Rabindra Nath Thakur – Divya Ras [From Geetanjali]

दिव्य रस
हे मेरा नाथ !
मेरो जीवन–पात्र सुधाले परिपूर्ण छ,
तिमी कुनले दिव्य रस पान गर्न चाहन्छौ ?
हे मेरा कवि ! के तिमी स्व–निर्मित संसार–प्रतिमा मेरा नयनमा
हेर्न चाहन्छौ ?
मेरा कर्ण–कुहरका नगीचमा मूक बसेर, आफैले कथेको गीतका दिव्य
स्वर सुन्न नै मन पर्छ, हो ?
तिम्रो सृष्टिले मेरो ह्दयमा सुन्दर शब्दका जाल बुनिरहेछ,
तिम्रो आनन्दमय प्रेम ती शब्दमा गीत भरिरहेछ, यही साधनले
मेरा गीत प्रस्फुटित हुन्छन् !
प्रेमवश तिमीले आङ्खनो सर्वसव मेरो ह्दयलाई अर्चना गरिदिन्छौ,
अनि आङ्खना सारा माधुर्यलाई मेरो अन्तरमा हेर्न चाहन्छौ ?
हे मेरा नाथ ! तिमी कुन दिव्य रस पान गर्न चाहन्छौ !

Rabindra Nath Thakur – Karunadhan [From Geetanjali]

हे करुणाधन ! मेरा ईश्वर ! मेरो ह्दय बाँझो भएको छ । कति
वर्षदेखि यहाँ बादल आएनन् । क्षितिजको नांगो रुप अति भयानक
भएको छ । कहिं पनि हलुङ्गो बाखल फैलिएको आँखाले देखिदैन ।
कहिले–काहि दुइ–चार थोपा पानी पर्ने लक्षणसम्म पनि देखिंदैन ।

यदि तिमीलाई मन लाग्छ भने मृत्यु झैं कालो डरलाग्दो आँधीबेहरी
चलाइदेऊ । ईश्वर ! यो निष्ठुर गर्मीले ह्दयलाई नैराश्य–चोटमा
छोपिरहेछ, यसकारण तिमीले तिम्रोमा बोलाऊ !

आफ्ना करुणाका सजल बादलका मनि निहुराइदेऊ ईश्वर ! जसरी
पिताका क्रोधपूर्ण आँखा देख्दा शिशुको रक्षा गर्नलाई माताले आफ्ना
सजल आँखा तल निहुराउँछिन् !

Dhruba Satya – Hamro Gharma Chor Pasyo

ध्रुवसत्य – हाम्रो घरमा चोर पस्यो

र सर्वोस्व लुटेर लग्यो
तर लगेन- हजुरबाको हुक्का ।

हजुरबाले पुराण सुनाउनु हुन्थ्यो
पुस्तौं पुरानो यो हुकका
चोरहरुले नै छाडेर गएका थिए रे
ती चोरहरु
जस्ले आकाश-तत्वबाट
Continue reading “Dhruba Satya – Hamro Gharma Chor Pasyo”

Seema Abhash – Ishwar Lai Sujhab

सीमा आभास – ईश्वरलाई सुझाव
(असोज मधुपर्क, २०६८)

पूर्खाले बनाएका छाना आगो जोरेका अँगेना
धान गहुँ फल्ने खेतका आली
आँगनदेखि पँधेरासम्म कोरिएका गल्ली
जति रिस उठे पनि नभत्काएस् ईश्वर !
ए ईश्वर ! तँलाई Continue reading “Seema Abhash – Ishwar Lai Sujhab”

Buddhi Moktan – Shahid Ko Laskar Ma Dekhen Timilai

बुद्धी मोक्तान – शहिदको लस्करमा देखे तिमीलाई

शरदको भाइटीकामा आउछु भन्थ्यौ,
निम्ताको पत्र लेखे तिमीलाई
मुक्तिको खातिर लड्छु भन्थ्यौ,
शहिदको लस्करमा देखे तिमीलाई ।

भाइटीका मेरो उज्यालो नै होस्,
आँशुको Continue reading “Buddhi Moktan – Shahid Ko Laskar Ma Dekhen Timilai”

Sagar Kafle – Mero Tesro Ankha

सागर काफ्ले – मेरो तेस्रो आँखा

मेरो तेस्रो आँखा
तिम्रो दुबै आँखाले देख्दैनन् होला

म नाचि रहेको छु, दौडिरहेको छु
तिमि अगाडिनै
मैले छोई सकेँ मनहरु, आत्माहरु

तिम्रो स्वचलित साधन सँग
म पसिनाबाट दौडने व्हिलचेयरले
बाजि मारेर भन्छु
तिमि स्वबलम्बि भन्दा
‘म’ एक इन्च पछाडि छैन

Context – International Day of Persons with Disabilities (December 3rd)

 

Rupesh Rai – Bishwa Maanchitra Ma Timro Gaaun

रुपेश राई – विश्व मानचित्रमा तिम्रो गाउँ

ग्लोबल अर्थमा गाउँहरू
उठेकै छैन रहेछन्!

अप्डेट् गर्न भूलेको हुनुपर्छ। या त!
सेटलाइटले नतानेको हुनुपर्छ। हाम्रा गाउँ।
धेरै विकास भएको छ,
भन्छ। ग्लोबल अर्थमा Continue reading “Rupesh Rai – Bishwa Maanchitra Ma Timro Gaaun”

Dr. Madhu Madhurya – Chilaune Ko Hango

मधु माधुर्य – चिलाउनेको हाँगो

पीडाको काउकुतीले लखतरान पारेकोबेला
एक क्वान्टम अट्टहास –
कानका पहरा-कन्दराहरुमा
सिम्फोनी “रेक्विएम” गुन्जिरहेछ …
पीडाले मातेको जीवन –
समयको विपरित दिशामा ढुन्मुनिरहेछ

अलपत्र छाडेर घडीलाई –
नाडीमा / बुर्जामा / भित्तामा
मान्छेदेखि भागिरहेछ
समय-
नयाँ-युगको प्रस्थानद्वारतिर !

छेउमा उभेर
एउटा रुख –
चुपचाप बाटो छेकिरहेछ :
हावाको झोक्कासँग कानेखुशी गर्दै
झार्दै सुकेका पातपतिंगर
घामको रापिलो अँगालोमा बाँधिएर
कहिले
जुनको सितल प्रेम-प्रकाश पिउंदै
कहिले
असिनाले चुटिएर
वा पानीले भिज्दै
हरेक ऋतु ऐजन ऐजन
हरेक बसन्त
बाक्लो सेतो फूल फुलिरहन्छ
नौलो हाँगा पलाई रहन्छ
हाँगामा –
गुँडछ
युगको सुर्केनी छ
आदिम क्रस छ…

फेदमा बसेर लेख्दैछु
यो कविता
माथिबाट शीत खसेर
तप तप
मेटिने गर्छन अक्षरहरु

माधुर्यमा डुबेर अनुभूति
जब म मर्छु रित्तिएर
कविता बाँच्छ
र मौनताभित्र म बौरन थाल्दछु …

पूर्णविरामहरुको लाम लागेर
म अनन्त छिचोल्छु :
यो मौनता –
अस्तित्वप्रतिको
औपचारिक अस्वीकृति वा विद्रोह !

इतिहासको रुप –
गुम्सिएर विचारहरुको खोरमा
अमूर्त जीवन-कला बनेर
आँखामा बिझेको बेला पनि
देख्दैछु :
पैसाको दन्त्यकथा
यो सुन्दर शहर –
नमिठो हार मान्छेको !
पातलो / सफेद विगुतिभित्रको
राता-राता आगाका विउहरु
एक निमेष घर्षण –
आँखाहरुको / स्पर्शहरुको
प्रेम सल्किरहेको
जीवनको नाममा बाँचिरहेको
एउटा विवसताभित्र –
मृत्यु सहज भएको भए
किन बाँचिरहन्थे
स्वास-प्रस्वासको अभिनयमा
हजारौं अथकित सुस्केराहरु !
अर्थात्, जिजीविषाको डिजिटल क्लोनिंग
युगको साझा गोबरमा लत्पतिदै
कोलोराडोको किरा झैँ –
अजम्बरी परजीवी हामी
जति नै विष थपेपनि
कोकाकोला युद्ध र कलहको
स्याउँस्याउँ उम्रिरहने
उम्रिरहने स्याउँस्याउँ
जुझिरहन्छन् मनहरु
बरु अतितको बुमेरांग झरेर सत्ययुगको
मेरो छातीमा गिरेहुन्थ्यो
फैलाउंदै स्वतन्त्रताको नैसर्गिक विकिरण
म जीवनको क्वान्टम बाँच्न चाहन्छु …

स्वतन्त्रता –
अवशेषहरुमा अनुभूतिको कतै
डाईनासोरहरुको हाड्खुर फेलापरे हुन्थ्यो
डार्विन रमाउन चाहन्छु
‘इ बराबर एम सी स्क्वाएर’ को सुत्रबाहिर

उन्मुक्तिबिना –
मान्छेको घोषणा
युगीन धोका हो धोका !
मान्छे छ भने अस्तित्वमा
उसको किन उपासना गर्दैन ‘भगवान” ?

‘भगवान’ले आँक्न नसक्ने हिंसा
मानिसलाई कति सरल छ –
उसकै छोरो मारेर प्रदर्शन गर्यौं….
भगवान र मान्छेको अन्तरसम्बन्ध
अन्डा र कुखुराविचको सत्य- विवादभन्दा
अलिबढी केहि हो
शरमबाहिर –
सीता-साँहिली अक्षरसँग
मान्छेको
सम्भोग
अक्षरको
मान्छेसँग
सिर्जना जन्माउने ‘सामान्य अभ्यास’ हो फगत
र बिर्सेर त्यो
अक्षर मै खुर्मुरिन्छौँ, चोंइटिन्छौँ

जीवन => मृत्यु => जीवन …
पुनरावृत्तिको शृंखलामा
खोइ स्वतन्त्रता कहानिर छ ?
चाहनाको क्वान्टमभित्र भौंतारिंदा भौंतारिदै
कानूनको खोरमा थन्क्याएर स्वतन्त्रता
जीवन पश्चिम ओर्लिरहेको हुन्छ !

उन्मुक्ति सम्भावनाका जराहरुमा
यसरी बन्धनहरुको धमिरो लागिसकेपछि
बाँकि रह्यो मात्र भावना …
र अथाह अन्तर-उत्तेजनाले
चिलाइ रहेछ
चिलाउनेको हाँगो
चिलाइ रहेछ …!!!

Gayatri Bista – Sangharsha Ko Maidan

गायत्री विष्ट – सङ्घर्षको मैदान

नीलो आकाशमा
मडारिरहन्छन् काला बादल
युद्ध चर्किरहन्छ घनघोर ।
शुभ्र भाष्कर
चिरेर बादलको छाती
धर्तीलाई न्यानो पार्दछ
आभा छर्दछ मृत्तिका कणकणमा ।
सङ्घर्षमा उत्रनेहरूका लागि
प्रेरणा यही होइन र ?
पाइला पाइलामा कहाँ छ र ?
नीलकाँडाहरू नबिझेका
चसचस नदुखेको
कहाँ छ र घाइते मुटु ?
बग्रेल्ती छेपाराहरू मौलाएको यो युगमा
साङ्घातिक आक्रमण कहाँ हुँदैन र ?
मर्दैनन् विचारका रक्तवीजहरू
क्रूर नङ्ग्राले कोपरिएर घाइते हुँदैमा ।
असमानताको गहिरो खाडलमा
दारुण व्यथा बोकेर रुमलिनेहरूको माझ
समानताको प्रज्वलित दीप बालेर
विचारका रुक्तवीजहरू
ज्वालामुखीजस्तै विष्पोट हुन्छन्
ज्ञानका ज्योति छरेर ।
सर्वत्र गिद्देदृष्टि फैलिएको
एक्काइसौं शताब्दीको पूर्व सन्ध्यामा
यात्रामा आफूलाई बन्धकी नराखी
को सामेल हुन सक्यो ?
षड्यन्त्रको वैशाखी टेक्नुपर्ने बाध्यता
निरन्तर कायम रहन सक्दैन
पक्षघातको जालो बुन्नेहरूलाई के थाहा ?
जिन्दगीले क्रूरता फुटाल्छ भनेर ।

Tanka Subba – Akash Manchhe Ra Bwansa Haru

टंक सुब्बा – आकास मान्छे र व्वासाहरु

मौन मौन आकास
हुडुलिएर कालो बादलसंग
रोइरहेथ्यो परिवेशको माथि- माथि
थाहा थिएन कसैलाई
के भएको हो कुन्नी
रिसाएको हो कि बादल ?
भन्नेहरु भन्थे
यहाको रीत हो भनेर
व्यस्ततामा हराएका
मान्छेहरु
पर…… जंगलमा
धारिलो नड्ग्रा फिजाएर
खित्का छोड्दै थिए
हुचिलहरु
तल…….चौरभरि
त“छाड मछाड गर्दै
लुछाचुडिमा मस्त थिए
व्वासाहरु
अमुक थिए दर्शकहरु
हेर्दै सन्त्राशमय दृश्यहरु ।

Kabita Thapa – Jiwan Ma Sajiwata (Geet)

कविता थापा – जिवनमा सजिवता (गीत)

हिउँ भइ हिमालमा सुन्दरता भर्छौ
पग्लिदै शिखरदेखि सागरमा झर्छौ

रविको न्यानोपनमा माथि उड्छौ
पानी तिमी बादलभै आकाश छुन्छौ

पवनसित बहँदै शितलता छर्छौ
कल्पनामा रङ्गीन तरङ्ग कोर्छौ

विशाल धरतीमा वृष्टि बनि आउँछौ
जिवनमा सधैँ सजिवता ल्याउँछौ

क्यालिफोर्निया

Sarita Tiwari – Phool Haru

सरिता तिवारी – फूलहरु

१.
निला, पहेंला फूलहरु
गुलावी फूलहरु
सेता,राता फूलहरु
आहा !
कसरी खेलिरहेका छन्
फूलहरुको प्रदेशमा-अनेकथरी फूलहरु

मलाई
फूलहरुले एक्कै स्वरमा
आत्मसम्मानका गीतहरु गाएको मन पर्छ
माफ गर
म फूलहरुलाई सौन्दर्यका निधि मात्रै मान्न सक्दिनँ
मलाई
फूलहरुले
आफ्नै काँधमा युग बोकेर हिँडेको मन पर्छ
मलाई
फूलहरुले
सगौरव विजय जुलुस निकालेको मन पर्छ

तर
तिमीले देख्यौ/देखेनौ ?
आज पनि
मान्छेको हाटबजारमा
हतार-हतार बेचिंदै थिए
अंगालाभरि फूलहरु

तिमीले देख्नेछौ
मेरा आफन्त फूलहरु
भोलि बिहान
मान्छेका अतिदुर्गन्धित गल्लीहरुमा
अर्धमुर्छित
बेवारिसे आवस्थामा फ्याँकिनेछ्न

२.
मैले बडो आदरसाथ
फूलहरुलाई
उठाएर राखेकी छु
आस्थाको उच्चतम् पहाडमाथि
र नाम दिएकी छु –
‘आमा’

आहा !
कसरी खेलिरहेका छन्
फूलहरुको देशमा
अनेकथरी फूलहरु

२०५६ / १ / १०

Bhupendra Mahat – Arab Ko Taato Gham Ma (Nepali Gajal)

भुपेन्द्र महत – अरबको तातो घाममा

अरबको तातो घाममा तिम्रो मान्छे ढल्यो भन्दिनु
तिम्रै नाम जप्दा जप्दै उस्को श्वास चल्यो भन्दिनु ।

पूर्णिमाको जुन जस्तै तिम्रो रुप सजाउछु भन्दै
सुन टिप्न गाको मान्छे Continue reading “Bhupendra Mahat – Arab Ko Taato Gham Ma (Nepali Gajal)”

Karuna Ghimire – Phool Ra Jindagi

करुणा घिमिरे – फूल र जिन्दगी
(नेपाल साप्ताहिक, अंक ४००)

आखिर
फूल पनि त
झर्नकै लागि फुल्ने हो ।

कसले भन्यो
फूल ओइलिँदैन भनेर
बोटभरकिा काँडासँग
सम्झौता गरेर पनि
सायद
दुख्नै जान्दैन फूल ।

फूल फुल्दै जाँदा
फूल ओइलिँदै जाँदा
फूल झर्दै जाँदा
यस्तो लाग्छ
आखिर
फूलको सुन्दरताजस्तै
जिन्दगी पनि त
झर्ने न हो एकदिन ।

Ram Binaya – Naya Barsha Ka Mat Haru

राम विनय – नया वर्षका मतहरू
(मधुपर्क २०६६ जेठ)

खोज्दै गन्तव्य शिखर
बाढी मानिसको उर्लियो
पहाड मैदानको सङ्गममा
लागेको दाग मेटाउन
निणर्ायक आवाज बजि्रयो ।
शान्त नदी विश्वासको प्रवाहमा ।
ढोकाको ताला खोल्न समयको
हात हातमा सााचो लिएर
अनौठो गर्जन गर्दै
हुरी बतासले तुवालो पन्साउदै
चम्किला आवाज चम्कियो
गतिमान आस्थाको लहरामा ।
विगतका विश्वासघाती पर्खाल भत्काउदै
विवेकशील वर्तमान रोप्दै
भरपुर भविष्यको प्राण उमार्दै
नीलो आकाशमा गहिरिएर
रातो घाममा फैलिएर
अपेक्षाको हिमाल उठ्यो
विचारपूर्ण दूर दृष्टिमा ।
नव पल्लव चल्लाहरू
बाजको गाजाइमा पर्ला कि !
सफा स्वाभिमानी स्वरहरू
ब्वाासाको खेलको गोटी बन्ला कि !
चिन्तित छन् निणर्ायक मनहरू ।
त्यसैले दलबहादुर !
नीलो आकाशमा परेवा उडाउ-उन्मुक्त !
रातो घामको पाइला माथिमाथि उठाउ
भन्दैछन् नया वर्षका मतहरू ।

Basudev Dhakal – Jeevan Ko Paribhasha

वासुदेव ढकाल – जीवनको परिभाषा
(मधुपर्क मंसिर, २०६७)

जीवनको परिभाषा
तिम्रो अलग छ, मेरो अलग छ ।
भोगाई फरक भएर होला
अनुभव र अनुभूतिका
व्यथा अलग छ ।

आकाङ्क्षाको सीमारेखा
सबको बढ्दो छ ।
प्राप्तिको Continue reading “Basudev Dhakal – Jeevan Ko Paribhasha”

Rajab – Marx Ko Khushi

कमरेड
मलाई नै पछाडि छाडेर
मेरो नाममा धेरै अगाडि बढेछौ
र यत्ति धेरै जग्गा–जमीन
घर घडेरी
टिभी, डेक, फ्रिज, जर्मन कार
शेयर, व्यापार, ठेक्का, पट्टा
सत्तामा गएपिच्छे जोडेछौ,
मलाई चाहिँ जे भएपनि
आफ्नू Continue reading “Rajab – Marx Ko Khushi”

Bhoj Raj Neupane – Rastraghaati

भोजराज न्यौपाने – राष्टघाती

म आजदेखि
राष्टघाती बने ।

अमेरिका जाने
स्वप्नस्मृतिले गाँजिएर
पराईभूमिको सुन्दर सपनामा डुव्दै
डीभी भर्न लाम लागिरहेको बेला
मैले आफ्नै देशलाई धिक्कारें ।

साँच्चै म किन आफ्नो जन्मभूमि छाडेर
विदेशिन खोजें ?
सानो घरवारी
बृद्ध बाबु आमा
मायालु जीवनसाथी
र फूलजस्तै छोराछोरी छाडेर
किन जान लागें म त्यो परदेश ….?

उद्यमी बन्छु भन्दा, ऋण पत्याउँदैन बैंक
किसान बन्न हतोत्साही बनाउँछ सरकार
शीप सिकाउन छाडेर, विदेश जान सल्लाह दिन्छन् प्राद्यापक
विदेशमा पसिना बगाउ भन्छ नेता
तस्करी गर्न छुट दिन्छ कर प्रशासन
घुस लिएर अपराधी छुटाउँछ प्रहरी
कर तिर्नेलाई कालोबजारी देख्छ कर्मचारी
पढाउन छाडेर पार्टीको काममा हिंड्छ शिक्षक
पैसाकालागि अपराधीसंगै मिल्छ वकिल
पैसाकै लागि सद्दे हातपनि ब्यान्डेज गर्छ डाक्टर
विद्यालय बनाउने बजेटले मन्दीर बनाउँछन् गाउँले
बाटो मिचेर घर बनाउँछ छिमेकी
नदीमा ढल हाल्ने सल्लाह दिन्छ इन्जिनियर
पेसेवर अपराधी गुहारेर चुनाव जित्छ नेता
अब म कसरी टुलुटुलु हेरेर बसौं यो दुर्दशा ?

आफ्नै आँखा अगाडि
आफैंले छानेको मान्छे
खराब भैदिदा म उसलाई औंलो ठड्याउनपनि नसक्ने भएछु ।
त्यस्तै खराबहरुले छानेकाहरुसंग
कसरी उभ्याउन सक्छु र म आफूलाई ?

यस्तो देशमा मैले
आफूलाई कसरी सुरक्षित बनाउन सक्छु ?
मनमनै आफैंलाई
भगाउन मन लाग्छ मलाई मेरै आफ्नो आँखाबाट ।
सबै सबै कुदृष्टिहरुबाट बच्न
किनकी मजस्तै राष्टघाती बन्नु नपरोस मेरा सन्ततिले ।

Hari Govinda Luitel – Mero Saathi Baikunthe [Nepali Bal Kabita]

हल्ला गर्छ असाध्यै
मेरो साथी बैकुण्ठे
चकचक गर्छ असाध्यै
मेरो साथी बैकुण्ठे

पढ्न पनि मान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे
लेख्न पनि मान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे

आमालाई नि टेर्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे
बाबालाई नि टेर्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे

मिली खेल्न जान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे
बाँडी खान जान्दैन
मेरो साथी बैकुण्ठे

एकलकाँटे बैकुण्ठे
घोसेमुण्टे बैकुण्ठे
असाध्यै नै नजाती
मेरो साथी बैकुण्ठे !

Prakash Sayami – Ke Magchhu Ra Timi Sita [Gajal]

के माग्छु र तिमीसित घामपानी सिवाय
के नै दिन सक्छौ अनिँदो बिहानी सिवाय
मेरो कसम तिम्रा निम्ति कति जुठो भो
चोखो त क्यै छैन तिम्रो जवानी सिवाय
नबुझाउ पहेली मनको म बुझ्दिन खै
स्पष्ट त क्यै भएन उही बानी सिवाय
सपना देख्छु रंगीविरंगी मन त त्यै हो
बदल्छु सारा चीज त्यै सिरानी सिवाय
भित्ताको तस्वीरले रगतको रंग भन्छ
के नै भन्ला शहीदको कहानी सिवाय
यै जीवन काल कोठरी भो नानू
जिन्दगी क्यै हैन पुरानो बानी सिवाय