Mina Bantawa ‘Mridu’ – Bhana Timi Ko Hau

भन तिमी को हौ ? मेरो सपनाको राजकुमार
तिमी बिना छ्टपटिन्छ मेरो एक्लो निराश मन

हरेक-पल, हरेक-दिन उदास हुन्छु विपनी यादमा
तिमी बिना पूर्णिमाको रातहरु पनि अँध्यारो छ

मेरो मनको गोरेटोमा झटारो हान्न आइदिन्छौ
एकलासे बाटोमा मलाई खिसी गर्दै जिस्काउँछौ

डुबिरहेको घामसँग सधैं तिम्रो बारेमा प्रस्न गर्छु
हरेक रातको जुनेलीमा तिमीलाई भेट्न चाहान्छु

आकुल-ब्याकुल हुन्छु तिम्रो आगमनको पर्खाइमा
भन तिमीलाई कसरी देखूँ कहाँ कहाँ खोजु सोधुँ

Prakash Dhamala – Retired Doctor Ra Galat Aushadhi

प्रकाश धमला – रिटार्यड डाक्टर र गलत औषधि

एक अञ्जुली घाम लिएर
वर्ष चिसिएका ती निरिह अनुहारहरुमा
अर्थको न्यानोपन दिन किन खोजेको तिमीले ?
शताब्दिऔं पिसोल्टिएका छन् मूनाहरु
शताब्दिऔंदेखि अधिकार लम्पसार छ बलेसीमा
शताब्दिऔंदेखि स्वातन्त्रता डुबिरहेको नहरहरुमा|

तर
तिमी स्वातन्त्रता नहरहरुबाट झिकिरहेछौ
तिमी अधिकार बलेसीबाट उठाइरहेछौ
मलम लाउनु पर्नेहरुलाई
मलम लगाइरहेछौं
शल्याक्रिया गर्नेहरुलाई
शल्याक्रिया गरिरहेछौ
बेहोसीहरुलाई
कानाहरुलाई
बहिराहरुलाई
अनि
सपाङ्ग मानवलाई पनि उपचार
कहाँ-कहाँ, के-के गरिरहेछौ|

मलाई प्रस्ट थाहाँछ
तिम्रा उपचारका विधिहरु
तिम्रा र्सजनका अनौठा र्स्पर्शहरु
ओपरेशन थिएटर भित्रका वार्तालापहरु
तिमीले त दुर आकस्मिक कक्षाहरुमा
लिंडेढिपीको एम्बुलेन्सले ओसारी रहेछौ धाइतेहरु
तर
विचारा घाइतेहरु अपरेशनपछि
विचारा मुनाहरु उपचारपछि
विचारा बृद्दाहरु डिस्चार्जपछि
सबै-सबै बोल्नै नसक्ने
फिल गर्ने नसक्ने
हिड्नै नसक्ने
देख्नै नसक्ने
जीवित मानव पो भएछन्|

सुन्नुहोस त
म एक रिर्टार्यड डाक्टरलाई सोधिरहेछु
मेरा आफन्तको हाल खबर
उनी भन्छन् “एउटा इतिहास मासिरहेछ”
कारण – म जिज्ञासा राख्छु
उनी भन्छन्
“हामीले संघर्षको अलवा कायर औषधी प्रीस्क्राइब गरेछौं

लामो समयसम्म पराधिनताको बेडमा सुताइराखेछौं”
वस …………………………..

– Adelaide Australia

Pushpa Baruwal – Apariwartit Pahichan

धिप्धिपे धिब्री बल्न नपाउदैमा
वस्ती नमसिदो रहेछ
सलाईका काँटीहरु नहुँदा पनि
अगेनी नसेलाउदो रहेछ
दियालोले दुखाएको आँखामा कर्णालीजल छम्किएर भएपनि
झरोको उज्यालोमा बस्ने बानी परिसकेका हाम्रालागि
अझै विकासे उर्जाको आश्वासनहरु नदेखाउनुस् हजुर
अध्यारो पारगर्ने साहाराका लागि
मलाई मेरी बुदुनीले साँचेकी एक चोइटो झरोले आजसम्म पुगेकै छ।

अब त
दिले बड्डाले खच्चर र भेडो पोषिसकेपछि
मोटरमा चढाउने आश्वासन नभए पनि हुन्छ मलाई
डाक्टरको प्रतिक्षामा औंला गन्दा-गन्दै
सुकेनासले खाँसेर बितेकी साउनेकी जोई सम्झिएर
मेरी झमकलाले हर्‍रोको झोल पिउन थालिसकेकी छे
खेलोमा परदेशिएको महते कार्कीले छोडि आउनेछ
विदेशी अन्नका प्रलोभनहरु उतै
त्यसैले भो
नसुनाउनुस अझ धेरै पीतवचननरु
हामी फापरको आधा रोटोमा बालबच्चा थुम्थुम्याउन सक्छौं
एकपसर भुटेको मकैमा प्राण जसैतसै जोगाउन सक्छौं ।

यिनै भिरपाखा र लेकबेसी प्यारो मान्दै
थाप्लोमा नाम्लोको डाम भुलेर छोट्टीसँग देउडामा रमाउने हाम्रालागि
आवश्यक छैनन कुनै आयातीत गीत-सगीतहरु
भो चाहिन्न,
तपाईंका ती विदेशी कमिज र पेन्टहरु
मेरो यही दौरा र कछाडमा मेरी झमकला हाँस्नसक्छे
उस्को त्यही गुन्याँ, चोलो र पटुकीमा म रमाउनसक्छु
मखमली धोती र पटुकीले पहाड नढाक्ने भएपछि
अझै आश्वासन नदेखाउनुहोस हजुर
खाँडी र खद्दरमै गर्व गर्ने बानी हामीमा परिसकेको छ ।

राजनैतिक परिवर्तनको कुरा गरेर मन वहकाउदैमा
डोल्पो लत्याउन सक्तिन म
बरु चित्त नबुझे
मलाई पिट्नुस,
बाँध्नुस
र, हर्के माइलोलाई जस्तै बन्दुकले हान्नुहोस,
तर पनि म मेरो प्यारो बसेरी छोड्ने छैन
किनकी,
डोल्पो मेरो हो
म डोल्पोको हुँ
एकपल-एकघडी डोल्पो छोड्नु भनेको
आफ्नै मुटुको नली थुन्नुसरह हो मेरो लागि
त्यसैले त
फोक्सुण्डोले मकन गर्व गरेको छ
म फोक्सुण्डोसँग रमाएको छु
र, यहि कारणले
म अपरिवर्तित छु
र, आजसम्म डोल्पाली निसारे घर्ती भनेर चिनिएको छु ।

Rakesh Karki – Pida

राकेश कार्की – पीडा

सक्ने विदेशीए पीडा बोकेर
नसक्ने छुटे पीडामा डुबेर
पीडाको प्रत्याक्षपण गर्ने हाउंगुजी
नबुझे झैं गर्छन् सप्पै बुझीबुझी

देशभरी बासमा पीडा ओछ्ए
भोको गांसमा पIडा कोच्याए
कपास च्याति च्याति नाड्गै बनाए
बिरालाको छाला ओढी मुसा खेलाए

बिदेशी भूमीको पीडा कस्लाइ थाहा
स्वदेशमा झन् शारीरिक मानसिक यातना
नेपाली मारी नेपालीले पीडा कस्लाइ दिलायो
स्वाधिनता खोसी आँशु रगत किन पो पिलायो

नेपाली मार्ने नेपालीले के नेतृत्व गर्ला ?
सकुन्जेल मार्ला नसके आफू पनि मर्ला
नेपाली को पीडा बुझ्ने कोही त नेपाली होला
नत्र, आफू आफू जुधि मरे नेपाल देशै मर्ला ।

Aryabiman Chitrakar – Samaya

आर्यविमान चित्रकार – समय

दिन अनि रात
फेरी अर्को प्रभात
आकाश पाताल अमोग
त्रास सन्त्रास र सुयोग
अहम अभिमानी
हुनेछ त्यो भाग्यमानी
गर्नेछ जसले जय
अमर अजय
अलौकिक अदृश्य
म हु समय

विधाता हु म
छु म विराट
सुन हे मनुष्य
गर्भम़ा मेरो
छ तेरो भविष्य
दिर्घशाली बलवान
अमोग,अदृश्य
हु एउटा समय

तृष्णा,चाहना खोइ के मोह
पलभरको पाहुना हो यो देह
निराकार, पूर्ण र निमित
सबथोकमा आश्रित र सिमित
मिथ्या मेरा लागि तेरो क्रोध
सर्वशक्तिमान हु, तँ गर बोध
धैर्यको गर संचय
हुनेछस त विजय
अजर अमर अदृस्य
महारुद्र स्वयम् समय

Ratna Shamsher Thapa – Bhutte Bancharo

रत्नशमशेर थापा – भुत्ते बन्चरो
(रूपरेखा २०२१)

यहाँ मानिस
आफ्नै खुट्टामा
भुत्ते बन्चरो चलाएर
पुरुषार्थी बन्छ ।

फाट्टफुट्ट-फाट्टफुट्ट
अमिला मुस्कानका
दुईचार रेखा देखाएर
आफूलाई आशावादी भन्छ ।

आक्कल झुक्कल जोशमा
शान्ति रुचाउने
तटस्थ नीति अपनाएर
आफूलाई ठूलो गन्छ ।

अनि !
आफूलाई नापेर
आफ्नै मिहिनेतले
आफैलाई पुर्न
एउटा खाल्डो खन्छ ।

अनि मानिस
आफ्नै खुट्टामा…

Rakesh Karki – Basdai Gayo Maya (Nepali Geet)

राकेश कार्की – बस्दै गयो माया (गीत)

बस्दै गयो माया नजिक हुँदै जाँदा
आँखा आँखा जुधी बदन छुँदै जाँदा

समुद्रको लहरमा आउ बग्दै जाउँ
उडी उडी बादलुमा प्रिति लाउँ
ताराहरु बटुलेर दुबै मुटु भरौँ
तल तल जमिनमा खुशी छरौँ

मेरो ओठमा तिमी मुस्काई रहुली
जिन्दगी सधैँभरी प्रेमले कोरौली
तिम्रो मिठो स्वरमा मुटु चलाउँला
बसन्त भै मायाको तिमीमा पलाउँला

– लस् एन्जेलस्

(Sent to Sanjaal Corps via Email)

Bhupin Byakul – Chhal Haru

भूपिन ब्याकुल – छालहरु

छालहरु
नदि बगिरेहेका संकेतहरू हुन्
नदि बग्छ
र छालहरु निस्कन्छ

छालहरु
नदीले गाएका मौन गीतहरु हुन्
नदीले भरेका प्रिय संगीतहरु हुन्
अक्षरहरु हुन् छालहरु
नदीले उत्कर्षमा रचेका
जो बुझ्दैनन नदीले लेखेका शब्दहरु
जो सुन्दैनन नदीले गाएका धूनहर
मलाई शंका छैन
ती मेरो देशका शासकहरु हुन्

छालहरु हुलाकीहरु हुन
खबर पर्खेर बसिरहेका आफन्तहरुलाई
बगिरहने नदीको कथा सुनाउँछन्
छालहरु बेनामे चिठ्ठीहरु हुन्
नदीको अतल गहिराइबाट झिकेर
खामबन्दि गरिरहन्छन परिवर्तनका सन्देशहरु
र नदीतटक बस्तीहरुलाई सुनाउँछन्
समयको नरोकिने धूनझैँ
हरेक लहरका नदीका
जीवनका प्रिय संकेतहरु हुन् !
एउटा अग्लो घुम्ने कुर्चीमाथि
मस्त निदैरहंछ देश
र छालहरु आइरहन्छन
कुर्चीको क्षितिजमाथि
संधै दुबिरहांचा एउटा घाम
र छालहरु गइरहन्छन्
मा सोचिरहेछु युगौदेखि
किन शासकहरु देश बनाउन चाहन्छन
छाल नाउने सपाट नदिजस्तै
जब किनारमा उभिएर एउटा युग
लेखिरहेछ रगतले प्रेमपत्र
छालहरुको नाममा !

छालहरु
नदि बगिरेहेका संकेतहरु हुन् !

Kshetra Pratap Adhikari – Euta Tara Khasyo

क्षेत्रप्रताप अधिकारी – यौटा तारा खस्यो

धेरै ताराहरू थिए यौटा तारा खस्यो
त्यही यौटा तारासित मेरो सारा खस्यो ।

आकाशभरि तारैतारा
मेरै तारा किन खस्यो
त्यै खसेको तारासित
मेरो मुटु किन खस्यो
भन्द्यौ Continue reading “Kshetra Pratap Adhikari – Euta Tara Khasyo”

Manita Limbu – Gidi Ko Dosh

मनिता लिम्बु – गिदीको दोष

कसै सुखी छन यहॉ
यसको श्रेय कसलाई दिने
कोही दुःखी छन् यहॉ
त्यसको दोष कसलाई दिने
कसै उन्नतिको पहाड निरन्तर चढ्छन् यहाँ
यसको श्रेय कसलाई दिने
कोही अरुको प्रगति देखेर निरन्तर जल्छन यहाँ
यसको दोष कसलाई दिने
न गरिबीलाई दोष
न बाबुआमालाई दोष
दिदी,दाजुभाइ,भाउजुबुहारी कसलाई यो दोष दिने
या समाजलाई न वरिपरिको वातावरणलाई
घाम त उसको समयमा झुल्किन्छ नै
जून त उसको समयमा उदाउछ नै
ताराहरु पनि निरन्तर चम्कन्छ नै
हावा पनि निरन्तर बहिरहन्छ नै
फुलहरु पनि समयमा फुल्छन नै
पृथ्वी पनि घुमीरहन्छ नै

तर,….मानिसलाई सुख दुःख
के ले हुने हो ????
जीवनको सुख दुःखको
उपज के हो????
उतर खोजीहिड्दा लाग्यो मलाई
सायद ,सबै मानिसहरुको टाउको छ यहाँ
हो,त्यही टाउकोको दोष हो यो
अँह,होइन टाउकोभित्र त गिदी छ
त्यही गिदीको दोष हो यो…
अँह पटक्कै होइन,त्यो गिदी कसरी चल्छ
त्यसको दोष हो यो

हो..हो..जीवनमा कोही सुख दुःख
के कारण हुन्छ भनि हेर्दा त
मैले पाए यो त…
टाउको भित्र चल्ने गिदीको दोष हो यो…
टाउको भित्र गिदी चल्ने तरीकाको दोष हो यो…

Pratima KC – Hareko Sapana

प्रतिमा के.सी. – हारेको सपना

हर रात मेरो सपनामा
अनगिन्ती बालिकाहरु
बामे सर्दै आउँछन
र भन्ने गर्छन
हाम्रो बालअधिकार खोई ?
भेदभाब रहितको बातावरण खोई ?
डाक्टर ईन्जीनियर बनाउने सपना खोई ?
भन्दै तोते बोलीमा प्रश्न गर्छन
अनि म माथी आक्रमण गर्छन
मलाई पिट्छन् टोक्छन् र लुच्छन
न्यानो संरक्षणको अभावमा
रुन कराउन थाल्छन
म चुपचाप हेरी रहन्छु /
हर रात मेरा सपनामा
असंख्य युबतीहरु
केहि हराए झैँ अलिकति डराए झैँ
ठिंग उभिन्छन र भन्छन्
हाम्रो इज्जत खोई? हाम्रो समानता खोई?
बेचिनु पर्ने हाम्रो जीबनको मुल्य खोई?
उनीहरु पनि म माथि आक्रमण गर्छन्
म नतमस्तक उभिइरहन्छु /
हर रात मेरा सपनामा
आधा आकाश र आधा धर्तीको भार थाम्ने
अधबैँसे नारीहरु र जीवनलाई सकी नसकी
थेगीरहेका बृद्धा आमाहरु मलाई घेरा हाल्छन र सोध्छन
महिला अधिकार खोई ?
जन्मदेखि मृत्यु बिचमा भौतिक र मानसिक रुपमा
हेरक क्षणमा बलात्कृत हुनुपर्ने
अवसर गुमाउनु पर्ने
दोस्रो दर्जामा गनिनु पर्ने
पुस्तौदेखि यस्तै अपहेलित हुदै काटिरहेका पिडाहरुलाई
मेरो आगनमा पक्छ्याल्तै पोख्छन्
रुन्छन्, कराउछन् र भन्छन्
हामी कहिले मानव भएर जिउने?
मैले उनीहरुका यी कारुणिक पीडालाई
टिप्न सक्दिन , बोल्न सक्दिन र मसंग उत्तर पनि छैन
म पनि यही लडाई लडिरहेकै छु
त्यसैले,
मैले मेरा हर सपनामा
हारेको अनुभव गर्छु
मैले हारेको सपना
हर रात देख्ने गर्छु /

८ जनवरी २०११
बेलायत

(Sent to Sanjaal Corps via Email)

Narayan Tiwari – Baa

नारायण तिवारी – बा
(हिमाल खबरपत्रिका)

बा,
एक दिन होइन
दुइ दिन होइन
तीन दिन होइन
सधैँभरि
घरिघरि
निहुँ खोज्नुहुन्छ
खाने बेलामा पनि सधैँ
अरूलाई होस् कि नहोस्
आफूलाई घिउ खोज्नुहुन्छ !

अरूले Continue reading “Narayan Tiwari – Baa”

Gopi Krishna Dhungana Pathik – Nepal Chihairahechha Darjeeling

गोपीकृष्ण ढुंगाना पथिक – नेपाल चिहाइरहेछ दार्जिलिङ

अधरमा प्रकृति मुस्कान बोकेर
टाइगर हिलबाट सूर्योदय स्वागतमा रम्दै,
अंगप्रत्यंगमा चियाका बुट्यानहरु
अनि शान्त अनुहारमा निर्दोषपन बटुल्दै
नेपाल चिहाइरहेछ दार्जिलिङ ।

देखिन्न दाग कतै, संवेदनशील तर स्नीग्ध
मुटुभरि आत्मविश्वासको पहाड बोकेर,
बिरानो भूमिमा आफ्नै संस्कृतिको दियो बाली
सन्तानका खुसी र सुखलाई काखी च्याप्दै
नेपाल चिहाइरहेछ दार्जिलिङ ।

मातृत्व र भातृत्वमा संसार देख्ने
घोत्लिएर हरपल भाषा र साहित्यमा भुल्दै,
सगरमाथाबाट कोसौं टाढा रहेर पनि
तेञ्जिङ र हिलारीलाई मुटुमा टास्दै
नेपाल चिहाइरहेछ दार्जिलिङ ।

झस्किन्छ, चस्किन्छ अनि पुःन व्युतिन्छ
लाखौंपटक मरिसकेको छ स्वतन्त्रताका लागि,
परम्परा र पहिचानको प्रमाणका लागि
रातदिन अनि दिनरात बर्बराउदै
नेपाल चिहाइरहेछ दार्जिलिङ ।

दुई प्राण एउटै श्वास बाच्ने प्रयासमा
नदीका दुई किनार भए पनि,
पागलपनबाट बौरिदै र भक्कानिदै
अन्ततः क्षितिजमा मिलनको संभावना बोकेर
नेपाल चिहाइरहेछ दार्जिलिङ ।

काव्य कुञ्ज, गठ्ठाघर, भक्तपुर

Komal Shrestha Malla – Kasari Lekhun Maya (Nepali Geet)

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – कसरी लेखुँ माया (गीत)

कसरी लेखुँ माया ? माया त मायालु दुखेको दुख्यैछ ।
नलेखु सकिन्न सहन, आँशु त मायालु झरेको झर्यैछ ।।

जे देख्यौ वहेको त्यो खोला मेरै यो आँशुको हुन सक्छ ।
नसोध बादललाई तिमी निष्ठुरी त्यो गर्जेर रिसाई बोल्छ ॥

कसरि लेखुँ माया ….

को माग्छ बिदाई आँफै ? मन किन यसोरी मर्छ ?
जे देख्यौ सुकेको अधर त्यो पनि अरुको किन हुन्छ ॥

कसरि लेखुँ माया …

तर्साउँछ यो आफ्नै छायाँ म बाटै पर पर हुन्छ
निभाउँ कसोरी मनको आगो? आँशुले बाटो नै छेक्छ ॥

Pravin Khaling – Machis Ra Chheparo

प्रवीण खालिङ – माचिस र छेपारो

ऐना फुटे जस्तो
चर्को जिन्दावादले
बस्तीको निन्द्रा डिस्टर्ब भएपछि
गॉंउले सिरानीमा राखेको माचिस छाम्छ।

थाहा छ,
आगोको बिउ जोगाउन कति साह्रो छ ?
उ सतर्क छ
विजय जुलुसको झरीमा
माचिस ओस्सिनु हुँदैन
अनि
उ छामिबस्छ खल्ती घरि घरि
र ढुक्क हुन्छ
आगोको अनिकाल परेको गॉंउमा
जोगिएको एक बाकस माचिस छामेर।

गल्लीहरूमा
क्यामोफ्लाईज छेपाराहरू
विकासको घाम ताप्न आइपुगेका छन्‌
समयको गति रोक्न
एन्टीक्लग सम्झौताको धजा हल्लाउँदै
देउरालीमा उभिएर
फेरि ऱङ परिवर्तन गर्दै झुक्काइरहेका छन्‌।

तर
अझै उठेको छैन शान्ति,
शब्दहरू ब्युतिएका छैनन्‌
एक दिन
बुटले कुल्चीएका रगताम्मे अक्षरहरू
विस्तारै उठ्‌नेछन्‌
अनि
देशको संविधानलाई माटोको टिका लगाई माग्नेछन्‌
त्यतिबेला विकासको घाम डुबिसकेको हुनेछ
गल्लीमा छेपाराहरू चिसिने छन्‌
तर
गाउँले जोगाएको आगोको बीउ रोप्नेछ
खल्तीको माचिस पार्ने छ
फेरि आगो बाल्नेछ।

गान्तोक

Rajendra Thapa – Kehi Tukra Haru

केही टुक्राहरू – राजेन्द्र थापा
(मधुपर्क माघ, २०६८)

१. बाघ राजनीति

यौटा बाघ मर्छ – खबर बन्छ
त्यै बाघले दिनहुँ मृग मार्छ – खबर बन्दैन
थुक्क राजनीति !

२. सडक बन्द

सडक बन्द भन्छ मान्छे,
तर Continue reading “Rajendra Thapa – Kehi Tukra Haru”

Pratima KC – Khushi Ko Barko Odhera Aau (Nepali Gajal)

प्रतिमा के.सी. – खुशीको बर्को ओडेर आउ

शान्ति सुरक्षा माया र सद्भाव जोडेर आउ यसपाली तिमी
प्रेमको चोलीमा खुसीको बर्को ओडेर आउ यसपाली तिमी

महिला पुरुष जात धर्म भन्दै किन भैरहेछ यो भिन्नता
विभेदको Continue reading “Pratima KC – Khushi Ko Barko Odhera Aau (Nepali Gajal)”

Deependra KC – Vijayotsav

दीपेन्द्र के.सी. – विजयोत्सव

फाँटभरि सुलीहरु छरेर
फैलिएको गन्ध,
असीमित कुखुराका;
सुँघेर ह्वाँस्स
अनौठो मादमा,
उर्लिएका हुँइयाहरु
झर्दैछन शहरमा ।
परिवर्तनका झण्डाहरुले छोपिदै
छिर्छन चोक, गल्लीहरुमा
घोकाइएका Continue reading “Deependra KC – Vijayotsav”

Maya Sharma – Aawhaan Naari Lai

माया शर्मा – आव्हान नारीलाई

नबिर्सौं आज हामीले नारी म को हुँ भनेर
नबिताउँ हाम्रो यो सिङ्गो जिवन दासिनी बनेर
यो पुरुष प्रधान समाजमा हामी जन्मेर हुर्केर
नबिर्सौं हामीले अस्तित्व आफ्नै छ केहि भनेर

भृकुटी, Continue reading “Maya Sharma – Aawhaan Naari Lai”

Ashank Upadhyaya – Aaye Gaye (Nepali Gajal)

आशांक उपाध्याय – गज़ल – आए गए

सपनाका लहरमा, छाल कति आए, गए
आजसम्म जीवनमा, काल कति आए, गए

लेख्दा गीत पिरतीका, हृदयको माझबाट,
संगीतले सजाउन, ताल कति आए, गए

स्वप्न परि जस्तै लाग्ने, यौवनाको छेउ पर्दा,
बेचैनीमा हास्नु पर्ने, हाल कति आए, गए

जवानीले अंगालेर, अङ्ग अङ्ग पगालेको,
आशा गरि बिताएका, साल कति आए, गए

उत्तरको आशा गरि, प्रस्तावको दाउ थाप्दै,
समर्पित खेल खेल्ने, खाल कती आए गए