Tag: Nepali Poem Website

Basanta Mohan Adhikari – Ma Jali Rahechhu (Nepali Gajal)

वसन्त मोहन अधिकारी – म जलिरहेछु

यो प्रेम गर्दा मर्नु रहेछ चितामा म ढलिरहेछु
बाँच्नुको अर्थ जल्नु रहेछ यसैले म जलिरहेछु

नदिनु चोखो मुटु कसैले चिरेर जलाई दिन्छन्
हेरत आज यहि मायामा जिउँदै म बलिरहेछु
बाँच्नुको अर्थ जल्नु रहेछ यसैले म जलिरहेछु

नसोध कोही प्रेम मलाई चोटै चोटले लडेकोछु
त्यहि चोटले उठ्न नसकी हेर त म गलिरहेछु
बाँच्नुको अर्थ जल्नु रहेछ यसैले म जलिरहेछु

मेरा हज्जार पिडा बिचमा उठेर म बाँच्न खोज्दा
रेटेर उनले चुलेसीमा छटपर्टाई चलिरहेछु
बाँच्नुको अर्थ जल्नु रहेछ यसैले म जलिरहेछु
यो प्रेम गर्दा मर्नु रहेछ चितामा म ढलिरहेछु
बाँच्नुको अर्थ जल्नु रहेछ यसैले म जलिरहेछु

Dr. Madhu Madhurya – Madhu Madhurya

मधु माधुर्य

यो चोटी यस्तै भयो साथी
मैले एउटा अपराध गर्न सकिन
कविता खाएर भोक मार्न सकिन
विचारलाई शब्दमा रुपान्तरण गर्दै मेट्दै गर्नेले
कविता पिएर तीर्खा मेट्न सकिन

सुन्दर कल्पनाले झ्वाम्म अगालो हालेको बेला
छटपटिलाई मुस्कानले छोपछाप पारेर िहडे म कति चोटी
भावनामा डुबुल्की मार्दै कति रमाए म
अहा ! बगरका बान्किला ढुंगाहरुँ सप्रेका मीठा आलुजस्ता
रातका झिलिमिली ताराँहाडीभित्रका फुलौरा मकै
अन्तर क्रन्दन / पीडा आधुनिक सिम्फोनी बजेजस्तो

मानौं स्वर्ग त्यहि छ
र म त्यहाको देवता
जब भावनाको स्वर्गबाट पृथ्वीमा ओर्लन्छु म
दोहोरिन्छ अराजकता भोकँप्यासँछटपटि र क्रन्दनको
अहिले त्यही भावनासग वार्तालाप गर्दैछु
दसैं आयोँ किन आयो कहाबाट कसरी आयो
आएपछि स्वागतँसम्मान दर्शाउनु पर्दो हो बलीको मूल्यमा
सोध्दै छु मँ
खुसीको अभिनय गर्दै कसैलाई कुनै उपहार दिनुपर्दो हो
मौखिक आशिष दिएर धेरैलाई टारेको हो पोहोर परार पनि

बहिरो एकान्तझैं मौन छ भावना
दसैं गएपछि मात्र लामो सुस्केरा तान्यो…
अपराधी हुन नसक्नुको हिनताबोधले पराजित भएन
कविलाई हिमालभन्दा अग्लो देखायो
उचाईमा सुरक्षित रहेछ कविको गर्व / अस्तित्व / सत्ता
अनुभूतिको अदृष्य स्पेसमा ऊ महान स्रष्टा पो रहेछ
त्यहि गर्विलो साइनोले निथ्रुक्क भिज्न पाउदा कति रमाइलो

तै पनि यो चोटी यस्तै भयो साथी
मैले एउटा अपराध गर्न सकिन
कविता खुवाएर तिम्रो भोक मारिदिन सकिन
कविता पिलाएर तिम्रो तीर्खा मेटिदिन पनि सकिन ।

Prakash Sayami – Mofasal Ma

कारिन्दाको कुर्सिमा छु
गृहस्थीको सपना छाउँछ टेबुल भरि
घरको पलङ्गमा छु
हाकिमको सपनाले तर्साउँछ रात भरि
यो मुलुकमा म बाहेक अरुको एक्लो छ ?
म सोध्छु- आफैलाई घरिघरि
निरुत्तर उभिन्छु
आफ्नै तस्विर अगाडि
ऐना भएर ।

छियाछिया भएर सजिन्छु
विधवाको सिउँदो भरि
यो मुलुकमा मभन्दा कमजोर को होला र ?
एउटा सिङ्गै गाउँ सुतेको छ मभित्र
र जतै म जान खोज्छु त्यो ब्युँझिन खोज्छ
र जतै म भाग्न खोज्छु त्यो पछ्याइरहन्छ
एउटा अर्को पनि गाउँ छ- मेरो आँखामा
जो भत्किनै लागेको छ
पूर्वमा घाम नफुटदै
यसको मन फाटिसक्छ
आवाजहरुको रङ्गीन जङ्गलमा
खोजिरहन्छ यो आफ्नै आवाज
विज्ञापनको भाषामा
अखबार खोजिरहेछ
आफ्नो आवश्यकता
एउटा अनुहार बोकेर आएको छ- चिठ्ठी
एउटा चिठ्ठी बोकेर आएको छ आमाको अनुहार
धेरै कुरा देखिन्छ- आमाको अनुहारमा…।

पहिरोमा डुब्दै गरेको गाउँ
सपनामा भत्किँदै गरेको गाउँ
एक्लो/दुर्बल/कमजोर
त्यो गाउँमा एउटा पहाड पनि छ
एक्लोपनको पहाड !

म त्यो गाउँमा अब पुग्न सक्दिन
एउटा गाउँ नै बोकेर आएको छ चिठ्ठी
एउटा चिठ्ठी बोकेर आएको छ- गाउँ ।

Sijan Nayan – Gham Ko Lagam Samatera Dhwaje

सिजन नयन – घामको लगाम समातेर ध्वजे

हावाको लिगमा घिस्रिँदै घिस्रिँदै
आइपुगेको छ,
ठ्याक्कै ढुङ्गाजस्तो आकृति
ध्वजेको थाप्लोमा
समात्न– घामसँगको प्रिय आलाप

संसर्गको अमूर्त पृष्ठभूमिबाट
भर्खरै जन्मिएको बछेडो गुराँस
चोरेर त्यही आलापको पोको
नाघेर जान्छ–
कुन क्षितिज ?

मरुभूमिको सफरमा निस्केको ध्वजे*
बीच बाटोमै अल्मलिएको छ
उसले जाँदाजाँदै भेटेको
ईश्वरको दुुुर्लभ हस्ताक्षर
कुन गर्तमा ?
लुकाएर जान्छ

मलाई नै बिर्सेर ध्वजे
मेरै छेउबाट
पगालेर जान्छ
ध्वनिको– कुन आवृत्ति ?

अझ
मैले नै रङ्गाएको उन्मक्त परिवेशमा
घामको लगाम समातेर ध्वजे
दौडन्छ– कुन दिशा ?
– कति कोस ?
उक्लन्छ– कुन पहाड ?

*ध्वजे— धनकुटाको डाँडाबजार गाविसमा अवस्थित प्रसिद्ध डाँडा । जहाँबाट सूर्याेदयको सुन्दर दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ ।

Basanta Mohan Adhikari – Nishthuri Nabhana Priya Ma Farki Aaune Chhu (Nepali Gajal)

बसन्त मोहन अधिकारी – निष्ठुरी मलाई नभन प्रिय म फर्की आउँने छु

निष्ठुरी मलाई नभन प्रिय म फर्की आउँने छु ।
सिउँदोमा रातो सिन्दुर र्छन म भोली छाउँने छु ।

बिछोडको पिडा सहेर बस सिउँदो सजाउँन
साडीको साथमा चुरा र पोते सिन्दुर ल्याउँने छु ।
सिउँदोमा रातो सिन्दुर र्छन म भोली छाउँने छु ।

रहर होईन छाडेर जान बाँध्यता मलाई छ
यो धन कमाई फर्केर आई म प्रिती लाउँने छु ।
सिउँदोमा रातो सिन्दुर र्छन म भोली छाउँने छु ।

विश्वासमा बाँची सपना साँची मलाई नै पर्खनु
थापेर जगिया सिन्दुर हाली डोलीमा बसाउँने छु ।
सिउँदोमा रातो सिन्दुर र्छन म भोली छाउँने छु ।

बर्षौको सम्बन्ध परेली भरी भिजाउँदै साँच है
आएर म भोली गाँसेर प्रिती साथ सजाउँने छु ।
सिउँदोमा रातो सिन्दुर र्छन म भोली छाउँने छु ।
निष्ठुरी मलाई नभन प्रिय म फर्की आउँने छु ।

Balika Thapaliya – Ruwaidinchha Mayale

बालिका थपलिया – रुवाइदिन्छ मायाले
(Source: मधुपर्क जेठ, २०६९)

कि त रुवाइदिन्छ मायाले
कि त हँसाइदिन्छ मायाले
मनमा मायालुको तस्बिर
कि त बसाइदिन्छ मायाले ।

कि त उडाइदिन्छ मायाले
कि त खसाइदिन्छ मायाले
अपार जञ्जालको बीचमा
कि त फसाइदिन्छ मायाले ।

कि त छुटाइदिन्छ मायाले
कि त टसाइदिन्छ मायाले
घरि स्वर्ग घरि नर्कभित्र
कि त पसाइदिन्छ मायाले ।

Sarubhakta – Sapana Ra Shiva Adhikari Haru

सरूभक्त – सपना र शिव अधिकारीहरु
(Source: मधुपर्क जेठ, २०६९)

यातना घर
इरेजरले मेटिएका अनुहारहरू
स्वयम्भू माफियादेवहरूको अर्चना गर्छन्
यो युग नरभक्षी बाघहरूको युग होइन
नरभक्षी नरहरूको युग हो !
वेवारिसे लासहरू
गाउँ छोड्ने सपनाका लस्कर चलेका छन्
भोकाएका अजिङ्गरहरू
छुचुन्द्राहरूका जुलुसमा सामेल छन्
ए ! यो देशबाट देवताहरू विस्थापित भइसके ?
त्यसो भए मन्दिरहरूको होइन
भ्रष्टाचारहरूको जीर्णोद्धार गरौँ
लोपोन्मुख गिद्धहरू
आमाहरूलाई सोध, प्रत्येक गर्भ घाइते छ !
मृगमरिचिका
देशका लागि सर्वत्र देश विस्फोटित छ
दोर्जेलाक्पा हिमालको कसम
यो देशमा अब खतराहरू मात्र सुरक्षित छन् !
ˆयाउराहरूको आत्मकथा
ध्रुवीय भालुहरूको डरयुक्त भर छ
कस्ले कस्को स्थिति सार्वजनिक गर्ने ?
जीवन सधैँ भुइँचालो र्फकने प्रतीक्षामा व्यतीत छ !
अलिनो भान्सा
दरबारमार्गका झडपहरू
एम्बुस जडान जिन्दगीका जिजीविषाहरूसँगै
सपना भुलाई गएका शिव अधिकारीहरू कता लागे ?
बन्दका हल्लाले बन्द देश
सावधान, तोडा चलेको छ
डबलीमा कात्तिक नाचहरू हेर्दै
ऊ लास परेका जुलुसहरू जीवनको अभिनय गर्दैछन् !
आङमा लुगा छैन ?
त्यसो भए निःशुल्क केटि्रमोक्साजोल खाऔं
कठ्याङ्गि्रने जाडो याम
मनहरूको अकुपन्चर चलेको छ !
अन्धोयुग
के ब्रेल छाम्ने औँंलाहरू पनि लोप भई सके ?

Komal Shrestha Malla – Five Nepali Haikus

हाईकू # १

मुहार खोल,
आफैलाई हेरेर
माया कोर्नुछ ।

हाईकू # २

मन तराजुमा
तिमी अट्न सके
गार्‌हो हुन्न है ।

हाईकू # ३

सुन र बुन
अनि माया बाधेर
चुम्नु चुम है ।

हाईकू # ४

आसु र हांसो,
जीवनको नासो हो
चेतना भया ।

हाईकू # ५

देश काटेर
बाडी खाने कती भो
हत्याराहरु?

Acharya Prabha – Nabin Barsha Jhulkiyo (Nepali Gajal)

आचार्य प्रभा – नविन बर्ष झुल्कियो (गजल)

हर्षले छायो, मनमा हेर, बिहानी आएर
उमंगसँगै, उदायो सूर्य, झल्मल्ल छाएर।

नविन बर्ष, झुल्कियो अब, लिएर सुखद
सबैको मन, हर्षित बन्यो, आनन्द पाएर ।

बाँच्नेछन् सबै, हाँसोमा रमी, खुशी नै भएर
लडाइँ अब, लड्दैनौ भनि कसम खाएर ।

रगतको खोलो, चाहिन्न अब, सद्भाव चाहिन्छ
बाँचौला सबै, एकार्का माझ, नजिक धाएर ।

नव यो बर्ष, खुशीले मान्दै, मनमा फुलाउँ
मायाको साक्षी, बनेर बाँचौं पिरती लाएर ।

(नयाँ बर्ष २०६७ सालको आगमनलाई हार्दिक स्वागत गर्दै सिर्जिएको गजल)

Ram Prasad Prasain – Itihas Ko Daldal Pathshala

रामप्रसाद प्रसाईं – इतिहासको दलदल पाठशाला

समयका अनगिन्ति ट्रँकणहरु
युगोद्घाटनका अजम्बरी अभिलेखालयहरुमा
बिस्तारै बिस्तारै पाँजिदै जान्छन्
बैँसालु मनका दिग्भ्रमित इतिहासहरु
अनवरत प्रवाहमा अभ्यस्त नदीहरू
नागबेली र तरेलीका साथसाथ
बढिरहेछन् अघि
चुम्नलाइ स्वाभिमानका फोक्टाहरू
फोक्टैभित्रका भए पनि स्वकीय सत्ताका किल्लाहरु

श्रद्धाका सम्मोहनकारी बगानमा
आस्थाका आखेट टेकेर बथान उफ्रिरहन्छन्
सुनाखरीका धुनसँगै
पुतली फुलिरहेजस्तै
सूर्योदयको पूर्बाद्धमा
शहादत गर्न तम्तयार शीतविन्दुजस्तै
टाइरिसिस् महोदयका अदालतबाट
नियतिका गालामा थप्पड बर्साउने एक्लो इडिपस् जस्तै

सीमसारमा जीवन मुस्कुराउँछ
जिजीविषाका जोतारामा विडम्वनाका जुवामा नारिंदा
युगोदयका गोधूलीमा
जनमनका भावना रोप्दै
प्रष्फुटनका अक्षरहरूमा
लुप्त विकट हार्दिकता छचल्किएझैँ
मनको बारीमा
अनन्त आँखाले सजाउँछन्
गोश्वारा आकाशहरूलाइ

स्वाभिमानका हरिया पानाहरुमा
इस्पातका नीला मसीले लेख्नुछ इतिहास
वैंसालु सारङ्गी र एकजोर आँखाहरुको

फिर्ता लिइ छाड्नु छ
शिल्पीहरुको नाक, कान, हात र पसिनाको मोल
लुटिइएका अक्षरहरुले सिंगारिएका ताम्रपत्रहरुबाट

हो
त्यसैले
फलैंचामा कचहरी चलाउनु छ,
नियाँ निसाफ गर्नु छ,
गर्नु छ फैसलाः टाउकाहरुको जसजसले
जोडेका थिए दक्षका शिरताजमा बोकाको टाउको
शक्ति र सत्ताका उन्मादमा पलाएका रूमानी पैजेरुहरुसंगै

कालीखोला -२(तेम्बोक), ताप्लेजुङ्ग, नेपाल

Hari Govinda Luitel – Hamro Kulekhani [Nepali Bal Kabita]

कति धेरै पानी
हाम्रो कुलेखानी
माछा छानीछानी
हाम्रो कुलेखानी

अग्लो बाँधले छेकेर
खोला पूरै थुनेको
डाँडो सिंगै छेडेर
लामो सुरुङ खनेको

सुरुङभरि पानी छ
भित्रभित्रै बगेको
डाँडैडाँडा काटेर
भिरालोमा झरेको

झर्दै गर्दा पानीले
जोड्ले ठक्कर खा’को
ठक्करले मेसिनको
घट्ट घुमा’को

झिलीमिली बिजुली
त्यसैबाट निस्केको
तारैतारमा बगेर
शहरसम्म फैलेको

बिजुलीको खानी
हाम्रो कुलेखानी
हेर हेर नानी
हाम्रो कुलेखानी !

Sudhir Chhetri – Bagar Byapar

सुधीर छेत्री – बगर-व्यापार

बगरको छातीमा
भुत्भुते खेलेर ह्नखोर्सेर
एकहुल हुण फर्के।
व्यवस्थाको न्यायपालिकाबाट हेपिएका
भूमिपुत्र कुकुरका जिब्राहरू
खाद्य-अनुदानका रहल टपरी चाट्दैछन्।

*

अग्ला टक्सिक दृश्यहरू
आँखा पोल्दै आँखीभौं उचालेर भित्र पस्छन्।
चिप्ला अनि चिल्ला बुदुनाहरू
स्पर्शको अमूर्त्त गणित
अनुभूत गराइवरी
जिब्रोको आयतनमा
आगामी स्वादको तन्तुलाई चिमोटेर
पानीमा बेपत्ता भए।

*

हे पर्यटक !
हिमाल स्वच्छ, जल र राशि, विशुद्ध यहॉंको
मान्छे र ईश्वर, ब्युँझन्छ सँगै, प्रकृति जहॉंको

*

धुपीका सोलोडोलो छेपारीमा
चट्याङ्ले ताछेर पीप भरेछ।
किशोर चेपेगॉंढाहरू
मन लाएर जीवन-कला घोकिरहेछन्
शान्तिजुलूसका कमिलाहरू
बालुवाभरि
आदिम स्लोगनहरू कराउँदै होलान्,
खै सुनिन्न!

*

हे पर्यटक !
कन्दरामाथि, सुनखरी राम्रा, भित्ता र पाखामा
सुविधा राम्रो,नैसर्गिक यस्तो, उपत्यका काखमा

*

आँखामा इन्द्रेनीको धागो
र
हातमा मर्चाले मुछेको निद्रा बोकेर आएका
शबरीहरूले आवेगको लट्टाईबाट
मेरो अनुभूतिको गुड्डड्डीलाई
रूखको टुप्पासम्म उचालिरहेछन्।
चर्मराएर बज्छन्
मेरा शारीरिक वाहनका चक्काहरू।

*

पातका नशाहरूमा बर्षौं अघिको हुरी चल्मलाउँछ।
हावाको हेलिकप्टरले पिठ्यूँको क्षेत्रफलमा चिसो छरेर जान्छ।
त्रिपिटकका पानाहरू झैं
फर्फराइरहेका केराका पातले
अभूतपूर्व गीत गाएर
गाम्भीर्यको हावा पखाली
चाञ्चल्यको रिदम् बजाउँछ।

*

कत्थक पुतलीहरू
अक्षरका फोका आँखामा फुटाउँदै
जीवनको रौं छाम्न नदिई
दृश्य सिलाएर फर्कन्छन्।
पुतलीहरू मिलेर
पखेटाभरि छापिएको
बेनेडेटो क्रोचेका
चिट्ठीहरू पढिरहेछन्।

*

साइँलाका छोराहरू
भोलि
यो जङ्गलको कर्चीमर्ची बटुल्न
यही लुगा र कत्लासितै आउँछन् ;
अनि हराइसकेका अनेकन् भाषाहरूका
स्वरहीन अवशेषहरू बटुल्छन्।
सार्वभौमिकताको लेउमा चिप्लेर
खुट्टा ताछिँदा तर
पञ्चायती मलम छैन वरिपरि।

*

हे पर्यटक !
हरियो पहाड, चरा र जङ्गल, सुन्दर छवि छ
टेन्टमा सुत्नु, शौचालय राम्रो, दाम यसको पॉंच-सय छ

Ram Prasad Prasain – Itihaas Ma Bartamaan Ko Ankha

रामप्रसाद प्रसाईं –  इतिहासमा बर्तमानको आँखा

पढेथेँ
पृथ्वी गोलो छ रे
क्रम उपक्रमहरूसंगै
समय, सन्दर्भ र चेतनाहरू
घुम्दा हुन्
यिनै र यस्तै वृत-परिवृतहरूमा
ठीक यसपालि पनि यस्तै भो

“जिन्दाबाद
मुन्ताजर अल-जायदी
अभिवादन मेरो
मेरो अभिमानको
गोरवशाली इतिहाँसको”

भन्ने

“म भोको पेट
म रोगी समय
म किलो शेरा टु र
रोमियो अप्रेसनका पाप्राहरू
धाँजा धाँजामा
धज्जी उडाइएका दशगजाका खम्बाहरू म
सुगोली सन्धिले आत्मदहन गरिरहेको
दुई ढुङ्गाहरूबीचको
तरूल म,
उनै राजा महाराजाले खाँडो जगाउँदा
बिटुलिइएको तिनीहरूकै दरबारमा
थन्किरहेको चाँदीको चुठुवा म”

अब धन्य छु
मुन्ताजर अली-जायदीहरूप्रति
तिम्रा विविध, परिमार्जित र नयाँ सँस्करणहरूप्रति

सुनेथेँ
हो, रहेछ
युग जन्मन्छ
घटना घट्छ
समयको भीरबाट
चेतनाका लाभा खस्दै जाँदा
युगको बलेसीमा
एउटा ठूलो बाघले
साना स्यालहरू
र
साना पाठाहरूलाई
टुक्रयाउँछ
सस्याना अस्थिहरूमा
अनि
मबाट ऊ भएपछि
मान्छे चोखे मन्छाउँछ
र
मोच मार्छ—जागीत्रहरूको,
कागति झुण्डयाउँछ—
धोकाधडीका ढोकाढोकाहरूमा,
खुर्सानीको धुलो छर्कन्छ—
खसखसाउँछन्, काला मनहरू
फाटेको जुत्ता चप्पल हल्लाउँछ—
स्वाभिमान र सँप्रभू अस्तित्व
र
स्वाधीन बर्चश्वहरूको
अनि उही
पुरानै जुत्ताको झट्टी हान्छ
नयाँ उसको लागि समय हो
दिन हो, भोलि अनि युगीन बुलन्द
फेरि
च्यातिइएका, टालेका जुत्ताहरू
देखाइरहन्छ
किनकि
ऊ
सर्वहारा हो
ऊ रूपान्त्रण हुन्छ—
उनीहरूमा
अब
उनीहरूसंग नयाँ देखाउन
फगत सपनाहरू मात्र नयाँ छन्
जित्न समग्र संसार छ
हार्न भने झिटीकुम्लाहरू
हेपाइका ख्याउटे अनुहारहरू
अमानवीयताका माखेसाङ्लाहरू
दासत्वका ताण्डवीय सँस्कारहरू
जहाँ आदिम बर्बरताका
रजगजहरू

दापिइएकाछन्
दाबिइएकाछन्
धापिइएकाछन्

आधुनिकताका उँभार र उर्बर
रूप र स्वरूपहरूमा
निर्दोष रगतले टटिइएको वर्तमानका
कुरूप र कुटिल अनुहारहरूप्रति।

अक्टोबर १६ सन् २०१०
रामप्रसाद प्रसाईं “आशुतोष आंशु”
कालीखोला -२(तेम्बोक), ताप्लेजुङ्ग, नेपाल।
अबुधाबी श्रमशिविरबाट।

(Sent to Sanjaal Corps via Email)

Samba Dhakal – Paani Ko Geet

साम्ब ढकाल – पानीको गीत

बाहिर निस्कनुस् त महाशय
पानीले गीत गाइरहेछ ।

असार दर्केको बेला
पानीले गीत गाउन थालेको छ
र साउन पालो कुरेर बसेको छ
मेघाच्छन्न आकाशको चउरमा पानीको अकेष्ट्रा बजाउन ।

हरियो डाँडाको छाती चिरेर
टाढा जान हतारोमा निस्केका छङ्छङाउदा छहरा हेर्नोस त
अविराम यात्रामा निस्केका धमिलो/सङ्लो नदी हेर्नोस त
कसरी गाइरहेछन् पानीको गीत ।

हुन्छ, हुन्छ बलेसीमा सुन्दा नि हुन्छ तप्प तप्प
हुन्छ, हुन्छ हिँड्दाहिँड्दै छातामाथि बज्रेका
बिर्बिराउँदा वा जोडदार थोपासँग सुने नि हुन्छ ।

सुन्न त मलाइ टाढाको थुम्कोमाथि बसेर सर्सराएको झरीसँग
पानी गीत सुन्न मन थियो,
अझ आकाशबाट झर्दै गरेको मुसलधारे पानीगीत सुन्ने प्रबल
इच्छा थियो,
झन मलाई त बादलबाटै भुइँमा नझर्दै
दर्कने पानीको गीत सुन्ने मन थियो ।

जे होस पानीको गीत सुनेरै कता कता हराउने रहर अझै छ
जे होस पानीकै गीतमा जीवनको कुनै लय मिलाउने अठोट अझै छ ।
पानीको गीत ।
पानीको गीत ।
पानीको गीत ।
प्रेयसीका हातले धान रोप्दाका छुपुछुपु पानी गीत ।
हिलोमा लठारिएका लाठेहरूका छप्लाङ्छुप्लुङ् पानी गीत ।
तरेली परेका हरिया धान खेतबाट फाल हानेका समाहाको ध्वारारारारारारा पानी गीत ।
मकैका पातै बज्ने गरी बजारिएका थोपैथोपाका पानी गीत ।

मलाई कहिलेकाहीँ मेघमल्हार गाएर पानीपानी हुन मन छ ।
पानीको गतीशीलताको असाध्यै डाहा गर्न मन छ ।
बगिरहने पानीसँग केहि सिक्ने मन छ ।
मन छ ।
मन छ ।
मन छ ।
पानी गीत सुन्ने मन छ ।

Damodar Batuwa – Kasto Fohor Yo Kathmandu

दामोदर ‘बटुवा’ – कस्तो फोहर यो काठमाडौँ
(नेपाल साप्ताहिक ३८७)

जताततै दुर्गन्ध सहरमा
वाग्मतीमा ढलको गु (गुहु)
लाजै मर्दो, धत्तेरीका
कस्तो फोहर यो काठमाडौँ ।

यही खाल्टोमा थुप्रेको छ
भएजतिको विकृति
गुन्डागर्दी, उच्छृंखलता
मसल, मनीको संस्कृति ।

मै हुँ भन्दै भाषण ठोक्छन्
नाक नभा नकच्चराहरू
लाजै मर्दो …

धोबीखोला, विष्णुमती अनि
रोएका छन् मनोहरा
भानुभक्तको अलकापुरीको
भयो दुर्दशा कठैबरा ।

राजनीतिका खलनायकले
झन् आगोमा थप्छन् घिउ
लाजै मर्दो …

गाडी मानिस ठेलमठेल
सडकपेटीमा हाट सधैँ
धूवाँ, धूलोले आँखा पोल्ने
अस्तव्यस्त छ सहर लहै ।

छरपस्ट छ मलमुत्रादि
हिँड्नुपर्ने गरी थुःथुः
लाजै मर्दो … ।

Tanka Subba – Shabdakosh Ra Shabda Haru

टंक सुब्बा – शब्दकोष र शब्दहरु

शब्दहरु
शब्दकोषको पर्खाल नाघेर
बाहिरीएकाछन्
जुन शब्दहरु युगौ देखि
शब्दकोषमा कैदी थिए
तीनै शब्दहरु
आज स्वतन्त्र भएकाछन्
त्यसैले यी शब्दहरु
यत्रतत्र,सर्वत्र
वोल्न थालीएको छ
लेख्न थालीएकोछ
सुन्न थालीएकोछ
भेट्न थालीएकोछ
र त्यसका अर्थहरु खोज्न थालीएकोछ
शब्दमा मात्र सिमीत रहेका
शब्दहरु
यसरी ब्युझेर उठेकाछन्
यसरी जुर्मुराएर हिडेकाछन्
र सशक्त आवाजहरुमा परिवर्तीत भएकाछन्
आजभोलि तिनै शब्दहरु
जताततै घन्किन थालेकाछन्
तिनै शब्दहरुको संयुक्त आवाजले
शासक थर्काएकोछ
सरकार डराएकोछ
किनकी शब्दहरु शब्दकोषबाट
विद्रोह गरेर उन्मुक्त भएका हुन्
सुनामी छाल बनेर शक्तिसाली वनेका हुन्
खिया परेका शब्दहरुको
अर्थ नलाग्ने भएकोछ
र त्यो अपरिभाषीत भएकोछ
शब्दकोषमा उपेक्षित शब्दहरु
शब्दकोषमा अपहेलित शब्दहरु
आफ्नो आत्मासम्मान लागि
र पहिचान लागि
नयाँ युगसँग नयाँ अर्थमा
नयाँ समयसँग नयाँ परिभाषामा
आदिम शब्दकोषको चौघेरा नाघेर
अस्तित्वमा आएका हुन्
त्यसैले शब्दहरु
अव साच्चैका शब्द भएर आएकाछन्
नयाँ परिस्थितीमा पनि शब्दहरुले
प्राचीन शब्दकोषलाई पुकारी रहे
शब्दहरु शब्दबाट मूल्यहीन हुनेछन्
शब्दहरु शब्दवाट अर्थहीन बन्नेछन्
किनकी नयाँ शब्दहरु
वहुल अर्थमा जन्मिएकाछन्
त्यस कारण नयाँ शब्दहरु
पुरानो शब्दकोषमा अटाउँदैनन्
नयाँ शब्दहरुलाई
नयाँ परिवेश चाहिएको छ
नयाँ शब्दकोष चाहिएको छ
यर्सथ नयाँ शब्दहरुले
पुरानो शब्दकोषको संरचना भत्काएर
नयाँ शब्दकोषको निर्माण जुटेकाछन्
किनभने पुरानो शब्दकोषमा
नयाँ शब्दहरुको अर्थ र परिभाषा हुदैन

Bhupin Byakul – Andhyaro Ko Maunata Ma

भूपिन ब्याकुल – अँध्यारोको मौनतामा

अँध्यारोको मौनतामा
केहो पनि नचिन्न अभिशप्त भएको बेला
सिर्फ बोलिदिनु तिमी
म तिम्रो आवाजलाई चिन्नेछु !

अँध्यारोमा
बगिरहेको नदी देखिनेछैन
तर नदीको आवाज सुनिनेछ
अँध्यारोमा
रोइरहेका मानिसहरु देखिनेछैनन्
तर रुवाइको आवाज सुनिनेछ !
अँध्यारोमा
जीवन
प्रेमभोक
र पीडाका संवादहरु निर्लिप्त भएको बेला
अँध्यारोमा
एकअर्कालाई चिन्न असमर्थ भइरहेको बेला
एकअर्कालाई बुझ्न असमर्थ भइरहेको बेला
बाँच्ने विकल्प केहि नरहेको बेला

सिर्फ बोलिदिनु तिमी
म तिम्रो आवाजलाई पछ्याउनेछु !

अँध्यारोको मौनतामा
आवाजहरुमात्र विकल्प रहनेछन हामीसंग
आँफूलाई चिनाउन !

Min Dwandi – Bahira Niskina Hunna

घनघोर असिना पानीले
बाटो छेकिरहेको छ भने
बाटोमा छाता सापट पाइने आसामा
कोठाबाट बाहिर निस्कन हुन्न,
यात्रामा चाहिने सामल कुनै
झोलामा मौजुद छैन भने
बिसौनीमा सामल भेट्ने लालसामा
घरबाट यात्रामा निस्कन हुन्न ।
चारो स्वरूप ढप्केमा
कनिका छरिएको छ भने
परेवाका बचेराहरू
गुंडबाट बाहिर निस्कन हुन्न,
पानी खाने कुवामा
लिसो थापिएको छ भने
पेंवरा र कालिजहरू
त्यता निस्कन हुन्न ।
पेटको भोक मराइले
पासोमा पार्छ भने
त्यस्तो भोकलाई क¥याम–कुरूम
चपाईदिन सक्नुपर्छ,
पानीको प्यास मराइले
लिसोमा पार्छ भने
त्यस्तो प्यासलाई तनतनी
पिईदिन सक्नुपर्छ ।

Kusum Gyawali – Eklai Sabai Khanchhu Bhanda [Nepali Gajal]

भोकभोकै बस्नुपर्छ, एक्लै सबै खान्छु भन्दा
उल्टैलाग्छ आफैंलाई, अरुलाई हान्छु भन्दा

निर्दोशलाई बाँध्न खौज्दा, आफ्नै खुट्टो नेलमा पर्छ
आफ्नै जमिन धस्किनेछ, सबको खुट्टो तान्छु भन्दा

पराजय निश्चित छ, वैर गर्यौ सबै सित
भासिनेछौं तिमी आफैं, एक्लै पहाड थाम्छु भन्दा

अति गरे खति हुन्छ, भन्थे बुढापाकाहरु
समयले खोस्छ सधै, एक्लै सबै लान्छु भन्दा

बन्दुकले जित्ने हैन, मन जित्ने ठूलो मान्छे
आफ्नो सीमा तोक आजै, जनताले मान्छु भन्दा

Pravin Khaling – Tesro Gaun

प्रवीण खालिङ – तेस्रो गाउँ

अझै पनि साहुलियत पर्खिबस्नुपर्छ
भिजेल पोल्टिक्सले निर्धारित भाग्य
अभावको सोमालियामा
अपुगको टुमटुम बाँच्छ।
बरू भुँइचालो जानुनी
राहत ओखाइ पोखाइ हुन्थो, एक पेट भरिन्थ्यो
वीरमानको दिवास्वप्न बोल्छ।
फायलमा बनिएको सटक भएर
कलेज सकेकी छोरी आइपुग्छे
ब्युटीपार्लर चलाउने योजना लिएर।
फ्रस्टेटेड वीरमानको वीर्यहरू
शब्द जन्माउन असमर्थ छन्
गाउँमा शब्दको अकाल थाहा पाएर
चौतारीमा नेताले बैठक डाक्छ
सेल्सगर्ल आश्वासन दिएर जान्छ
छ्या! आश्वासन पनि डुप्लिकेट।
गाउँलाई आश्वासन बज्र जस्तो लाग्छ
तर धरती र गाउँ एकै हो
धरती किसानको हलो सहन्छ जीवन उमार्न
गाउँ आश्वासन सहन्छ सपना उमार्न।
अझै पनि बीपीएल चामल पर्खिबस्नुपर्छ
साहुलियतले निर्धारित भाग्य
पैह्रो जानुनी बरू
राहत शिविरमा बस्नु कति मज्जा हुन्थ्यो
सबै सरकारी, भात अनि तरकारी ।
गाउँमा पानीको दुःख छ
फेसबुकमा अपडेट गरेको उसको स्टाटस
सरकार समक्ष पुग्यो कि पुगेन
राष्ट्रपतिले पढ्यो कि पढेन
प्रधानमन्त्रीले लाइक गऱ्यो कि?
देशको हजरौं वीरमानशालाहरूमा
पानी छैन, खाना छैन र छैन छाना-नाना
किन कि यो राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्रीको गाउँ होइन
यो त तेस्रो गाउँ हो तेस्रो गाउँ।