भीरा खड्का – मृत्योत्सव
म
दिनहु
नजिकिदै गरेको आफ्नो मृत्युलाई
स्वागत गरी रहन्छु
क्रमस: सधै भरि
मृत्युबोधको
स्पर्शानुभुतिमा
पुलकित बनि रहन्छु /
जीवन ?
छंभंगुर छ
मृत्यु नै शास्वत हो
तब किन Continue reading “Bhira Khadka – Mrityosav”
नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
भीरा खड्का – मृत्योत्सव
म
दिनहु
नजिकिदै गरेको आफ्नो मृत्युलाई
स्वागत गरी रहन्छु
क्रमस: सधै भरि
मृत्युबोधको
स्पर्शानुभुतिमा
पुलकित बनि रहन्छु /
जीवन ?
छंभंगुर छ
मृत्यु नै शास्वत हो
तब किन Continue reading “Bhira Khadka – Mrityosav”
उमेश राई’अकिञ्चन’ – हिउँद
दिनको आयु छोटिएर क्रुसमा
प्रस्तरको समाधिस्थ छानामाथि
उदाउँछ रातको लकेट
क्रिसमसको पाइलामुनि
फुल्छन् हिउँका फूलहरू
बाँडेर शीतको दाह्री
हराउँछ कतै सान्तक्लज
हुस्सुको Continue reading “Umesh Rai Akinchan – Hiund”
कुमार सिंखडा – ए नारा’न एनआरएन
ए नारा’न,
यहाँ पनि सत्ताकै खेल
ए नारा’न,
यहाँ पनि भत्ता कै खेल
दिनभरिको नूनको सोझो साधु,
साँझ परेसि त हामी एनआरएन
आरएन भएनि एनआरएन भएनि
लत्ता, भत्ता, र सत्ताको खेल।
ए नारा’न,
यहाँ पनि जत्थाको खेल
ए नारा’न,
यहाँ पनि आत्थाको खेल
हप्ताभरि सोझा, त्यागी, परिश्रमी
हप्तान्तमा त हामी एनआरएन
आरएन भएनि एनआरएन भएनि
आत्था! मत्ता जत्थाको खेल।
ए नारा’न,
यहाँ पनि सत्ताकै खेल
ए नारा’न,
यहाँ पनि भत्ता कै खेल।
(अनेसास जापानद्वारा आयोजित भानु जयन्ती २०६५ मा वाचित)
युद्धप्रसाद मिश्र – भविष्य
सामन्ती अभिशाप दिन्दिन हतोत्साही हुँदै गै सक्यो
पूँजीवाद पनी जरा कुहिन गै ढल्ने बखत् भै सक्यो
शोषणको हतियार धर्म कुन छन् निर्मूल पारी दिन
मुक्ति निश्चय पाउने क्षणहरू लागि सके झल्किन
मान्छेको प्रगति नरोकिन दिने राखेर हिक्मत् पूरा
छन् आत्मा बलवान पीडितहरू संघर्षमाथी सुरा
ज्ञानोदिप्ति हुँदै गर्इ झुपडी उठ्दै ठलुा हौसला
जान्दैछन् नर-नारीले विजयमा उतिर्ण बन्ने कला
माटोमा र मसिनमाथि पसिना बग्ने करौडौं जन
छन् एकै मतबाट पीडकहरू निर्मूल गर्नाकन
ऐलेको युग विश्व शान्तितिरको बाटो खुलाई दिने
एैलेको युग क्रान्तिले रगतको साटो रगत् नै लिने
जुन क्रान्ति बीचमा भविष्य छ उज्यालो बन्न जाने गति
जसमाथि बलिदान हुन्छ सहजै पूँजी – पथ्रा – पद्धति
यो संग्राम महानको विजय श्री भोका र नांगाप्रति
यौटासम्म पनि रहन्न अब यो धर्तीमहाँ भूपति
अगष्ट १९८१
विवश पोखरेल – दिङ्ला
रुद्राक्षको शीतल सिंयालमुनि
तपस्यारत् छ षडानन्दको सालिक
आश्चर्य भावस“गै–
प्रत्येक ओठओठमा झुन्डिएका छन्
बर्खामा, एउटा पातलो गम्छा ओच्छ्याएर
अरुण नदी तरेको षडानन्दको कथा ।
पदम गौतम – लिवाङको चिसो
(असोज मधुपर्क, २०६८)
हरेक बिहान उसैगरी
उज्यालो बाँडेजस्तो गर्दै
समय निल्दै हिँड्ने घाम
परै टल्कन्छ सिस्नेमा
र, लिवाङ आङ तन्काउँदै उठ्छ ।
आकाश छ अनन्त
बाँकी विश्वको जस्तै
जून टल्किन्छ बेलाबेला
र, चिसो हावाको सिरेटो
बहकिन्छ दक्षिण पूर्वतिर
घाम ढल्किन नपाउँदै
लिवाङ सुत्छ चिसो स्याँठसँगै ।
माडीचौर, सुलीचौर
थवाङ, भवाङ, इरिवाङ
माडीखोलाको धूनसँगै
जर्याकजुरुक उठ्छन्
जलजला छुन
लिवाङ विस्तारै हाई काढ्छ
र, आफ्नो अनुहार हेर्छ ऐनामा ।
धाङ्सी खोलाको पानीसँगै
बग्दै जान्छन् दक्षिणतिर
कालो इतिहासका अवशेषहरू
रगतका फाल्सा बग्छन् सँगसँगै
त्यसैका चित्कारबाट उब्जन्छन्
ठेट भाषाका लोकगीतहरू
जस्तो कि-
‘उजेलो भएको छैन, झुक्यायो जून पापी ताराले’
हो, अरू सदरमुकामजस्तै
यहाँ पनि घाम उसैगरी
उज्यालो बाँडेजस्तो गर्दै आउँछ
र, समय निल्दै जान्छ ।
अग्ला डाडाँहरूमा छेकिँदै
लिवाङ छिरेको घामको किरण
फेरि ठोकिन्छ अग्ला महलमा
र, चिसो हुन्छ उसैगरी
लिवाङको माटो
लिवाङको बाटो
र, लिवाङको अर्को पाटो ।
बिप्लव प्रतिक – अप्रत्याशित
सपनाहरू
कति कुहिएका पनि छन् सायद
तैपनि म बोकिरहेछु काँधमा
छातीमा प्रीत छ
मैले चाहेको मेरो संसार
मेरै आँगनमा म खोज्दै बसेको पनि छु
म यात्रामा थाकेर सुस्ताएको पनि होइन
तर, म भड्की पनि रहेको छु कताकता
लक्ष्यको परेवा समाते पनि
कहिले समात्दैछु, कहिले फुत्किँदैछ ।
नभेटेका कुरा त छँदैछ
कति भेटेका वस्तु पनि नभेटेका जस्ता देखिन्छन्
त्यतिखेर किन चिच्च्याउन मन नलागोस् त मलाई ?
किन आँधीझैँ वेग नमारूँ ?
अनि किन आगोझैँ हुरहुरिँदै नबलूँ त म ?
तर, एक्कासि सेलाएँ भने म ?
हँ, अचानक म मरेँ भने, भरे राति नै ?
कहाँ बात मार्छन् होलान्
यी मभित्रका मेरा अर्न्तर्द्वन्द्व
आर्तनाद अनि अनुभवहरू ?
साँच्चै, म मरेँ भने, के हुन्छ होला, भरे राति नै ?
घट्टेकुलो, २८ मार्च १९९१
दुर्गाप्रसाद पोख्रेल – म मर्ने ठाउँ
म त्यहाँ जन्मेको हूँ
जहाँ जागरिला जीवनहरू
डोकामा जीवन ओसार्छन्
जहाँ उत्साहित ओठहरू
तिनकै गौरव गीत गाउँछन्
म त्यहाँ जन्मेको हूँ
जहाँ जन्ममात्रले पनि माटो धन्य Continue reading “Durga Prasad Pokhrel – Ma Marne Thaun”
मञ्जु मार्मिका – मन भित्रको संवेदनामा
आगो बलिरहेको छ
हरेक पलपलमा
आगोका ज्वालाहरु पिइरहन्छु
म क्षणक्षणमा
हरितालिका
साच्चै तीज भएर आउनु छ भने
शान्तिको राको बालेर आउ
पिडाको आघातले फुटन
बाँकि मुटुहरुलाई Continue reading “Manju Marmika – Man Bhitra Ko Sambedanama”
बासु ढकाल – दसैँ
प्रत्येक बर्षको दसैँ
थुप्रै टाउकाहरु छिनेर बिते
र पुनः
रावणका झैँ पलाएनन्
बोका खसीको झैँ भो
मान्छेको नियति
आफै संग पराजित छ कठै मान्छे
र पनि के को बिजयोत्सर्ग मनाउँदैछ कुन्नि ?
ऊ आफैलाई थाह छैन
एउटा गतिलो दसैंको चाहना नमेटिदै
थुप्रै मानवीय टाउकाहरु बलि चढे
थुप्रै सिऊँदोहरु उजाडिए
तर सिंगो देशमा कहिल्यै दसैँ आएन
एक टुक्रा चिची र एक धर्को नानामै
अझै गाउँ बेसी दसैँ खोज्दैछ
र यतिखेर
पश्चिमा जिन्दगी बाँचेर
पूर्वीय संस्कृति जोगाउने धुनमा
आडम्बरी दसैँ मनाउदैछौ हामी
र सधै ..
बराजुका थाप्लामा बाजेले गीर खेल्दै दसैँ मनाए
बाजेको थाप्लामा बाले
र म आफ्ना बाका थाप्लामा गीर खेलेर नपुग्ने अनुमानमा
रातदिन मरिमेट्दै छु
बस्
मेरी आमा
खै कस कसलाई
के पो आशिर्बाद देलिन्
एकै घरको छानामा
चार थरि झण्डा गाडिएका बेला
मनमनै भन्दिहुन्
बजियाहरु सप्पै सिंहदरवार पसेनी हुन्थ्यो नि बरु
साच्चै
एक्लै बूढाको जिउनी सम्हाल्थे
उतै नारा लाए नि लाउन
टायर बालेनी बालून्
मन्त्रि बनेनी बनून्
मलाई त शान्ति हुन्थ्यो नि
यत्रा बर्षमा जाबो संबिधान त नबनाउने मोराहरुले
खै के पल्लान र आश गर्नु व्यर्थै
भुत्ते हसिया उद्याउँदै
गनगन गर्दै थिन्
सनै: सनै:
उनको खुम्चिएको निधारको रेखामा
क्रमश:मैले आफन्तबाटै अतिक्रमित
शिमारेखाहरु भेटें
र मलाई
सिंगो धर्ती याद आयो !!
र कहिल्यै नहारेको दसैँ याद आयो !!
अमेरिका
प्रकार अन्तर – केही विम्बमा रत्नपार्क
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
एउटा मान्छे, रत्नपार्कतिर
छाता किन्छ-समय ओढ्छ ।
घडी किन्छ-समय हेर्छ ।
किताब किन्छ-समय पढ्छ ।
चस्मा किन्छ र देख्छ समय-
निलो,पहेंलो,कालो,रातो………
व्यस्त Continue reading “Prakar Antar – Kehi Bimba Ma Ratnapark”
नरेश शाक्य – साँढे
उन्मत्त साँढे
डुक्रिँदै हिँड्छ
बीच सडकमा
सबै निरङ्कुश शासकहरु
यस्तै अहङ्कारी हुन्छन्
कोरली देखेपछि
मान्छेको हुलको बेवास्ता गर्दै
चढ्न पुग्छन्
(कामुकताको प्रदर्शन)
निर्लज्जताको यो पराकाष्ठा
अब डाम्नुपर्छ साँढेलाई
छाडा छोड्नु हुँदैन
नत्र ता यिनीहरु बेलगाम बन्नेछन्
कुल्चँदै हिँड्नेछन् सिर्जनाका फूलहरु ।
भाष्कर काजी – अघोषीत पागल
बिहानीको पहिलो प्रहरसँगै शुरु हुन्छ
उ उभिएको भूगोलको कथा
फिल्मको पर्दामा फेरिने दृश्यहरु झैँ
गाडी गुड्ने सडकभरी तिनै गाडीका टायर बल्छन्
सडकहरुबाट धूवाँको मुस्लो निस्कीरहेको Continue reading “Bhaskar Kaji – Aghosit Pagal”
सिताराम आचार्य ‘सागर’ – नयाँ नेपाल आउने कहिले होला
आफ्नो सानो खरको झुप्रो छाउने कहिले होला
हाम्रो घरमा नयाँ नेपाल आउने कहिले होला
जनताको आय तोक्ने खान्छन् आधा लाख बढी
नेपालीले बाह्र हजार पाउने कहिले होला
ठाउँमा बस्ने आफैं गर्छ तस्करी र दुइ नम्बरी
सबैलाई समान कानुन दाउने कहिले होला
विकट गाउँ डाँडा पाखा नेपालीकै भूमि भए
भोको पेट भर्न त्यो मुख बाउने कहिले होला
कुर्सीमाथि खिचातानी सधैंभरी झै–झगडा
यो देशमा शान्तिको गीत गाउने कहिले होला
बैद्यनाथ उपाध्याय – बाटो
मेरो घरको अघाडि एउटा बाटो छ
सँधै आउने-जाने हजारौं मान्छेहरु
कहाँ देखि कहाँ पुगे
एक दिन यही बाटोबाट आएकाहरु
जीवनको लम्बाई समेटेर
आफ्नो पोका-पत्यौरा बोकेर
निक्लिए अन्तिम यात्रामा…
बाटाको छेउमा उभिएको बटबृक्ष काँप्दछ
पथिकहरुको दुख-गाथाहरुमा।
हावा दौडन्छ स्वाँ स्वाँ
पल पल यता उता
जीवनको त्रासदीबाट त्रस्त
पथिकहरुको गाथा पल्टाइ पल्टाइ
लपेटिन्छ बाटो हिंडनेहरुसँग
धूलो पनि।
देखिंदैनन अब बाटाहरुमा
आउँदै जाँदै यही बाटोबाट
खतम भए धेरै मान्छेहरु
टाढासम्म फिंजिएको
पार गर्दै अनेक मोड
जीवनको एक छेउ बाट अर्को
छेउ सम्म-
र त्यो भन्दा पनि अघाडि
निक्लन्छ यो बाटो।
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
दीपक जडित – आजका हामी युवाहरु
एक झुण्ड युवाहरु
यता सडकमा
अवागमन अवरुद्द गराएर
उधुम मचाईरहेछौं
सवारी साधन जलाएर
ढुँगा मुढा वर्षाउंदै
तोडफोडको
ताण्डव देखाईरहेछौं
बेमतलब हामीहरुलाई
अगाडी कस्लाई Continue reading “Deepak Jadit – Aaja Ka Hami Yuba Haru”
भूपिन ब्याकुल – हजार वर्षको निद्रा
एउटा जीवन
म हजारौं वर्ष सुतिसकेको छु
अब ब्युँझन चाहन्छु निद्राबाट !
मानिसलाइ कोक्रोमा हालेर
लोरी गाउँछ बुद्ध
ब्युँझाउने भनेर
बुद्धले पनि मलाई सुताएर गएको छ
हिंड्दाहिंड्दै
सपना देख्न सिकेको छ मान्छेले
झन इश्वरले त
निदएरै सपना देख्न सिकाएको छ
पुस्तकका चिसा पृष्ठहरुभित्र
पुतलीहरु च्यापिएझैँ
म च्यापिएको छु
दर्शनका बोझिला किताबहरुबिचमा
र मस्त निदाएको छु जीवनभरी
ब्युँझने सपना देखेर !
ब्यूँझन चाहन्छु म
हजारौ वर्षको गाढा निद्राबाट !
आचार्य प्रभा – देश किन दुख्नु ?
सब लेख्छन देश दुखेको
कबिता, गीत, गजल
अनि के के, के के, …….?
मलाई त लाग्दैन कि
देश दुखेको छ,
देशलाई रोग लागेको छ,
देश शिथिल छ ,
अँह…. होईन………,
म पटक्क मान्दिन,
देश किन दुख्नु ?
यदि देश दुखेको भए
शायद……. यत्ति बिघ्न
आप्राधिक क्रियाकलापहरू सहेर
उ अझ सबल झैँ किन
अडिग भएर बाँचिरहन्थ्यो ?
बरु लेख्नोस न
देश दुखेको गुनासो हैन
देशलाइ उपचार गर्ने
मथिंगलहरू नै
रोगले भयभित बनी
दुखेको छ भनी,
अनि सोच्नुहोस् न ,
देशलाई सुरक्षा दिने
पाखुराहरू नै
“प्यारालाइसिस”ले
ग्रषित छ भनी ।
अनि भन्नु होस् न
देशको जग बनेर देशलाई
उभ्याउने खुट्टाहरू नै
“रिक्रेट्स” जस्तो संक्रामक रोगले
कुंजिएको छ भनी ।
यी सब रोगहरूमा
नजर अन्दाज गर्ने आँखाहरूमा नै
रतन्धो लागेको छ भने
अब कसरी भन्ने
देश दुखेको छ
देश दलदलमा फँसेको छ भनेर ?
म त भन्छु हामी सबै
मित्थ्या भ्रममा फँसेका छौं
केवल देशलाई दोषेका छौं
जब हामी नै असक्त र
अपाहिज छौं भने,
धर्ती कसरी अशक्त बन्न सक्छ ?
उ त कालान्तरदेखि नै
स्वस्थ्य, अजर, अमर छ
त र अफ्सोच !
उस्लाइ सम्रक्षण गर्ने
हाम्रा हौशला र सोंचहरूमा नै
धमिरा लागेको छ भने
अब सम्झौं
देश कसरी दुख्न सक्छ ?
शायद देश दुखेर
उस्ले पीडाबोध गरेको भए
त्यो छात्ती जीर्ण, जीर्ण बनेर
यत्तिखेर सम्म
कहाँ हामीले देश दुखेको
पीडाबोध गर्ने मौका पाउँथ्यौँ र ?
हो….. देश सबल बनेर त
हामीले नानाथरी अभिनय गर्दै
देशको छात्तीलाई रंगमन्च
बनाएर टेकीरहेका छौं,
कुल्चिरहेका छौं ,
बिभिन्न ढोङ रचेर ।
अब भने शायद
यसरी नै यो छातीमा
तान्डव नृत्य गरिरह्यौ भने
देश दुख्नु मात्र नै
देश दीर्घ रोगी बनेर
कुनै दिन लम्पसार बनिदिनेछ
अनि हामीले देश दुखेको
आभाष मात्र ग र्नेछैनौ
देश चिरनिद्रामा सुतेको नै
महसुश गर्नेछौँ
अनि हामी आफैं
चिरनिन्द्रा बाट ब्युँझनेछौ
कि…. देश दुखेको वा,
हाम्रै सोंच, मानसपटलमा
रोगका किटाणुहरूले
संक्रमण गरेको भनी
त्यसैले म मान्दिन
देश दुखेको छ भनी ……..।
(मार्च १५, २०१० रचना समय )
डीग बहादुर तामाङ्ग – नेपाल आमाको पुकार
मेरो अस्मिता लुटन तम्सिनेहरु
सुन म उहिले नै मुर्दा बनिसकें
मेरा स्तनहरुमा नजर लाउनेहरु
उहिले नै क्यान्सर लागेर
नौ दश बर्ष पहिलै झरि सक्यो ।
मेरा मुहारमा नजर लाउनेहरु
सुन अब म मखुन्डो झै बनि सकें
तर्साउने बस्तुमा परिणत भै सकें
अब त निश्चल कुहिन लागेको
झिंगाहरु भनभनाइएका
एउटा शास नभएको निर्जीव प्राणी
अचेत अवस्थामा चिर निद्रामा
शील ढुंगा झै बसेकी अवस्था मात्र बाँकी छ ।
कुनै दिन मुर्दाघरका मालिक आएर
मेरो दाहसंस्कार गर्लान नगर्लान
त्यहि समाचार विश्वभरी ठूलो खबर बन्ला नबन्ला ।
सायद त्यो शौभाग्य पनि मेरो मुर्दाले
नपाएर, स्याल, कुकुर र गिद्धहरुको
लुछाचुँडीमा पो पर्ने हो कि ?
मुर्दा भएको शरीरलाई के मतलब
जहाँ घोचेपनि, जहाँ काटेपनि दुख्ने होइन,
जे गरोस के मतलब आखिर मुर्दा न हो ।
तर याद गरिराख हे मुकदर्शकहरु हो
मुर्दा ब्यूँझेको दिन उनीहरुको सातो जानेछ ।
मेरिल्यण्ड, अमेरिका
आचार्य प्रभा – नभन घातका कुरा (गजल)
नभन घातका कुरा
नगर जातका कुरा ।
कहिल्यै नपरोस् सुन्न
बैगुनी हातका कुरा।
जीवन बितेछ त्यसै
भनन रातका कुरा।
हरियो बन्नेछु सधैं
बुझन पातका कुरा ।
बोतल रित्याइ भन्छु
सुनन मातका कुरा ।
पीडामा डुबेकी छु म
नभन आहतका कुरा ।
मनमा बस्नेछौ तिमी
गरन राहतका कुरा ।