नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – म अनि यी कविताहरू
यी कविता रगत पच्छे छन्
यी कविताहरू दम र पक्षघातले पीडित छन्
यी कविताहरू अस्पतालको बेडमा भर्ना गरिएका छन्
तर डाक्टर छैनन्
डाक्टरहरू आन्दोलनमा छन् Continue reading “Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Ma Ani Yi Kabita Haru”
सरोज धिताल – घामको सपना
धेरै वर्षदेखि
ऊ यो यात्रामा छ ।
मान्छेको छोरो न हो !
सपना देख्थ्यो ऊ— घामलाई आफ्नो हातमा खेलाउने
रहर गथ्र्यो ऊ— घामको न्यानोले भुइँ तताउने
त्यसैको लागि निस्केको थियो Continue reading “Saroj Dhital – Ghaam Ko Sapana”
भरत बागलुङे – यक्ष प्रश्न–२
किन
उदास देखिन्छ
गुम्बाको यो बुढो
वौद्ध भिक्षु
मौनतामै नजाने
कति सुस्केरा फेर्छन्
यी मूर्तिहरु
र विवेकको हत्यामा
कति रगतका आँसु खसाउँछन्
शहरका मन्दिरहरु
चर्च र मस्जिदहरु ।
किन
सधैं
शीत निद्राबाट ब्यूँझेको सर्प भैंm
लोसे बन्छन्
मान्छेका आत्माहरु
वेदका ऋचा जस्ता
नानीहरुका स्वरमा
बलात्कार गरिन्छ
र जीतको अहम् साटिने गर्छ ?
किन थुनिन्छन्
घृणाले जीवनका मार्गहरु
फोहोरले सिंगारिएका
शहरका खोलाहरु
बार–बार प्रश्न गरिरहन्छन्
निसृतः सृष्टिको
खुला ढोकामा
किन मारिन्छ भोटे ताल्चा
र मनाउने गरिन्छ
जीवन सुखका उत्सवहरु !
किन
प्रितीकर लाग्छ
अँध्यारो–क्रुरता
उज्यालो घोसे मुन्टो लगाउँछ
माने घुमाउन विर्सिएर
विस्मित भावले सोध्छ
बौद्ध भिक्षु–हे ज्ञानी बुद्ध
“दुःख छ र दुःखको पनि कारण छ”
तर किन इच्छुक छ–शहर
खुशीको मलामी हिंड्न ?
किन ?
किन ??
र किन ???
–नारायणस्थान, बागलुङ्ग
टंक सम्वाहाम्फे – लिम्वूवानको खातिर
सेवारो आदाङवे
हतारमा पो हुनुहुन्छ कि ?
वेफुर्सदी नै भए पनि
आउनुहोस्
किनभने अहिले देशलाई
पुन निर्माण गर्ने वेला भएको छ
लिम्वूवानको अस्तित्वलाई खोज्ने वेला आएको छ
हिउदको ठिही र वर्षाको झरीबादल सहेर
कति मेलापातमा मात्र सिमीत रहने
धनको लोभ र लालचमा फसेर
कति परदेशी मात्रै भैरहने
अव त हामीले आफ्नै लिम्वूवानको जोहो गर्नुपर्छ
र लिम्वूवानको सुनौलो भविष्यलाई खोज्नु पर्छ
आदाङवे
अव हामीले यो देशमा
आत्मानिर्णयको अधिकार खोज्नु पर्छ
हरेक तह र ताप्कामा
हाम्रो सहभागीतालाई अनिवार्य वनाउनु पर्छ
हक र अधिकारको लागि एकाधिकार चिरेर
हामी अगाडि अगाडि वढ्नु पर्छ
लिम्वूवानको लागि
हामी सवै लिम्वूहरू लड्न तयार हुनु पर्छ
किनभने हामीले
जाति भाषा र संस्कृतिको संरक्षण गर्नु छ
समग्र लिम्वू र लिम्वूवानको उत्थान गर्नु छ
त्यसैले आदाङवे
यसवेला हामीले
लिम्वू र लिम्वूवानको लागि
केहि सोचेनौ भने
लिम्वूवान राज्यको लागि
लागि परेनौ भने
मात्र इतिहास वन्नेछौ
जो हिजो लेखिएको थियो त्यस्तै
अव साच्चै लिम्वू भएर जाग्नु पर्छ
लिम्वूवानको खातिर
आदाङवे
हतारमा पो हुनुहुन्छ कि ?
वेफुर्सदी नै भए पनि
आउनुहोस्
किनभने अहिले देशलाई
पुन : निर्माण गर्ने वेला भएको छ
लिम्वूवानको अस्तित्वलाई खोज्ने वेला आएको छ
तारा खनाल – हामी बिद्यार्थीमा एउटा जोश हुन्छ
हामी बिद्यार्थीमा, एउटा जोश हुन्छ
त्यही जोसमा नयाँ, कुराको खोज हुन्छ
जुन जोस आज, ‘अदृश्य’ रहेको छ
त्यही जोस नै त, भोलिको मोज हुन्छ
जहाँ बिद्यार्थी नै, अलमल्ल परेको छ
त्यही नै उसको, जिज्ञासा होस् हुन्छ
बिद्यार्थीको सारै चन्चले बानीमाझ
अर्ति-उपदेश, जहिले बोझ हुन्छ
सुदेश सुवेदी – अनाम मण्डली
ममा ज्यून आशाहरू उत्तिकै छन्
म भित्रै निराशाहरू उत्तिकै छन् ।
जुवा–खालमा द्रौपदी बाजी जित्ने
अझै कप्टी पासाहरू उत्तिकै छन् ।
बग्यो खेतबाटै खुलेआम पानी
लुकेका निकासाहरू उत्तिकै छन् ।
नयाँ खेल के भ्याउनु हेर्नलाई
पुरानै तमासाहरू उत्तिकै छन् ।
मिना बान्तवा “मृदु” – म अल्मलिएको मानिस
म अल्मलिएको मानिस
सधैं भरि चारकोसे
जंगल झाडीको बिचमा
अल्मलिएको म मानव
अन्योलको मोहने निशाले
आज त्यहीं
घनघोर झाडीमा घुमिरहेछु
कतिको त यहाँ रात परेर पनि
जीवन लिला नै समाप्त भयो अरे
मेरो पनि सायद
त्यस्तै त होला नि
मैले दिशा ठम्याउन
कहिले सकिन अनि
म अझैं निशामा छु,
मलाई निशा लागिरहेको छ
पूर्व पश्चिम छुट्याउँन
अझै सकेकी छैन
म अन्योलको जीवन बिताई रहेछु,
एकदम अन्योलको जीवन
कुहिरी मण्डलले मेरा आँखाहरू
ढप्पई छोपेका छन
पश्चिममा डुब्दै गरेको घाम
पूर्वतिर डुबेझैं लाग्छ
दिन हो कि रात हो
ठम्याउन सक्दिन
मलाई थाहा छ
घाम पूर्वबाट झुल्किन्छ
र पनि म काँतर बेहोसी
निशाको मातमा डुबिरहेछु
साच्चैं मोहनी निशाको
खैंजडीमा परेको छु
मेरो मानव बस्ने मानवीय
बसोवास खोज्दै हिंडिरहेछु
कुनै मानव हिडेको पाइलाहरू
पता लगाउँन खोज्छु
कुनै सिधा मानवीय गोरेटो
पता लगाउनु खोज्दैछु
म आधी बीच जंगलमा
आल्मलिएको छु
अनि फेरी घुम्दै फिर्दै,
घुम्दै फिर्दै
फेरि त्यहीं ऐजन-ऐजन
ठाउँमा नै आई पुग्छु
सहारा थाकेर बिसाएको
रुखको बोट निर आई पुग्छु
म मानव प्राण हुँ
त्यसैले पिउने पानि खोज्छु
यत्र-तत्र पानी अमलाको बुट्टा
माटोमा खोतल्छु
म हारेको भोको मानव हुँ
त्यसकारण
अघाउन पर्छ,
बाँच्नको लागि
स्वास बचाउनु पर्छ
बाँच्न र भोक मेटाउन
कन्दमूल खोज्दैछु
भोर्लेनिको बुट्टा र भकिम्ला
किम्बुहरु नियाल्छु
मलाई पुग्नुको पनि
अत्यन्तै जरुरी छ
किनकी आफ्नै मानव बस्ती खोज्दै
हिडेको मानव
मलाई हम्मे हम्मे परिरहेछ
मानवीय बस्ती खोज्न
कहिले भिरको टाकुरामा
बिसाउन पुग्छु
कहिले दुम्सीको
पुरानो खार खाने गुफामा
कहिले डर लाग्दा सिंह
बाघको गुफामा पुग्छु
कहिले बेलाखा राजारानीको
भष्मस्थित दरवारमा
त कहिले भताभुंगे
राजाको भग्नावशेष
पुरानो स्थित लथालिंगे
दरवारमा पुग्छु
म अझैं मानवीय मेरो बस्ती
खोज्दै हिंडिरहेको छु
आज त्यहीं
घनघोर झाडीमा घुमिरहेछु
म मोहने निशामा छु!
म अन्योलको निशामा छु!!
म अन्योलको निशामा छु!!!
इन्जिनियर राकेश कार्की – दौरासुरुवाल र गुन्युचोलो
दौरा सुरुवाल
गुन्यु चोलो
पश्चिम बंगालका
नेपालीको गोलो
चाड पर्वले एक बनाउँदैछ
खुशीयाली साथ मनाउँदैछ
कति माया छ
आफ्नो भेषको
जे पनि प्यारो
नाता रगतको
बज्छ लोक बाजा नेपाली धुनमा
भलाकुसारी आफ्नै साझा भाषामा
नेपालका नेपाली
मेचीदेखि महाकाली
के हो त एकताको भेष
एक अर्काप्रति गरेर द्वेष
छोडे दौरा सुरुवाल गुन्यु चोलो
संसदमा हिन्दी भाषा बोलो
सदन हेर
बहुरुपी जस्ता
रंग बेढंग
पहिरन कस्ता
कता गयो त्यो राष्ट्रियता
कोट पाइन्ट बिदेशी जुत्ता
नेपाली टोपी
लाजले छोपी
विदेशी पहिरन
हल्लाउदै गर्दन
उपराष्ट्रपति, मंत्रीको मेला
राष्ट्रिय पोशाकको हेला
धन्य धन्य
आमाको माया
मुटु भित्र
नेपाली कायाँ
बिदेशी भुमीका दिदीबैनी दाजुभाई
बचाई रहेछन् देशको भेषलाई
– लस् एन्जेलस्
बिमला तुम्खेवा – मृत्यु
जीवन
आकाशमा अनन्त भएर बिलाउँदै छ
म जहाँबाट दोस्रो आकाश नियालिरहेछु
म जहाँबाट मृत्यु भोगिरहेछु
धूवाँ भएर
फैलिएको आँसुको रङ्ग
मृत्युको एकादेशमा पृथक् रहने छ
मृत्यु —
सत्य Continue reading “Bimala Tumkhewa – Mrityu”
मणी बांग्देल – सुमसुम्याऊंदा नेपाल तिमीलाई
तिम्रो मुल्यवान तनभरी
बगेका मेरा अमुल्य पसिनाका धाराहरु
खहरे खोला बनि सुकेर नजावस
तिम्रो काखमाथी मिठो निद शैयांमा
देखेका लाखौ सुनौला सपनाहरु
हुरी बतास संगै उडेर नजावस
माधक तिम्रो उष्ण मोहपास भीत्र
छल्किएका छाल झैं जवानीहरु
त्यो मोहिनि साथको बिछोडमा
ज्वालामुखि बनि फुटेर नजावस
मेरो जन्मभुमिमा पाईला पाईला गनि
तय गरेका कोसौं जीवनका दूरिहरु
लक्ष्य बिहिन चंगा बनि चुडेर नजावस
पीडाका खानीहरु
तिम्रो कण कणमा मिसाउदा
बेदनाका बोझहरु
तिम्रा हत्केला भरि बिसाउदा
कबिका दुःखान्त कबिताले
मस्तिष्क भरि गिज्याउदा
सधा चुपचाप स्थिर रहने कस्तो
रित्तो रित्तो तिम्रो मन
पिरोल्दैन बियोगले किन तिमीलाई
गर्जिदिन्छौ हरक्षण नियमित बर्सिदिन्छौ
अनि जताततै पड्किदिन्छौ
कसम छ तिमीलाई बगेका ती पसिनाको
र धेरै सुनौला सपनाहरुको
बिदाइका अन्तिम समर्पण संगै बितेका साथलाई
एक पटक सुम्सुमाउदा नेपाल तिमीलाई ।
न्युयोर्क
निरोज मास्के – पहिचान हरायो !
आज,
फेरि एउटा ठाउँ हरायो!
ए बटुवा,
ए मनुवा,
तिमिले देख्यौ की कतै,
मेरो आफ्नै गाऊ हरायो!
यो गोरेटो पारी थियो,
त्यो घोरेटो वारी थियो!
नजिकै एउटा,
चौतारी थियो!
चौतारिमा बसि बागचाल खेल्ने,
दौतारी थियो!
सुसेलिहाल्दै हावालाई बोलाउने,
औतारी थियो!
एउटा,
स्वोमीको रुख थियो,
पिपल अनि बर थियो!
नजिकै मेरो घर थियो!
आमा थियो,
बाबा थियो,
दिदि भाइ अनि आफन्त थियो!
छेवैमा एउटा पधेरा थियो,
पोखरी थियो,
अनि एउटा कुवा थियो!
तल्लोघरे सान्कान्छा दाई,
अनि माथ्लाघरे ठुलो बुवा थियो!
जात्रा थियो,
चाड अनि उत्सब थियो!
सधैं उत्सबमा पकाउने र ख्वाउने,
पुछार घरकी,
साइली बजै भान्से थियो,
अरुपनी थुप्रै आफ्नो मान्छे थियो!
आज मेरो एउटा ठाउँ हरायो!
ए भरिया दाइ,
ए सहरिया भाइ,
तिमिले त देख्यौ की कतै,
आफ्नै मेरो गाऊ हरायो!
तेही देउराली नजिकै थियो,
तेही भन्ज्याङको छेवैमा थियो!
उकाली नेर थियो,
वोराली नसकिदै थियो!
डाँडा बाटै देखिन्थ्यो,
टाडाँ बाटै देखिन्थ्यो!
थुप्रै आफ्नो घर थियो,
गाऊ सबैको एउटै भर थियो!
घर संगै एउटा गोठ थियो!
गाई थियो,
बस्तु थियो,
केही कुखुरा र खोर थियो,
रातभर स्यालको स्वोर थियो!,
स्याल चोर् थियो!
तेसलाई लखेट्ने,
टाटे थियो,
पाङ्रे थियो!
दिनरात गाउकुर्ने,
काले र खैरे थियो!
गोठालो संगी बिरे थियो,
धेउसीरे खेल्ने हर्के,
अनि रोदी नाच्ने,
भैरे थियो!
छेवैमा सानो डाँडा थियो,
नजिकै रानिवन थियो!
केही बारी थियो!
तल हाम्रो खेत थियो,
संगै एउटा धन्सार थियो,
त्यो गाऊको अलग्गै संसार थियो!
निन्द्रा थियो,
सपना थियो,
सबै आफ्नै अन्सार थियो!
पाटी थियो, पौवा थियो,
पछाडि एउटा टौवा थियो!
डाँडामा एउटा मन्दिर थियो,
देवल थियो
त्यहि हाम्रो भाकल थियो!
भाकल संगै चडायको भेटी थियो,
टुँडाल थियो,
झुन्ड्यायको घन्टा थियो!
माटोले पोतेको भित्ता थियो!
भित्तमा मेरो नाम् थियो!
आज त्यो मन्दिर हरायो,
हामि सबैको शिर हरायो!
ए दैब,
मेरो गाउँ हरायो,
गाउँ संगै,
मेरो नाउँ हरायो!
आँन बान् शान हरायो,
सँग संगै मेरो,
पहिचान हरायो!
इन्द्र नारथुङ्गे – अफिम आतंङ्क
मनको करेसोमा
लस्करै उभिएका
फूलका निर्दोश बोटहरुलाई उखेलेर
मैले अफिम छरेको छु
हिजो मात्र
र
आज
भत्काउँदैछु
आस्थाका पर्खालहरु
विश्वासका चौकोसहरु
श्रद्धाकाधुरी-खाँमाहरु
मन्दिरहरु Continue reading “Indra Narthunge – Aphim Aatanka”
दीपेन्द्र “अपजसी” – म पिउने भएको छु
हो, नपिउने भन्दाभन्दै
पिउने भएको छु म ।
तिम्रो डोली अन्मिएपछि
सुनसान छ गाउँ;
त्यसपछि
चढ्न थालेको छ
अर्कै नशा मलाई
हटाउन त्यो नशा
म पिउने भएको छु
नपिउने भन्दाभन्दै
म Continue reading “Dipendra KC – Ma Piune Bhayeko Chhu”
विक्रम सुब्बा – गीत जिन्दगीको
आफ्नै स्पन्दनहरूले रचेर गीत जिन्दगीको
आफ्नै ढुकढुकीले हालेर संगीत जिन्दगीको
आफ्नै गुन्गुनाहट्ले गाइरहेछु गीत जिन्दगीको
कुनै धूर्त ईश्वरले भरेकोभए धून जिन्दगीको
कुनै Continue reading “Bikram Subba – Geet Jindagi Ko”
रत्नशमशेर थापा – कामना
(मधुपर्क २०६६ भदौ)
मौनतालाई टुक्राइदिने सुसेल ए आँधी
भैँचालोले खोलोस् आँखा भाँचेर समाधि ।
आगोको तातो असिना खन्या बादल कुर्लेर
क्षितिज चिर्ने आवाज सुना सागर उर्लेर
बदलिनुपर्छ धमिलो नक्सा सम्पूर्ण धर्तीको
गुञ्जिनुपर्छ एउटै गीत विश्वमा प्रीतिको ।
रगतको रङ चिन्न निर्मल आँखा चाहिन्छ
जीवनको अर्थ बुझ्न सरल भाका चाहिन्छ
उमि्रनुपर्छ मुटुमुटुमा पवित्र भावना
बर्सिनुपर्छ शान्तिको ज्योति मेट्न तिर्सना ।
मौनतालाई टुक्राइदिने सुसेल ए आँधी
भैँचालोले खोलोस् आँखा भाँचेर समाधि ।
आर्यविमान चित्रकार – समर्पण
एउटा स्पर्शले तिम्रो यहाँ
हजारौ कम्पनहरु पैदा गर्छन
एउटा मुस्कानको लागि तिम्रो
कोहि लाखौ सौदा गर्छन
ती लाखौ सौदाहरुका माझ
अल्झिएको यो मेरो मन
गर्दैछु तिमिप्रति समर्पण
इन्जिनियर राकेश कार्की – विदेशी बाटो र देशको माटो
झुक्याउला तिमीलाई विदेशी बाटोले
सम्झिने छ सधैँभरी देशको माटोले
फेरिन खोजौला भाषाले
रुपले अनि भेषले
बदलियौला तिमी खैर
चिनिरहला देशले
भुलौला तिमीले संस्कृति
आफ्नैपन र रीतिथीति
विदेशी हुँ तिमीले भनेपनि
देशले नै गर्छ मायाप्रीति
दिनरात गरी कमाउला
गाडी महल के के होला
तैपनि देशकै छहारीले
थाकेको तिम्रो मन छोला
पढीलेखी धेरै फुलौला
देशलाई बिर्से झैँ गरौला
जति चढे पनि अन्तमा
आमाकै काखमा झरौला
झुक्याउला तिमीलाई विदेशी बाटोले
सम्झिने छ सधैँभरी देशको माटोले ।।
– लस् एन्जेलस्
बिप्लव प्रतिक – युगप्रवेश
म ती दिनका कुरा गर्दैछु
जब सूर्य पनि आङ तान्दै
आफ्नो गुफाबाट निस्कन्थ्यो
अनि म ती रातका कुरा गर्दैछु
जब चाँदनी मस्किँदै
आफ्नो आश्रयबाट सुस्तरी ओर्लन्थी
बिहान मोतीभन्दा Continue reading “Biplav Pratik – Yug Prabesh”
बिनिद खड्का – मैले कोरेको मेरै कविता
मरुभुमीका ढेर
अर्थहिन बालुवामा छटपटिदै
समुद्रको पल्लो क्षीतिज नियाल्दै
बिहानीदेखी अर्को बिहानीसम्म नै
म मेरा अविरल पाईलाहरु नाप्दै गरेको हुन्छु ।
निराशाका बादलभरी
एउटै आकाशको आभाशले
आशाका तानाबाना संगै
कहिल्यै नहराएको
म मेरो देश खोजि रहेको हुन्छु ।
अस्तित्व अस्तित्व
खोई मेरो अस्तित्व ?
म मेरो अस्तित्व नै खोजि रहेको हुन्छु ।
हर पल हर क्षण
भिडहरुमा
शहरहरुमा
अनि खुल्ला आकाशहरुमा
म मेरो अस्तित्व नै खोजि रहेको हुन्छु ।
धेरै टाढा भए पनि
मेरो एउटा सुन्दर देश
मलाई मेरो अस्तित्व बोध गराई रहेको हुन्छ
म गौरव गर्छु ।
मृगतृष्णा,
उफ मृगतृष्णा
कति कष्टकर यो मृगतृष्णा
मिल्ने आशामा
मेटाउन पो खोज्दो रहेछ
कति कठोर यो मृगतृष्णा
फेरी पनि
म मृगतृष्णाकै पछि दौडि रहेको हुन्छु ।
अँध्यारो
नितान्त अँध्यारोमा जस्तै
हराउँदै हराउँदै
अनि फेरी हराउँदै
म मेरो परिचय माँगी रहेको हुन्छु ।
मेरो एउटै परिचय
मेरो एउटा सुन्दर देश
धेरै टाढा भए पनि
टाढाको यो मानब बस्तिमा
मेरो परिचय दिई रहेको हुन्छ
म गौरव गर्छु ।
खाली हातभरी
बग्रेल्ती आशाहरु सँगाल्दै
सपनाको सँसारमा रुमल्लिँदै
सुखी जीवनकॊ लालषाभित्र
म निरासाको बाँध बाँधी रहेको हुन्छु ।
सबै यहाँ सपना जस्तो लाग्दा पनि
मृगतृष्णाको जालभित्र
विपनाको अभिनयमा जुटि रहेको हुन्छु ।
किनभने
म एक प्रवासी नेपाली हुँ ।
राकेश कार्की – मंत्रीज्यूलाई फुर्सद छैन
झारपातको नाता पर्न मंत्रीज्यूलाई फुर्सद छैन
गरीबको झोली भर्न मंत्रीज्यूलाई फुर्सद छैन
भोकले मरोस् या बन्दुकले मरोस् देशवासी
जङ्गलमा झैँ सँगै चर्न मंत्रीज्यूलाई Continue reading “Rakesh Karki – Mantri Jyu Lai Fursad Chhaina (Nepali Gajal)”