Mahesh Bikram Shaha – Madhyarat Ma Manhattan

महेशविक्रम शाह – मध्यरातमा म्यानहटन
(नेपाल साप्ताहिक)

मध्यरातमा म्यानहटन असंख्य जूनकीरीहरूको उज्यालोमा जगमगाइरहेको थियो । टाढाबाट हेर्दा बिजुलीका चिमहरू जूनकीरीझैँ प्रतीत हुन्थे ।
हिजो मात्र पूरै न्युयोर्कभरि हिउँ बर्सेको थियो । हिउँले सम्पूर्ण जमिनलाई ढाकेको थियो । म्यानहटनका गगनचुम्बी भवनहरू र चिल्ला सडकहरू पनि जाडोले कठ्यांग्रिएका प्रतीत भइरहेका थिए ।
अलि पर थियो ‘स्ट्याच्यु अफ लिबर्टी’ स्वतन्त्रता र स्वच्छन्दताको प्रतीक ! म्यानहटनको एक विशेष आकर्षण । यता ‘टाइम स् क्वायर’को गल्लीमा रहेको एकतले घरको एक कोठामा बसिरहेकी छे ऊ, माया, ती पात्रहरूको प्रतीक्षामा जो स्ट्याच्यु अफ लिबर्टीलाई हेरेर वाक्क र दिक्क हुँदै ऊछेउ आउनेछन् र उसको शरीरको रापले आफ्नो थकान र न्युयोर्कको जाडोलाई भुल्दै हतारँिदै भाग्नेछन् ।
ऊ भने फेरि अर्को ग्राहकका लागि आफूलाई तयार राख्न मेकअपले पोतेको अनुहारमा फेरि अर्को पत्र थप्न थाल्नेछे ।
“हिजो मात्र आएकी । एसियन केटी हो, मात्र ५० डलर !” घरको भुइँतलामा रहेको पसलको मालिक, जो उसको दलाली पनि गर्थ्यो, कसैसँग कुरा गररिहेको थियो । ग्राहक ‘हिजो मात्र आएकी’ भन्ने शब्दलाई पत्याइरहेको थिएन, ऊ हाँसिरहेको थियो । “मलाई नझुक्याऊ न यार !” ऊ आफूलाई यस काममा नयाँ नभएको संकेत दिन चाहिरहेको थियो । पसलको मालिक एक रेड इन्डियन थियो । पसलका साथै घरको माथिल्लो तलामा चोरीछिपी यौनधन्दा पनि चलाइरहेको थियो । उसको पसलमा गिफ्टका सामानहरूका अतिरत्तिm पोर्नोग्राफीसम्बन्धी सामग्रीहरू बग्रेल्ती थिए । थरीथरीका ब्लु फ्लिम र सेक्स डिभाइसले भरएिको थियो त्यो पसल । माथिल्लो तलामा रहेका दुई कोठाहरूमध्ये एउटा साँघुरो कोठामा माया बसिरहेकी थिई । उसका कान कोठाबाहिरको काउन्टरमा केन्दि्रत थिए, जहाँ रेड इन्डियन र ग्राहक अझै कुरा गररिहेका थिए, अथवा ‘मोल’का लागि बार्गेनिङ् गररिहेका थिए । मायालाई आशा थियो कि आफ्नो मन परे पनि वा मन नपरे पनि त्यो ग्राहक मुटु कँपाउने यस जाडोमा ५० डलर तिरेर उसको शरीरको तातो नलिई घर फर्किनेछैन ।
“मात्र ५० डलर हो महाशय ! यति रकममा त तपाईं कुनै एउटा राम्रो रेस् टुराँमा खाना पनि पाउन सक्नुहुन्न । यहाँ त सारा रेस् टुराँ यानी सम्पूर्ण स्रीको शरीर नै तपाईंको काखमा हुनेछ । मनले चाहेअनुसार जे-जे मन लाग्छ, गर्नोस् !” रेड इन्डियन अझै ग्राहकलाई कनभिन्स गर्ने प्रयास गररिहेको थियो ।
“पहिले त्यसलाई हेर्न पाए हुन्थ्यो नि !” ग्राहक बोल्यो ।
कतै पसलेले देखाउन ल्याउने त होइन ! उसको मन सशंकित भयो । उसले हत्तपत्त ऐनामा आफ्नो अनुहार हेरी । उसको जीउडाल ठीकै भए पनि अनुहार भने मान्छेले पहिलो हेराइमै मन पराउने खालको थिएन । आफूलाई हेरेपछि सोही भाउमा त्यो ग्राहकले सुत्न मान्ला भन्ने कुरामा उसलाई विश्वास थिएन । आफूलाई आकर्षक बनाउन उसले फेरि थप मेकअप गर्न सुरु गरी ।
“छिटो गर्नोस् महाशय ! तपाईं म्यानहटनका लागि पक्कै नयाँ हुनुहुन्न । तपाईंलाई थाहा छ, यहाँ ‘रेडलाइट जोन’ छैन र वेश्यावृत्तिलाई पनि वैध मानिँदैन । हामीले यो काम लुकीछिपी गर्नुपर्छ । पुलिसले जुनसुकै बेला पनि छापा मार्न सक्छ । तर, मेरो पसलमा भने अहिलेसम्म पुलिसको आँखा पर्न सकेको छैन ।” रेड इन्डियनको भनाइप्रति प्रतिक्रिया जनाउँदै आगन्तुक खितखित हाँस् यो र ऊतिर फर्केर भन्यो, “यस् तो जाडोमा कहाँ ˚ुर्सद छ र पुलिसलाई छापा मार्ने ! सबै जना क्रिसमसको तयारीमा छन् ।”
“अनि त्यो केटीका बारेमा नि ! छिटो गर्नोस् महाशय, तपाईं साहै्र बोलक्कड हुनुहुँदो रहेछ ।” रेड इन्डियन छिटो कुरा टुंग्याउन चाहन्थ्यो ।
“मलाई अचम्म यस कुरामा लागिरहेको छ कि म्यानहटनजस् तो सहरमा पनि ५० डलरमा केटी पाइन थाले ।” ऊ फेरि गलल्ल हाँस् न थाल्यो ।
“हाम्रो अर्थतन्त्र ओरालो लागेर यस् तो भएको हो कि !” उसले आ˚ैँ आफ्नो प्रश्नको जवाफ खोज्ने प्रयास गर्‍यो । ऊ यहाँ आफ्ना लागि केटी खोज्नभन्दा पनि केटीको धन्दाका बारेमा बुझ्न आएको मान्छेजस् तो लागिरहेको थियो । तर, यस अनुमानलाई लत्याउँदै ऊ बोल्यो, “एउटी एसियन केटी मात्र छ र यहाँ, अरू केटीहरू छैनन् ?”
“छे, एउटी छे ।” रेड इन्डियन बोल्यो ।
“गोरी वा काली ? अमेरकिी वा अपि|mकी  ? कुन रंग र देशकी परी ?”
“गोरी ! तर, कालो केश भएकी क्यारेबियन हो ।” रेड इन्डियन बोल्यो ।
“क्यारेबियन !” उसको स् वरमा खुसी झल्केको थियो । “क्यारेबियन केटी हुँदाहुँदै नामै नसुनेका देशबाट भित्रेका केटीहरूको पछि के लाग्नु ! मलाई क्यारेबियन मन पर्छ । दे आर रयिली स् वीट एन्ड हट !” ग्राहक बोल्यो । ऊ क्यारेबियन केटीसँग जान इच्छुक देखिएको थियो ।
कोठाभित्र ग्राहक आउने आशामा शरीर र ओछ्यानमा पफ्र्युम स्प्रे गररिहेकी माया अचानक झस्की । उसले निन्याउरो अनुहार लगाई । पल्लो कोठाकी केटीले ग्राहक भेट्टाउन लागेकामा मायाले उसको भाग्यमाथि ईर्ष्या गरी ।
“ओहो ! त्यो मोरो पक्कै काले अमेरकिी नै हुनुपर्छ, नत्र क्यारेबियन गोरीका लागि भनेर किन ज्यान फाल्थ्यो  ?” आफू अमेरकिी वा क्यारेबियन नभएकामा उसले आफ्नो भाग्यलाई सरापी ।
“महाशय, क्यारेबियनका लागि हो भने ५० डलरले मात्र त पुग्दैन नि !” रेड इन्डियन जिब्रो चपाएर बोल्यो । उसले आगन्तुकको कमजोरी समातिसकेको थियो ।
“कति डलर हो नि ?” ऊ तुरुन्त बोल्यो ।
“सय डलर !” रेड इन्डियनले आगन्तुकले प्रश्न सिध्याउन नपाउँदै जवाफ दियो ।
“म्यानहटनको यस मध्यरातको जाडोमा एउटी क्यारेबियन कलकलाउँदी केटीका लागि सय डलर पनि धेरै होइन कि ! कसो ?” आगन्तुक फेरि हाँस्न थाल्यो ।
आगन्तुकको अहिलेको जवाफले रेड इन्डियन छक्क पर्‍यो । उसले ट्वाल्ल परेर आगन्तुकको अनुहारमा हेर्‍यो र भन्यो, “थ्यांक यू जेन्टलम्यान  ! हो, तपाईं साँचो भन्दै हुनुहुन्छ । मैले थाहा पाएसम्म कुनै बेला मान्छेहरूले कम्तीमा दुई सय डलर पनि तिर्ने गर्थे । यहाँलाई हार्दिक स् वागत छ महाशय !” सुरुदेखि अन्त्यसम्म लगातार तिनीहरूको वार्तालाप सुनिरहेकी मायाले मनमनै कल्पना गरी कि रात अझै धेरै बाँकी छ र म्यानहटनका सडकहरू खाली नहुन्जेल ग्राहकहरू बार, पब र नाइट क्लबबाट ढुनमुनिँदै ह्वीस् कीले निकालेको ज्वरो शान्त पार्न यहाँ आइपुग्नेछन् । “बाहिर कति जाडो होला ? सम्भवतः मैले अनुमान गरेभन्दा बढी नै !” उसले काँचको झ्यालबाट बाहिर हेर्दै सोची । साँझपख ऊ यस पसलमा छिर्ने बेलामा पनि जीउ कँपाउने जाडो थियो । सडकमा जमेको हिउँ पग्लिसकेको भए पनि पेटी र पार्कहरूमा जमेको हिउँ जस्ताको तस्तै थियो । घरका छानाबाट हिउँ पग्लिँदै तपतप चुहिरहेको थियो । पसलभित्र पस् नेबित्तिकै रेडिएटरको न्यानोले ऊ एकैछिनमा रापिएकी थिई ।
पसलमा त्यो रेड इन्डियन अन्य ग्राहकका विभिन्न प्रश्नहरू झेलिरहेको थियो । केही ग्राहकहरू भर्खर मात्र उत्पादित ब्लु फ्लिमको खोजीमा थिए, जसको विज्ञापन तिनीहरूले इन्टरनेटको यु ट्युबमा देखेका थिए । उक्त ब्लु फ्लिम एउटी चर्चित नायिका र निजको ब्वाइप|mेन्डसँग सम्बन्धित थियो । तर, उसको पसलमा त्यो फ्लिम आइपुगेको थिएन । इन्टरनेटबाटै त्यो ब्लु फ्लिमका लाखौँ प्रति अगि्रम बुकिङ् भइसकेका थिए । स् कुल र कलेजमा पढ्ने विद्यार्थीझैँ देखिने केटाकेटीहरू आफ्नो कलेजको पढाइलाई पूरा गर्न आफ्नो ‘भर्जिनिटी’लाई इन्टरनेटमार्फत लिलाममा राखेकी ‘टिन’ केटीको नग्न तस् िबर छापिएको पत्रिका ‘छ कि छैन’ भनेर सोधिरहेका थिए । अधबैँसे महिला र पुरुषहरू यौनवर्द्धक सामानहरूतिर बढी केन्दि्रत थिए । ऊ आफूसँग भएका सामानहरू बिक्री गर्दै हरयिा डलरका नोटहरू हात पाररिहेको थियो । पसलमा आएका ग्राहकहरूको अनुहार नियाल्दै ऊ कुनै-कुनै ग्राहकको कानमा सुटुक्क भन्ने गथ्र्यो, “केटी चाहन्छौ ? मसँग छे हिजो मात्र म्यानहटन आइपुगेकी एउटी एसियन केटी ! एकपटकका लागि मात्र ५० डलर !”
कोही चाख मानेर उसको कुरा सुन्थे । थप प्रश्नहरू जस् तै कस् ती छे, कुन उमेरकी हो, कुन देशकी हो आदि सोधेर आफू जिज्ञासु भएको संकेत दिन्थे । कोही ट्वाल्ल परेर उसलाई हेर्थे । कोही चुप लाग्थे । कोही हाँस् थे त कोही झर्केझैँ गर्थे । कोही भने शिष्टता देखाउँदै ‘नो थ्यांक्स’ भन्थे । ऊ भने फतफताउन थाल्थ्यो, “खोइ, यो केटीको भाग्य कस् तो हो, मैले त बुझ्नै सकिनँ । एसियन केटी भन्यो कि बिनासित्ति किन मुख ङच्िच पार्छन् मान्छेहरू, हँ ?”
माया पसलको मालिक र ग्राहकबीचका हरेक गतिविधिलाई आवाजको माध्यमबाट अनुभूत गररिहेकी थिई । उसले ग्राहकहरूले आफूमाथि कुनै चाख नराखेको कुरा पनि महसुस गररिहेकी थिई । तर, अझै पनि उसले आश मारसिकेकी थिइन ।
‘झुक्किएरै भए पनि एक जना त कसो नआउला !’ उसको मनमा आशाको झीनो त्यान्द्रो झुन्डिएकै थियो । उसको कोठासँगैको अर्को कोठामा पसलमा आएको पहिलो ग्राहक क्यारेबियन गोरीसँग भिडिरहेको थियो । त्यो ग्राहकको मुखबाट निस् केको शीत्कार र जीउ हल्लेको आवाजले मायाको हृदयमा ईर्ष्या र कुण्ठा भरििदएको थियो ।
उसको भागमा अझै पनि एक जना ग्राहक परेको थिएन । ऊ कुर्सीमा झोक्राएर बसिरहेकी थिई । उसको दिमागमा आइरहेका थिए विभिन्न दृश्यचित्रहरू, उसको जिन्दगीका उतारचढावहरू । आफ्नो देश छोडेर अमेरकिा भासिँदा उसले देखेका रुमानी सपनाहरू, हातमा हरयिा डलरका बिटाहरू, आफ्नो घर, चमचमाउँदो कार, गोरा बाबुको न्यानो अँगालो, सुखी र मोजमस् तीले भरएिको जिन्दगी, जता हेर्‍यो त्यतै सप्तरंगी इन्द्रेणीझैँ लाग्ने जीवनका लोभलाग्दा मधुरतम क्षणहरू !
“हरे ! आखिर के पाएँ मैले यस अमेरकिामा  ? यस सपनाको देश अमेरकिामा ! कहिले मारयिा, कहिले मेनका, कहिले मिङसाङ, कहिले मिसी त कहिले मायाको नामको खोलभित्र आफ्नो काँचो मासु बेचेर पनि म घर फर्किने रकम जुटाउन नसक्ने भएँ ।” माया आफ्नो कहालीलाग्दो अवस् थाप्रति चिन्तित र द्रवित हुन थाल्छे ।
“ए केटी, मैले पसल बन्द गर्ने बेला भयो । तेरा लागि आज एउटा पनि कुकुरको छाउरो आफ्नो बांगो पुच्छर हल्लाउँदै यहाँ आएन । मलाई पनि घाटा भयो । के गर्छेस् हँ तँ ?” रेड इन्डियनले कोठाभित्र टाउको छिराउँदै भन्यो ।
“म्यानहटनका सडकमा गाडीहरू गुड्न कम भए र ! के अझै अलिकति समय पनि बाँकी छैन र ? कुनै ग्राहक आइहाल्छ कि ?” उसले मलिन अनुहार लगाई । उसको ओठ सुकिरहेको थियो ।
“के म घर नगई तेरा लागि रातभर पसल रुँगेर बसिरहूँ ? बाहिर फेरिहिउँ बर्सेलाझैँ भएको छ ।” रेड इन्डियन बाहिर चियाउँदै बोल्यो ।
मायाले रेड इन्डियनको मुखमा हेरी । ऊ उसैलाई हेररिहेको थियो । माया मुस् कुराई । उसले रेड इन्डियनका आँखाभित्र हेर्दै भनी, “पसलमा कोही मान्छे छैन र तिमी पनि ˚ुर्सदमा छौ भने २५ डलरमा तिमी मसँग सुत्न सक्छौ । कसो महाशय ?”
रेड इन्डियनले उसलाई तिरस् कृत आँखाले हेर्दै भन्यो, “के तँ मलाई मूर्ख ठान्छेस् ? मलाई थाहा छैन र ! तेरो शरीरभित्र एचआईभीका जीवाणुहरू सलबलाइरहेका छन् । सित्तैँमा पनि म तँसँग सुत्दिनँ, बुझिस् !”
“कहिल्यै नसुतेको भए पो यसो भन्न सुहाउँछ । ” मायाले रेड इन्डियनतिर हेर्दै भनी । माया अब एकछिन पनि पसलमा बस् न चाहन्नथी । उसले ओभरकोट लगाई, काँधमा ब्याग झुन्ड्याई, टाउकोलाई स्कार्फले छोपी र फटाफट माथिल्लो तलाबाट भुइँतलामा झरी । रेड इन्डियन पनि उसको पछिपछि आइरहेको थियो । मायाले फर्केर उसलाई हेरी र विनीत स् वरमा भनी, “यदि तिमी पनि घर जान लागेका छौ भने केही परसम्म छोडिदिन सक्छौ  ? त्यहाँबाट कोठासम्म म हिँडेर जान सक्छु, नजिकै छ ।”
“के कुरा गरेकी तैँले हँ ? तँलाई चिन्ने मान्छेहरूले मेरो कारमा तँ चढेको देखेपछि मेरो इज्जत बाँकी रहला ?” रेड इन्डियन घृणित नजरले उसलाई हेर्दै बम्कन थाल्यो । “ल, यो दस डलरले तँलाई घर जान बसभाडा पुग्छ ।” रेड इन्डियनले पर्सबाट १० डलरको नोट झिकेर उसलाई दियो ।
“सित्तैँमा म पनि कसैसँग पैसा लिन्नँ, बुझ्यौ ? आफ्नो मासु बेच्न पाउनु मेरो अधिकार हो, चाहे यसमा कीरा परेका हुन् वा नहुन् ! ओके, गुडबाई !!” यति भनेर माया पसलको ढोका उघारेर बाहिरइिर् ।
बाहिर सुसु हिउँ बर्सिरहेको थियो । रेड इन्डियनले आश्चर्यचकित हुँदै माया बाहिर गएको हेर्‍यो । ऊ पनि बाहिर आयो । “हे ईश्वर, कति जाडो !” ऊ एकैछिनमा चिसोले कक्रक्क पर्न थाल्यो । माया लडखडाउँदै सडकको पेटीमा छिटछिटो पाइला बढाइरहेकी थिई ।
“ए पागल केटी, कता हिँडिरहेकी ? मर्लिस् नि यस् तो जाडोमा !” रेड इन्डियन चिच्यायो ।
ऊ एकैछिनमा सेताम्मे भइसकेकी थिई । हिउँले छोप्ने प्रयास गररिहेको थियो उसलाई तर ऊ शरीरको हिउँ टकटकाउँदै अगाडि पाइला बढाइरहेकी थिई । उता ‘स् ट्याच्यु अफ लिबर्टी’लाई भने हिउँले पूरै छोपिसकेको थियो ।

नेपाल साप्ताहिक ३४१

Mahesh Bikram Shaha – Ma Pani Kukur

महेशविक्रम शाह – म पनि कुकुर
(नेपाल साप्ताहिक)

म अन्ततः कुकुर बन्ने प्रयासमा स˚ल बने“ । मैले मनैदेखि आ˚ूलाई कुकुर बनाउन खोजेको त होइन तर बेला यस्तो आएको थियो कि जहा“ पनि कुकुरका अनुहार र कुकुरका आवाजहरूस“ग स्वामी भनिनेहरू बढी लोभिने गरेको पाए“ । आखिर स्वामीहरूलाई मान्छेको स्वाभिमानी अनुहार होइन, कुकुरको स्वामीभक्त अनुहार बढी प्यारो लाग्छ र मान्छेको इमानदारी नभई कुकुरको ब˚ादारी र्सवश्रेष्ठ लाग्छ भने मान्छेजस्तो भएर बा“च्नुको कुनै तुक देखिन“ मैले ।

मेरी स्वास्नी जहिले पनि मलाई शब्दको झटारो हान्दै भन्थी, “मान्छे भएर के नाप्न सकेका छौ तिमीले – जिन्दगीमा गरखिाने हो भने ती कुकुरजस्तो हुनू, जो ठूलाठूला हाकिम र नेताहरूको कारमा सयर गर्छन् । कुकुर हुन नसकेर एक त तिमी आ˚ै“ अस˚ल प्राणी सावित हुन गइरहेका छौ, अर्को हामीलाई पनि दुःखको सागरमा डुबाइरहेका छौ । मैले भनेको मान्छौ भने तिमी समय अनुसार चल्न सिक । खुरुक्क कुकुर बनेर आफ्नो भविष्य पनि सपार र यस घरको अवस्थालाई पनि सुधार ।”

“कुकुरजस्तो बनू“ कि कुकुरै बनू“ -” मैले स्वास्नीलाई सोधेको थिए“ ।

“हैनहैन, कुकुरै बन † कुकुरजस्तो बन्यो भने ˚ेर िनपत्याउलान् नि †” स्वास्नीले झर्किंदै भनेकी थिई ।

मलाई उसको भनाइ ठीकै लागेको थियो ।

मेरा छोराछोरीहरू पनि म कुकुर बन्न लागेकामा उत्साहित देखिन्थे ।

जेठोले भन्यो, “म बुबाको घा“टी सिक्रीले बा“धेर घुमाउन लान्छु ।”

कान्छोले भन्यो, “म बुबाको पुच्छर निमोठ्छु ।”

छोरीले भनी, “म त बुबालाई काखमा राखेर आङ कन्याइदिन्छु ।”

घरको सम्पर्ूण्ा वातावरण नै म कुकुर बन्न लागेकामा रोमाञ्चित बनिरहेको थियो । म पनि आ˚ू कुकुर-अवतारमा परण्िात हुने क्रममा कम उत्साहित थिइन“ । कुकुर बनेपछि मान्छेरूपी आफ्नो स्वाभिमानी सोच समाप्त भए पनि आफ्नो र परविारका सम्पर्ूण्ा सदस्यहरूको इच्छा-आकाङ्क्षा पर्ूर्ति हुने कुरामा म ढुक्क थिए“ ।

दिनभर घरमा मेरी स्वास्नी र छोराछोरीले मलाई कुकुर बन्न सघाए ।

स्वास्नीले मलाई आदेश दिई, “कुकुर बन †”

म चार हात-खुट्टा टेकेर कुकुर बने“ । कुकुर र ममा ˚रक यत्ति थियो कि मेरो पुच्छर थिएन । अन्य कुरामा भने मैले आ˚ूमा पशुवत् चरत्रिलाई अपनाइसकेको थिए“ ।

स्वास्नीले ˚ेर िआदेश दिई, “हामीले जे भने पनि कुइ“कुइ“ मात्र गर्नू, मान्छे भइनटोपल्नू ˚ेर ि†” मैले ‘हुन्छ’ मा शिर हल्लाए“ ।

स्वास्नीले भनी, “मेरो यो ˚रयिाभित्र मुन्टो घुसाऊ ।”

उ˚् † के भनिरहेकी छ मेरी स्वास्नी † मलाई दिगमिग लागेर आयो । म अनकनाएको देखेर मेरी स्वास्नीले ठूलो स्वरले मलाई झपार्दै भनी, “महाशय † तिमी कहिल्यै कुकुर बन्न सक्दैनौ । त्रि्रो नियति भनेको मान्छे भएर हरपाइला, पाइलामा ठक्कर खानु र त्यसको पीडा बेहोर्नु हो ।”

म हत्तपत्त चार हात-खुट्टा टेकेर कुद्दै गए“ र स्वास्नीको ˚रयिामुनि टाउको घुसारे“ ।

स्वास्नीले आफ्नो पाइतालाले मेरो पिठयू“मा कन्याई । सुरुमा असजिलो लागे पनि पछि मलाई मजा लाग्दै गयो र म अनायासै उसका खुट्टाहरू सु“घ्न र चाट्न थाले“ ।

ऊ एक्कासि हषर्ातिरेकले चिच्याई, “तिमी अब सा“च्चिकै कुकुर बन्न थाल्यौ मेरा प्राण †”

मेरी स्वास्नी जब मेरो कुनै कार्यबाट अत्यन्त खुसी हुने गर्थी, तब मलाई यसरी नै ‘प्राण’ शब्दले भन्ने गर्थी । म झन् तीव्रतासाथ उसका खुट्टा चाट्न थाले“ ।

“पप्पी †” मेरो जेठो छोरो करायो ।

मैले अनुमान गरे“ सम्भवतः ऊ मलाई नै बोलाइरहेको थियो ।

“पप्पी, यहा“ आ †” जेठो छोरो ओठ गोलो पारेर सिटी बजाउ“दै मलाई बोलाइरहेको थियो ।

म जेठो छोरातिर लम्के“ । उसले पनि आफ्ना खुट्टा अगाडि बढायो । म उसका खुट्टामा लुटपुटि“दै उत्तानो परे“ । उसले मेरो पेट कन्यायो । म खितितिती हा“स्न थाले“ । मलाई जेठो छोराका खुट्टाबाट मीठो गन्ध आइरहेझै“ लाग्यो । यो गन्ध मेरी स्वास्नीका खुट्टाबाट आएको गन्धभन्दा ˚रक थियो । मलाई उसका खुट्टा पनि चाटू“चाटू“झै“ लाग्यो । मैले उसको पाइतालामा ज्रि्रो ˚ेरे“ । म उसका खुट्टा चाट्न थाले“ ।

“मम्मी, ड्याडी त सा“च्चिकै कुकुर बन्नुभयो है †” जेठो छोरो मैले चाटिरहेको आफ्नो खुट्टातर्˚ हर्ेर्दै हा“सिरहेको थियो ।

उता कान्छो छोरो करायो, “पप्पी, ऊ त्यो बल समातेर ले †” यति भन्दै उसले सुइय्य सिटी बजायो । म हतार“िदै बल भएतिर दौडे“ र दा“तले च्याप्प बल समातेर कान्छो छोरो भएतिर दौडे“ । ऊ हातले थपडी मार्दै उप्रिmन थाल्यो ।

“हो हो ड्याडीले त ठ्याक्कै कुकुरले जस्तै बल समात्नुभयो । ड्याडी कुकुर † ड्याडी कुकुर †”

म कुकुरका सम्पर्ूण्ा व्यवहारहरू पर््रदर्शन गर्न थाले“, उप|mनु, कुद्नु, लडीबुडी खेल्नु, जीउ हल्लाउनु, जीउ खुम्च्याउनु, जीउ तन्काउनु, मुखबाहिर ज्रि्रो निकालेर बा˚ ˚ालेझै“ गर्नु, एउटा खुट्टो उचालेर मूत्रत्याग गर्नु, आ“खामा दासताको भाव उमारेर आफ्ना स्वामीलाई हर्ेर्नु र आफ्नो ज्रि्राले तिनका अङ्गप्रत्यङ्ग चाटेर आ˚ू स्वामीभक्त कुकुर रहेको सिद्ध गर्नु ।

मेरो कुकुर-व्यवहारबाट सन्तुष्ट भएर मेरी स्वास्नीले भनी, “नाउ यू बिकेम अ डग †”

मेरा छोराछोरीले भने, “मम्मी, ड्याडी बिकेम अ रयिल डग ।”

म पनि आ˚ू कुकुर बन्न सकेकामा खुसी भए“ । आ˚ू स्वाभिमानी मान्छे बनेर गर्न नसकेका कामहरू स्वामीभक्त कुकुर बनेर गर्न सक्ने कुरामा म ढुक्क थिए“ ।

मलाई कुकुरका रूपमा देख्न चाहने मेरा स्वामीहरू बग्रेल्ती थिए । मलाई जहा“सम्म लाग्छ, ‘यो कुकुर बनोस्’ भनेर मप्रति शुभेच्छा राख्नेहरू पनि धेरै नै थिए । म कुकुर नबनेकामा समय र परििस्थति अनुसार चल्न नजान्ने भनी पिठ्यू“पछाडि मेरो खिसी गर्नेहरू पनि कम थिएनन् । यी सबैलाई आर्श्चर्यचकित पार्दै म अकस्मात् ‘कुकुर’ बनेर प्रकट भए“ । म कुकुर बनेको थाहा पाएपछि धेरैले टिप्पणी गरेका थिए, “बल्ल सुध्रिएछ यो †”

मैले मान्ने गरेका स्वामीहरू पनि सुरुका दिनहरूमा कुकुर बनेर नै प्रकट भएका थिए । कुकुर बन्नुभन्दा पहिले तिनीहरू पनि मझै“ सामान्य स्तरको लाटोबुङ्गो नागरकि कहलाउ“थे । तर, कुकुर बनिसकेपछि तिनको स्तरमा रातारात परविर्तन भएर तिनीहरू ‘स्वामी’मा रूपान्तरण भएका थिए । तर पनि तिनका लागि कुकुर, समयका ती स्वणिर्म दिनहरू अविस्मरणीय र गौरवपर्ूण्ा थिए ।

मेरो कुकुरयात्रा सुरु भयो । घरमा उल्लास र उत्साह छायो । स्वास्नी र छोराछोरीलाई दङ्गदास पार्दै म ज्रि्रो निकालेर आफ्ना स्वामीका पदचिन्हले छोडेको गन्ध पहिल्याउ“दै स्वामीको भक्तिमा हि“डे“ ।

मेरा स्वामी आलिसान महलभित्र थिए । बाहिर ˚ूलका गमलामा घाम झुल्के पनि स्वामी झुल्किसकेका थिएनन् । सबै स्वामी झुल्कने ढोकातिर मुन्टो र्˚काएर बसिरहेका थिए । स्वामीको महलमा यो मेरो पहिलो यात्रा थियो । यसभन्दा अघि म कहिल्यै यहा“ आएको थिइन“ । एकपटक आएको जस्तो लाग्छ तर ग्लानिबोध भएर गेटबाटै र्˚र्केको थिए“ । यो घटना म कुकुर बन्नुभन्दा पहिलेको घटना थियो । तर, अहिले म स्वामीको बङ्गलाभित्र छिर्दा मात्र अपार आनन्द महसुस गररिहेको थिए“ । त्यहा“भित्रको दृश्य मैले सोचेभन्दा पनि ज्यादा विस्मयकारी थियो । थरीथरीका ‘कुकुर’ हरूको बाक्लो उपस्थितिले म झन्डै अतालिइन“ । ‘कुकुरहरू’ विभिन्न भावभङ्गिमाका साथ आ˚ूलाई प्रस्तुत गररिहेका थिए । मलाई पनि आफ्नो माझमा पाउ“दा तिनीहरूका अनुहारमा विभिन्न भाव दृष्टिगोचर भएका थिए । त्यो भीडभाडमा कुकुर बनेर ज्रि्रो काढिरहेकाहरूमा मेरा आ˚न्त, साथीसङ्गी, छिमेकी, मेरा प्रतिस्पर्धी सम्पर्ूण्ा थिए । तिनीहरूको ज्रि्राकढाइ र कुकुर, व्यवहार मेरोभन्दा ˚रक थियो अथवा यसो भनौ“, उन्नत र विकसित थियो । यसबाट मैले अनुमान गरे“ कि तिनीहरू जीउका पुराना रौ“ झारेर नया“ रौ“ उमारसिकेका वरष्िठ कुकुरहरू थिए । अन्ततः आफ्नो समूहमा मिसिन आइपुगेकामा मलाई हर्ेर्दै तिनीहरूमध्ये कोहर्ीर् इष्र्यालु र कोही दङ्ग पररिहेका थिए । सायद तिनीहरूले सोचे हुन् कि बल्ल मेरो बुद्धिको बिर्को खुल्यो । आ˚ूलाई स्वाभिमानी मान्छे ठानेर कुकुर, प्रवृत्तिलाई घोर घृणा गर्ने म आ˚ै“ कनिष्ठ कुकुर बनेर स्वामीको महलमा प्रकट भएको थिए“ । ‘मजस्तो बन्नु छ भने तिमीहरू पहिले मेरो कुकुर बन्न सक्नर्ुपर्छ’ भन्ने स्वामीको महान् उक्तिलाई आफ्नो आदर्श मान्दै मैले कुकुर-सिद्धान्त अ“गालेको थिए“ । आ˚ूलाई ‘कनिष्ठ कुकुर’का रूपमा उभ्याउ“दा पनि मलाई कुनै पश्चात्ताप थिएन ।

स्वामीले भेटघाटको शृङ्खला सुरु गरे । स्वामीको महलको ठूलो ढोका खुल्यो । हातमा डायरी लिएको एउटा व्यक्ति बाहिर झुल्कियो । मैले उसको अनुहार हेरे“ । ऊ ठ्याक्कै ‘बुलडग’झै“ थियो । उसको अनुहार देखेर मलाई ऊप्रतिर् इष्र्या लाग्यो । मैले आफ्नो अनुहार छामे“, मेरो अनुहार सो˚ामाथि बुıुकबुıुक उप|mने पमेरयिनझै“ थियो । यस बुलडगले मेरो अनुहार हेरेर स्वामीस“ग भेट गर्न दि“दैन कि भन्ने शङ्का उब्ज्यो मेरो मनमा ।

बुलडगको अनुमतिले कुकुर-प्रवृत्तिका मानव, कुकुरहरू एकएक गरी स्वामीलाई भेट्न भित्र प्रवेश गर्न थाले ।

म बाहिर थिए“ । बाहिरबाट नै म घरभित्र स्वामीस“गका भेटघाटका दृश्यहरू सजिलै हर्ेन सक्थे“ । भेटघाटका लागि गएकाहरूमध्ये कोही स्वामीका नाङ्गा पाइताला चाटिरहेका थिए, कोही पिठ्यू“ कन्याइरहेका थिए, कोही कपाल सु“घिरहेका थिए त कोही स्वामीका अगाडि घोप्टो परेर ज्रि्रो काढ्दै स्या“स्या“ गररिहेका थिए । स्वामी आफ्ना प्रत्येक कुकुरको टाउको मुसार्दै, जीउ सहलाउ“दै मुसुमुसु मुस्काइरहेका थिए ।

महलको माथिल्लो तलाको बार्दलीबाट खल्याङमल्याङ आवाज आयो, मैले माथितिर हेरे“ । स्वामिनी प्रकट भएकी थिइन् बार्दलीमा । उनका वरपिर िपनि ‘कुकुरहरू’ घुमिरहेका थिए । उनका गोरा खुट्टाहरू, चटाइको दृश्यले मेरो मनमा खलबली मच्चाइरहेको थियो । बार्दलीमाथि चढ्न पाएको भए म पनि उनका सुलुत्त परेका गोराचिट्टा खुट्टाहरू चाटेर स्वर्गीय आनन्द लिन्थे“ र आफ्नो जीवनलाई मोहक बनाउ“थे“ ।

मैले आ˚ूलाई रोक्न सकिन“ । म उप्रिm“दै भर्‍याङ चढ्ने दिशातिर हान्निए“ । म भर्‍याङ चढेर स्वामिनीको छेउमा जान चाहन्थे“ । तर, मेरो इच्छामा त्यतिबेला तुषारापात भयो जब ‘बुलडग’ कुकुरले जोडले कराउ“दै भन्यो, “ऐ ˚ुच्चे कुकुर, पख्,पख् † कहा“ जान लागेको ह“ त“ -”

मैले डराउ“दै भने“, “मलाई स्वामिनीको गोरो खुट्टा चाट्न मन लाग्यो । म बार्दलीमा जान चाहन्छु ।”

“रौ“ नउम्रेको कुकुर † त“भन्दा वरष्िठ कुकुरहरूले त स्वामिनीको छेउछाउ पुग्ने मौका पाएका छैनन्, त“ भने खुट्टै चाट्ने † यस्तै हो भने स्वामीलाई पनि भेट्न पाउन्नस् त“ †” बुलडग जोडले करायो । उसको गर्जनले म लल्याकलुलुक भए“ । मैले स्वामिनीको गोरो खुट्टा चाट्ने आफ्नो इच्छालाई जबर्जस्ती दबाए“ ।

“स्वामीलाई भेट्ने पालो आयो, भित्र जा † ख्याल गरेस्, स्वामीको खुट्टा चाट्दा उनको खुट्टामा तेरो दा“त नगाडियोस् । हर्ेर्दैमा अनाडी कुकुर देखिन्छस् त“ †” बुलडगले मलाई हर्ेर्दै भित्र पस्ने अनुमति दियो ।

म चार हातखुट्टा टेक्दै, नाकले सू“सू“ गर्दै र मुन्टो हल्लाउ“दै स्वास्मीको अगाडि प्रकट भए“ ।

मलाई देखेर स्वामी गद्गद् भए ।

“तिमीलाई मैले यस रूपमा देख्न चाहेको धेरै भयो । हिन्दीमा एउटा उखान छ । बिहान घर आउन भुलेको मान्छे यदि सा“झ घर र्˚र्किआयो भने त्यसलाई भुलेको मान्नु हुन्न ।”

स्वामीको मप्रतिको सदाशयता देखेर मेरो शरीर पुलकित बन्यो । म स्वामीको अगाडि हात ˚ैलाएर घोप्टो परे“ ।

स्वामीले मेरो टाउको मुसारे । मैले मुन्टो उठाए“ र स्वामीका नाङ्गा खुट्टा सु“घ्दै चाट्न थाले“ । उनको पाइताला चाट्दै म आफ्ना इच्छा-आकाङ्क्षाहरू पूरा भइरहेको कल्पना गररिहेको थिए“ ।

“ऐय्या †” अकस्मात् स्वामी उप|mे । मेरो मुख चटाइबाट आफ्नो खुट्टा ˚ुत्काउ“दै उनी खोच्याउन थाले ।

बुलडग हर्ुर्रर्िंदै भित्र आयो । स्वामीलाई हातले खुट्टा समातेर निहुरइिरहेको देखेपछि उसले क्रोधित आ“खाले मलाई हेर्‍यो ।

“यो अझै कुकुर बनिसकेको रहेनछ, बुलडग † हामी झुक्कियौ“ । यसले आफ्ना तीखा दा“तहरू मेरो पाइतालामा गाड्यो । आह † रगत पनि बहन थाल्यो । स्वामीको पाइताला चाट्ने कला अझै यसले जानेको छैन । यसलाई तुरुन्त बाहिर निकाल् † म यसको अनुहार पनि हर्ेन चाहन्न“ ।”

बुलडगले मेरो पिठयू“मा एक लात हिर्कायो । मैले ‘कुइ“क्क’ गरे“ । म लर्खराउ“दै स्वामीको कोठाबाट बाहिर निस्के“ । म स्वामीको महलबाटै धपाइए“ ।

स्वामीको भव्य महलबाट बाहिर“िदा मैले पछाडिबाट मलाई इङ्गित गर्दै आएको आवाज सुने“ ।

“बडो स्वामीभक्त कुकुर बनिटोपलेको थियो, यसलाई के थाहा कि स्वाभिमानी मान्छे बन्नुभन्दा स्वामीभक्त कुकुर बन्न झन् कति गाह्रो छ ”

त्यसपछि एकोहोरो कुकुरहरू भुकेका थरीथरी आवाजहरूले मेरा कानलाई पछ्याइरहे, ह्वाङह्वाङ, भ्वाउभ्वाउ, हाउहाउ, ख्याउ“ख्याउ“, भूभू भूद्रद्रद्र †

नेपाल साप्ताहिक
अंक २७८

Mahesh Bikram Shaha – Euta Arko Khadal

महेशविक्रम शाह – एउटा अर्को खाडल
(हिमाल खबरपत्रिका)

ऊ खाडल खन्न थाल्यो । रातको निस्पट्ट अन्धकारमा जमिनमा छिटोछिटो खनिरहेकोे थियो ऊ । कोदालोले ताछेका माटाका चपरीहरूलाई डिलमा फाल्दै ऊ खाडललाई सकेसम्म लम्बाचौडा बनाउने ध्याउन्नमा थियो ।

करीब ५-६ घण्टाको पट्यारलाग्दो हिँडाइपछि सशस्त्र छापामारको टोली त्यस ठाउँमा आइपुगेको थियो । त्यो टोलीको मिलिसिया सदस्य थियो ऊ । छापामारहरूले विभिन्न आकार, प्रकार र बनोटका बन्दुक भिरेका थिए । तर, उसको हातमा कोदालो थियो । सयौँको सङ्ख्यामा रहेको सशस्त्र टोलीमा डोको र कोदालो बोक्नेहरूको सङ्ख्या पनि पुगनपुग सय थियो । कोदालो, बेल्चा र फरुवा बोक्नेहरू खाडल खन्नका लागि छुट्याइएका थिए भने डोको बोक्नेहरू युद्धमा मारिएका छापामारहरूलाई युद्धमैदानबाट डोकोमा बोकेर ल्याई खाडलसम्म पुर्‍याउन खटिएका थिए ।

खाडल खन्दाखन्दै उसले आफूलाई दिइएको जिम्मेवारी मनन गर्‍यो । उफ् ! कति कठोर र हृदयविदारक छ यो काम ! जिउँदा कमरेडहरूले केही समयपछि मृत्यु अँगाल्ने सम्भावनाका साथ ऊ खाडल खनिरहेको छ । मानौँ, खाडल युद्धको महान् दर्शन हो र त्यहाँ पुरिने सम्भावनालाई स्वीकार गर्नु युद्धको आधारभूत सिद्धान्त हो । उसलाई कुनै कमरेडले एक पटक यस्तै भनेको सम्झना हुन्छ ।

खन्दाखन्दै ऊ टक्क रोकियो । थकाइले लखतरान भएको थियो ऊ । दाहिने हातको बाहुलाले अनुहारको पसिना पुछ्दै लामो सुस्केरा छोड्यो । दायाँबायाँ हेर्‍यो । साथीहरू पनि लहरै खाडल खनिरहेका थिए । उसले अँध्यारोमा तिनका अनुहारहरू ठम्याउन सकेन तर जमिनमा लगातार बज्रिरहेका कोदालो, फरुवा र बेल्चाको एकोहोरो आवाज र खाडल खन्नेका गलाबाट निस्किरहेको हँ… हँ… हँ… स्वरलहरीले ऊ अनुमान गरिरहेको थियो कि छिटो छिटो खाडल खन्नका लागि सबैजना व्याकुल भइरहेका छन् ।

“छापामारको सशस्त्र टोली अब आफ्नो लक्ष्यमा पुग्नै लाग्यो होला । सम्भवतः केही समयपछि नै दुवै पक्षहरूबीच मेघ गर्जेझैँ गोलीका पर्रर्ाा छुट्नेछन् । र, भकाभक भुइँमा शरीरहरू ढल्नेछन् ।”

आजको युद्धमा पनि मान्छेहरू मारिनेछन् । मारिने सबै नेपाली हुनेछन् । तिनमा सम्भवतः उसले सलाम ठोक्नुपर्ने कमरेडहरू पनि हुनेछन् र हुनेछन् उसका सहकर्मीहरू, जसको सङ्ख्या उसले खाडल खन्न थालेदेखि पातलिँदै गइरहेको छ ।

“मैले आज पनि मर्नेहरूलाई खाडलमा पर्ुर्नुपर्नेछ,” उसले आफ्नो जिम्मेवारी बढेको महसूस गर्‍यो ।

उसले कोदालो उठायो र फेरि जमिन खोस्रन थाल्यो । डोकेहरूले युद्धमा गोली लागेर क्षतविक्षत बनेका छापामारका लाशहरू बोकेर ल्याइपुर्‍याउनु भन्दा पहिले खाडल खनिसक्नुपर्ने कुरामा ऊ सचेत थियो । उसले कति खन्यो यस्ता खाडल, उसलाई केही हेक्का छैन । ती खाडलमा कतिजना पुरिए वा उसले कतिजनालाई खाडलमा पुर्‍यो, यसको पनि उसले कुनै जानकारी राखेको छैन । उसलाई यत्ति मात्र थाहा छ, अहिले खनिरहेको खाडलझैँ पहिले पनि उसले धेरै खाडल खनेको थियो र युद्धमा मारिएका छापामारका निर्जीव शरीरले पुरिएका थिए ती खाडल । ती शरीर विभिन्न रूप, बनोट र वर्ण्र्ाा थिए । ऊ कसैलाई चिन्थ्यो, कसैलाई चिन्दैनथ्यो । चिने पनि नचिने पनि आफ्ना सहकर्मीहरूले वरण गरेको बीभत्स मृत्युले उसको मनमा हुण्डरी चलाउँथ्यो ।

‘ओह ! मैले कति खाल्डा खनेँ कति !’ खाडलमा जम्मा भएको माटोलाई बेल्चाले बाहिर हुर्‍याउँदै सोच्यो उसले । उसको सोचाइमा उसले खनेको पहिलो खाडलमा पुरिने मान्छे उसको आफ्नै ‘बा’ थिए ।

खोलाको बगरमा फेला परेको, गोलीले क्षतविक्षत ‘बा’ को दर्ुगन्धित लाशलाई उसले बगरमा नै खाडल खनेर गाडेको थियो । लाशलाई माटोले पर्ुर्दै उसले प्रण गरेको थियो, ‘बा’ को मृत्युको कारणलाई पनि एकदिन उसले यसैगरी खाडल खनेर गाड्नेछ ।

उसको मस्तिष्कमा ‘बा’को धूमिल आकृति सल्बलायो तर त्यो निर्जीव आकृति उसले खनेको पहिलो खाडलले छोपियो । त्यसपछि सिलसिलाबद्ध रूपमा उसको मस्तिष्कमा आए उसले खनेका अनगिन्ती खाडल जहाँ ऊ निरन्तर युद्धमा मरेका सहयात्रीहरूलाई पर्ुर्दै आइरहेको छ । आफूले विभिन्न समय, स्थान र मौसममा खनेका खाडलहरूलाई स्मरण गर्दै जाँदा उसको ध्यान एउटा खाडलमा केन्द्रित भयो, जहाँ छातीमा गोली लागी ढलेकी एक सहकर्मीलाई पर्ुदा ऊ पहिलोपटक डाँको छोडेर रोएको थियो । आफ्नै दौँतरकी कलिली, खाउँखाउँ लाउँलाउँ उमेरकी साथीलाई कुनै मरेको जनावरलाई झैँ एकलास ठाउँमा माटोले पर्ुर्नुपर्दाको अथाह पीडा र सन्तापले ऊ झण्डै बहुलाएको थियो । ऊ डोको बोक्थी । लर्डाईँमा घाइते र मरेका लडाकुहरूलाई डोकोमा बोकेर सम्बन्धित ठाउँसम्म पुर्‍याउनु उसको काम हुन्थ्यो । छोटो समयमा नै उनीहरू घनिष्ट बनेका थिए । एकअर्कालाई माया गर्न थालेका थिए । घरबार त्यागेर जङ्गल पसी कोदाले बन्नु र डोके हुनु- दुवैको नियति एउटै थियो । तर पछिल्लो युद्धमा उसलाई पनि गोली लाग्यो र ऊ ठहरै भई । ऊ पुरिनका लागि उसले खनेको खाडलमा ल्याइएकी थिई । लाशहरूको थुप्रोमा रगतले लतपतिएको उसको जड शरीर देखेर ऊ अचानक पक्षघातले आक्रमण गरेझैँ भएको थियो । सुन्दर संसारको सपना देख्ने सहयात्रीका सजीव आँखाहरू निर्जीव र सपाट देखिएका थिए । ऊ तिनै आँखाहरूलाई हर्ेर्दै खाडलमा नै घोप्टो परेको थियो । त्यसपछि धेरै दिनसम्म विक्षिप्त र असन्तुलित बनेको थियो । उसको दिमागमा हरपल उस्तै र उही प्रश्न तर्ेर्सिन्थे, ‘ऊ किन मरी – कसका लागि मरी – र, मरेर उसले के पाई – छोरीलाई गुमाएर उसका बाबुले के पाए – कोखकी नानीको आहुतिबाट उसकी आमाले पनि के हासिल गरिन् -‘

त्यस्ता धेरै सहकर्मीलाई उसले आफ्नै हातहरूले खाडलमा पुरेको थियो । ती सबै ‘मृत्युभक्त’हरू अहिले विस्मृतिको गर्भमा विलाइसकेका थिए । नयाँ खाडलले पुरानो खाडलको इतिहासलाई विस्थापित गथ्र्यो र पुरिएकाहरूको समग्र परिचय पनि विखण्डित हुन्थ्यो ।

उसले आफ्नो हृदय यी शृङ्खलाबद्ध अनुभवहरूले दह्रो बनेको महसूस गर्‍यो । तर हरेक नयाँ खाडल खन्दा उसको हृदयमा पीडाको अर्को चिसो लहर उठ्ने गर्छ । र, पुरिँदै गइरहेका मानव आकृतिहरूको कल्पना गरेर ऊ असामान्य हुने गर्छ ।

‘शायद म पनि यसैगरी मर्नेछु एकदिन र मेरो शरीरलाई पनि मेरो कुनै साथीले यसैगरी एक दिन खाडलमा पर्ुर्नेछ ।’ मृत्युको आभासले उसलाई झन् भावुक बनायो ।

ऊ लगातार खनिरहेको थियो । परिश्रम र मानसिक चिन्ताले होला उसले शरीर थाकेको, गलेको अनुभूत गर्‍यो । प्यास लागे झैँ, भोक लागे झैँ भयो उसलाई । खाडलको डिलमा अडेस लाग्दै प्यान्टको गोजीभित्र हात घुसार्‍यो र एकमुठी जौको सातु निकालेर मुखमा हाल्यो । तुमलेटको पानी घटघट पिएर सातु निल्यो । “म पनि बन्दुक भिर्ने छापामार भएको भए जौको सातु खाएर खाडल खन्नुपर्ने थिएन । पेटभरि मासु-भात खाएर लड्ने थिएँ । कि अरूलाई मार्थेँ कि आफू मर्थेँ । साथीका लाश हर्ेर्दै कल्पेर पलप्रतिपल जिउँदैै मर्नुपर्ने त थिएन ।” ऊ जीवनका बारेमा गम्भीर भएर सोच्न थाल्यो ।

उसले आफ्नो अगाडि परपरसम्म टकटकी लगाएर हेर्‍यो । अन्धकारमा केही देखिँदैनथ्योे । उसले अनुमान गर्‍यो- लडाकु छापामारको टुकडी बतासिँदै गएको दिशा सम्भवतः यही हो । उसले समयको अनुमान गर्‍यो र उत्तेजित हुँदै आफैँसँग सोध्यो, “अब लर्डाईँ हुने बेला भयो -” यस कुराको बोधले पसिनाले निथु्रक्क भिजेको उसको जिउमा एकाएक स्फर्ूर्ति आयो । ऊ झन् छिटोछिटो कोदालो चलाउन थाल्यो ।

“आज फेरि यस खाडलमा क-कसलाई पर्ुर्नुपर्नेछ, मैले !” उसले आफूले चिनेका छापामारका नाम सम्झयो । तिनका अनुहारलाई सम्झने प्रयास गर्‍यो । गोरा, काला, बाटुला, लाम्चा, नेप्टे, थेप्चे, चुच्चे अनुहारहरू । आफूझैँ सबै गाउँले, नेपाली अनुहार !

उसले चिरपरिचित अनुहारहरूलाई आँखै अगाडि मुस्कुराइरहेको देख्यो । कम्ब्याट डे्रस लगाएका, काँधमा राइफल भिरेका, निधारमा रातो टीका र टाउकोमा रातो रुमाल बाँधेका, शरीरभित्र उम्लिरहेको रातो रगतले रापिएका अनुहारहरू ! युद्ध लडेर नै संसार जित्ने मधुर सपनाले ओतप्रोत मायालु अनुहारहरू सम्झेर ऊ कल्पन थाल्यो । उसले आदर र माया गर्ने अनुहारहरू क्षतविक्षत भएर खाडलमा पर्ुन ल्याएको कल्पनाले ऊ लुगलुग काँप्न थाल्यो ।

अकस्मात् सयौं बन्दुकहरू एकैचोटि गर्जेको आवाज सुनियो ।

“लर्डाईँ सुरु भयो !” ऊ जोडले चिच्यायो ।

उसको कोदालोको गति बढ्यो । क्षणभरमै खाडल तयार भयो । डिलमा उभिएर उसले गोली चलिरहेको दिशातिर नजर दौडायो । आकाशमा आगोका झल्िकाहरू उठिरहेका थिए । समय जतिजति लम्बिँदै थियो, झल्िकाहरूको घनत्व बढ्दै गइरहेको थियो ।

“कहाँ छ खाडल -” कसैको चर्को आवाज सुनेर ऊ झस्कियो । नजिकै डोको बोक्नेहरूको एक हूल खाडलतर्फबढिरहेको थियो ।
“यहाँ छ कमरेड !!” ऊ पनि जोडले करायो ।

डोको बोक्नेहरूले पालैपालो आ-आफ्ना डोका खाडलमा घोप्ट्याए । डोकाबाट उछिट्टएिका रक्तमुछेल लाशहरूलाई नियाल्दै ऊ अथाह वेदनाले ढुन्मुनियो । युद्धमा नै सुन्दर भविष्य देख्ने परिचित/अपरिचित ‘कमरेड’ हरूका स्वप्निल आँखाहरू अहिले स्थिर थिए ।

छापामारका लाशले खाडल पुरिएर त्यसमाथि लाशहरूको खात खडा भइसकेको थियो । ऊ आँखाभरि आँसु पार्दै मूढो झैँ लम्पसार शरीरहरूलाई एकोहोरो हेरिरहेकै थियो । त्यही बेला डोकामा लाश बोकेर अर्को हूल आयो । खाडलहरू सबै पुरिइसकेका थिए । थप लाशहरूका लागि त्यहाँ अर्को खाडल थिएन ।

“आज हाम्रो धेरै क्षति भएजस्तो छ । छिटो अर्को खाडल खन” लाश बोकेका डोकेहरूसँगै युद्धमैदानबाट आएको कमाण्डर चिच्यायो ।
ऊ फेरि एउटा अर्को खाडल खन्न थाल्यो ।