Shekhar Dhungel – Shanti Shanti Shanti

के हो शान्ती?
कहा छ शान्ती?
यो त एउटा सुन्यता हो
मुर्दा शरिर भित्र मात्र
अटाउने यो शान्ती ।

प्रतिष्ठाको लडाइमा हिम्मीयौ
प्रकृतिको विरुद्द खेल रच्यौ
तेरो र मेरो अंश बण्डामा बेरियौ
अव खोजेर कहा पाउँछौ शान्ती

आफु अगि बढ्न अरुलाई खिच्यौ
आफ्नो दु:ख मेट्न, अरुको सुख लुट्यौ
अहंकारको बादल भित्र स्वयम् रुमलियौ
अब खोजेर मनले कहा पाउँछौ शान्ती

Min Dwandi – Topi

इतिहासले
शीरमा लगाइदिएको टोपी
झुत्रिसकेको छ
थोत्रिसकेको छ
मैलिएर, ढुसी लागेर
डुङ–डुङ गन्हाइरहेको छ
अब त पाउमा राख्न समेत
नसुहाउने भैसक्यो
तर पनि त्यो टोपी
अझै छ शीरमै ।
यो अवस्था
शीरको नियति हो कि
इतिहासको विडम्वना हो ?
संधै अनुत्तरित
रहनहुन्न यो प्रश्न
साह्रै जरूरी छ
यसको उत्तर खोज्न
समात समयको कठालो
बक्नै पर्छ त्यसले
बक्ने छ एकदिन ।

Kshetra Pratap Adhikari – Euta Tara Khasyo

क्षेत्रप्रताप अधिकारी – यौटा तारा खस्यो

धेरै ताराहरू थिए यौटा तारा खस्यो
त्यही यौटा तारासित मेरो सारा खस्यो ।

आकाशभरि तारैतारा
मेरै तारा किन खस्यो
त्यै खसेको तारासित
मेरो मुटु किन खस्यो
भन्द्यौ Continue reading “Kshetra Pratap Adhikari – Euta Tara Khasyo”

Bikram Subba – Simana Ko Nepali

उसकै पार्टीको सिद्धान्तजस्तो
खिया लागेको ईण्डियन ताल्चा खोल्यो
उसकै गुटको दिमागजस्तो
कलकत्तातिर निर्मित
मक्किएको पुरानो ट्यांका उघार्‍यो
उसकै अव्यवस्थित चिन्तनजस्ता
घरेलु सामानहरू उल्टायो, पल्टायो
छाम्यो, हेर्‍यो, खोज्यो
तर कतै भेटेन ।

सिरानी हालेको रामायणको चेपचापमा
नागरिकता र झै-झगडाको कागजातका पोकोमा
घरीघरी ऐनाझैँ हेर्ने गरेको गीता-ग्रन्थको खोलभित्र
दातृसँस्थाले गोष्ठीमा दिएको ब्यागभित्र
छोरी बिहे गर्न सर्त राखेपछि
ससुरालीबाट पाएको दराजको लकरभित्र
भ्रमणभत्ताले किनेको ज्याकेटको भित्री गोजीभित्र
कहीँ पनि नभेटेपछि
सुस्ताजस्तै लामो सास फेरेर ऊ सुस्तायो
र भन्यो – “कहिले हराउँछ…कहिले भेटिन्छ
यसपल्ट फेरि कुन छिमेकीले कता घुसार्‍यो?!”
बाजे-बराजुको पालादेखि आफ्नो भन्दै आएको
उसको वंशजको नाता लाग्ने जमीनको सिमाना
यसपल्ट फेरि हरायो
जहाँ उसका घर, गोठहरू उभिएकाछन्
त्यो जमीनका अंग प्रत्यंग अचेल
कसको विस्तारित चारकिल्लाभित्र परेका छन्?

Kusum Gyawali – Mainbatti Ra Keti

मेरा हरेक कुमारी सपनाहरु
यसरीनै पग्लिरहन्छन्
जसरी पग्लिरहेछ यो मैनबत्ती
मेरा अल्पविकसित सपनाहरुमा
ह्वार्रह्वार्रती आगो लागेको देखेर
तपतप रोइरहेको छ यो मैनबत्ती
वा निकालेर बिद्रोहको अग्नीज्वाला
आफै गलिरहेछ मैनबत्ती
यही निर्क्योल गर्न पढिरहेकी छु
मेरा आदिम इतिहासका
अन्तिम पुराना पानाहरु

मलाई पोल्न मनलाग्छ
यी गतिहीन अक्षरहरु
मलाई खरानी पार्न मनलाग्छ
समयको बेगले पुराना सावित गरी सकेका
यी धर्मशास्त्र जस्ता पुराना पुस्तकहरु
व्ा बढा मास्टर सावका त्रासद धम्कीहरु
मलाई जबरजस्ती थुनिएको स्कुल
र लेख्न मनलाग्छ पग्लिदो मैनले
समयको निधारमा
किरिङ्मिरिङ एब्स्ट्रक्याक्ट भाग्यरेखाहरु

अब धेरै बाकि छैन
सकिन यो उधारो मैनबत्ती
निभेपछि एउटा समयको यो धिपधिपे ज्योति
निद्राबाट ब्यूझएको अभिनय गर्दै
अनिदोले पोलेको राता आँखाहरुमा
नबलालिमाको सौगात लिएर उठ्नेछु

खाडीको कठोर भेडीगोठबाट
उपहासको बहादुरी उभिने ढोकाबाट
मेरा माइतीहरुलाइ फर्काउन
यो विरानो समयको अन्धकार बस्तीबाट
म फेरी एकपल्ट
यो अन्तिम पत्र लेखिरहेकी छु
२० मङ्सिर २०६५

Nawaraj Subba – Najaau Bhamara Bhai

माया पनि
बिरानो लाग्छ ।
यी बाटा र हिलाम्मे पाइलाहरू
छरपस्ट हराएका आफन्तहरू
तापनि
जीवन यहाँ
अझै बॉकी छ जस्तो लाग्छ,
आऊ साथी
भमरा भई नजाऊ !
यो माटोमा अझै
कमलको पातझैं सफा
अनि फूल झैं स्वच्छ
जीवनको Continue reading “Nawaraj Subba – Najaau Bhamara Bhai”

Manjul – Chitra Haru Banai Rahanda

मन्दिर बनायौ तिमीले
बिहानीका
दिनका
साँझका-उसले भन्यो
मन्दिर बनायौ तिमीले
साना
ठूला
होचा
अग्ला-उसले भन्यो
मन्दिरको परिसर बनायौ
मन्दिरको पर्यावरण बनायौ
तर भगवान त देखिनुभएन नि-उसले भन्यो
चित्रहरु Continue reading “Manjul – Chitra Haru Banai Rahanda”

Pratima KC – Hareko Sapana

प्रतिमा के.सी. – हारेको सपना

हर रात मेरो सपनामा
अनगिन्ती बालिकाहरु
बामे सर्दै आउँछन
र भन्ने गर्छन
हाम्रो बालअधिकार खोई ?
भेदभाब रहितको बातावरण खोई ?
डाक्टर ईन्जीनियर बनाउने सपना खोई ?
भन्दै तोते बोलीमा प्रश्न गर्छन
अनि म माथी आक्रमण गर्छन
मलाई पिट्छन् टोक्छन् र लुच्छन
न्यानो संरक्षणको अभावमा
रुन कराउन थाल्छन
म चुपचाप हेरी रहन्छु /
हर रात मेरा सपनामा
असंख्य युबतीहरु
केहि हराए झैँ अलिकति डराए झैँ
ठिंग उभिन्छन र भन्छन्
हाम्रो इज्जत खोई? हाम्रो समानता खोई?
बेचिनु पर्ने हाम्रो जीबनको मुल्य खोई?
उनीहरु पनि म माथि आक्रमण गर्छन्
म नतमस्तक उभिइरहन्छु /
हर रात मेरा सपनामा
आधा आकाश र आधा धर्तीको भार थाम्ने
अधबैँसे नारीहरु र जीवनलाई सकी नसकी
थेगीरहेका बृद्धा आमाहरु मलाई घेरा हाल्छन र सोध्छन
महिला अधिकार खोई ?
जन्मदेखि मृत्यु बिचमा भौतिक र मानसिक रुपमा
हेरक क्षणमा बलात्कृत हुनुपर्ने
अवसर गुमाउनु पर्ने
दोस्रो दर्जामा गनिनु पर्ने
पुस्तौदेखि यस्तै अपहेलित हुदै काटिरहेका पिडाहरुलाई
मेरो आगनमा पक्छ्याल्तै पोख्छन्
रुन्छन्, कराउछन् र भन्छन्
हामी कहिले मानव भएर जिउने?
मैले उनीहरुका यी कारुणिक पीडालाई
टिप्न सक्दिन , बोल्न सक्दिन र मसंग उत्तर पनि छैन
म पनि यही लडाई लडिरहेकै छु
त्यसैले,
मैले मेरा हर सपनामा
हारेको अनुभव गर्छु
मैले हारेको सपना
हर रात देख्ने गर्छु /

८ जनवरी २०११
बेलायत

(Sent to Sanjaal Corps via Email)

Yuddha Prasad Mishra – Masaan Ko Awaz

डढेको लाश चिच्याई चितादेखि उठ्यो फेरि
जलेको देशवासीको कदम चर्को उठ्यो फेरि
रगत सिंगान गरी हाम्रो जगाएको बगैंचामा
मरुभूमि गर्न सामन्तीहरूको दल जुट्यो फेरि
सबैले न्याय पाउने बनाएको थियो देश
खरानी त्यो Continue reading “Yuddha Prasad Mishra – Masaan Ko Awaz”

Prakash Sayami – Maunatapurbak

धेरैपछि
यो सडकमा म
अर्को एउटा समानान्तर सडक हिँडिरहेछु

मेरो उपस्थितिमा
आश्वस्त हुँदैन यो सडक
र मलाई
एक्लै छोडेर अघि लाग्छ

किनारमा लामबद्ध रुखहरु
संभवतः
मेरो एक्लोपनको मौन-धारणमा
समवेदनाग्रस्त टोलाइरहेछन्
म फर्केर हेर्छु-
सबैभन्दा माथि छन् पालुवाहरु
केही तल छन् हरिया पातहरु
र छन् सबैभन्दा तल
मेरो बैठक कोठामा न्यानो सम्´नाले भरिएका
रित्ता चियाका कपहरुजस्तै
आबद्ध कामनाले पाकेका
पहेँला पत्रावशेषहरु
अनायासै !
न्यून हुन्छ श्वासको लय
कम हुँदै जान्छ पुरानो जुत्ताको पदचाप
मोडिएर मेरो एक्लो मन
मजस्तै निशस्त्र
मेरो घरतिर फर्किन चाहन्छ

पर एक जुलुस हिँडिरहेछ
राता-निला तुलहरु छन्
र हल्लिरहेछन्
तुलमा टाँगिएर
अनगिन्ती सपनाहरु

मभित्रको रङ्गहीन सपना
विपनाको गोरेटो खोजिरहेछ- यो सडकमा
उप्किँदै गएका
ढलान र रोडाहरु
थाक्दै गएको म
उदास धावक
त्यही गोरेटो भएर
प्रवेश गर्न चाहन्छु
र साँ´ पर्नु अगावै
खोल्न चाहन्छु मेरो घरको ढोका

मौनतापूर्वक पर्खिरहेका
ती आत्मीय पुस्तकहरुमा
रङ्गाउन चाहन्छु मेरो अन्तरको स्पर्श
र एकाकार हुन चाहन्छु फेरि
मेरो पुस्कालय-घरमा ।

Rabindra Nath Thakur – Pratibimba [From Geetanjali]

प्रतिबिम्ब
प्रियतम !
तिमीलाई भेट्ने भनीकन म एक्लै बाहिर आएको थिएँ।
उ को होला, जो सुनसान अन्धकारमा मसँग हिड्न थाल्यो ?
उदेखि टाढा रहने मैले सकभर कोशिश गरें, बाङ्गो–टिङ्गो बाटो
पनि हिंडे,
कति चोटि Continue reading “Rabindra Nath Thakur – Pratibimba [From Geetanjali]”

Komal Shrestha Malla – Kasari Lekhun Maya (Nepali Geet)

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – कसरी लेखुँ माया (गीत)

कसरी लेखुँ माया ? माया त मायालु दुखेको दुख्यैछ ।
नलेखु सकिन्न सहन, आँशु त मायालु झरेको झर्यैछ ।।

जे देख्यौ वहेको त्यो खोला मेरै यो आँशुको हुन सक्छ ।
नसोध बादललाई तिमी निष्ठुरी त्यो गर्जेर रिसाई बोल्छ ॥

कसरि लेखुँ माया ….

को माग्छ बिदाई आँफै ? मन किन यसोरी मर्छ ?
जे देख्यौ सुकेको अधर त्यो पनि अरुको किन हुन्छ ॥

कसरि लेखुँ माया …

तर्साउँछ यो आफ्नै छायाँ म बाटै पर पर हुन्छ
निभाउँ कसोरी मनको आगो? आँशुले बाटो नै छेक्छ ॥

Rajendra Thapa – Kehi Tukra Haru

केही टुक्राहरू – राजेन्द्र थापा
(मधुपर्क माघ, २०६८)

१. बाघ राजनीति

यौटा बाघ मर्छ – खबर बन्छ
त्यै बाघले दिनहुँ मृग मार्छ – खबर बन्दैन
थुक्क राजनीति !

२. सडक बन्द

सडक बन्द भन्छ मान्छे,
तर Continue reading “Rajendra Thapa – Kehi Tukra Haru”

Pratima KC – Khushi Ko Barko Odhera Aau (Nepali Gajal)

प्रतिमा के.सी. – खुशीको बर्को ओडेर आउ

शान्ति सुरक्षा माया र सद्भाव जोडेर आउ यसपाली तिमी
प्रेमको चोलीमा खुसीको बर्को ओडेर आउ यसपाली तिमी

महिला पुरुष जात धर्म भन्दै किन भैरहेछ यो भिन्नता
विभेदको Continue reading “Pratima KC – Khushi Ko Barko Odhera Aau (Nepali Gajal)”

Deependra KC – Vijayotsav

दीपेन्द्र के.सी. – विजयोत्सव

फाँटभरि सुलीहरु छरेर
फैलिएको गन्ध,
असीमित कुखुराका;
सुँघेर ह्वाँस्स
अनौठो मादमा,
उर्लिएका हुँइयाहरु
झर्दैछन शहरमा ।
परिवर्तनका झण्डाहरुले छोपिदै
छिर्छन चोक, गल्लीहरुमा
घोकाइएका Continue reading “Deependra KC – Vijayotsav”

Maya Sharma – Aawhaan Naari Lai

माया शर्मा – आव्हान नारीलाई

नबिर्सौं आज हामीले नारी म को हुँ भनेर
नबिताउँ हाम्रो यो सिङ्गो जिवन दासिनी बनेर
यो पुरुष प्रधान समाजमा हामी जन्मेर हुर्केर
नबिर्सौं हामीले अस्तित्व आफ्नै छ केहि भनेर

भृकुटी, Continue reading “Maya Sharma – Aawhaan Naari Lai”

Ashank Upadhyaya – Aaye Gaye (Nepali Gajal)

आशांक उपाध्याय – गज़ल – आए गए

सपनाका लहरमा, छाल कति आए, गए
आजसम्म जीवनमा, काल कति आए, गए

लेख्दा गीत पिरतीका, हृदयको माझबाट,
संगीतले सजाउन, ताल कति आए, गए

स्वप्न परि जस्तै लाग्ने, यौवनाको छेउ पर्दा,
बेचैनीमा हास्नु पर्ने, हाल कति आए, गए

जवानीले अंगालेर, अङ्ग अङ्ग पगालेको,
आशा गरि बिताएका, साल कति आए, गए

उत्तरको आशा गरि, प्रस्तावको दाउ थाप्दै,
समर्पित खेल खेल्ने, खाल कती आए गए

Ashok Parthib Tamang – Sabhyata Ra Prem

तिमी हराउनु र मैले खोज्नुमा
कस्तो तारतम्यता मिलेछ ?
तिमी युग छेकेर
हाँसेकी रहेछौ ।
मैले परिवेश कन्याँए
तिमी उफ्रियौ कुतकुतिएर ।
कस्तो पुलकित नयनहरू ?
अनि
स्खलित भए भावना गंगाहरू
तिमी भेटिएको अर्थ Continue reading “Ashok Parthib Tamang – Sabhyata Ra Prem”

Laxmi Prasad Devkota – Matribhumi Ko Mato Runchha

कसले सुन्छ ? कसले सुन्छ ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
तुहिनाचलले आफ्नो छाती, च्याती, च्याती,
उर्वर साधन पारे छरवर !
स्वर्गका नव किरणहरुका फेर समाती,
मन्त्रै साधी
समाधि बाँधी—
वर्षा, वज्र, विजुलीहरुका मन्त्रोच्चारणहरुले बाँधी,
नटिनीहरुकन बोक्न लगाए, भारी लादी,
छरछर भन्दै वरपर, वरपर,
छालहरुका करले छरवर,
भविष्यको एक लहलह स्वपना कल्पिरहेथे ती तुहिनाकर,
सिर्जी पहिलो मानवजाति
विस्तीर्ण क्षेत्र दी भाँति, भाँति !
गर, गर भन्छन्, रोप, फलाऊ
बाली सुनौला धनका जाति
तर हा ! अझ तक यस नेपाली मृत्तिकाको जादू कुहुन्छ !
कसले सुन्छ ? कसले सुन्छ ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
हिमाल यिनै हुन्, सेता, बूढा !
मानवका रे पहिला पिता !
तिनको छाती चूर, चूर हुन्छ !
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
नेपाली ए ! इन्द्रिय–सकुशल !
प्रथम पुत्र ए मानवपिताका !
अलमल ! अलमल !
छाया लिएनौ किन चुचुराका ?
झलमल ! झलमल !
हिमाल पिता छन् दृगमा टलबल !
आँशु उनको बगिरहेछ !
माली बगैँचा ठगिरहेछ !
कुटो लिने कुन सपूत रहन्छ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
सुन्छु बराबर मुर्दा राती !
चिच्च्याईकन एकास्सि,
उठ्छ कराई स्वदेशी माटी !
प्रथम क्षेत्र यो, पहिलो आली—
एशियाली उरको मुटुझैं
पहिलो जिउँदो ढुकढुक खालि !
सम्भावना सब पाद–दलितले
उठ्छ बराबर कोकोलो हाली !
अद्र्धरातमा, मध्यरातमा,
सूनसानको पर्दा डाली,
मुर्दा सदृश जब सुत्छन्, अलसी
श्याउपरमा नेपाली !
माटो यो छ पहिलो किरणको टकवाला !
दुनियाँ पोस्ने शक्ति भएको
यस्तो सुनको टुक्रोका ए हकवाला !
यस माटाका ए धनी हो !
यस्तो जमीन !
अफसोस तिमी छौ यस्ता हीन
यस्ता दीन !
यस माटोमा आँसु चुहुन्छ !
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
आज हाम्रो औंसी रात छ !
उपत्यका सब गर्त अगाध छ !
पर्वत निष्ठुर अन्याय प्रतीक !
कोपिलैमा पूmल कुहुन्छ !
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
बाँझहरुका आशामुख सब बीज सडे, बीज मरे !
घर बन्दैन !
आगो ताप्ने हुन्न भरे !
चिसो हिउँदले खाला देश !
तर हा ! कसले बिउँझी सुन्छ ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
यस माटाका हुङ्कारहरुले
बीचबीचमा थक्र्यो विश्व !
जिल्ल परेका अन्य जातिले
हेरे चौँकी, जादू अवश्य !
दूर, दूर, तक बास्ना बराबर
पुराना हवामा फैलेर
आश्चर्यान्वित देशहरुले
अझ सोध्दै छन् जिल्लेर
आवादी पनि उजाड बनीकन
आज बरफ सहन्छ !
कसले सुन्छ ? कसले सुन्छ ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
विधिले हेर ! चक्र चलाए,
यस माटोले मूर्ति बनाए,
भीम !
भटमास चपाई, दाउरा भारी शिरमा लादी, अधमर नर त्यो,
स्याउला बाँधी,
ठिठुरी, काँपी कठयाङ्ग्री, काँधी,
सात कोसका दूरी साधी,
(शिकार इरोजनहरुको ज्यादी),
नशाहरुको डोरो बटारी,
मस्तिष्कका सब स्नायु मसिना तानी, फारी,
दुःखको भर्छ भकारी,
कर्कलखुट्टी भन्टयाङ भुन्छुङ, पहेंला, रोगी,
जहान सह्यारी,
भोका मुख सब ! भोका मुख !
तिम्रा द्धार चहारी !
कत्रो शक्ति असीम !
त्यसका चिथराबाट चिहाउँछ युगको आँखा,
त्यसको अमुखर हृदय रुन्छ
कविको भाखा !
एउटा भीम कुहुन्छ !
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
झ्याउरे त्यो, झुस्स सुकेको,
पारिवारिक प्रलय सधैभर डरमा लुकेको,
समाज अगाडि नझुकेको,
कवि वा कलाकार !
लेखन–व्यापार !
दिव्य स्फुलिङ्ग सेलाइरहेको जीवनसँगमा, दारु नदारत,
क्षय–वमिार !
आफ्नै बालक बलि खाएर, ज्वलित अन्तरको नित खार !
उपहासित नित,
रात्रिपराजित,
काँच बनेको दृष्टिद्धार !
क्रूर व्यवस्थाहरुको जसले बोक्दछ ढाड–भाँचा
निष्ठुर भार !
त्यसमा स्वर्गिक किरण छ छटपट, छटपछ, छटपट !
प्राणहरुसँग फटफट हुन्छ !
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
दलित सनातन, ज्वलित सनातन,
स्तर, स्तर तल्ला ।
कृमिका मैला सहवासी,
मरिरहेछन् काम गरी, गरी,
यस युगमा ती उपवासी ।
एक नरकको खल्तीभित्र जुत्ता गाँसी,
लकडी ताछी,
रोई, हाँसी,
सियो निकासी, माटो छाँसी,
मलभारोले गर्धन मासी !
एक हवाले तिनको अन्तर–चीत्कारहरुको कथा कहन्छ ।
कसले सुन्छ ? कसले सुन्छ ?
मातृभमिको माटो रुन्छ !
चौघडाले बच्चा काढ्छन्, बच्चा काढ्छन् ।
सुकेनासले नाना फार्छन्, नाना फार्छन् ।
अगणित एउटा बालकहरुको पहेँलो ताँती
घ्यारघ्यारहरुको गलाको ड्रम ली,
यस युगपथमा रणको नकली, खेल गरीकन बिलसन्छ ।
कसले सुन्छ ? कसले सन्छ ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !
सारा मानिस सुतिरहेछन् !
सारा आत्मा घुर्छन् मस्त !
मध्यरातमा जागा कवि छ !
यस क्रन्दनले बन्दछ ग्रस्त !
उसको मुटुको गाँठो केवल
जसले फुहुन्छ, जसले फुहुन्छ !
कसले सुन्छ ? कसले सुन्छ ?
मातृभूमिको माटो रुन्छ !

Manoj Kafle (Mansoon) – Sarangi Ko Dhoon

रमाएर जीवन भरी माया कसी बाँचिदेउ
सारंगीको धुन सुनी छेउमा बसी नांचिदेउ

खुसीमा नै बित्न पाउन बचेका यी भोलीहरु
चन्द्रमाको मुस्कान संग दिलमा पसी हांसिदेउ

कलेजीमा तिम्रोमाया तुन्न मलाइ रहर लाग्छ
ढकमक्क जोवन मायाजालमा फसी गांसीदेउ

इच्छा हरु आतुरहोलान गहभरी खुसिहोला
मिलनहुदा दुइटा छाती धसी धसी टांसीदेउ

मनसुन