Baidyanath Upadhyaya – Euta Saglo Pratibimba

वैद्यनाथ उपाध्याय – एउटा सग्लो प्रतिबिम्ब

चौतरफा
विश्वायनको हुरी चलेको छ
कपास सरी उडिरहेछन
नैतिकता, आदर्श र
मान्यताका धुजाहरु
भागमभागको
यो चर्को प्रतिस्पर्धामा
लडखडाएका पाईलाहरू सम्हालदै
आफ्नै Continue reading “Baidyanath Upadhyaya – Euta Saglo Pratibimba”

Bhima Rai – Jeevan Saathi

भिमा राई ‘तोलाछा’ – जीवन-साथी

असिम दुरत्वको क्षितिजलाई
सम्पूर्ण उर्जाको अवशेष लाग्दथ्यो
ठुलो साँझ पर्न अघि
चरीहरू चिरबिऱ्याई रहेको बेला
एकतमासको भावबोधसित
टोल्याईरहने जीवनका पलहरू
आज अचानक त्यै क्षितिजको लालिमामा
भष्म भएझैं लाग्छ
तिम्रो जन्मदिनमा शुभकामना टकराउने उमङ्ग
शुभकामना बोल्ने ओंठहरू
स्तब्ध-स्तब्ध
केवल विस्फारित आँखाहरू तड्पिरहन्छ।
फल-औषधी लिन गएको तिमी
फुस्रो अनुहार लगाएर
आँखाभरी ग्लानीका ओसहरू बोकेर
अघिल्तिर उभिएको तिमी
रित्तो-रित्तो झोला तर छात्तिभरी प्रेमका अंकुरहरू
जो म स्पष्ट देख्दछु।
तिमीलाई म औधी प्रेम गर्छु।
जीवनको एउटै चौतारी
आँधी र हुरीका रातहरुमा भरासिलो छहारी
कहिले क्रान्तिको घनघोर उर्जा बनेर
कहिले बसन्तको स्वर्णिम सपना भएर
यो मानसपटलमा तिमी सुर्य जस्तै उदायौ
मेरो हृदयमा चन्द्र जस्तै छायौ
रुँदा-रुँदै माया बसेको
आँसुहरूका माँझ, पसिनाहरूका माँझ
पिढ़ाहरूका गित गाउँदा गाउँदै
हाम्रा पीरहरू साझा भए
हामी सहयात्री साझा अभिप्राप्तिको
कोल्टे देशको
लङ्गडो व्यवस्थामा
हाम्रो प्रेम औधी सोझो भयो
हामी हाम्रहरुको निम्ति
कठोर त हुनै पर्छ
उत्पीडितहरूका बस्ती-बस्तीमा
पददलित समाजको उच्छ्वासभित्र
हामी समाहित हुन पर्छ
एउटा बुलन्द आवाजको निम्ति
एउटा सजिव परिवर्तनको निम्ति।

Jhamak Ghimire – Desh Ma Ra Akanksha

झमक घिमिरे – देश, म र आकाङ्क्षा

देश ! तिम्रो गर्भासयसँग विद्रोह गरेर
मलाई आफ्नै आकृति कोर्न मन छ
जुन आकृतिबाट कुनै सयममा
एउटा जीवनचक्र मेरो पनि थियो भन्ने
यही धरतीलाई थाहा होस्
प्रकृति र समयको जीवनवृत्तमा
मेरो पनि अस्तित्व थियो भन्ने थाहा होस्
मन सल्किएको बेला
मलाई सहीद हुन मन छ
मानवता खोसिएको भूमिबाट
एउटा अर्को बुद्ध जन्माउन मन लागेको छ
जो मेरो युगको प्रतीक बनेर उभियोस्
मृत्युपर्यन्त अलग परिभाषा बोकेर उभियोस्
देश ! तिमीलाई बलात्कार गरेर
एउटा परिवर्तनको युग जन्माउन मन छ
त्यो युगमा एउटा उत्साहको घाम लागोस्
जून पनि त्यो विशाल आकाशमा
आफ्नै स्वच्छन्दता बोकेर हाँसोस्
थुप्रै मनहरू रोएको बेला
मलाई अलग रुवाई रुन मन छ
जुन रुवाईपछि एउटा मीठो आभास होस्
जुन रुवाई मलाई तिम्रै काखमा बसेर रुन मन छ
जो मानवताको स्वरहरू लिएर
साख्ये तिम्रो कानमा गुञ्जियोस्
देश ! कोख प्रसव वेदनाले थलिएको बेला
तिम्रो आँखाबाट त्यसको बाढी उर्लिएको बेला
मलाई एउटा सत्य कुरो खोल्न मन छ
थुप्रै असत्यबाट एउटा सत्य ओकल्न मन छ
तिम्रो कोख अझै उजाड बनेको छैन
तिम्रो मातृत्वमा कुनै खोट छैन
तिम्रो कोखबाट सपुत मात्र होइन
कपूतहरू पनि जन्मिरहेछन्
जसले तिम्रो मातृत्वको अपमान गरिरहेछन्
तिम्रो ममतामाथि कुठाराघात गरिरहेछन्
तिम्रै गर्भमा बसेर
तिम्रै विरुद्ध धावा बोलिरहेछन्
यतिबेला मलाई प्रश्न गर्न मन लाग्छ
तिम्रो सन्तान कुन हो ?
के मेरो आँखाले परिवर्तनको सपना देख्नु पाप हो ?
मनले सुन्दर आगतको कल्पना गर्नु अपराध हो ?
ए, आमा ! तिम्रा ओंठहरू किन मौन ?
तिम्रो मन किन स्तब्ध ?
हो, आमा तिमीलाई यो प्रश्न छ
यो गल्ती हो भने फुटाईदेऊ मेरो आँखा
यो पाप हो भने तोडिदेऊ कल्पना
देश ! तिम्रो आत्मा मृत युगसँगै पोलिएको बेला
म समयको कसम खाएर भन्छु,
तिम्रो कोखबाट एउटा नयाँ बुद्ध जन्मिनुपर्छ
देश ! तिम्रो करणी गरेर
मलाई नवयुग जन्माउन मन लागेको छ ।

Krishna Sen Ichchhuk – Euta Gaunle Ko Diary

कृष्ण सेन इच्छुक – एउटा गाउँलेको डायरी
(इतिहासको यस घडिमाबाट)

हिजो छिमेक पनि विरानो-विरानो लाग्थ्यो
आज संसारै आफ्नो लाग्छ
हाँस्नुपर्दो रहेछ खुसीले मन
मन हाँसे संसारै हाँस्दो रहेछ
मुटु अब पहिले जसरी दुख्दैन
छाती अब पहिले जस्तो पोल्दैन
गहभित्रै सुकेको पीडाको आँशु
पहिले जसरी अब भक्कानो फुट्दैन
लाग्नुपर्दो रहेछ मनभित्र घाम
संसारै उज्यालो देखिदो रहेछ
दुःखी र गरिबको सुखको दिन ल्याउन
गरिब र दुःखी नै एकजुट भएर लाग्दा
तिनै प्रियजनहरुको सम्झनामा
गाउँको नाम नै
शहीद गाउँ भएको छ ।
र, शहीदहरुको हार्दिक सम्मानमा
निर्माण भएका छन्
असंख्य गेट र स्मारकहरु
डाँडा, थुम्का, लेक र पहाडहरुका नाम
बस्ती, भञ्ज्याङ र चौतारीहरुका नाम
शहीदहरुका नाममा फेरिएका छन्
गाउँ फेरिएको छ
गाउँलेहरु फेरिएका छन्
र, आस्थाको शिखर मन
झन् अग्लो भएर चुलिएको छ ।
बौलाहा हात्तीझैं
धेरैचोटी बौलायो दुश्मन
र, धेरैचोटी गाउँमा आक्रमण गर्यो
कराइरहेको छ धुरीबाट
बैरीहरुको पाप बेसरी
शहीदहरुको रातो रगतले
पापीहरुको घिनलाग्दो चिहान खनेको छ
गाउँमा आउँछन् नयाँ साथीहरु
भेटघाट र कुराकानी गर्छन्
आफन्तले झै सुखदुःख बाँड्छन्
दुःखसुखमा साथ दिन्छन्
सहयोग दिन्छन्/सुरक्षा दिन्छन्
र, घर-घरमा र्सवप्रिय बनेका छन्
आधा दशक
धेरै हण्डर र ठक्कर खायो गाउँले
आधा दशक
धेरै आँधी हुरी र तुफानहरु झेल्यो गाउँले
टिन ठटाएर धपाइएको बाली मास्ने बाँदरहरु जस्तै
भागेर गएका छन्
दुश्मनहरु गाउँबाट अहिले
उठीबास लागेका गाउँलेहरु
फेरी गाउँमा फर्केका छन्
नयाँ दिनको नयाँ घाम उदाएको छ
र, नयाँ हावाको नयाँ लहर
चलिरहेको छ गाउँमा अहिले
महिलाहरु गाउँमा
चुलो चौकोमात्र गर्दैनन् अचेल
केटाकेटीहरु गाउँमा
डण्डीवियो मात्र खेल्दैनन् अचेल
बुढाबुढीहरु गाउँमा
काल पर्खेर मात्र बसिरहँदैनन् अचेल
काललाई समेत जितेर
नयाँ जीवन र नयाँ भविष्यको
सुन्दर अभ्यासमा लागिरहेका छन्
फूलिरहेको गाउँको आँखामा लालुपाते
छातीमा लालीगुराँस फक्रिएको छ
साहसको शस्त्रागारमा
फेरिएको छ संकल्प
विवेकको बारुदखाना सल्किएको छ
महान एकताको विशाल भावले
संकिर्णताको जिर्ण पर्खाल भत्किदै गएको छ
हिजो छिमेक पनि विरानो-विरानो लाग्यो
आज संसारै आफ्नो लाग्छ
हाँस्नु पर्दोरहेछ खुसीले मन
मन हाँसे संसारै हाँस्दोरहेछ
उदाउनु पर्दोरहेछ मनमा चेतनाको घाम
संसारै उज्यालो लाग्दोरहेछ

०५७ कार्तिक १८ राजविराज कारागार
इच्छुक रचनावली (इतिहासको यस घडिमा) बाट

Rita Khatri – Sahar Ra Pratibandhit Prem

रीता खत्री – सहर र प्रतिबन्धित प्रेम

यो मृत सहरमा
प्रतिबन्धित छन् प्रेम कविता ।
प्रिय कवि !
मैले जूनलाई लेखे पनि
तिमीलाई लेखेको हुन्छ ।
घामलाई लेखे पनि
तिमीलाई लेखेको हुन्छ ।
तिमी मेरो कविताको प्रतीक
तिमी मेरो जीवनविम्ब
आश्चर्य !
मैले पूmललाई लेखे पनि
तिमीलाई नै लेखेको हुन्छ ।

आकाशजस्तै
मेरा आँखाभरिभरि व्याप्त छौ तिमी
समुद्रजस्तै
मनभरिभरि प्रवाहशील छौ
शब्दमा अक्षरमा अनुभूत गरिरहेकी छु
तिम्रो प्रेमिल स्पर्श
शीतल बतास भएर तिमी मेरो
अङ्गअङ्गमा समाहित छौ ।

प्रभावित छु म तिम्रा भावस“ग
अनुभूतिसँग
विचार र समवेदनासँग
तिम्रा आँखाका आँसु र
ओठमा मुस्कानसँग
जसले जेसुकै भनून्
अहिले म
प्रत्येक श्वास प्रश्वासमा
अनुभूत गरिरहेकी छु
तिम्रो मायाको अनुपम सुवास
प्रत्येक एकाग्रतामा÷निर्जनतामा
तिम्रा वात्सल्यका कोमल छालले
तरङ्गित पारिरहेको छ मेरो मन ।

प्रेमका अर्थ–
ढुङ्गाहरूलाई के थाहा ?
सौन्दर्यको अर्थ–
धृतराष्ट्रहरूलाई के थाहा ?
म तिम्रो –
जीवनसँग नै प्रभावित भएका बेला
भन्नेहरू ठीकै भन्छन्
मैले जूनलाई लेखे पनि
तिमीलाई लेखेको हुन्छ
पूmललाई लेखे पनि
तिमीलाई लेखेको हुन्छ ।

सत्य हो
सौन्दर्य मेरो दुर्बलता हो
म जूनलाई मन पराउँछु
पूmललाई मन पराउँछु
प्रकृति मन पराउनु
तिम्रो शब्दकोशमा अपराध हो भने
हो, म स्वीकार्छु
म अपराधलाई मन पराउँछु ।

Ravibabu Pratiksha – Shraddanjali

श्रद्धाञ्जली

कस्तो फूल तिमी फुलेर कहिल्यै झर्दै नझर्ने भयौ
कस्तो मूल तिमी फुटेर जगमा साँच्चै नमर्ने भयौ ।
तिम्रो शिल्प बन्यो विराट प्रतिभा आलोक छर्दै यहाँ
तिम्रा शब्द बने सुमार्ग सबमा सन्देश छर्दै यहाँ ।
विधा लाख दियो लिई कलमले संसार पोती दियौ
जल्दै रात दिनै दियो-कलश झैँ हाँसेर ज्योति दियौ ।
शब्दै दृष्य बन्यो, बन्यो विविधता सिंगो महासागर
जसको जीवन नै अनन्त छरियो संज्ञानमा उर्बर ।
लेख्दै काव्य-सुधार रचेर रचना थाकेन जो क्यै गरी
थप्दै रंगथरी विशाल नभमा आजन्म जीवनभरि ।
गर्छौँ भक्ति सदा पवित्र दिनमा अर्पेर पुष्पाञ्जली
आत्मा शान्त रहोस् महाकवि सधैँ हाम्रो छ श्रद्धाञ्जली ।

बलिया-८, भुरुवा-कैलाली
हालः त्रि. वि. कीर्तिपुर

Manoj Bogati – Pathan 2

मनोज बोगटी – पठन- २

ई-अक्षरहरू डाउनलोड गरेर
कागजमा हेर्दैछु म
प्रिन्टरबाट निस्किएको मेरो पाठको आजको आँखा।

मलाई यत्ति चाहिएको हो
आज बुझ्ने
डा. गोबिन्दराज भट्टराईको पोस्टमोर्डन लिटरेचर-माथिको लेख।

विचार ठुन्का-ठुन्का भएर छरिएको
एक्स् रे हेरेर
पाठकलाई लागेको रोग चिन्नु अघि
मेरो स्वतन्त्रतामाथि भइरहेको हस्तक्षेपले औंली उठाउँछ।

तक्निकीको पछिपछि कुद्ने कविले
गरेको उत्पादनको वकालत
कम्पनीको विज्ञापन हो कि उसको कला?

मेरो नाममाथि हुन नसकेको तर्क
उसको दाममाथि हुन्छ।

गाईको थुन निचोर्ने औंला
अमूल मिल्कको प्याकेट निचोर्दै गर्दा
कविता पढ्ने पाठकले
विज्ञापन पढ्छ?

प्रकृति र विज्ञानसँगसँगै कुम मिलाएर उभिएको छ अघिल्तिर
मैले दुइमा एकलाई राम्ररी चिन्न सकिन भने
विश्वको सबैभन्दा इमान्दार अन्धो हुन्छु म?

आज पनि
घरमा पढ़ेको चेतनभगतको किताबको रिव्यू
नेट-मा पढ़ें मैले।

Baidyanath Upadhyaya – Ritto Jeevan

वैद्यनाथ उपाध्याय – रित्तो जीवन

जीवनका भोगाइहरू पनि
थुक्क-
कति दिक्क लाग्दा हुन्छन
कोई बेला त आफैंलाई
धिक्कार लागेर आँउछ
एकछिन अघिका खुसीका क्षणहरू
लगत्तै विरक्तिका भावहरूले
घेरिएका हुन्छन।
अनि हाम्रो खुसी
बिजुलीको झिल्का जस्तो
मात्रै हो त ?
सधैंभरी न पुग भएको भान
कसरी भरिएला
यो मनको घैंटो !
मैले चाहेको यो पनि हैन
त्यो पनि हैन
सूर्योदय देखि सूर्यास्त सम्मको
दौडमा भिडिएर
आज व्यर्थैमा रित्तिएजस्तो
लागेको छ
आफ्नै जीवन!

Lalijan Rawal – Peeda Ko Pokhari Bhitra Bata

ललिजन रावल – पीडाको पोखरी भित्रबाट

युगौँदेखि पीडाको पोखरीभित्र रहेर पनि
गालामा कतै कतै आँसुका छापहरु भएर पनि
आप्mना आँखाहरुमा एउटा सुनौलो सपना बोकेकाहरु !
उहिलेदेखिको यो लामो कालो रातलाई ढल्न देऊ
यसैभित्र एउटा बलियो आगोलाई दन्किदै बल्न देऊ ।
तिम्रा हातहरु हावामा
ध्वजाहरु झैँ लहराइरहेछन्
तिम्रा अनुहारहरु यो अँध्यारोमा
ताराहरु झैँ टिमटिमाइरहेछन्
तिम्रा आवाजहरु भयंकर आँधीबेरी चल्दा
जन्मिने ध्वनिहरु झैँ फैलिरहेछन्,
साँझको माझमा उत्रिएर रातको स्तुतिगान
गर्नेहरुलाई गल्न देऊ
विश्वासको दियोमा अझै चेतनाको तेल थपेर
त्यसलाई जल्न देऊ
प्रत्येक ठाउँहरुबाट हावामा मिसिएर
वीरताको साहसको गन्ध फैलिन्छ चारैतिर
त्यही गन्धबाट प्रेरणा पाएर
अर्काे वीर र साहसी जन्मिन्छ अर्कोतिर
शरीरहरु ढल्छन् तिनका तर
शीरहरु हिमाल झैँ ठडिन्छन् मान्छेका हृदयनिर,
जीवन दिएर रगतले उमारेका बोटहरुलाई फल्न देऊ
अहिले बलियो गरी चलिरहेको हुरीलाई चल्न देऊ ।

Tanka Subba – Mahashaya

टंक सुब्बा – महाशय !

महाशय !
किन अपमान गर्दै हुनुहुन्छ कवि र कविताको ?
के एउटा कविता च्यातेर,
कविको विचारलाई च्यातिदिएँ भन्ने ठान्नुहुन्छ ?
देश र जनता हुन्
कवि र कविता ।
के सारा जनतालाई दमन गरेर
सत्ता टिकाउन सक्नुहुन्छ एक्लै ?
के देश र जनताको साथ चाहिन्न र महाशयलाई ?

महाशय !
कवि, कवितामा बाँचेको हुन्छ ।
कवि, कविताको सुन्दर छटामा हाँसेको हुन्छ ।
के कविको सुन्दर कवितालाई च्यातेर न्याय गरेझैं लाग्छ ?
कविको एउटा कविता च्यातेर,
महान नठान्नु होला महाशय !
किनकि कविसँग अनेकौ शक्तिशाली र खतर्नाक कविताहरु हुन्छन्,
एउटा सुन्दर र निर्दोष कवितालाई च्यात्न सक्नुहोला
तर खतर्नाक कवितालाई कहिल्यै च्यात्न सक्नुहुन्न ।
किनभने त्यो कविता निडर हुन्छ, व्रिद्रोही हुन्छ,
बरु उल्टै महाशयलाई च्यातिदिन सक्छ,
आफैले कविता च्यातेझैं,
किनकि कविको खतर्नाक हतियार हो कविता ।

महाशय !
राम्ररी सोँच्नुहोला,
कविताको हत्या अपहरण किन गर्दै हुनुहुन्छ ?
महाशयलाई थाहा छ, कविता सबैलाई मनपर्छ
र कविता महाशयलाई पनि मनपर्छ,
तर किन क्रुर बन्दै हुनुहुन्छ,
कवि र कविताको लागि ?
महाशयलाई थाहै होला,
अस्तिको जनआन्दोल-२ मा
कति कविताहरु कुटिए / लुटिए / भुटिए
कति कविताहरु शहीद भए,
के त्यसको लेखाजोखा छ महाशयसँग ?
नहुन सक्छ,
किनभने आदेश मात्र पालना गर्नुहुन्छ महाशयले ।
के यो देशको सच्चा नागरिक भएर,
कहिल्यै सोँच्नुभएको छ,
कवि र कविताको सम्मान गर्नुपर्छ भनेर ?

महाशय !
थाहा पाई राख्नुहोस्
म कवि हु कविता लेख्ने,
त्यसैले देशको कविता लेख्छु,
र्सवाङ्गीण विकासको कविता लेख्छु,
जनचेतनाको कविता लेख्छु,
देशवासीको सुख-दुखको कविता लेख्छु,
यसरी लेखिएको कविताको दुश्मन कसरी बन्नुभयो ?
के व्यक्तिस्वार्थको लागि त्यसो गर्नुभएको त होइन ?
म बारम्बार देखिरहेछु,
कवि र कविताको विरुद्घमा हुनुहुन्छ,
देश र जनताको लागि लेखिएको कविता
के कहिल्यै पढ्नु भएको छ ?
यदि पढ्नु भयोभने,
त्यहाँ नेपाली सुगन्ध पाउनुहुन्छ,
त्यहाँ प्राकृतिक सुन्दरता देख्नुहुन्छ,
त्यहाँ जाति, भाषा, संस्कृति भेट्नुहुन्छ
त्यहाँ वहुल विचारको चौतारी टेक्नुहुन्छ,
त्यसैले कवि कहिल्यै देशद्रोही हुँदैन ।

महाशय !
कविले देश बेचेर खान जान्दैन,
कविले आफैलाई वन्दकी राख्न खोज्दैन,
कविले ऋणै ऋणको भारी बोकेर हिँड्न चाहँदैन,
कवि सधैँ उन्मुक्ती चाहन्छ,
कवि सधैँ स्वतन्त्रताको वकालत गर्छ,
त्यसैले महाशयको विरुद्घमा
कविता लेख्छ कवि,
त्यो महाशयलाई मन पर्दैन,
किनकि महाशयले च्यात्नु भएका सवै कविताहरु,
महाशयकै विरुद्घमा
लेखिएका कविताहरु थिए ।
महाशय !
२३८ वर्षदेखि थिचिँदै आएका कविताहरु,
आज आफ्नो हक-अधिकार खोज्दै उठेकाछन् ।
जाति, भाषा, संस्कृति खोज्दै उठेकाछन् ।
किनभने, यो देश, मात्र कथित जातिहरुको होइन,
यो देश, सम्पूर्ण कविताहरुको देश हो ।
महाशयलाई सपनाजस्तै लाग्न सक्छ,
किनकि, भर्खरै मात्र कविताहरुको जनआन्दोलन -२ ले
वन्दुक हारेको छ,
शासक हारेको छ,
राजा हारेको छ,
त्यसैले कविताहरु अहिले कविता भएकाछन् ।
थाहा पाई राख्नुहोस् महाशय !
कवि र कविता भनेका देश र जनता हुन् ।

Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Jati Mage Ni Timi Le (Gajal)

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – जति मागे नि तिमीले (गजल)

जति मागे नि तिमीले रारा दिन सक्तिन
कहिले पुरा नहुने नारा दिन सक्तिन

झुटको खेति गरी के को लागि छली बस्नु
गगनभरी चम्कने तारा दिन सक्तिन

नदि Continue reading “Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Jati Mage Ni Timi Le (Gajal)”

Ritu Asik – Duryodhan Ka Sahodar Haru

ॠतु आसीक – दूर्योधनका सहोदरहरू

दूर्योधनका र उसका सहोदरहरू
यसबेला पीडा पस्किरहेकाछन् |
कहिले कपिलवस्तु
कहिले सिराहा र सप्तरीका
ढाड र अंगहरुमा
कहिले कालजयी वस्तीहरुमा

भैयाहरु फेरी पनि
गौर वाल्झाउने तयारीमा छन् |
२३औ प्रान्तका संवाहक
घरमा नाग र कुश टाँसी रहेकाछन् |
तिनीहरु हातहरुमा
जवर्जस्ती नै भए पनि
दानावधु वानिरहेका छन् |

केही भेटीमा
केही लोभ र सन्त्रासमा
आफूलाई त्वम शरणं गरिरहेका छन् |
जताततै आगो वालेर
नुनको सोझो गरिरहेका छन् |
घर न घाट भएको दूर्योधन
वस्ती -वस्तीमा पसेर
फेरी पनि महाभारतको ब्यूह रचना गरिरहेको छन् |

Homnath Pathak – Mero Desh

होमनाथ पाठक – मेरो देश

मलाई प्यारो मेरो देश,
दौरा सुरुवाल नै बरु बेस
म जहाँ बसे पनि,
चिनिन चाहन्छु नेपाली भनी
डाँडाकाँडा र हिमचुचुराहरू,
फुलिरहेका लालिगुराँसहरू
सम्झिरहुँला कर्मक्षेत्रहरूमा,
सगरमाथा, काँडे भ्याकुर बरु
हिमालका सन्जिवनीबाट,
यहाँ सुन फुल्ने तराईका फाँटमा
सुन्दर कैलास पर्वतनेर,
चिनिन्छ नेपाल देश हेर
सुशासन चाहने मेरो देश,
सुसज्जित भएर लेस
चिनाउने छौँ यसलाई विश्वमा,
फल्ने र फुल्ने छौँ स्वदेशमा

Pushpa Baruwal – Dukhad Khabar Surje Bhai Lai

सूर्जे भाइ
ए, सूर्जे भाइ
तपाईले थाहा पाउनु भयो?
मंगललाल चौधरीलाई त मारेछन नि !
आजै, भर्खरै मात्र ।

तपाईँलाई थाहा छैन होला उसको कथा –

ऊ रुग्ण थियो -कहिल्यै प्रतिवाद गरेन
ऊ जीर्ण थियो -कहिल्यै Continue reading “Pushpa Baruwal – Dukhad Khabar Surje Bhai Lai”

Toya Gurung – Aadi

तोया गुरुङ – आदि
(मधुपर्क २०६६ असोज)

अँध्यारोमा वेदाङ्कनि उदाई
दियोको सलेदो छोटो- तेलको किमत महँगो छ ।
मैनवत्तीको शिखा पग्लन्छ निरन्तर
मुद्राको मोल कति नै र
मान्छेको भूगोल सस्तो सहरमा मान्छेको अँध्यारो मन
त्यो मन लोडसेडिङ कहिले उज्यालो हुन्छ
न मस्र्याङ्दी न कालीगण्डकी
सप्तकोसीमा जालैजाल छ माछाहरु निष्कलङ्क छन्
मेचीमा बगर बगरमा बगरै बगरको लमतन्न पुल
पारिपट्ट िवारिपट्ट िन छेकथुन न हाक्काहाक्की
उज्यालो हुँदा अर्धाङ्गनिी रुन्छे
दिन उघ्रदै जाँदा अर्कै बाहुवल
न पाखुरा न गर्धन पिंडौला गाँठी गुँठीया
कसैले कोपरेको अनुहार बेहद खुसी छे
कसैको आँसु महाकाली कञ्चन कालो देश फिँजाइरहेकी
एक स्तम्भ छातीमा बज्र पर्नेलाई परोस्
परवाहा नगर्ने परिवार स-साना पालका खोलहरु
ढिकीच्याउँ कीराहरुको हूलहूल- जूनकीरीको प्रवासन
जसले जति चुहाउँछ चुहाउन पसिना
पसिना नै हो जल समाधि/जति आश गरे पनि
पुग्ने कुरा कहाँ पुग्ने हुन्छ र

Manu Brajaki – Gaye Pachhi Aaundaina Kohi Farkera (Nepali Gajal)

गएपछि आउँदैन कोही फर्केर
नजानु है कसैसित पनि झर्केर

घुइँचोमा एक्लै हुनुपर्छ कहिले त,
कहिले हिँड्नुपर्छ आफूदेखि तर्केर ।

आफूलाई मात्र हेर्न खोज्नेहरूको,
आफ्नै घरको ऐना पनि फुट्छ चर्केर ।

दिनभरि बटुलेको दुःख नै त हो,
त्यही पनि रातभरि बग्यो दर्केर ।

चोखा नै छन् ‘मनु’हरू दैवभन्दा त,
के हुन्छ र व्यर्थै सुन-पानी छर्केर ।

Dinesh Bikram Thapa – Tusharo Pida Haru

दिनेशविक्रम थापा – तुषारो पीडाहरु

अझै लेखिन बाँकी छन्
मान्छेका
ज्यादतिका कथाहरू
अमुक यात्रामा उनीहरू
स्वार्थका युद्धहरू
किन लडिरहन्छन् ?

उसको उपभोगवाद
सहअस्तिŒवलाई
स्वीकार गर्दैन
प्रकृति Continue reading “Dinesh Bikram Thapa – Tusharo Pida Haru”

Bhaktapure Kali – Aaja Bhandai Bholi Bhandai Duniyale Taare Pachhi (Nepali Gajal)

भक्तपुरे काली – आज भन्दै भोलि भन्दै दुनियाँले टारेपछि (गजल)
(मधुपर्क २०६६ असोज)

आज भन्दै भोलि भन्दै दुनियाँले टारेपछि
सङ्घर्षको मैदानमा बारम्बार हारेपछि ।

हृदय यो जलेकोथ्यो, विश्वासहरू टुटेकाथे
आफ्नैले आफन्तलाई पलपलमा मारेपछि ।

न्यानो लाग्छ पोल्ने घाम सुन्दर लाग्छ जुन पनि
तिमीले नै निराशाको जङ्घारहरू तारेपछि ।

कति सुन्दर हुन्छ होला जीवनको मधुवन
त्यो दिलको रातो गुलाफ यो दिलमा सारेपछि ।

लाखौँलाख वर्षसम्म बाँचिरहनु जस्तो लाग्यो
दुईथोपा आँसु अन्जान मेरालागि झारेपछि ।

Komal Shrestha Malla – Ma Paren Murdabad Ma

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – म परें मुर्दाबादमा

म परे मुर्दाबादमा
तिमी पर्यौ जिन्दाबादमा
नेपाल र नेपाली टुक्रा टुक्रा
हुने भयो अरुकै हातमा

तराईको आगन पहाडको छाती
हिमाली शिरथ्यो सगर माथी
मेची र काली नेपाली जाती
भाषा र भेष प्रकृती साथी
सहिद विभूती टुक्रा टुक्रा
हुने भयो अरुकै हातमा

तिमी पर्यौ अरुको साधमा
म परे अरुको साधमा
फरर ध्वजा थरि थरि
तिमी र म एकै कसरि ?
रहेन शान्ती आत्मा

Baidyanath Upadhyaya – Hindnu Nai Jeevan Ho

बैद्यनाथ उपाध्याय – हिंडनु नै जीवन हो

जति सजाए पनि
जति नै माया गरे पनि
देह यो
कहिल्यै आफ्नो हुँदैन।
देह त यो
आफ्नै यात्रा हिंडिरहेछ
यस्ता कयौं चोलाहरू फेर्दै
यात्रामा छ यो
मेरो ‘म’ पनि!
यादहरूको क्षितिजमा
कालो रात खनिएर
अन्धकार पोतिएको आकाश
आफ्नै पीरले आँसु खसालेर
तरक्क रोएको छ आज!
मेरा खुसीका ताराहरू
पीडाको क्षितिजपारी
लखतरान भएर निद्रामग्न छन
सुन्दछु आफ्नै छातीमा
समयका पदचापहरू
हिंडिरहेछ, हिंडिरहेछ
मानौं-
हिंडनु नै जीवन हो
हिंडनु नै मृत्यु हो
हिंडनु नै सबथोक हो।