Biplav Pratik – Saamanjasya

बिप्लव प्रतिक – सामञ्जस्य

तोते बोल्थेँ, दौडिँदै केराघारीलाई अँगाल्थेँ
भोगटेका रूख चढ्थेँ, खस्थेँ
र सूर्योदय हुनेबित्तिकै बाबा र आमाको वात्सल्यबाट
फुस्किएर आँगनमा र्झर्थें
घर फर्किंदै गरेका चराचुरुङ्गीका बथान
धानखेतमा बसेर हेर्दाहेर्दै सुर्य अस्त हुन्थ्यो ।
दौँतरीहरू हुन्थे, तिलौरी हुन्थ्यो
दसैँमा टीका अनि फेरि द्यौसी र झरिझरिे हुन्थ्यो
त्यो शैशव थियो ।

कुनै मोह थिएन, उमङ्गबाहेक
कुनै त्रास थिएन, परम्पराको बाहेक
हो, मोह थियो र त्रास पनि थियो
शैशव थियो त्यो ।

आज म हुर्किएको छु
मोह र त्रास पनि हुर्किएको छ
नयाँ रूप छ र त्यसको रङ्ग फैलिएको छ ।
अब म आरुबारीमा आरु चोर्न जान सक्तिनँ
अब म स्कुल जान र त्यहाँबाट बीचमै कक्षा छाडेर भाग्न सक्तिनँ
तर, खुसीहरू चोर्न सक्छु
आफ्नो महत्वाकाङ्क्षाको धनुषले
कसैको बलि दिन सक्छु
औँलाहरूको डरले म आफैँबाट
भाग्न सक्छु
म कर्तव्यबाट भाग्न सक्छु, म बाटो बिराउन सक्छु
हो, पक्का हो !
मोह पनि हुर्किएको छ
त्रास पनि हुर्किएको छ
केही बदलिएको छैन
केवल दृष्टि बदलिएको छ
परिभाषाहरू बदलिएका छन्
केवल यत्ति हो कि
कट्टु लगाएर सिँगान पुछ्दै
नाङ्गा खुट्टा, धुस्रैफुस्रै
कसैले देख्छ कि भनेर पल्याकपुलुक हेर्दै
अब म आरुबारीमा आरु चोर्न जान सक्तिनँ ।

घट्टेकुलो, २ नोभेम्बर १९९२

Bibash Bipra – Jindagi Ta Kavya Po Bhai Sakechha

बिबश बिप्र – जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ

कहाँ ! अब जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
पत्रेफूलको जस्तो खस्दैछन
जिन्दगीका पातहरु पनि एक-एक गरि
माटोमा-
पानीमा-

फुर्र उड़दाछन् हावामा
यसरि फैलदोछ जिन्दगीको चाहत
जसरि किरणहरु ।

जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
मान्छेका हात-हातमा
झोला, सिरानी,डेस्क र टेबुलमा
पढ्दा पढ्दै छोडेका,
या
मयुरको प्वाखको साँध हालेर
बन्द गरिएका – पुस्तकहरुजस्तै ।

मान्छेहरु, कि अब आधा जिन्दगी बाचिसके l
अथवा- ब्लान्केट ओढेर यो जाडोमा – पढीरहेछन
जिन्दगीको किताब-चिया-कफीको सुरुपसंगै
वा प्रेमिकाको टाउको सुमसुम्याईसंगै
वा कान्तिपुर डायरीसंगै
वा आमाहरुले गाउने हरि भजनसंगै
आदि-
इत्यादि !

हो अबको आधा जिन्दगी – काब्य नै रहिरहनुपर्छ
जसरि – उपन्याशका पानाबाट
भुरुरु….
अक्षरउडेर मगज भित्र पस्छन
ठिक त्यसरी नै – मान्छेहरु बाच्ने साम्राज्यमा बास बस्नुपर्छ – उपन्याश, गीत, कथा, कविता र निबन्धका अक्षरहरुले ।
ता कि ? फुलले फुलको सुगन्ध पढ्न सकोस
काँढाले फुलको सुगन्ध बुझ्न सकोस
हो ! त्यो बुझाइमा मान्छेहरुले लिन सकुन
बाँकी आधा जिन्दगीको काब्य मन्त्र
अथवा – जीवन ।

अब जिन्दगी त काब्य पो भैसकेछ
पत्रेफूलको जस्तो खस्दैछन
जिन्दगीका पातहरु पनि एक-एक गरि
माटोमा-
पानीमा-

फुर्र उड़दाछन् हावामा
यसरि फैलदोछ जिन्दगीको चाहत
जसरि किरणहरु ।

Momila – Manchhe Ko Bhagawan

मोमिला – मान्छेको भगवान

मान्छेले बनाएको मन्दिर
मन्दिरभित्रको देवता
मान्छे उसैसँग डराउँछ ।

युग पगालेर
मान्छेले स्थापन गरेको आस्था
उही ईश्वरका अगाडि
मान्छे अपराध गर्छ ।

कहिले बेमौसममा अपराधबोध गरेर
मान्छे नै मान्छे बन्छ
कहिले अपराध नदोहोर्‍याएर मान्छे
मान्छेकै भगवान् बन्छ ।

Hom Bahadur Chhetri – Hijaaja Kunni Ke Bhayechha

होमबहादुर छेत्री – हिजाज कुन्नि के भएछ

मनको रथमा
कृष्णलाई सारथी बनाएर
महाभारतको युद्ध लड्नेहरु भन्दा धेरै छन्
मसानघाटका मृतात्माहरु

मुटुको झ्याल बन्द छ
आँखामा पट्टि छ गान्धारी जस्तै
धिर्तराष्ट्र Continue reading “Hom Bahadur Chhetri – Hijaaja Kunni Ke Bhayechha”

Biplav Pratik – Bado Amurta Katha Chha Yo

बिप्लव प्रतिक – बडो अमुर्त कथा छ यो

(बडो अमूर्त कथा छ यो)
जन्म जसरी एउटा सन्जोग
मृत्यु पनि एउटा सन्जोग
सन्जोगकै जिन्दगी जिउनुपर्ने बाध्यतामा
हरेक मानव पिल्सिएर रोगी भए तापनि
स्वस्थ भएको अभिनय गरिरहेछ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)

जुन दिन मान्छेले सन्जोगसँग विजय प्राप्त गर्नेछ
त्यही दिन विनाश सुरु हुनेछ
र सृष्टिले विश्राम लिनेछ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)

सन्जोग कसैलाई साह्रै सुखदायी हुन्छ
सन्जोग कसैलाई साह्रै दुःखदायी हुन्छ
त्यही सन्जोग तिमी भोगिरहेछौ
त्यही सन्जोग म भोगिरहेछु
त्यही सन्जोग हामी भोगिरहेछौँ
(बडो अमूर्त कथा छ यो)

नयाँसडक, २९ सेप्टेम्बर १९८७

Homnath Pathak – Matribhumi

होमनाथ पाठक – मातृभूमि

मातृभूमि तिम्रो लागि सहिद पनि बन्न सक्छु
तिमीलाई चिनाउन प्रयोग होऊन् मेरा ज्ञान चक्षु

मेरा कर्महरू खुसी पारुन मातृभूमि तिमीलाई
पहरेदार बन्न सकूँ, सुख दिन सकूँ नेपालीलाई

माटो Continue reading “Homnath Pathak – Matribhumi”

Narayan Adhikari – Geet Gayera Matrai Kahan Pugchha

नारायण अधिकारी – अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

सूर्यको प्रकाशलाई बेमौसममै बादलले
कैयौं दिन अबरोध गरेपछि
जून अथवा जुनकीरीको पुच्छ्रे बत्तीले
अब अन्धकारमा
बाटो देखाउने बेला गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

सडक, कुना, सार्वजनिक स्थल वा घरहरुमै
बम र बन्दुकले मारामारका खेलहरु चल्न थालेपछि
कपर्दी र टोपी लुकाइका खेलहरुले
मान्छे-मान्छेका बीचमा
सद्भाव जगाउने दिन गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

अन्तर्राराष्ट्रिय सीमानाहरु एकपछि अर्को गर्दै
मानेभन्ज्याँङ्ग, मेची, सुस्ता र कालापानी हुँदै देशभित्र पसेपछि
सडक आन्दोलन, गोष्ठी वा सेमिनार धाएर
आफ्नै देशभित्र ढुक्कले गर्व गर्ने
स्वाभिमानी शीरहरु! विश्राम गर्ने दिनहरु गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

अकारण द्वन्द्व र अभिमानले
राष्ट्रिय अखण्डता, धार्मिक सामाजिक र जातीय विविधताको
देशीय एकता, अस्मिता र पहिचान
दूतावासका कोठीहरुमा बेचिन थालेपछि
नेपाली हुँ भन्ने स्वाभिमानै गइसक्यो ।

अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !

Deependra KC – Bhot Ko Kheti

आफैले पालेको
आफैले फालेको
उत्पादन हराएको वीज,
उठाउन लगाएर आफैले
चलाउन लगाएर आफैले
अह्राउछन आफनैलाई
भोटको खेती लगाउन आफनैमा
मलजल गरेर कृतिम सिजनमा
हुर्काउछन त्रासका हातले आफनै बन्धनमा
फलेपछि फसल,
निमोठेर फेरि
पूरा गर्न आफनो स्वार्थलाई
वा
भत्काउन अरुको योजनालाई
छप्काउंछन त्यही खेती
अनाहकमा,
परिचालन गरेर
आज्ञाकारी खेतालाहरु
डुलाउंछन फाण्टहरुमा फेरि
विविध नामका वीउहरु खोज्नलाई
विविधखाले भोटकैं खेतीहरुका लागि।

B J Bantawa Rai – Samarpan

बि. जे. बान्तवा राई  – समर्पण

तिम्रो मुस्कान स्वच्छ अनि मिठो
तिम्रो माया गाढा अनि अमृतरुपी
म हरेक तिम्रो जादुमा हराईरहन्छु
तिम्रो सम्पुर्ण अनुभुतीका स्पनदनहरुमा पाईरहन्छु

हरेक प्रभात तिमीलाई सम्झेर उठ्ने गर्छु
हरेक रातको निदरीमा तिमीलाई देख्ने गर्छु
अनी मलाई लाग्छ तिम्रै बाहुपासमा छु
मलाई लाग्छ तिम्रो हरेक स्वासमा छु

मलाई यस्तो महसुस पहिलो चोटी भयो
तिम्रै तस्बिर मेरो वरिपरि घुमिरह्यो,
अनी त मैले मेरो स्वास-प्रस्वास सुम्पीदिएँ
उप्रान्त मेरो जिबन तिम्रै नाम गरिदिएँ

Mithila Pyakurel – Euta Tara

मिथिला प्याकुरेल – एउटा तारा
(Source: Himal Khabar)

एउटा तारा मलाई आकाशबाट हेर्छ राति173राति
नआउञ्जेल भानु प्यारा मलाई आकाशबाट हेर्छ रातिराति

मन हुँदो हो उसको पनि सँगै बस्न प्रीतले कस्न
तर ऊ Continue reading “Mithila Pyakurel – Euta Tara”

Sushmita Nepal – Kavita Ko Ghar

सुश्मिता नेपाल – कविताको घर

पहाडका चुचुराहरुलाई जग हालेर
ढुकढुकीलाई ढोका बनाएर
सप्तरङ्गी इन्द्रेनीलाई दलिन हालेर
हावाका झोक्काहरुलाई गाह्रो बनाएर
आकाशको छानो हालेर
बादलका बुट्टाहरुलाई आँखीभ्याल बनाएर
एउटा सानो कविताघरको
निर्माण गर्न लाग्दै छु

सानो कविताको घरमा
जून–ताराहरुको पिलपिल बत्ती
बोल्न चाहान्छु
बिहानीको सूर्यको किरण
अँजुलीमा उठाएर
मनको दैलो पोत्न चाहान्छु

जीवनको गोरेटोमा नै अल्झेका
आँखाहरुलाई
कुहिरोभित्र श्रमलिई हिँडेका पाउहरुलाई
समयसँग लरखराइरहेका हातहरुलाई
मेरो सानो कविताको घरमा
भित्र् याउन चाहान्छु

चराहरुले गाउने मीठो सङ्गीत
धरतीले आफै जन्म लिँदाको रोदन
आवाजहरु तोते बोली बोल्दै
मेरो ढुकढुकीको ढोका
घचघच्याउन आइपुग्छन्
ठीक त्यसैबेला नै
म एउटा सानो कविताको घर
निर्माण गर्न लाग्दैछु ।

Pratima KC – Aghoshit Yuddha

प्रतिमा के.सी. – अघोषित युद्ध

एउटा अघोषित युद्ध
चलिरहेछ
निरन्तर चलिरहेछ
शताब्दियौं देखि आजसम्म
हो त्यो अघोषित युद्धमा
बमहरु निस्क्रिय छन
बन्दुकहरु सुतेका छन
बारुदको धुवाँ अल्मलिएको छ
अरु बमहरु Continue reading “Pratima KC – Aghoshit Yuddha”

Abhi Subedi – Shabda Ko Kinarai Kinar

राती
कति आँशु बगे
थाहा पाइनँ
बिहानको खोलाको स्वाँ ! सुनेपछि
वगेको मन झिक्न
हतारहतार शब्दको किनारैकिनार दौडेँ ।

Chanki Shrestha – Bhid Ma Manchhe

(नपुगेको ठाउँ पुग्न त्यही बाटो हिँ ड्नुपर्छ जहाँ तिमी हुँदैनौ- टिएस इलियट)

एउटा विशाल भीडमा
म खोज्दैछु अनुहारहरू ।

अनन्त समुद्रजस्तो यो भीडमा
अनगिन्ती टाउकाहरू छन्
अनगिन्ती शरीरहरू छन्
अनगिन्ती Continue reading “Chanki Shrestha – Bhid Ma Manchhe”

Abhas – Pala Pala

पला-पला जिन्दगीको पात खस्दै गयो
गोधूलिको संघारमा रात खस्दै गयो

आफैँलाई बिर्सँदै म पराई माझ पुगेँ
धेरै बिहान झुल्किएँ म धेरै साँझ डुबेँ
मलाई आफ्नै सपनीको प्यास लाग्दै गयो
फूल फुल्दा तिम्रो मात्र Continue reading “Abhas – Pala Pala”

Radha Baskota – Badalindo Man

राधा बास्कोटा – बदलिदो मन
(मधुपर्क असार, २०६७)

हरिया छन्-पातहरू
मनसँग दाँज्नु थियो
चङ्गा छन्-वैंसहरू
लहरासँग बाँच्नु थियो
जीवन गतिमा
धेरै गल्तीहरू गरिएछ
बोल्नै नहुनेसँग-बोलिएछ
सँगै पाइला चाल्नेसँग
सधैँ सधैँ टाढिएछ
खै, म
मान्छे त चिन्छुजस्तो लाग्थ्यो
त्यो पनि
केवल अहङ्कार रहेछ
असलको आडलाई
सधैँ घृणा गरेर
पश्चातापको साथ लागिएछ
सेता
नरम
बादलका टुक्रासँग
सधैँ झूटो बोलेर
काला
विषालु
बादलको लहरमा लागिएछ
आँखाहरू
भर्खर खुलेजस्तो लाग्दैछ
अहङ्कारको बादल फाट्दैछ
किरिया खाएर भन्दैछु
अब झूटो बोल्न सक्तिन
फुकाएर
मनका विगतलाई
म तिम्रो
सेतो सिमलको भुवाजस्तै
मनभित्र मन राखिदिन्छु
सत्ते
धरोधर्म
विगतका
गलत पानाहरू पल्टाएर

गर्मीको जेठ पनि देखाइदिन्छु
सुकेको शिशिर पनि देखाइदिन्छु
सत्ते
धरोधर्म
मन साक्षी राखेर
आत्मा साक्षी राखेर
म तिम्रो सिमलको रुखजस्तो
शरीरमा
भुवा भएर घुम्नेछु
विगतका विषालु फोहोर
झिजाएर तिम्रै सामु
गरुङ्गो मन विसाएर
रुने छु
फूलका पत्र फक्रेर
धरोधर्म
तिमीलाई दिएको घृणा छुनेछु
चन्द्रमा जस्तै
तिम्रो दिलको दिल बनेर छुनेछु
सत्ते, धरोधर्म ।

Chanki Shrestha – Ardha Satya

दुनियाँमा यसरी व्याप्त हुन्छ अर्धसत्य
जसरी प्रत्येक दिन व्याप्त हुन्छ घाम ।

प्रत्येक रात
हामी हाम्रा नानीहरूलाई सुनाइरहेका हुन्छौँ लोरी
प्रत्येक भेटमा
नेताजी सुनाइरहेका हुन्छन् उज्ज्वल भविष्यको सपना
प्रत्येक भेटमा
साहुजी देखाइरहेका हुन्छन् गुणस्तर प्रमाणचिह्न
र, प्रत्येक भेटमा
वकिल महोदय देखाइरहेका हुन्छन् न्यायको सपना ।

न्यायाधीश, कवि
डाक्टर, पत्रकार भौतारिइरहेका हुन्छन् सत्यको खोजीमा
तर, पालना गरिरहेका हुन्छन्
प्रत्येक पल अर्धसत्यको सनातन धर्मर्
अर्धसत्यबिना संसार चल्छ भन्ने
तिनलाई रतिभर विश्वास छैन ।

प्रजातन्त्र
मानवअधिकार
संविधान
र्सार्वभौमसत्ता
न्याय
नीति-संस्कृति
व्यापार
विनिमय जताततै व्याप्त छ अर्धसत्य
लाग्छ- अर्धसत्यबिना समाप्त हुनेछ तिनको अस्तित्व ।

फेरि प्रत्येक युगमा युधिष्ठिर
एकपटक अर्धसत्य बोल्छ
र, शोकाकूल द्रोणाचार्य ढल्छ
फेरि फेरि अर्धसत्यले यसरी संसार चल्छ ।

Rabindra Nath Thakur – Geet Sudha [From Geetanjali]

तिमीले मलाई गीत गाउन जब भन्यौ,
गर्वले मेरो छाती फुट्नखोज्यो !
मेरा आँखामा आँसु आए
अनि म एकोहोरो तिम्रो चेहरामा हेरेको हेरेकै भएँ ।
मेरो जविनमा भएका सबै कटु, विषम अनि अस्तव्यस्त छन्, ती
सबै पग्लेर Continue reading “Rabindra Nath Thakur – Geet Sudha [From Geetanjali]”

Bimala Tumkhewa – Antim Kabita

बिमला तुम्खेबा – अन्तिम कविता
(Source: Himal Khabar)

यो हावाको तेज गति भन्दा निष्ठुर
मरुभूमिमा एक्लै उभिरहेँ…
मसँग
न तिम्रो माया छ
न कुनै गुनासो।

जीवन भन्नु मृत्यु रहेछ
भर्खरै भएको बादलको झ्ुण्ड त्यहीं छ
यी रूख र फूलहरू त्यहीं छन्
तिम्रो नाममा लेखेको अन्तिम कविता
मसँगै छ
तर, म कोसौं पर पुगिसकें
तिमीले पूरा गर्न नसकेको कसम जस्तै।

कति,
असहज भएँ म तिम्रो पीडालाई बुझनै नसक्ने
घाम भन्दा चर्काे पीडा लिएर
म, एक्लै जलिरहें
मसँग
न तिम्रो माया छ
न कुनै गुनासो।

B. J. Bantawa Rai – Bholi Mero Nepal Lai

बि. जे. बान्तवा राई – भोली मेरो नेपाललाई

भोली मेरो नेपाललाई लीलाम बिक्री
गरिरहेका हुनेछन, सबै नेताहरु मिली
त्यहाँ हर्षोउल्लाशको बातावरण हुनेछ
जता-ततै बम्-बारुदको झिलिमिली
नेताहरु एक-अर्कामा होडबाजी चल्नेछ
मेरो नेपाल आमाको लीलाम डोलरमा हुनेछ
त्यहाँ एउटा जटिल समस्या आउनेछ, त्यहाँको जनता-को
एकपटक सबै नेता मिली सोंच्छन तन्-मन लिएर
समस्याको समाधान यसरी निकाल्ने छन
तिस- बत्तिस वटा क्रान्तिकारी त भैसके
अरु पनि थप चालिस पैतालिश बनाउँ
यहाँ जनतालाई पारिहाल्ने छन खाली
भोलिको नेपाल एउटा नाङ्गै नाच्नेको देश बन्नेछ
यहाँ ठुला-ठुला बम बारुदको खाना बन्नेछ
असली नसालु पेय पदार्थको भट्टी खोलिनेछ
भोलिको मेरो नेपाल यस्तै एउटा नेपाल हुनेछ