न बेर नलाग्ने । पुरानो भाषिक शैक्षिक प्रणालीमा बिषेश फेर बदल हुनु पर्ने स्वप्नको साकार मा केही थप जानकारी । पल्टन घरमा सैन्यहरुलाई सिकाईने एस। एल। पि। स्ट्याण्डर्ड ल्याङ्ग्जेव प्रोफाईल अवकाश पछि कतै मान्यता प्राप्त नभएको मा उ अवाक बन्दछ परिभाषित आँखाहरु लोलाएको बेला केही हेरफेर भएकोमा हर्षित । यद्यपि युवा पिढीहरुले कार्यरत छँदै अध्ययन जारी राख्न सके बाहिरी संसारमा अवतरण हुँदा महत्वपूर्ण भूमिका निभाउन सकिने । युगानुसार नयाँ पिढीले त्यो घुम्तिसम्म आई पुग्दा ईतिहासलाई फर्किएर हेर्नु पर्ने र त्यसलाई बिकसित रुप दिंदै अघि बढ्नु पर्ने स्वर्णिम स्वप्नमा चुर्लुम्मै डुबेको छ ऊ ।

बिगतमा झैं पारिवारीक दुरी हटाईनु पर्ने शैक्षिक-बौद्धिक प्राविधिक कार्यक्रमको सिलसिलाबद्धरुपमा तय गरिनु पर्ने तरङ्गमा उताव चढाव हुदै गर्दा पल्टने सन्ततिहरुले पाएको अवसरलाई सदुपयोग गर्नु पर्ने जोड । बिहानी झुल्को नयाँ पिंढी भविष्यको कर्णधार दर्वान देखि प्रधान मन्त्री सम्मको सपना भविष्यको गर्भमा सुरक्षित । प्रवासमा आर्जेको बौद्धिक आर्थिक सामाजिक भौतिक नैतिक बस्तुहरु मातृभूमीको बिकासार्थ प्रयोग गरिएको बिदेशिएका सबै स्वदेश फर्कदै सेवारत । नेपाल शरणम गच्छामी यत्रतत्र । निबृत्तिभरण सहितका अनेकौं सुबिधामा अलग नीति हट्नु पर्ने स्वप्नमा दङ्गदास एक्काईसौं शताद्विको संघारमा उभिएर पारदर्शिताको स्वागातार्थ ऊ ।

Sharmila Khadka Dahal – Abritti Ko Canvas Ma

शर्मिला खड्का (दाहाल) – आवृत्तिको क्यानभासमा

कथाकार दिवाकर नेपालीज्यू, भर्खर एउटा पात्रसँग मेरो भेट भएको छ । ऊ मलाई हातमा समाएर जोडले तान्दै छ । हेरौँ कहाँ लान्छ ? मलाई थाहा छैन कहाँ लाँदै छ भन्ने कुरा । ऊ हष्ट पुष्ट यौवनले भरिपूर्ण भएको पच्चीस–छब्बीस वर्षको जवान ढिटो छ । उसँग म कहाँ दौडनु सक्छु र ? तर पनि उसले तानेपछि मरे छोड्नेवाला छैंन । त्यसैले हुत्तिदै, मुन्टिदै उसको पछि लाग्न बाध्य छु । यो पात्र अरूजस्तो होइन रहेछ । अरूको भावनाको, इच्छाको सम्मान नै नगर्ने ! कस्तो अव्यवहारिक केटो रहेछ ! उसले मलाई केही भन्ने मौका पनि दिएको छैन, हेरौँ मलाई कहाँ लादो रहेछ । म उसलाई पछ्याउँदै छु । अहिले मलाई अनौठो लागिरहेछ । मेरो कथायात्रामा कतिपय ठाउँमा मैले पात्रलाई पछ्याउनु पर्ने हुन्थ्यो तर अहिले त पात्रले नै मलाई जबरजस्ती तानेर लाँदै छ । मलाई अचम्म लाग्दै छ तर पनि म जाँदै छु । दिवाकर नेपालीज्यू, ल अब म त्यो ठाउँमा आइपुगेको छु, हेरौँ यो कस्तो ठाउँ रहेछ !

सन् २०१० को न्यु इयर इभ मनाइरहेको ठाउँ, नेपालको धेरै गाउँ मध्ये चाँडै नै सहरको रूपमा विकसित भएको सहर—इटहरी । न्यु इयर इभमा देशको प्रसिद्ध गायक गीत गाउन मस्त छ । मेरो पात्र मलाई लिएर ऊ प्रोग्रामको लागि भित्र छिरिसकेको छ । मैले वरिपरि नजर घुमाएँ । धेरै जसो ढिटाढिटी र युगल जोडी देखिन्थ्ये । केटाकेटी र बूढाबूढीको सङख्या कतै चामलमा विया मिसिएका हुनकि जस्ता थिए । इटहरीको चिन्तन चौतारी, कला र सँस्कृतिको अनुपम उदाहरण भएको रेष्टुरेन्ट । मौलिक र प्राकृतिक कलाकृतिले सजिएको विभिन्न जातजातिको सँस्कृति झल्कने नमूनाहरू सायद नेपालकै उत्कृष्ट कलाकृति हो यो । यो मनोरम दृश्य देखाउने मेरो पात्रप्रति म अनुगृहित थिएँ । रेष्टुरेन्ट पस्नुअघि नै यसको कलाको अनुपम प्रस्तुति ढोकामा बनाइएको थरुनीको विशाल मूर्तिले मलाई आकर्षित गरेको थियो । थारु समुदायको बाहुल्यता रहेको इटहरीमा यो मूर्ति थारु कलाको एउटा प्रतिनिधित्वको रूपमा उभिएको अद्भुत कला थियो । भित्रपस्नेबित्तिकै बाँसको चोयाँले बुनिएको ठूलो कछुवा अनि विभिन्न देवीदेवताको मूर्तिले मेरो आँखालाई लोभ्याएको थियो । यस कलाकृतिलाई धितमरुन्जेल हेरेर आँखालाई विश्राम दिइ सक्दा नसक्दा भित्रको रोमाञ्चक माहौलले मलाई तानिहाल्यो । उक्त पात्र मसँगै छ । हामी टेबुलमा बसिसकेका थियौँ । एकछिनपछि एउटी थारु जातकी जस्ती ठिटी टाइट जिन्स पाइन्ट र फूलवाहुला भएको भेष्ट लगाएर हाम्रै टेबलको मेच बसी । चिसो निकै बढेको थियो । तराईको मध्यहिउँदको जाडो मस्त जवानीमा थियो । तराईको चिसो नपत्याउदो हुन्छ मुटु नै छेडिनेजस्तो । अझ कार्यक्रम खुला मैदानमा गरिएको हुनाले टाउकोबाट चिसो पस्दा सियो रोपिएझैँ भएको थियो । अलिक पर आगो बालिएको थियो । तर त्यो धिपधिपे आगोले हामीलाई तताउनुको सट्टा हाम्रै तातो उधारोमा लिईरहे झैँ लाग्थ्यो । माहौल निकै तातिएको थियो । छेउछेउमा वियरका बोतलहरू लडिरहेका थिए । गायकसँगै गीत गाउने र उफ्रिनेको कुनै कमी थिएन । मलाई लाग्यो मेरो पात्रको उक्त ठिटीसँग पहिले नै चिनजान भएको हुनुपर्दछ, र त आएर यसरी बसेकी छे । अब दुवै जनाको वार्तालाप सुरु हुने अवस्थामा छ । मेरो पात्र भन्छ —

“मलाई कसरी देख्यौ ?”

“एजेन्टले देखाइ दियो । ”

“ए.. ऽ..ऽ. ” निकै लामो सास फेरेर ऊ रोकियो । यस अघि मेरो पात्र एउटा व्यक्तिसँग हात मिलाउदै गफ गरेको थियो । सायद उक्त व्यक्ति एजेन्ट थियो क्यार !

‘कस्तो एजेन्ट ? को एजेन्ट’ मेरो मस्तिष्कमा चिसोसँगै जिज्ञासा रोपियो । म उनीहरूको संवाद चोर कानले सुन्छु । उक्त केटी मलाई हेर्दै संकोच र लाज मानिरहेकी हुन्छे । म थाहा नपाएझैँ हुन्छु ।

मेरो पात्र भन्छ – “डराउनु पर्दैन उ मेरो कथाकार हो । उसले तिमीलाई केही हानी गर्दैन ।”

म उनीहरूको वार्तालाप नसुनेझैँ र नदेखेझैँ गर्छु । दर्शकहरू जोडजोडले ताली बजाउँदै उफ्रदै गरेका छन् । म उनीहरूको कतिपय वार्तालाप बुझ्दिनँ । बाहिर चिसो स्याँठ चलेझैँ मेरो मनमा धेरै उत्सुकताको स्याँठ चलिरहन्छ । तर पनि म सौभ्य र धैर्य बनेर सब हेरिरहेको छु — चिन्तन चौतारीको कलामय र चर्चित गायकको संगीतमय वातावरण । सायद युवायुवती युगल जोडीहरू सबै आफैलाई भुलेर आनन्द लिनमा ब्यस्त छन् । पुरानो वर्षको सबै दिक्कलाग्दा, कुरा बिर्सिएर नयाँ वर्षलाई रोमाञ्चकारी बनाउँदै स्वागत गर्न तल्लीन देखिन्थे । देशको राजनैतिक अवस्था कहाँ पुग्यो ? संविधानसभा बन्ला कि नबन्ला ? ठूला पार्टीहरूले कस्तो रणनीती खेल्ने हुन ? परराष्ट्र नीति कस्तो हुने हो ? कसैलाई कुनै मतलब नभएझै देखिन्थे । धेरैजसो जोडीमा देखिन्थे । कतिपय बिना जोडीका पनि देखिन्थे । जोडी हुनेहरू अरूका आँखा छलेर एक आपसमा अँगालोमा बाधिँदै चुम्बन साटासाट गर्दै थिए । मैले सोचे सायद नेपालमा पनि पश्चिमी सभ्यता भित्रिसकेछ । बिना भन्सार महसुल छिर्ने यस्ता कुरालाई कुनै कठिनाइ थिएन । कम्युनिष्ट शासन भएको चाइनाले त खुला नीति लिइसकेको अवस्थामा नेपालमा कुनै शासन नै नभएको ठाउँमा कुन भारी कुरा हो र ? यो त बर्ड फ्लुझैँ हावामा उडेर आइपुग्न सक्छ । अझ यति मात्र होइन भविष्यमा अरू कति खाले फ्लु भित्रिने हुन् कुनै अनुमान छैन । मैले विचारको धारो खोलेँ — फ्रायडको मनोविज्ञान अब पुरानो भर्सनको कम्प्युटरझैँ भइसक्यो । अब कसैले पनि यौनमनोविज्ञानलाई कुण्ठित पारेर बाँच्नु पर्दैन । अब यौनविज्ञानको नयाँ भर्सन आउनुपर्छ तर यो सिद्धान्त पनि आयतित नै हुनुपर्ने होला किनभने यताको सबै सिद्धान्तहरू खोलामा गीत गाएझैँ हुन् । ब्रान्डेडको अगाडि लोकलको उभिने के हुर्मत ? यो आधुनिक नेपाली उखानबाट मैले मेरो विचारको धारो बन्द गरेँ ।

सबैको हातहातमा मोबाइल छ । कोही जोडी नहुनेहरू आफ्नो जोडीलाई सम्झँदै यौनकुण्ठा मोबाइलबाट यसरी व्यक्त गर्दै थिए —

“डार्लिङ, आइ लभ यु !, आइ किस यु ! आइ मिस्ड यु मेरी मच ! ”

कोहीकोही लठ्ठारिँदै छेउछाउ किनारिँदै छन् । म यो सब थोक हेरिरहेको छु । मलाई एक्लै बसेको देखेर कतिपय आँखा मै यौन प्यास बुझाउँलाझैँ गरी हेदै छन् । कतिपय मलाइ हेर्दै भालेले पोथीको अगाडि पखेटा फिँजाएर भुनभुनाएझैँ भुनभुनाउँदै थिए । पुरुषहरू स्त्रीहरूलाई यौनवासनाको रूपमा मात्र किन हेर्छन ? यो भन्दा पर उनीहरूको सोचाइले सीमाना नाध्न सकेको नै छैन । म मनमनै उद्वेलित बन्छु । तर यहाँ त वातारणले पनि ठूलो भूमिका खेलेको छ । एउटा कथाको – प्रमुख नायकलेझैँ । जे होस उद्वेलित मनलाई नियन्त्रणमा लिन्छु । म त्यहाँ उपस्थित धेरै जसो स्त्रीहरूको लवाइ, हिँडाइ, बोलाइमा कामुकता पाउँछु । मलाई किन हो यो माहौल ठीक लागिरहेको थिएन । उठेर हिँडि जाउजस्तो लागिरहेको थियो । तर एक्लै कता जाने होला ? मलाई दिक्क लाग्यो । म त यहाँ पात्रसँग कथा लेख्न पो आएकी थिए त ! तर खोई विषयवस्तु ? पात्र आफ्नो प्रेमिकासँग गप्फिन मस्त छ । ऊ मलाई मेरो उपस्थितिको कुनै सरोकार नभएझैँ व्यवहार गरिरहेछ । अब मैले के कथा लेख्नु ? मैले सोचेकी थिए पात्रले मलाई यहा ल्याएर कुनै रोमाञ्चक कथा सुनाउने छ । तर अहिले उसको मुड नै अर्को छ । मैले पात्रलाई पुलुक्क हेरेँ । ऊ आफ्नी प्रेमिकासँग निकै घुलमिल भइसकेको थियो । टेबलमा केही खानेकुरा आएको थियो । मेरो पात्रले मलाई इशाराले खान अनुरोध ग¥यो । मैले पनि आँखा र हातको इशाराले जुसमात्र खाने संकेत गरे । कतै उसको प्रेमिकासँगको प्रेमिल वातावरणमा खलल पुग्ला भन्ने कुराले म सतर्क थिएँ । अहिले म मेरो पात्रको मनोविज्ञान बुझ्ने प्रयासमा थिएँ । ऊ रोमान्टिक मुड भएको कामुक पुरुष रहेछ । ऊ नयाँ–नयाँ ठाउँमा यस्तै केटीको खोजीमा हिँडदो रहेछ । म उनीहरूको वार्तालापलाई यसरी सारांशमा खिचेर जुम गरेर देखाउन चाहन्छु – मेरो पात्र लाहुरे परिवारमा जन्मिएको एकदमै पुलपुलिएको ठिटो रहेछ । ऊ भोगाविलास र आनन्दमा दिन बिताउने गर्दो रहेछ । बुवाको पेन्सन र घर भाँडाले घर खर्च गरेर अरू पैसा कहाँ फ्याकौ भन्ने अवस्था रहेछ उसको । साथीहरूसँग बाइकमा घुमफिर गरेर दिन बिताउनु उसको दैनिकी रहेछ । बाउआमाको करकापमा एउटा पिसिओ पसल खोलेको रहेछ । पिसिओ पसलमा दिनभर कोठामा बाधिएर बस्न उसलाई गारो भइसकेको थियो । उसले पिसिओ साथीको भरमा छोड्ने गर्न थाल्यो । पिसिओबाट कमाइ हुनुको बदला उल्टो घरबाट पैसा तिर्नु परेपछि बुवा आमाले पिसिओ पसल बन्द गर्न लगाएछन् । त्यसपछि उसको काम यस्तै नयाँ—नयाँ ठाउँमा नयाँ—नयाँ रेष्टुरेन्टमा नयाँ—नयाँ भेज, ननभेज चाख्तै हिँड्नु उसको आदत बसेको रहेछ । इटहरीको विराटनगर जाने र पश्चिम जाने राजमार्गमा दुई किनारमा यस्ता खालका रेष्टुरेन्टहरू संचालित थिए । त्यहाँ गाउँमा अभावमा तडपिएका सोह—सत्र वर्षका केटीहरू वेटरको रूपमा काम गर्दथे । सोझासिधा गाउँका अबोध बालिकाहरूलाई फकाइफुल्याइ पैसा र अन्य कुराको प्रलोभन देखाइ रेष्टुरेन्टका मालिकहरू रेष्टुरेन्ट चलाउँथे । यौन के हो भन्ने कुरा पनि नबुझेका ती बालिकाहरू कोही स्कुल पढ्दा पढ्दै बाबुआमाको आँखा छलेर साथीहरूको लहलहैमा आउने गर्दथे । दुई चार सयको लोभमा परेर अझ कति त एक छाक मासुभात खानको लागि आफ्नो अस्तित्व नै गुमाएर जाने गर्दथे । यौनले उन्मुक्त भएकाहरू उनीहरू लाई कसरी गुडिया नचाएझैँ नचाएर आफ्नो यौन तृप्ति लिन्थे भन्नेकुरा ती रेष्टुरेन्टका छेउछाउका घरवालाबाट मैले सुनेकी थिएँ । अझै पत्रपत्रिकाले यसबारे खुलेर लेख्ने गरेकोले पनि थाहा पाएकी थिएँ । त्यहाँ अश्लील कार्य कसरी गरिन्छ र केटीहरूको यौन शोषण होटल मालिक, एजेन्ट र ग्राहकले कसरी गर्छन भन्ने कुरा जिम्मेवार पत्रिकाहरूले लेख्ने गरेका पनि थिए । एकातिर ती केटीहरू लुकीछिपी यो पेशा अपनाउन बाध्य छन् भने अर्कोतिर ती होटल मालिक, एजेन्ट र ग्राहकहरू उनीहरूको विवशता र बाध्यताको भरपुर फाइदा उठाउन कटिबद्ध थिए । उनींहरू अपमानित र घृणित भएर बाँच्नु पर्दा उनीहरूको मानसिकता कस्तो होला भन्ने कुराको विश्लेषण गर्न मन लाग्यो मलाई ।

एकछिनपछि मेरो पात्रले भन्यो– ‘मनसरा’

मेरो कान चनाखो भयो । म छक्क परेँ । उक्त केटी त मेरो तराईकथा ‘पुनर्निणय’ कथाकी नायिका पात्र मनसरा पो रहिछे । ऊ अहिले यो पेशामा खुलेर लागेकी रहिछे । मैले उसलाई गहिरिएर हेरेँ । पक्कै ऊ मनसरा नै रहिछे । मलाई उसँग धेरैकुरा गर्न मन लाग्यो । मलाई सोध्न मन लाग्यो – ‘मनसरा ! तिमीलाई माया गर्छु भनेर तिम्रो अस्तित्व धनाढ्यको सामु लिलाम गर्ने तिम्रो प्रेमी बुधराम खोई ?’ उसलाई मैले पर्नुर्निणय कथामा यसरी प्रवेश गराएकी थिए“ —.. …..वसन्त ऋतुले उराठलाग्दो बनाएको तराईको परिवेश, खरले छाएका दुईचारवटा झोपडीहरू, सबै झोपडीबाट एकनासले धूवाँ आइरहेको छ ।

भर्खरै हुरीबतासले गोधुलि साँझसँगै बिदा लिएको आभास पाइन्छ त्यहाँ । घरका आँगन वरिपरि छरिएका सुकेका पातहरू नहल्लिँदा वातावरण शान्त र स्निग्ध छ भन्ने थाहा हु्न्छ । शहरको चहलपहलभन्दा निकै टाढा त्यस वस्तीमा आधुनिकताको कुनै सङ्केत पाइँदैन । जताततै गरिबी बाँचेको पाइन्छ , विवशता र बाध्यता हाँसेको पाइन्छ । मनसरा भारी पाइला लिएर घरभित्र पस्छे । उसको मन पनि सुकेका पातझैँ भौतारिएको थियो । अहिले शान्त भएको छ । उसले सोच्तै नसोचेको र कल्पना नै नगरेको कुरा भयो । आज उसलाई बैँसको हुरीले खोक्र्याएको छ, रित्याएको छ । घरभित्र उसका पाइलासँगै ठूलो साँझ भित्रिन्छ………

अनि यसरी अन्त्य गरेकी थिएँ– …….अचानक एक दिन उसको बाबु अन्तिम स्थितिमा आइपुग्छ । मनसरालाई उसको बाबुले ‘रोग या भुखसे मोरै से त जेन के भी जियैले ठीक’ भनेको कुरा कानमा गुन्जिरहन्छ । बाबुको असक्त र निसहाय अनुहारले मनसराको सङ्कल्पलाई चुनौती दिइरहेको आभाष हुन्छ । मनसरा बाबुको अगाडि हार खान्छे । आफ्नो सङ्कल्पलाई तोडिदिन्छे । उसले बाबुको जीवनको अगाडि आफ्नो अस्तित्वको आहुति दिन्छे । आमाको च्यातिएको धोतीले उसको अस्तित्वलाई नङ्गाइराखेको अनुभूति हुन्छ उसलाई । समाजको प्रत्येक व्यक्तिलाई ऊ नाङ्गो देख्छे । ऊ गरिबी र अभावका पर्दा च्यातेर समाजलाई देखाउन चाहन्छे । ऊ नङ्गाउन चाहन्छे समाजका ती वर्गलाई जो सम्पन्नताका पारदर्शी पहिरनमा आफ्नो इज्जत ढाक्न असफल प्रयास गरिरहेका हुन्छन् । ऊ बुधराम भएठाउ“ जान्छे , पुनः उस“ग विश्वास जोड्न ।

यो कथामा मनसराको कति दारुणीक कथा थियो । लाचार र विवश मनसराले बाँच्नको लागि यो पेशा अपनाउनु परेको थियो ।

मलाई केही बोल्न सकसक लागेको थियो । तर मेरो पात्रको त्यो रोमान्टिक मुड डिस्टर्व होला भनेर मैले केही भन्न सकिनँ । अहिले उनीहरू मच्चीमच्ची हाँस्दै गफ गर्दै थिए । अहिले मेरो हृदय कताकता, इष्याँ, आक्रोश र सहानुभूतिले ढकमक्क भएर भरिएर आयो । अहिले पनि केही बोल्न नसक्ने अवस्थामा थिएँ म । मनसराको त्यो निरीह र विवश आँखामा धेरै कुरा लेखिएको पाएँ मैले । तर मनसरा पहिलाकोभन्दा निकै परिपक्क र वयस्क देखिन्थी । सायद उसलाई यो पेशामा कामले नै परिपक्क बनाइसकेको हुनु पर्दछ । अहिले ऊ थारु लवजमा नेपाली भाषा राम्रोसँग बोल्न सक्ने भइसकेकी रहिछे । उसको बुवाको मृत्युपश्चात बाध्य भएर ऊ यो पेशामा लागेकी थिई । उसबेला कथा लेख्दा मनसराको निकै माया लागेको थियो मलाई । अहिले ऊ पेशेवर भइसकेपछि पनि उप्रति मेरो सहनुभूति पटक्कै घटेको थिएन । अभाव र गरिबीमा बाँचेको उसको जीवनले यो भन्दा बढी पाउने आशा पनि थिएन उसलाई । ऊ सँग जे थियो उसले त्यसकै सदुपयोग गरी । ऊ समाजमा आफूमात्र बाचेकी छैन धेरैलाई बचाएकी छे । समाजले तिरस्कार र घृणितरूपमा हेर्ने यस पेंशाका तमाम पेशेवरको प्रतिनिधि मनसराप्रति मेरो संवेदना मूल फुटेर बग्यो । आज यिनै पेशेवर नारीले समाजलाई यौन सन्तुलन राख्न मद्दत गरेका छन् । यदि यिनीहरूले यौनवाट विक्षिप्त बनेका पुरुषहरूलाई यौनतृप्ति नदिने हो भने समाजमा कति बलात्कार र हिंसाका घटनाहरू घटिसक्थ्यो । विदेशमा यही पेशामा लागेका नारीहरूले समाजमा आवाज उठाएर, अदालतको ढोका ढकढकाएर आफूलाई सम्मानित जीवन बाँच्न सरकारबाट कानून प्राप्त गरेका छन् । उनीहरू पेशामा लागेपनि स्वतन्त्ररूपले बाँच्न पाएका छन् । कतिपय एसियाली मुलुकले आफ्नो अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड नै वेश्यावृतिलाई मानेका छन् । तर हाम्रो देशमा मनसराजस्ता पेशामा लागेकाहरू समाजबाट अपमानित र तिरस्कृत मात्र नभई होटल, ग्राहक र एजेन्टबाट पनि ठगिँदै आएका छन् । उनीहरूको आवाज कसले उठाइ दिने ? मनसरा तिमीले उठ्नुपर्छ ! आफ्नो हक अधिकारका लागि लड्नु पर्छ ! तिमीले सम्मानित जीवन बाँच्न पाउनु पर्छ । तिम्रो साथमा छु म । तिम्रा धेरै कथाहरू मैले लेख्नु छ । मेरो घाँटी यिनै कुराले भरिपूर्ण भएर गाँठो अडकिएझैँ भयो । कहिले ओकलूँ यी कुरा ? मनसरालाई एक्लै पाएँ भने यी सबैकुरा भन्नेछु । तर कहिले ? अहिले ऊ मेरो पात्रसँग सम्पूर्ण पीडा भुलेर वर्तमानमा रमाउन तल्लीन छे । मैले उसलाई गहिरिएर हेरेँ । के मैले भनेका कुरा मनसरा बुझछे ? उसले यस्ता कुरा कसरी लिन्छे ? अशिक्षाको गुँइठाले उसलाई भित्रभित्र जलाइसकेको छ । उसका सोचाइले यी कुराको भार थाम्न सक्ला र ? मनमा अनेकौँ प्रश्नको चाङ थुप्रिदै गयो । यहीबेला मेरो पात्रले मलाई ‘जौ’ भन्ने इशारा ग¥यो । म उसको पछिपछि लागे । मलाई भित्रभित्रै नमीठो लागेर आयो । उसले मलाई किन यहाँ ल्याएको होला ? के देखाउन ल्याएको होला ? मनमा कैयौँ जिज्ञासा उम्रिए । म उसको पछिपछि थिएँ । ऊ मनसराको हात समाउदै हिँड्दै थियो । घरीघरी उनीहरू एकआपसमा टाँस्सिएर हिँड्थे । मलाई लाज लागेर आयो । मैले सोचे साँच्चै यो पात्र सारै बेसोमती रहेछ । मेरो अगाडि यस्तो केटीसँग आफ्नो उच्छङ्खता देखाइरहेछ । मेरा मनमा ऊप्रति पुरै नकरात्मक धारणाले डेरा जमायो । म आफू पनि यसरी आउँदा पछुतो मानिरहेकी थिएँ । उनीहरू गाला जोड्दै, हाँस्दै हिँड्दै थिए । मध्यरातमा सुनसानबाटोले पनि उनीहरूको पक्षमा वकालत गरेझैँ लाग्दथ्यो । म चुपचाप उनीहरूको पछिपछि हिँड्न बाध्य थिएँ । कार्यक्रम भएको ठाउँदेखि होटलसम्म आइपुग्न झण्डै सात मिनेट जति लाग्यो । उसले पहिला नै दुइवटा कोठा बुक गराइसकेको रहेछ । एउटा कोठाको चाबी उसले मलाई दियो । अर्को कोठामा मनसरालाई लिएर ऊ भित्र पस्यो । मलाई अनुमान लगाउन कुनै बेर भएन कि उसले आजको रात मनसरालाई बुक गरेको रहेछ भन्ने कुरा । झण्डै रातिको एक बज्न लागिसकेको थियो । मनसरासँग कुरा गर्ने मन थियो तर वातावरण अझै सहज भएन । म आफ्नो कोठामा नयाँ वर्षलाई स्वागत गर्दै नयाँ बिहानीको प्रतीक्षामा निन्द्रादेवीलाई अँगाल्न पुगेँ ।

बिहान चाडैँ उठेर हात मुख धोएर नित्यकर्म सकेँ । ‘अब मैले मेरो पात्रलाई मलाई यहाँ ल्याउनुको रहस्य सोध्नुपर्नेछ र मनसरासँग पनि कुरा गर्नुछ’ यति सोचेर म मेरो पात्रको कोठातिर लागेँ । तर अचम्म ! उसको कोठामा त चाबी झुण्डाइएको छ ! मैले मेनेजरसँग सोधपुछ गरेँ । मेरो पात्र र मनसराले एकबिहानै होटेल छोडेको खबर पाएपछि म एकाएक स्तब्धित र अचम्मित बन्न पुगेँ । अझ बढी अचम्म त उसले होटलको सबै खर्च मैले दिन्छु भनेर हिँडेको रहेछ ।

कथाकार दिवाकर नेपालीज्यु, म आफ्नै पात्रबाट ठगिएकी थिएँ । उसले मलाई जबरजस्ती ल्याएर अलपत्र पारेर कुनै प्रतिक्रिया पनि नजनाई हिँडेको थियो । कहिलेकाहीँ कस्तो अव्यवहारिक पात्र भेटिदो रहेछ । अझ भनू गलाको पासो हुँदा रहेछन् । के गर्ने ? त्यसपछि होटलको सम्पूर्ण बिल चुक्ता गरेँ । मन त्यसै खिन्न भयो । होटलको बाहिरको लबीमा तातो कफी पिउँदै यिनै कुरा सोचिरहेकी थिएँ । मैले अब के कथा लेख्नु ? पात्र र मनसरा नै छैनन् भने । मन त्यसै विचलित जस्तो भयो । केही समय रेष्ट गरेर घर फर्कने मनसायमा थिएँ म । एकछिनपछि एउटा वेटर आएर पत्रसहितको खाम दिएर गयो । पत्र मेरै नाममा थियो । खोलेर हेरेँ । पत्रभित्र लेखिएको थियो –

कथाकार अनमिकाज्यू

तपार्इँलाई मैले यहाँ यसरी छोडेर हिँड्दा निकै नरमाइलो मान्नु भयो होला । कस्तो फटाहा पात्र रहेछ भन्ने सोच्नु भयो होला । तर यथार्थ कुरा सबै मैले यस पत्रमा खोलेको छु । हो म लाहुरे परिवारको बिग्रेको केटो हुँ । हाम्रो लाहुरे समाजका धेरै छोराहरू साँच्चै बिग्रेका छन् । कतिपय दुव्र्यसनी पनि भएका छन् । हामीले बुवाआमाबाट जुन मार्गदर्शन पाउनु पथ्र्यो त्यो पाउन सकेनौ । त्यसैले हामीजस्ता धेरै युवाले बाटो बिरायौँ । हाम्रो बारेमा धेरैले यस्तै लेखेका छन् । यसमा हाम्रो कुनै गुनासो छैन । तर हामी भित्र पनि मानवीयता छ, संवेदना छ । मलाई कथा, कविता निकै मन पथ्र्यो। अहिले पनि मनपर्छ । एकदिन मैले तपाईको कथा ‘पुननिर्णय’ भन्ने कथा एउटा लोकल पत्रिकामा पढेँ । म निकै भावुक भएँ । त्यस कथाकी पात्र मनसराप्रति मलाई निकै सहानुभूति जागेर आएको थियो । म पनि रेष्टुरेन्ट जाने गर्दथे । म धनी बाबुको छोरा, धनको उन्मात्त भएर रेष्टुरेन्ट जान्थे भने गरिब परिवारकी मनसरा भोको पेटको लागि जान्थी । हामीबीच कति ठूलो दुरी थियो । तर पनि हाम्रो उद्देश्य रेस्टुरेन्ट जानु थियो । म यो कुराले निकै भावुक भए । एकदिन मनसरा सँग त भेटहोला नि भन्ने लागेको थियो ।

एक दिन एउटा रेष्टुरेन्टमा साथीहरूसँग गएको थिएँ । त्यहाँ एउटी नर्तकी नाच्तै थिई । धेरै युवाहरू उसलाई अश्लील शब्द प्रयोग गर्दै बेलाउँदै थिए । रोमाञ्चक गीतको ताल ऊ अझ उत्तेजित बन्दै नाच्तै थिई ।

उसको नृत्य सकिएपछि एकजना धनाढ्य जस्तो देखिने अर्धवैश पुरुषले उसलाई जबरजस्ती तानेर लान खोज्यो । यसरी कसैको इच्छा विपरीत काम गर्नु अपराध हो भन्ने मैले ठानेँ । मैले उक्त धनाढ्यलाई उक्त नर्तकीलाई छोड्न अनुरोध गरे । यो शरीरको व्यापार हो इच्छाले हुनुपर्छ जबरजस्ती होइन भनेर उसलाई सम्झाउन खोज्दा उ मसँग निकै कड्कियो । मैले पनि आफ्नो युवा फौलादी जोश देखाइदिए । ऊ हुत्तिएर पर पछारियो अरू आएर हामी दुवैलाई समाएर झगडालाई साम्य पार्न प्रयास गरे । त्यसदिनको कुरा त्यसै सकियो । साथीहरूले मलाई घर ल्याए । भोलिपल्ट म फेरि त्यो रेष्टुरेन्ट पुगेँ। हिजोको झगडामा मुछिएकी केटीसँग मेरो चिनजान भयो । उसँग मेरो गफ भयो । मलाई अचम्म लाग्यो, ऊ मनसरा रहिछे । त्यसपछि उप्रति मेरो मन संवेदनशीलता बढ्दै गयो । म दैनिक जसो रेष्टुरेन्ट जान थाले ।

मनसरा र मबीच प्रेम बसिसकेको थियो । मैले मनसरालाई विहेको प्रस्ताव राखेँ । उसले सजिलै स्वीकारी । तर हाम्रो बिहेलाई हाम्रा बुवाआमाले पटक्कै स्वीकार गर्ने छैनन् भन्ने कुरा हामीलाई विश्वास थियो । त्यसपछि हामी भागेर जाने योजना बनाउन थाल्यौँ । पोखरामा भएको मेरो एउटा साथीले मलाई होटलमा मेनेजरको काम दिने बचन पनि दिइसकेको छ । अपरिचित ठाउँमा हामीलाई दाम्पत्य जीवन बाँच्न पनि सजिलो हुनेछ भन्ने सोच्यौँ । तर हाम्रो यो कथा कसैले त पक्कै लेखिदिनुपर्छ भन्ने मैले सोचेँ । किनभने समाजले हामी दुवैको जीवनलाई नकरात्मक सोचाइ राखेका हुन्छन् । त्यसैले हाम्रो कथा लेखिदिन मैले तपाईँलाई जोर जबरजस्ती तानेर यहाँ सम्म ल्याए अनि यति धेरै दुख दिएँ । म क्षमा चाहन्छु मेरो गैरजिम्मेवार कार्यप्रति । तपाईँ मन र धन, दुवैकी धनी हुनुहुन्छ भन्ने सुनेको छु । तसर्थ तपाईँलाई होटलको बिल पनि चुक्ता गराउने बोझ दिएँ । पछि कुनै बेला म फर्काइदिनेछु । तपाईँलाई प्रत्यक्ष मैले मनसरालाई बिहे गरेको देखाउन पनि मैले यो सब गर्नुप¥यो । मलाई माफ गरिदिनुहोला ।

तपाईँलाई प्रत्यक्ष भेटेर यी सब कुरा गरेर जान मन थियो । तर उज्यालो भइसक्ता मेरो घर परिवारबाट मलाई थाहा पाएर लिन आउने सम्भावना भएकोले हामी यहाँबाट राम्रो उज्यालो नभइकन मोटरबाइकमा पोखरा जाँदै छौँ । मसँग पोखरासम्म पुग्ने खर्च छ । सकेसम्म मेरो यो कथा सार्वजनिक गरिदिनु होला । तपाईँले हामीलाई विश्वास गर्नु हुन्न की भनेर मनसराले मलाई प्रतिप्रश्न गरेकी थिई । त्यसैले मैले यहाँ उसको हस्ताक्षरमा केही कुरा लेख्न लगाएको छु ।

कथाकार अनामिकाज्यू, माथिका सबै कुरा सही हुन् । म तपार्इँकी पात्र मनसरा हुँ । आज मैले सुरेश जस्तो पवित्र र आर्दश हृदय भएको पुरुष पाएकी छु । हामीले सुखदुखमा सँगै मर्ने र सँगै बाँच्ने कसम खाएका छाँ । म धेरै खुसी छु । हाम्रो कथा सार्वजनिक गरिदिनु होला सबै पुरुषले सुरेशलेझैँ समाजमा नयाँ कथा लेखाउन म यही भन्न चाहन्छु र समाजले हामीलाई सम्मानित जीवन बाँच्न प्रेरित गरुन ।

तपाईँका पात्र

सुरेश+ मनसरा

पत्र पढिसकेपछि म अन्यमयस्क बनेँ । कुनै ठूलो गहिरो तलाउबाट एकाएक किनारमा आइपुगेँ । एकाएक भुइकुहिराले ढाकेको मेरो मनमा छर्लङ्ग भएर घाम लागेझैँ भयो । मेरो पात्रको नाम सुरेश रहेछ । कथाको विषयवस्तु उसको पत्रले नै छर्र्लङ्ग पारेको थियो । उसप्रतिको मेरो फोहरी धारणा सबै पखालिएर सफा भयो । ऊ कति महान र आदर्श पुरुष रहेछ । उसले मनसराजस्ती केटीलाई आफ्नी जीवनसाथी बनाएर समाजमा नया संदेश दिएको छ । मनसराको उज्वल भविष्यको दह्रो आधारशीला बनेको छ । अनि मनसराले पनि यस्तो घृणित कार्य त्यागी सुरेशलाई सुख दुखमा साथ दिने पवित्र निर्णय गरेकी छ ।

कथाकार दिवाकर नेपालीज्यू, मैले मेरा दुवै पात्रलाई उनीहरूको पवित्र भावनाको हृदयदेखि नै अभिवादन गरेँ र सफल दाम्पत्य जीवनको लागि शुभकामना पनि दिए । मैले सोचेँ यो कथा पक्कै सार्वजनिक हुनै पर्छ किनभने यो कथा समाजमा अनुकरणीय हुनेछ र समाजलाई नयाँ सन्देश पनि दिनेछ । यस्ता पात्रहरूलाई समाजले पक्कै सम्मानित जीवन बाँच्न प्रेरित गर्नेछ । मैले मनमनै उनीहरूलाई यो पनि आश्वसान दिए कि तिमीहरूको आर्दश जीवनको कथा समाजले आवृत्ति गरिरहनेछ प्रिय मनसरा . ..अनि….सुरेश…….. ।

Kusum Gyawali – Shalik Ko Mukhakriti (Nepali Laghu Katha)

कुसुम ज्ञवाली – शालिकको मुखाकृति (लघुकथा)

–“….उहाँ जस्तो महान निस्वार्थ नेताको अभाब सधै खट्कीरह्यो हाम्रो आन्दोलनमा” दिबंगत नेताको योगदान बारे नेताका सहकर्मी एकजना बृद्ध कार्यकर्ताले टिप्पणी गरे। साठीऔँ जन्मदिवशका अबसरमा आयोजित कार्यकर्मको थालनी गर्न प्रमुख अतिथि महासचिब कमरेड नआइपुगेको अबसरलाई उपयोग गर्दै सहभागीहरु आपसमा गफिँदै थिए।

आगामी आन्दोलनको दिशा, देशका भबिश्य, अर्थतन्त्र, बिश्व कलासाहित्यको झुकाव, दर्शन र मानव बिकासको इतिहास सम्मका सबै बिषय भएका यथेष्ट बहश सकिए पछि गफ केन्द्रित भयो नेताको शालिकको मुखाकृतिको बारेमा।
यस अघि कहिलै हेेक्का नगरेका एक जना कला समिक्षक कमरेडले मुखाकृतिको बारेमा यसो सम्म भने –“यस शालिकको भावानुभुति साँच्चीकै अनौठो छ। मैले यसवारे एउटा लेखनै लेख्ने तयारीमा छु। म यसबारे “रिसर्च” गरिराछु।”
– “बास्तवमा उहाँको अनुहारमा गहिरो बेदना छ। उहाँले महासचिबवाट राजीनामा गरेको त्यो उहाँको अन्तिम महाधिबेशनमा भएको अन्तरघातको पीडा प्रतिबिम्वित भएको छ, यस शालिकमा।” एक जना राजनैतिक बिश्लेषक पत्रकार कमरेडले अमिलो मुखाकृति पार्दै भने। त्यतिबेलाको गुटबन्दिको एक झलक तत्क्षण सम्झना पनि भयो उनलाई।
– “पार्टिमा बढ्दै गएको बुर्जुवा प्रबृत्तिले दिबंगत कमरेडलाइ ज्यादै पिरोलेको थियो। जुनकुरो शालिकमा प्रष्टसँग प्रतिबिम्बित भएको छ।” पार्टीमा अलि “हार्डलाइनर”का रुपमा चिनिने कमरेडले टिप्पणी गर्दै सम्पूर्ण समस्याको जरो पत्ता लगाए झै गजक्क परे।
– “त्यसो होइन कामरेड, यस शालिकमा त उहाँको उपप्रधानमन्त्री हुँदाखेरीको सुखद अनुभुति पो प्रतिबिम्वित छ।” अर्का “मनमा पाप नभएका” मानिने कमरेडले ठट्यौली पारामा भने।
– “पहिले यो शालिकको मुखाकृति हँसिलो थियो। पार्टिले चुनाबमा हारे पछि कमरेडको भड्किएको आत्माको कारण शालिकको अनुहारमा गहिरो पीडा देखिन थालिएको छ।” गलामा मुगा र “स्टोन”का माला लगाएका केन्द्रियस्तरका नेताले निधारमा गहीरा रेखाहरु पार्दै जिकिर गरे।

उक्त शालिक बनाउँदा भारतबाट आएका एकजना कलाकारको खेतालो भएर काम गरेको डकर्मी पनि आज त्यही उपस्थित थियो। कसिलो सङ्ग हात धेरैले मिलाए पनि उसलाइ कसैले चिनेनन्। उसले बिभिन्न कमरेडका शालिकको मुखाकृतिका बारेमा कुरा सुनेर मनमनै भन्यो – “मुला देशीले पैसा नदिए पछि झ्वाँक चलेर मैले विगारी द्या’थेँ। कुरै बर्ता नेताका।” ऊ मनमनै हाँस्यो।