Ram Binaya – Naya Barsha Ka Mat Haru

राम विनय – नया वर्षका मतहरू
(मधुपर्क २०६६ जेठ)

खोज्दै गन्तव्य शिखर
बाढी मानिसको उर्लियो
पहाड मैदानको सङ्गममा
लागेको दाग मेटाउन
निणर्ायक आवाज बजि्रयो ।
शान्त नदी विश्वासको प्रवाहमा ।
ढोकाको ताला खोल्न समयको
हात हातमा सााचो लिएर
अनौठो गर्जन गर्दै
हुरी बतासले तुवालो पन्साउदै
चम्किला आवाज चम्कियो
गतिमान आस्थाको लहरामा ।
विगतका विश्वासघाती पर्खाल भत्काउदै
विवेकशील वर्तमान रोप्दै
भरपुर भविष्यको प्राण उमार्दै
नीलो आकाशमा गहिरिएर
रातो घाममा फैलिएर
अपेक्षाको हिमाल उठ्यो
विचारपूर्ण दूर दृष्टिमा ।
नव पल्लव चल्लाहरू
बाजको गाजाइमा पर्ला कि !
सफा स्वाभिमानी स्वरहरू
ब्वाासाको खेलको गोटी बन्ला कि !
चिन्तित छन् निणर्ायक मनहरू ।
त्यसैले दलबहादुर !
नीलो आकाशमा परेवा उडाउ-उन्मुक्त !
रातो घामको पाइला माथिमाथि उठाउ
भन्दैछन् नया वर्षका मतहरू ।

Hari Govinda Luitel – Padh Padh Padh [Nepali Bal Kabita]

ए राम पढ्
ए बाबु पढ्
रामबाबु पढ्
बाबुराम पढ् ।

ए माया पढ्
ए नानी पढ्
मायानानी पढ्
नानीमाया पढ् ।

नपढी हुन्न पढ्
पढ्नै पर्छ पढ्
पढ् पढ् पढ्
पढ् भन्या पढ् ।

आमा पनि यै भन्ने
बाबा पनि यै भन्ने
हजूरआमा यै भन्ने
हजूरबुबा यही भन्ने ।

बल्लबल्ल भेटेका
मामा पनि यै भन्ने ।

दाजु-भाउजू यै भन्ने
काका-काकी यै भन्ने
फुपू मात्रै केको कम –
फुपू पनि यै भन्ने ।

यसले-उसले यै भन्ने
जसले पनि यै भन्न्ने
यता फर्क्यो यै भन्ने
उता फर्क्यो यै भन्ने ।

कानै भारी भैसक्यो
सबैजना यै भन्ने
टाउकै भारी भैसक्यो
सबैजना यै भन्ने ।

ए बाबु पढ्
ए नानी पढ्
नपढी हुन्न पढ्
पढ्नै पर्छ पढ् ।

टुपी कसी पढ्
घुँडा धसी पढ् ।
घोकीघोकी पढ्
खोकीखोकी पढ्
खुरुखुरु पढ्
लुसुलुसु पढ् ।

साँझ-बिहान पढ्
दिउँस पनि पढ्
राति पनि पढ्
हरेक बेला पढ् ।

पढ् न भन्या पढ्
लौ न भन्या पढ्
ए बाबु पढ्
ए नानी पढ्
बाबुनानी पढ्
नानीबाबु पढ् ।

Bikram Subba – Tasvir

उमङ्गका थरिथरि रङ्गहरु
सुखदु:खको पसिनामा घोलेर
मायाको मुलायम कूचिले
मेरो दिमागमा उतार्‍यो तिम्रो तस्बिर

ढुकढुकीको मिसिलमा नत्थी भइसकेपछि
दसी प्रमाण भएर बस्दो रै’छ तस्बिर
रगतका अणु-अणुमा दाखिल भएपछि
ज्यान गए नमेँटिँदो रहेछ माया…
कुनैदिन चाहियो भने मसँग माँग्नु…
ओ मातृभूमि !
यो हुल्दङ्गाको शहरविच
तिम्रो तस्बिरको गुरुकापी
मेरै शरीरको फ्रेममा सुरक्षित छ…

Laxmi Prasad Devkota – Sawan

क.
आज सावन पावन दिवस, धूमिल, शीतल प्रातः
कलिला, नीला, सलिल–ललित अचल, सगर–स्नात
चुलीकी मोहनी, शोभा सचेत, तानेर जलको जाली
एकान्त स्वर्गमा मुस्किरहिछन्,
नरम–शरम–निठुर मोहिनी, बढाउँदी तृष्णालाई, टाली
तिमिरबाट किरणी–कदम अनिल लहर भरी
भावुक हृदय घण्टध्वनिमा पछयाउँछ विनय गरी,
निदाउँछ घुसेर अन्तस्तलमा मधुर घुन्घुन भरी,
निद्रित आत्मा जागृत गरी,
सिर्जको कुत्कुती छरी !
आज काँचको सङ्गीतमण्डल, लच्केको सगन झारी
आज धरणी–स्वर्गको बिहा बिजुली झिल्कालाई झारी
आज फूल र रेशमको दिवस विहगमालाको लुर्कन
गा रे सावन–बादल पन्छी, परम, पागल मात !
आज सावन० ।

ख.
सबेरै जागी झोपडीद्धारमा जिज्ञासु किसानी बाला ।
हेर्दछे राष्ट्रलाई चामेर डोलेको मकैले श्रमको फल
धोबिनी फुर्केर स्वर्गको धुलाई उद्धार गर्दछे गानमा
बैंशको हाँगामा बयसी सुन्छे स्वपना लिएर कानमा
चञ्चल धानका जमरा लहरे प्रथम मंसीरद्धारा
परको खेतको जलाम्मे पाटामा, रोपिने शौकले सारा
आज पृथिवी कलिली, पङ्किली, स्वपना, सङ्गीत झरझर ।
आज कविको उरमा सुन्दर कल्पवनको चाड
आज करुण सागर गर्दछ ज्यलित धराको याद
आज उपल कलकल मुखर, शिखरहरुको ताल !
आज इन्द्रधनुष दिवस स्वपन–वपन बेला
आज नील सून्य उपर बादलहरुको मेला
बाज् रे तार सदृश चिडिया स्वर्गका रङ्ग ती सात
आज सावन पावन दिवस, धूमिल, शीतल प्रात

Komal Bhatta – Sahid Diwas 2069

कोमल भट्ट – सहिद दिवस २०६९
(सहिदहरूप्रति हार्दिक श्रद्धान्जली सहित)

तिरस्कार गरी नमारौं कहिल्यै सहिदका सपना
घुयेंत्रो हानी नझारौं कहिल्यै सहिदका सपना

स्वदेशको लागि बहाए रगत जीउ ज्यान अर्पेर
यता Continue reading “Komal Bhatta – Sahid Diwas 2069”

Mahendra Pyasi – Handar

महेन्द्र प्यासी – हण्डर

खोल्न खोच्छु मनका कुरा तिमि तर्काइ दिन्छेउ
हराउाछु भावनामा अफलाइन बसीदिन्छेउ
पिडाहरु मुटुभरी कति राखि रहुँ
ब्याधाहरु खोजि हिड्छु तिर खाइमरु
धड्कनहरु बढिरहे दिन रात गरी
सपनामै कल्पीनेभो जिवन यसैगरी
फुलभनि रोजेको थे माली हुनलाई

माया पाउछु भनेकोथे कोमल ह्दयलाई
सुनखरी सयपत्रि राम्रा हुन्छन भन्थे
मखमली फुल लाइ सधाबहार भन्थे
फुल टिप्न भएको थे काडामात्र पाएँ
हराएका खुसी खोज्दा रनभुलमा परे
फुलमात्र हैन जिवन काडापनि रैछ
मिलन मात्र हैन जिवन तिरस्कार नि रैछ
माँया पाउने भन्दा पनि दिने चाँहि ठुलो
मनकारी नैभदिए हण्डर खायो डुलो

Lakshmi Mali – Cactus

शरीरभरि काँडाहरु पालेर
सुरक्षित छ क्याक्टस
विभिन्न थरिका क्याक्टसको समाजमा
विचित्रको अनुभुति हुन्छ
कुनै लड्डूजस्ता
कुनै लट्ठीजस्ता
कुनै चराजस्ता
र कुनै त मान्छे नै जस्ता
तर मान्छेजस्ता भएर पनि
यिनीहरु हावासित लहस्सिन पनि जान्दैनन्
पानीसँग जिस्किन पनि जान्दैनन्
हुरी–बतास, झरी खपेरै बस्छन्
आतंकित पनि छैनन्
हृदय नै नभएकोजस्तो
ढुकढुकी पनि नभएकोजस्तो ।
यति हुँदाहुँदै पनि
अचम्मको सौन्दर्य बोकेर
क्याक्टसमा फूल भने फुल्ने गर्छ
बस् !
केवल समय आउनु पर्दोरहेछ ।

Durga Lal Shrestha – Safaai Majdoor [Bal Kabita]

सफाइ-मजदुर दिदी हो !
सफाइ-मजदुर दाइ !
दिलैदेखि मान्छु है म
तपाइँहरुलाई !
मन्द-मन्द बतासको
सिरिसिरी ताल,
खरेटोको अविरल
छिरिछिरी चाल,
यसरी नै झिसमिसेमै
सङ्गीत सुनाई,
गर्नुहन्छ तपाइँहरु
देशकेा सफाइ ।
चपाउँदै वज्रभन्दा
गाह्रा-साह्रा पीर,
फोहरसँग डटी लड्ने
तपाइँ हाम्रा वीर !
जुन माटोमा दिगो हुन्छ
पसिनाको राज,
त्यसको माथि आकाशमा
उड्ने छैन बाज !

Nawaraj Subba – Jagriti Ka Parewa Haru

आजकल जागृतिहरू रोगाएर
दरिद्रता, अज्ञानता र असन्तोषको अँध्यारोमा
समस्यैसमस्याको गन्धमा सास फेर्दै
मनभित्र सुटुक्क लुकिरहेछन्
कुष्ठरोगग्रस्त चेतनाहरू
जो कुहिन लागिरहेछन्
कुरुप हुन लागेका छन्
यी हाम्रा Continue reading “Nawaraj Subba – Jagriti Ka Parewa Haru”

Basudev Dhakal – Jeevan Ko Paribhasha

वासुदेव ढकाल – जीवनको परिभाषा
(मधुपर्क मंसिर, २०६७)

जीवनको परिभाषा
तिम्रो अलग छ, मेरो अलग छ ।
भोगाई फरक भएर होला
अनुभव र अनुभूतिका
व्यथा अलग छ ।

आकाङ्क्षाको सीमारेखा
सबको बढ्दो छ ।
प्राप्तिको Continue reading “Basudev Dhakal – Jeevan Ko Paribhasha”

Binod Khadka – Sabai Sabai Janata Nai Hun

गरिवी र अभावसंग लड्दै हिड्ने
मोजमस्ती र आलिसान महल पनि भोग्ने
तरेली खेतहरुमा गोरु जोत्ने
नयाँ सडकमा पाजेरो पनि हाक्ने
सबै सबै जनता नै हुन
आफ्नो आफ्नो यथार्थ भोग्ने ।

धामीलाई मुस्किलले घरमा भित्राई
प्रीयसीको जीवन माग्ने
विदेशको महंगो उपचार धाई्र
स्वास्थय लाभको कामना गर्ने
सबै सबै जनता नै हुन
आफ्नो आफ्नो यथार्थ भोग्ने ।

लेकको भेडीगोठमा गोठालो बस्दै
पढ्ने उमेर गुमाई निरक्षरता भोग्ने
शहरका महंगा बोर्डिगस्कुलहरु चहार्दै
शिक्षा र संस्थाहरुमा गुणस्तर रोज्ने
सबै सबै जनता नै हुन
आफ्नो आफ्नो यथार्थ भोग्ने ।

दाईजॊ पीडाले जीउदै पोलिने
बिहेको अर्थै नबुझि पारापाचुके भोग्ने
शैक्षिक प्रमाणपत्रको मोलमोलाई गर्ने
दाईजोको बजार चहार्दै हिड्ने
सबै सबै जनता नै हुन
आफ्नो आफ्नो यथार्थ भोग्ने ।

समाजसेवाका नाममा नेतागिरी गर्ने
नेतागिरीका नाममा राजनैतिक ठगी गर्ने
भाषणमा मख्ख पर्दै ताली पिट्ने
मतदानमा ढुक्क समाधान खोज्नॆ
सबै सबै जनता नै हुन
आफ्नो आफ्नो यथार्थ भोग्ने ।

बन्दुक बोकी गाँउ चहार्ने
घरघर गई जनता थर्काउनॆ
सपना बाँटी युवा लुट्ने
भारी बोकी परिवार धान्ने
सबै सबै जनता नै हुन
आफ्नो आफ्नो यथार्थ भोग्ने ।

Sharmila Pokharel – Aamaharu

शर्मिला पोखरेल – आमाहरु

बर्षौं बर्षहरु परदेशमा बिताइसकेपछि
बाटो भुलेर कुनै एकदिन
आफ्नो घर गयौ भने
उसै गरि सदा झैं
चुलो र चौको गरिरहेको पाउनेछौ
तिमीले आमाहरुलाई
पहिले झै अझै पनि
तिमीलाई सम्झिएर Continue reading “Sharmila Pokharel – Aamaharu”

Kali Prasad Rijal – Jharyo Jindagi Futyo Jindagi

झर्यो जिन्दगी फुट्यो जिन्दगी
छल्केर आँखामा बग्यो जिन्दगी

काँडामा हाँसेको मिठो जिन्दगी
सपनीमा नाँचेको झुठो जिन्दगी
रहरको दहमा डुब्यो जिन्दगी
झर्यो जिन्दगी फुट्यो जिन्दगी

पिरले भरेको खाली जिन्दगी
पिरतीले रुवाएको प्यारो जिन्दगी
आज आफ्नै छातीमा दुख्यो जिन्दगी
झर्यो जिन्दगी फुट्यो जिन्दगी

शब्द – कालीप्रसाद रिजाल
स्वर – नारायण गोपाल

Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Bhitto Jhain Chhati (Gajal)

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – भित्तो झैँ छाती (गजल)

भित्तो झैँ छाती चर्किरहेछ आज
मलाई छोडि खुशी फर्किरहेछ आज

सबै जना हासेरै बसेका छन्
उस्को आखामा झरी दर्किरहेछ आज

सानीले नजानेर यस्तो प्रेमी छानी
उस्लाई बेच्न सिमानामा पर्खिरहेछ आज

क्रुर ,स्वाठहरूको अन्धविस्वासको कारण
निर्दोषलाई मलमूत्र खुवाई बेथिती लर्किरहेछ आज .

Ramji Timilsina – Raat Sakinchha

राम्जी तिमल्सिना – रात सकिन्छ
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

झिसमिसेले चियाउँछ
रातको किनाराबाट सुटुक्क ।
पल्लो गाउँमा भालेको डाक सुनिन्छ
मानिसहरू चेतनाको कोल्टो फेर्छन्
प्रत्येक घरभित्र आवाज सुनिन्छ ।
सूर्य चुपचाप डाँडापारि उकालो चढ्छ
र रात यहीँनेर सकिन्छ
कोइलीको गीतले कुन्नि के पो भन्छ
र रात यहीँनेर सकिन्छ ।
विवेक आफ्नो स्वरको खोजीमा छ
सभ्यता फैलने धरतीको
ज्योति आफ्नो रूपको ।
हिजै मात्र सिङ्गारेको आलो भित्तामा
यौटा सूर्य त्यहीँ उदाएझैँ लाग्छ
बालकले खेल्ने आँगन
चराहरू उड्ने आकाश
तन्नेरीहरू भेट्ने देउराली
वृद्धहरूको चौतारी
इन्द्रेणी ओर्लने सिमसार
उज्यालिन्छन्
आहा
उज्यालामा कति रहरहरू पूरा हुन्छन् ।
अब हराएको मूलढोकाको साँचो
भेटिन्छ
अब गोप्यताहरू देखिन्छन्
नदी किनारामा सुतेको विद्रोही
अब ब्यूंझन्छ
र रात यहीँनेर सकिन्छ ।

Bhupi Sherchan – Pahiro Jane Pahad Muntira

भूपी शेरचन – पहिरो जाने पहाड मुन्तिर

अनिश्चित भविष्यको आशङ्कामय पीडा
खप्न नसकी
‘थेलोडोमाइड’ खाएकी गर्भिणी रात
जन्माउँछिन् लँगडा, लुला, कुच्चिएका बिहानहरु
जब बिउँझन्छु म
छिप्पिन आँटेको जाँडको घैंटोजस्तो
उत्तेजित टाउको उचालेर
अनि हेर्दैछु —ताजा अखबार
चील र गिद्ध उडिरहेको आकाश
सिनुको गन्ध बोकेका,
म गाड्छु दाँत टोष्टमाथि
र मिल्काउँछु एक टुक्रा दैलोको घामतिर
अनि घाम फैलिन्छ चाउरेको विश्वमाथि
बासी टोष्टमाथि पग्लिएको नौनी झैं
यसरी सुरु हुन्छ एउटा नयाँ दिन
यसरी सुरु हुन्छ अर्को नयाँ दिन
अर्को…..अर्को….र नयाँ दिन
हतार–हतार आउने र जाने
जुवाडीको खल्तीका नोटजस्ता चाउरिएका
असङ्ख्य नयाँ दिनहरु
घुमिरहेछ पृथ्वी
आफ्नो धुरीमा, निरन्तर
तर ‘रुलेट’ –को चक्काझै
जहाँ प्रत्येक व्यक्ति टन्न छ उत्तेजनाले
बेग्लाबेग्लै बाजीमा थापिएका सिक्काझैं
आकाश त्यही छ पुरानो
तर अब त्यहाँ
चुच्चोमा खर च्यापेर गुँड बनाउन लम्केका
गौथलीको साटोमा
उड्दछन् पचासौं मेगाटन बोकेका रकेटहरु
क्षितिज तिनै छन् घाम उदाउने र अस्ताउने
तर त्यहाँ अब थकित सूर्य पल्टन्छ
अन्तरद्वीपीय क्षेप्यास्त्रको सिरानी हालेर
यो के भयो एक्कासि मेरो विश्वलाई ?
यो के भयो विश्वको ‘म’ —लाई ?
किन सक्तिनँ म ‘स्कान अन र राक्स’ –मा
जलविहार गरेर आफ्नो जलनलाई मेट्न ?
किन सक्तिनँ म आफ्नो कोमल भावनाहरुलाई कुल्चन
‘लोलिटा’ — लाई जस्तै;
किन सक्तिन म डुब्न,
‘विथोवन’ र ‘मोजार्ट’ —को सिम्फनीमा
किन ट्रम्पेट र क्यारोनेटको मुख
हेर्दाहर्दे परिवर्तित हुन्छन्
तोप र बन्दूकहरुको नालमा ?
आहा ! मलाई थाहा छ शान्ति कहाँ छ
शान्ति हेर ऊः त्यहाँ भेडासिङको चौबाटोमा छु
तर किन म शान्त हुन सक्तिनँ
त्यहाँ साँढे जुझाइको माझमा
घाँटीको दाह्रीमा उस्तरा चलाउन दिइरहेको मान्छेजस्तै !
मेरो निम्ति त शान्ति
जँड्याहा जन्डो मान्छेको स्वास्नीको गर्भमा छ
आहा ! कति क्षीण छ मेरो आशा,
हाम्रो आशा
एउटा कलिलो हँसिलो संसारको न्वारान गर्ने ।

Rajab – Marx Ko Khushi

कमरेड
मलाई नै पछाडि छाडेर
मेरो नाममा धेरै अगाडि बढेछौ
र यत्ति धेरै जग्गा–जमीन
घर घडेरी
टिभी, डेक, फ्रिज, जर्मन कार
शेयर, व्यापार, ठेक्का, पट्टा
सत्तामा गएपिच्छे जोडेछौ,
मलाई चाहिँ जे भएपनि
आफ्नू Continue reading “Rajab – Marx Ko Khushi”

Sitaram Acharya ‘Sagar’ – Dui Muktak [Nepali Muktak]

सिताराम आचार्य ‘सागर’ – दुइ मुक्तक


सबै मिली पाइला चाल्नुपर्छ देशका लागि
एउटा नौलो यात्रा थाल्नुपर्छ देशका लागि
यही माटोमा सधै रमाउनु पर्छ हामी
उज्यालो दिने ज्योती बाल्नु पर्छ देशका लागि


परि पनि सर्माउछिन रे तिम्रो सामु पर्नलाई
चन्द्रमा नि झर्दै छिन रे तिम्रो चर्चा गर्नलाई
जब देखे मैले पनि संखे चौतारीमा
सागर पनि चाहन्छ रे तिमीमा नै मर्नलाई

Nirmal Kumar Acharya – Anshu Jhari Rahunjel Aash Banki Hunchha (Nepali Gajal)

निर्मलकुमार आचार्य – गजल
(मधुपर्क भदौ , २०६७)

आँसु झरिरहुन्जेल, आस बाँकी हुन्छ
मन रोइरहुन्जेल, सास बाँकी हुन्छ ।।

जितहार, चितपट, ठेगान छैन क्यै’को
जुवा खेलिरहुन्जेल, तास बाँकी हुन्छ ।।

सन्तोक-असन्तोकको, सीमा छैन केही
ईख राखिरहुन्जेल, खास बाँकी हुन्छ ।।

घाइते यो दुनियाँमा, संवेदना हरायो
मान्छे मरिरहुन्जेल, लास बाँकी हुन्छ ।।

भरोसाको मूर्ति कुनै, देवालयमा छैन
यात्रा चलिरहुन्जेल, बास बाँकी हुन्छ ।।

Bhoj Raj Neupane – Rastraghaati

भोजराज न्यौपाने – राष्टघाती

म आजदेखि
राष्टघाती बने ।

अमेरिका जाने
स्वप्नस्मृतिले गाँजिएर
पराईभूमिको सुन्दर सपनामा डुव्दै
डीभी भर्न लाम लागिरहेको बेला
मैले आफ्नै देशलाई धिक्कारें ।

साँच्चै म किन आफ्नो जन्मभूमि छाडेर
विदेशिन खोजें ?
सानो घरवारी
बृद्ध बाबु आमा
मायालु जीवनसाथी
र फूलजस्तै छोराछोरी छाडेर
किन जान लागें म त्यो परदेश ….?

उद्यमी बन्छु भन्दा, ऋण पत्याउँदैन बैंक
किसान बन्न हतोत्साही बनाउँछ सरकार
शीप सिकाउन छाडेर, विदेश जान सल्लाह दिन्छन् प्राद्यापक
विदेशमा पसिना बगाउ भन्छ नेता
तस्करी गर्न छुट दिन्छ कर प्रशासन
घुस लिएर अपराधी छुटाउँछ प्रहरी
कर तिर्नेलाई कालोबजारी देख्छ कर्मचारी
पढाउन छाडेर पार्टीको काममा हिंड्छ शिक्षक
पैसाकालागि अपराधीसंगै मिल्छ वकिल
पैसाकै लागि सद्दे हातपनि ब्यान्डेज गर्छ डाक्टर
विद्यालय बनाउने बजेटले मन्दीर बनाउँछन् गाउँले
बाटो मिचेर घर बनाउँछ छिमेकी
नदीमा ढल हाल्ने सल्लाह दिन्छ इन्जिनियर
पेसेवर अपराधी गुहारेर चुनाव जित्छ नेता
अब म कसरी टुलुटुलु हेरेर बसौं यो दुर्दशा ?

आफ्नै आँखा अगाडि
आफैंले छानेको मान्छे
खराब भैदिदा म उसलाई औंलो ठड्याउनपनि नसक्ने भएछु ।
त्यस्तै खराबहरुले छानेकाहरुसंग
कसरी उभ्याउन सक्छु र म आफूलाई ?

यस्तो देशमा मैले
आफूलाई कसरी सुरक्षित बनाउन सक्छु ?
मनमनै आफैंलाई
भगाउन मन लाग्छ मलाई मेरै आफ्नो आँखाबाट ।
सबै सबै कुदृष्टिहरुबाट बच्न
किनकी मजस्तै राष्टघाती बन्नु नपरोस मेरा सन्ततिले ।