Amar Tyagi – Aranya Rodan

अमर त्यागी – अरण्य–रोदन

आपसमा पराई छन् मान्छे
कसलाई सुनाएँ यो छातीभित्र
देश दुखेको पीडा
सर्पहरू पालेर वरिपरि
आफू सुरद्य्रिात हुनुको नियति
संस्कृति बनेको बेला
कसलाई सुनाएँ यो जिन्दगी नै दुखेको पीडा
जति चिच्याए पनि
सुन्दैनन् आजका सभ्य रावणहरू
यो दुखाइको कथा
जति कल्पे पनि
बुझ्दैनन् आजका शिष्ट कंशहरू
यो दुखाइको व्यथा
पासा पल्टाउनमै व्यस्त छन्
आधुनिक शकुनिहरू
बारम्बार द्रौपदी बनाएर देशलाई
जुवामा थापिन्छ यहाँ
चिन्नै नसकिने भो
सेतो परिधानभित्रको कालो मन
कालो विचार र कालो भावना
कसलाई सुनाएँ आफू बलिको बोका हुनुको पीडा
अनि कुपोषणले थलिंदै गएको देशको पीडा
कति चिच्याएँ यी बहिराहरूको भीडमा
कति रोएँ यी आर्त शब्दहरूमा
लाग्छ अब चिच्याइ आधी हुनुप¥यो उथलपुथल ल्याउने
अब रुवाइ इन्कलाब हुनुप¥यो मनमस्तिष्क हल्लाउने
नत्र कोही सुन्ने छैन यो भीडभित्रको अरण्य रोदन
कहिल्यै तात्ने छैन चिसो ओदान
च्यातिन च्यातिन लागेको मनमा
चुूडिन चुूडिन लागेको सपना
सजाएर कसरी निश्चित रहुूम
कतै धर्मको नाममा त कतै राजनीतिको नाममा
अझ कति तरुनी चेलीको सिन्दुर पोते खोसिने हो
अझ कति वृद्ध बाआमाको हातको लौरो भाँचिने हो
अझ कति अबोध लालाबालाको सुन्दर भविष्य चुडिने हो
कसलाई सुनाएँ यो मन दुखेको पीडा
भीड र कोलाहलको यो सुनसान अरण्यमा
सधैं भेद, विभेद र अहम्ले
छातीभित्र दुख्छ भने देश
बारबार मन्दिर, मस्जिद र चर्चमा
विभाजित हुन्छ भने देश
लाग्छ सम्पूर्ण वेद, कुरान र बाइबलहरू जलाएँ
र एउटा नचलेको प्रथा चलाएँ
एउटा नलेखिएको इतिहास लेखु
र एउटा नदेखिएको संसार देखु !!

-गजल गुड कलैया, बारा

Jayant Sharma – Bichara Sante Baulayo

जयन्त शर्मा – बिचरा सन्ते बौलायो

आज सन्ते बौलायो, नराम्रैसँग बौलायो
सबैले सन्ते जाँड खाएर बौलायो भनेपनि
सन्ते किन बौलाएको हो गुदी थाहा छैन ।
गाउँमा ढुङ्गा कुटेर परिवार पाल्ने सन्ते
काठ्माडौं आएर एक्कासी कसरी बौलाएछ?

आफूले खाएको थालमा लात हान्न नसक्नु
टेडो आँगनमा छमछमी नाच्न नजान्नु
बिचरा सन्तेको त्यसमा के दोष?
एउटा भाको छोरोलाई युद्धले खाएर त के होला !
कतै सहिदको पिता हुनुको गर्वले त बौलाएन सन्ते?

सहर पसेका जंगली हुँडारहरूको झम्टाइबाट
आफ्नो भाइलाई बचाउँदा पो हो कि सन्ते बौलाएको?
दुशासनहरू भने हिँडिरहेकै छन् छाती फुकाएर
अन्धोपनको निहुँमा चुपचाप बसिराखेको धृतराष्ट्रसामु
छोरीको चित्कार सुन्न नसकेर पो बौलायो सन्ते?

पुनर्निर्माण-परिवर्तनको एकोहोरो भाले बसाइ
नागरिक सर्वोच्चताको फुस्रो सुगा रटाइ
डर, धाक, धम्की- स्वार्थ, छलकपट अनि गाली
शक्तिको ओलम्पिक दौड-‘मेरो गोरुको बाह्रै टक्का’
पाखण्डी साँढेहरूको जुधाइमा सन्तेको मिचाइको के अर्थ?

लोकतन्त्रको बर्को ओढेको अर्को सामन्तवाद
बोल्नु पो ठूलो गल्ती भएछ कि?
‘हो लाई हो’ भन्न सिकेको सन्तेले ‘हैन’ भन्न मानेन
सत्यको पाठ पढेको सन्तेले झूठको खेती गर्न जानेन
अनि सन्ते बिचरा नबौलाओस् पनि कसरी?

तर सन्ते बौलाको यो नै पहिलो पल्ट भने होइन
गाउँबाट धपाइएको, मान्छेको सूचीबाट हटाइएको सन्ते
यस अगाडि धेरै-धेरै पल्ट, पटक-पटक गरि
घात-प्रतिघात छातीमा अचानो थापेर आफ्नै
सहनले डाडाँ काटेपछि क्रमश: बौलाइरहेको छ ।

जब जब नयाँपनको यस्तै ढ्याङ्ग्रो पिटेको सुनियो
जब मुखुण्डोधारी रक्षक नै असलमा भक्षक बन्न थाले
जब साथ दिन्छु भन्नेहरूले आफैं गाँस-वास खोस्न लागे
जब दण्डहिनता र अनिर्णयले राज्यलाई बन्दी बनायो
तब तब कैयौं सन्तेहरू यसरी नै बौलाउँदैछन् ।

०९-२५-२०६६

Dipak Budhathoki – Mero Sarwaswa Desh

दिपक बुढाथोकी – मेरो सर्वस्व देश

म देश भित्रै अव रमाउँछु
सुखदुख दुवैमा अटाउँछु ।
म पाउँछु सबथोक देशमा
फुल्छु जसै नेपालीको भेषमा ॥

डुल्छु सधै प्रकृतिको काखमा
सुन्छु कोइलीको गीत भाकामा ।
हिमाल झै सधैँ हाँसिरहन्छु
दुखेसामा पनि बाँचिरहन्छु ॥

बग्छ पूर्व मेची पश्चिम काली
कुविचार कुदृष्टि सबै फाली ।
झण्डालाई झुक्न दिन्न कहिल्यै
अस्तित्व जोगाइ राख्छु जहिल्यै ॥

सबै मानिसको दिलमा बस्छु
मुटु भित्र देशको माया सांच्छु ।
अभावको सिर्जना जुट्न दिन्न
विखण्ड भइ देश फुट्न दिन्न ॥

बग्छु म देशको नशानशामा
इतिहास लेख्छु नयाँपानामा ।
छ देशसँग रगतको नाता
मुल बिकासको खोल्नेछु खाता ॥

Amar Nembang Limbu – Nostalgia Ko Ukus Mukus Bata Udbodhit Euta Antarbedana

अमर नेम्बाङ लिम्बू – नोस्टाल्जियाको उकुसमुकुसबाट उद्बोधित एउटा अन्तर्वेदना

द्वन्दकालको एक भयानक रातमा
सन्त्रासपूर्ण नङ्ग्राहरू गाडेर
व्यक्तिको बाँच्नुपर्ने स्वतन्त्रतालाई
अतिक्रमण गर्दै
सर्वस्वसहित अस्मिता लुटिएको थियो
हाम्रो प्यारो घरको।
जुन घटनाको छाल-उपछालमा हुत्तिएर
जिउनपुगेका छौँ आज हामी,
टाढो भूगोलको एक कुनामा
सम्झनाको झोलामा
नोस्टाल्जियाको एक एक टुक्रा घर बोकेर।
यसरी नै छरपस्ट भएका छन्
हाम्रा सपना र् विपनाहरू ,
एक हेमन्तको रातमा
हावाले बेस्सरी उडाएका पातपतिंगरहरू जस्तै।
जहाँ जहाँ जान्छौँ हामी
त्यहीँ त्यहीँ बस्छौँ सम्झनाको घर बनाएर
चौरीमा एउटा तन्ना ओछ्याएर
एकछिन बसेजस्तै ।

परदेशमा हुँदा कहिले काहीँ
छातीमा छाम्छौँ हामी
हाम्रो प्रिय घर हरायो कि भनी ?
लाग्छ हामीले वाध्यतावश छोडेर आए पनि
सूर्यले अझै न्यानो राप
दिन छाडेको छैन होला
हाम्रो प्यारो घरलाई ।
अझै रातभर खेल्दैछन् होला
जून र ताराहरू
हाम्रा घरआँगनवरिपरि।
अझै प्रत्येक दिन त्यहाँ
थकाई मार्न आउँछन् होला
मोहनीमय गोधुली साँझहरू ,
हँसिला रसिला गाउँलेका मायाहरू ।
अझै बोलाइरहेछ हामीलाई
विपनामा र सपनामा पनि
हाम्रो प्यारो घर र देशले।
त्यसैले फर्कन चाहन्छौँ हामी
आफ्नै प्यारो जन्मभूमिमा
जहाँ अधुरो प्रेम र टुक्रिएका निद्राहरू जोडिएर
एउटा नयाँ सपना बन्नसकोस् ,
जहाँ सिलौटी पहाड र हिमाललाई
दिनदिनै हेर्नसकौँ हामी
जहाँ घोसे मुन्टो लाएर बसेको
हाम्रो बुढो घर फेरि जुर्मुराएर उठ्नसकोस्
जहाँ चल्लाहरूले आफ्ना माउमुनि ओतिएर
न्यानोपनको अनुभूति प्राप्त गरे जस्तै
हामीले पनि आफ्नो घरमा ओतिएर
सदा न्यानोपनको अनुभूति प्राप्त गर्नसकौँ
जहाँ हाम्रो जन्मभूमिमा
स्वतन्त्रता ,समानता र शान्तिको सास फेर्दै
युग युगसम्म बाँच्नसकौँ हामी ।

न्यूयोर्क

Bibash Bipra – Katmira Chhepara Haru

बिबश बिप्र – कट्मिरा छेपाराहरु

यसरी,
कट्मिरा कथकहरु
हरियो झारको
आगो तापेर बसिरहेछन
अनि,
भन्छन।।।
हामी पंचाग्नी तापिरहेछौ !!

र,
उद्दिप्त आगोका झिल्काहरु
अगेनाको
अक्षरेखा वरिपरि
समिधाको रक्षार्थ घुम्दाघुम्दै
चरुको भोजनमा तल्लिन रहन्छन !!
जसरी,
भोका पण्डितहरु नैबेद ग्रहण गर्दछन !!

फेरी,
क्षणिक सन्तुष्टीको अनुभुतीमा
बरालिएका
ति,
कट्मिरेहरु
थङथिला भएर घुर्दछ्न !!
लाग्छ कि,
उनिहरुले पुरै जिन्दगी खाए !!
र,
अघाए !

भोलि बिहानै शौचालयको यात्रापछि
सबै खाली हुन्छ भन्ने
किन सोच्न नसक्नु?

छेपारोजस्तो
उमंगमा रङ्ग फेरेर
रातै हुन सक्ने दोरङ्गाहरु
सदाबहार हुन कहिले सिक्नेहुन ?

अचम्म छ!

आबुधाबी, युएइ

Mani Raj Singh – Das Gaja

मणिराज सिंह – दसगजा
(असोज मधुपर्क, २०६८)

मेरो खेतको आली मुन्तिर
मेरो स्वाभिमानको प्रतीक
शिर ठाडो पारी
निर्भिक उभिरहेको दसगजा
हिजो मात्रै
वर्षमा भिजेर हो कि
शत्रुले खोस्रेर हो
गल्र्याम्म गुर्लुम Continue reading “Mani Raj Singh – Das Gaja”

Bhairab Nath Rimal – Lagna Thalyo Jiwanma

भैरबनाथ रिमाल – लाग्न थाल्यो जीवनमा

लाग्न थाल्यो जीवनमा मेरो कथा यस्तो
फक्रिएर वसन्तमा झर्ने फूल जस्तो

आफू खोज्छु बिर्सिदिन गहराइबाट
बिपनामा बिर्से पनि सपनीमा आउँछ याद
मुटु मेरो जलाइदिने उनको बानी कस्तो
फक्रिएर वसन्तमा झर्ने फूल जस्तो

भनिदेऊ अझैं पनि केही थाहा भए
पोखिदेऊ अझैं पनि मुटुभित्र चाह भए
सम्झिल्याउँदा पत्थर जस्तो दिल रैछ कस्तो
फक्रिएर वसन्तमा झर्ने फूल जस्तो

शब्द – भैरबनाथ रिमाल
स्वर, संगीत – अरूण थापा
एल्बम – ऋतुहरूमा तिमी

Basu Dhakal – Aaja Bholi

बासु ढकाल – आज भोलि

आज भोलि काठको घर
धमिरा लाई जिम्मा ला छ
जून लाई माथ गर्छु भन्ने
जुन्किरीको रजाई भा छ

सबैलाई समानताको
पगरिले गुथ्ने संग
आज भोलि ठेला गाडा
ठेल्नेकोनी सत्तो गा छ

संसार बाटै फ्याकिएको
एउटा बूटी पलाको छ
भता भुंङग परेर देश
मूढे बल ले चलाको छ

हात नंग्रा खियाउनेको
घटी गला रेटने संग
डराएर आफ्नै घरमा
मान्छे आफै पराई भा छ

Dipendra KC – Matai Kaafi Chha

दीपेन्द्र के.सी. – मातै काफी छ

सम्झेर तिमीलाई
पिइन कहिल्यै मैले
तिम्रो सम्झनाको
मातै काफी छ,
खोजेर तिमीलाई
हिडिन कहिल्यै
तिम्रो मीठो सपनाको
रातै काफी छ ।

भरिएको त
वोतलमात्रै हो
हेर्दै लाग्ने
तिम्रो रुपको
मातै काफी छ,
भो वाचा कसममा
पुग्दिन म
मनकै गुलाफ लजाउने
वातै काफी छ ।

जोवनै खोजेको छैन
अहिल्यै मैले
सहाराको एउटा
हातै काफी छ
मीठो सपनाको
रातै काफी छ ।

प्रतीक्षाभरि वर्वराउन
त्यो ‘लज्जावती’ को
मातै काफी छ
मीठो सपनाको
रातै काफी छ,
उठनै नसक्ने गरी लाग्ने
कल्पनाको क्या वात,
उसको
बातै काफी छ ।

Hangyug Agyat – Rukh

हाङयुग अज्ञात – रुख

उभ्दा-उभ्दै
चौकीदारको जिन्दगी
१२-१२ घण्टा कंक्रिटको जंगलमा
पैतलाबाट जराहरू पलाएर
हातबाट पातहरू पलाएर
जीउबाट हाँगाहरू पलाएर
म त रुख भइसकेछु !

चराहरू खेल्छन् मनको हाँगाहाँगा
घरि यो हाँगा, घरि त्यो हाँगा
गीत गाउँछन् चिरिबिरी च्याट..च्या ट्…
च्याट..च्या ट्…चिरिबिरी…!
र उडिजान्छन् स्वतन्त्रताको नीलो आकाश,
म जड
बुटभरि दबाएर आकांक्षाको बतास
खस्दै निरिह वर्तमान
स्खलित समयको पहेंलो पात
म त रुख भइसकेछु !
अब रुख भैसकेपछि
फेरि नहुन नपाइने रहेछ
बाँचिसकेको जीवन पनि
फिर्ता नपाइने रहेछ !

अब रुख भैसकेपछि
मान्छे जस्तो यता उता हुलमुलमा
षडयन्त्र रच्दै राजनीतिको
ठुटे नेता हुन पनि नसकिने रहेछ
अब रुख भैसकेपछि
एकै ठाउँ उभिएर निस्सारताले
बिस्तार बिस्तारको मृत्यु कुर्नु सिवाय
कुनै क्रान्तिकारीले जस्तो
उफ्रिदै भाषण ठोक्न नसकिने रहेछ !
बोसोको आलस्यता थप्दै बुद्धिमा
कल्पनाले घुमेर देशविदेश
एकै ठाउँ साइकिक् उभिरहनु
म चौकीदार _____________!

! गुर्का ..ठिंगरिंग पसल पसलमा ..
बैंकमा …ढोका ढोकामा …लवी लवीमा
रहरका सुकेका हाँगाहरू
मनले पिटिक् पिटिक् भाँच्दै
मुटुमा यथास्थितिको झ्याउ पलाएर
म त रुख भइसकेछु !

रुख भैसकेपछि
रुख नै हुनु पर्दो रहेछ
र यो सहरको प्रदुषित भीडबाट भाग्नु
रुखले पनि कविले जस्तो सोच्नु पर्दो रहेछ
नत्र कुरेर बस्नु पर्ने रहेछ
कुनै आँधिबेहरी …कि
जरैसित उडाएर लैजावोस् जडता
उभ्दा-उभ्दै
चौकीदारको जिन्दगी
यसरी नै हामी रुख हुन्छौं
र मान्छेहरूको बगालबाट अलग हुन्छौं !

उभ्दा-उभ्दै
चौकीदारको जिन्दगी
१२-१२ घण्टा कंक्रिटको जंगलमा
पैतलाबाट जराहरू पलाएर
हातबाट पातहरू पलाएर
जीउबाट हाँगाहरू पलाएर
म त रुख भइसकेछु !

Manu Lohorung – Arko Hitlerko Janma

मनु लोहोरुङ् – अर्को हिटलरको जन्म

भोक र शोकको सन्तापमा
कहिले सम्म उभ्याउछौ ?
उभ्याउ मलाई आकाश खस्दा सम्म
उभ्याउ मलाई धर्ति फाट्दा सम्म
किन कि,
मेरा पुर्खाले हिम्मत हार्न जानेन,
हरेसका धर्सा गनेन निधारमा
नारीवादको नाराले ढाँट,,सारीवादको पाराले थिच
म बेत्ताल भएर यो ब्रमाण्डमा उत्रिनेछु,
त्यसैले
चाहे मलाई,
फेरी भोकले मार
मलाई शोकको रोगले मार,
तर म एकदिन हरेकको अन्तर आत्मबाट अजिब भएर जन्मिनेछु

हो,म रुकुम रोल्पा र दोरम्भामा,
रगतको खोला बगेर मर्दिन,
हो, ठाकुरद्वार र गोदावरीमा
सौहार्दको फूल भएर सर्दीन,
काला कर्तुतहरुलाई सेता पर्दाले
छोप कत्ति छोप्छौ….???
कुनै दिन आँधी बनेर आउनेछु,,
त्यत्तिखेर,तिम्रो अस्तित्व उदांगो हुनेछ,
त्यसैले
चाहे मलाईफेरी भोकले मार
मलाई शोकको रोगले मार
तर म एकदिन हरेकको अन्तर आत्मबाट सुल भएर उठ्नेछु

बर्षौं मनको एकाकार तृष्णाको लागि
मैले अग्रखमा त्यसै हात हालेको होइन,
ढालेर रहरको मूल खाँबो हाल्ने हिम्मत बटुल्दैछु
ठोक मलाई,दरबार भित्रै
तरवारले छीनाउ
घरबार उडाइदेउ
सरकार…बिथोलदेउ
मलाई बोलीले किन गोलीले हान
अख्तियारको बनावटी कानुनले बान
छिनाल्न चाहन्छु युगौको लागि
त्यसैले चाहे मलाई
फेरी भोकले मार
मलाई शोकको रोगले मार…
तर म एकदिन हरेकको अन्तर आत्मबाट बज्र भएर निस्किनेछु

कित्ता कित्ता काटेर छुट्टयाउ
मलाई बित्ता बित्ता मनको जाँचेर
लोकतन्त्रको लाइसेन्समा संबिधानको भोट हाल्न लगाउ,
निर्धारित मिती सार्दै जनताको आशामा चोट देऊ,
बस्ती बस्तीमा समावेशीका गस्तीहरुलाई ओत देऊ
जेनेभाको यात्रामा फेरी एक पटक अस्तित्वमा खोट देऊ,
आस्थाका फूलहरु कुल्च,,,चाहे स्वच्छ बिचारका मूलहरु थुन,
तिम्रा झुटा प्रतिबद्दताहरुलाई प्राकृतिक हत्या गर्नुछ,
त्यसैले
चाहे मलाई फेरी भोकले मार
मलाई शोकको रोगले मार
तर म एकदिन हरेकको अन्तरआत्मबाट सुनामी भएर उर्लिनेछु

पुगी नपुगी मन्त्रालयको बल लगाउ
पुरानै कानुनको ठेलीको गल लगाउ
अनुकुल मिल्दा सिंहदरबार र बालुवाटार छीर,
प्रतिकुल हुदा बिशुद्ध नेताको बिल्ला भीर,
पाए सम्म त्यहाँ भ्रष्टाचार गर, नपाए पछी पार्टीमा शिष्टाचार गर,
बेला बेलामा बस्ती भित्र पसेर सम्मानको दृष्टिगोचर गर,
कहिले थोमस अडिसन बनेर कालो कानुनलाई सेतो मान,
कहिले गुग्लेल्मो मर्कोनी बनेर छिट्टै संबिधान बनिसक्यो भन,
तिम्रो मखुण्डोरुपी बुख्याँचालाई यो राज्यमा ध्वस्त गर्नुछ,
त्यसैले
चाहे मलाई,
फेरी भोकले मार
मलाई शोकको रोगले मार
तर म एकदिन हरेकको अन्तरआत्मबाट हिटलर भएर जन्मिनेछु

Rupesh Rai – Bauddik Murkhata

रुपेश राई – बौद्धिक मुर्खता

(शान्त… लाग्थ्यो ‘भानु’, उभिएका जे. बी पार्क)
‘शान्ति’ हाँस्दै ‘गौरव’ आलिङ्गन्मा बाँधिदा
गुन्द्री बजार डल्लिएर
पार्क नाच्थ्यो रे…।

आज, ‘ओरियन्ट’ हिड़्न नसकेर
उकालोमा, ‘चोक बजार’ गाँजे जस्तो लाग्छ।
आज, ‘ओरियन्ट’ उकालोमा…
हतार मुटु बाहिरिएर
आफैलाई उफार्दै खुट्टाहरू, भिड़ च्यात्न
खोज्छदा, ८६ छोपे जस्तो लाग्छ।

हतार मुटु बाहिरिएर…
समय हाम्रो हो…
जुलुसहरू कराउँछन् मैन बत्ति जलेर
साँझको पूल्ठो बलेर।

समय हाम्रो हो…
तर, “अक्षर’हरू ‘कलम’मा बल्न सकेनन्।‘
खोइ, के भो..!!
हिजो बौद्धिक कराउने डाँड़ामा
‘पान्तेसा’ कराए जस्तो सुन्छु।
हिजो बौद्धिक कराउने डाँड़ामा…
तपाईँहरू सुन्नुहुँदैछ…??

तपाईँहरू…
‘डाँड़ा’ झरेर ‘तराई’ कराउँछ
‘तराई’ चड़ेर ‘कछाड़’ कराउँछ,
‘शहर’ पड़्रकेर ‘गाउँ’ सोह्रिन्छ
‘गाउँ’ सोहरिएर ‘शहर’ भरिन्छ।
क्रमश:
(पदयात्रामा आक्रोश ‘दिमाग’ गलाउँछ ‘बौद्धिक मुर्खता’)

दार्जिलिङ

Hemanta Pardeshi – Jwalamukhi Banera Utha

हेमन्त परदेशी – ज्वालामुखी बनेर उठ !

बर्षातको अभावमा –
बर्षौँ देखि बाँझा रहेका हाम्रा खेतहरुमा,
यस पल्ट पनि ब्याड राख्न सकिएन ।
अर्थात ,
मुठ्ठी खाएर मुरी उब्जाउने धपेडिमा-
कसैले पाइतलामा फोका र Continue reading “Hemanta Pardeshi – Jwalamukhi Banera Utha”

Komal Shrestha Malla – Shubhakamana

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – शुभकामना

मैले पठाएकाे शुभकामना
ितमी सम्म भाेली त पुग्छ पुग्छ ।
नवदूर्गा भवाानी संग गरीएका मेरा आराधनाले,
ितमी िभत्र सुख, संबृिद, आराेग्यता
र दीर्घ जीवनका पुष्पहरु
िनरन्तर फूल्छ फूल्छ ॥
शुभकामना शुभकामना शुभकामना !

परदेशमा म, स्वदेसमा ितमी
यस्तै अरु कती कती !
जात, धर्म, भाषा,भेष थरी थरीका
एकै हाै हामी नेपाली सन्तती
बाचाै बचाआै हर्ष उल्लास उमंगले
जाे जहा रहे बसे पनी हाम्रा धर्म र सस्कृती
शुभकामना शुभकामना शुभकामना !

पु-याईदेउ पवन,खाेलेर गगन
प्रार्थना र श्रद्दा, भक्तीका सुमनहरु
ल्याईदेउ ितमी बाेकेर अनी
शुभआिषसका प्रसादमा,
बुद्द नयन र धडकनहरु
शुभकामना शुभकामना शुभकामना !

Pralhad Pokhrel – Madhuparka

प्रल्हाद पोखरेल – मधुपर्क
(मधुपर्क माघ, २०६७)

चङ्गा चित्त बनाउने घिउसरि क्यास्वादिलो चम्चम
चाख्दास्वाद दिलाउने छ महझै आस्वाद झन् उत्तम
लाग्दा निल्न घुटुक्क शाब्दिक दही कस्तो मिठो कञ्चन !
नेपाली मधुपर्क मोहक बनी आनन्द पार्ने मन ।
प्यारो यो मधुपर्क रोचक छ यो साहित्यको द्योतक
भाषासेवक शब्दसेवक बनी तान्यो निकै लेखक
झन् आस्वादन-मग्न मुग्ध हृदयी छन् पारखी पाठक
साँच्चैस्थापित गर्न सक्षम भयो स्रष्टाहरूको हक ।
के लेख्यो मधुपर्कले ? नभन है हे शब्दशिल्पीहरू !
के लेखेन ? भनेर सोध्न सकिने धेरै बुँदा छन् बरु
स्रष्टाको इतिहास काव्यकृतिको जीवन्त साक्षी छ यो
नेपाली कविता-कथा -गजलको उत्कृष्ट गन्तव्य यो ।
कैले पुक्क गमक्कको पनि भयो कैले भयो ख्याउटे
जस्तो होस् मधुपर्क जीवित हुँदा साहित्यसेवी उठे
मुद्राराक्षसले निकै दुःख दियो, साना भए अक्षर
जस्तै कष्ट सही बसे पनि सबै पथ्र्यौं यसैका भर ।
छाप्यो नाटकका नयाँ कृतिहरू छाप्यो समालोचना
पार्‍यो ज्यान दरो नयाँ कलमका झेलेर आलोचना
हाम्रो यो मधुपर्क हो कलमको जीवन्त सञ्जीवनी
राम्रो कागजमाथि छापिन सकोस् हाम्रो नयाँ जीवनी ।
मुद्राराक्षस रोगले नथलियोस् मोटा बनून् अक्षर
बिर्सेरै पनि राजनीति नघुसोस् संस्था बनोस् उर्वर
सङ्ख्या आज पुगेछ पाँच सयको, स्रष्टा बनायो कति ?
स्रष्टा हो ! मधुपर्कको हृदयले आऊ गरौँ आरती ।

Bhojraj Baral – Badhai Bhandaina

भोजराज बराल – बधाइ भन्दैन!!

कुलको दीप जन्म्यो
बधाइ भनेन,
मैलाको डङुर खोस्रदै गरेको
अर्को खाते
मानसपटलमा आयो रे!

वर्ष दिन नपुग्दै
फेरि इश्वरको बरदान!
एकातिर हर्ष को सिमा छैन,
एउटा थुङो फूल बोकेर गएन,
बधाइको कुरै भएन!
बम्बैको कोठि याद आयो रे!

रुवान्डा देख्छ,
अफघानिस्तान देख्छ,
बेनि सम्झिन्छ,
अरब सम्झिन्छ,
दुबइ सम्झिन्छ,
जेरुसलेम सम्झिन्छ,
शरणार्थिको फाराम सम्झिन्छ!

कृष्ण जन्मे पनि
बधाइ भन्दैन,
बुद्ध जन्मे पनि भन्दैन,
पशुपतिको ब्रतले,
चार धामको आशिर्बाद्ले,
जसरि जन्मे पनि
अब उ बधाइ भन्दैन!

पासपोर्ट बनाउनेको लाइन देख्छ,
नक्कलि सम्पत्ति धितो राख्नेको लाइन देख्छ,
जो जहां जन्मे पनि,
अब,
उ बधाइ भन्दै भन्दैन!!

– London

Biplav Pratik – Asantushti

बिप्लव प्रतिक – असन्तुष्टि

सोच्तछु, किन बाँचिरहेछौँ ?
कुन बाटो हिँड्न ? कुन मान्छे चिन्न ?
कहाँ हिँडिरहेछौँ हामी, कुन देश चिन्न ?
हाम्रो अस्तित्व किन यस्तो छ ?
हाम्रो अस्तित्व किन बेग्लै हुन सकेन ?
जुन जन्म हाम्रो अवश्यम्भावी थियो
त्यो जन्म किन बदलेन ?

तर हामीले चाहेजस्तै हामी भएको भए
त्यसको विपरीत किन भएन ?

हामी मान्छे अनौठा छौँ
हामी जे छौँ
त्यो होइन भन्ठान्छौँ
हामी जे छैनौँ
किन भएनौँ, विरोध गर्र्छौं
सायद मान्छे एउटा असन्तुष्ट प्राणी हो
अनि आदिदेखि अन्त्यसम्म मान्छे छ र हुनेछ असन्तुष्टै,

सृष्टिका लागि, प्राप्तिका लागि
सम्भवतः अपरिहार्य छ असन्तुष्टि ।

नयाँसडक, १२ फेब्रुअरी १९८६

Kala Nidhi Dahal – Naya Harsha Khanyaunchhaun

कलानिधि दाहाल – नयाँ हर्ष खन्याउँछौं
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)

कति वर्ष बिते यस्ता वर्षैवर्ष गनी गनी
उस्तै छन् दर्दका आँसु सहस्रौँ वर्षमा पनि ।
भोकोभोकै छ त्यो पेट आङ नाङ्गै छ यो पनि
कति वर्ष बिते खाली-पेट, आङ भरौँ भनी ।।

तर खै ? वर्षका फेरा नयाँ घेरा घुमीघुमी
ओर्लंदा पनि छन् उस्तै धराका दीनका जुनी ।
पैह्रो पहाडमा उस्तै तातो तराई हप्हप
जम्मै उपत्यका उस्तै आफैमा मात्र झप्झप ।।

नयाँ हृवैन पुरानैमा चोला मात्र अलिकति
फेर्हिए पनि पो तिम्रो हुन्थ्यो स्वागतको गति ।
हृयूँचुली पग्लिएजस्तै पग्लिए दिलका गति
तिम्रा स्वागतमा हुन्थे लाम लाग्ने कति कति ।।

काँटाजस्ता सधैँ नेता यता जन्मीरहे किन
तिम्रा स्वागतमा शब्द छानी लागूँ म खर्चन ?
धमिराले उठाएको रुखो माटो सरी दिल
सधैँ हुन्छ भने तिम्रो भिन्न हुन्छ र यो पल ??

गाउँमा रक्तका छर्रा चुहेका पाई छर्छर
आँसु तप्तपिने आङ उस्तै छन् घरका घर ।
सुत्केरो वेदनाभित्र चेली मर्छन् जताततै
भने स्वागतमा तिम्रो हुन्न लाभ कही कतै ।।

नयाँ वर्ष तिमी साँच्चै हर्ष छर्छौ भने यहाँ
खोँच, बेँसी हुँदै उक्ल पैह्रा पहाड छन् जहाँ
हरिया पिपिरा उम्र लहरा फैलिई झर
परिवर्तनका प्याला नेताका घरमा छर ।।

जहाँ जता जजल्ले जे बोले पनि लगाम यो
यिनकै हातमा हुन्छ परिवर्तन प्यारको
प्याला पोख यिनै भित्र हटाऊ दिलका विष
अनि स्वागतमा लाम निस्कन्छन् भई छास्मिस ।।

त्यहाँ काङ्ग्रेस क्वै हुन्न माले एमाले क्वै पनि
माओवादी हुँदैहुन्न-डङ्का फुक्ने कुनै ध्वनि ।
तर हुन्छन्, त्यहाँ जम्मै एउटै स्वरका मनि
‘हामी मानवता मान्छे घुक्घुकी एउटै भनी ।।

तिमी सर्लक्क जम्मैमा छोई जसरी र्झदछौ
पाखापर्वतका फाँट समग्र विश्व भर्दछौं
यौटै प्रणयको प्याला पोखी जसरी झुम्दछौ
त्यस्तै बनाऊ यी नेता अनि स्वागत चुम्दछौ ।।

उजेलो कलिलो घाम-घाममा जब छाउँछौ
विभेद नगरी यौटै तब पो धप्धपाउँछौ ।
त्यही रूप तिमी देऊ-नेतामा धप्धपाउने
स्वार्थलिप्सा सबै छाडी -अखण्ड दीपझैँ हुने ।।

नबोली तिमी ओर्लन्छौ विना स्वागतद्वारमा
नभनी तिमी चम्कन्छौ गलाका दिव्यहारमा ।
नबोली तिमीलेजस्तै अर्कैमा भई अर्पित
हुने हर्ष यहाँ नेता नेतृमा हौ समर्पित ।।

अनि जम्मै नयाँवर्ष यौटै हर्ष मनाउँछौँ ।
बाह्रैमास यहाँ तिम्रा गीतमै गुन्गुनाउँछौं ।।
प्रीतप्याला सबै उस्तै द्वारमा निस्की आउँछौं ।
अङ्गालो एकमा जम्मै नयाँवर्ष मनाउँछौं ।।
नयाँ हर्ष खन्याउँछौं ।

-ओखलढुङ्गा, विगुटार
-हालः वत्तीसपुतली, रातोपुल

J B Sherpa – Spain Ka Balidani Bir Sandhe Haru

जे बी शेर्पा – स्पेनका बिर बलिदानी सांढेहरु

हज्जारौ मानव आँखा हरुको कौतुहल पूर्ण पर्खाई !!!
कोही अन भिज्ञ छैन,
के हुनेवाला छ भनेर,
कस्लाई फसायेर, झुक्कायेर हत्या गरिदै छ भनेर ,
मनोरंजन को नाममा,
पैसा नामको चीज लाइ
कुनै निर्दोष साँढे को निर्मम हत्या को दृश्य संग साटन र
Blood Sport को मज्जा लिन
रमाई रमाई, कुरी रहेछन मानव आँखा हरु !!!

आँखा हरु तैयार छन,
क्यामेरा हरु तम्तयार छन,
जीवन्त तस्बीर को निमित्त,
प्रत्य्क्ष प्रशारण को निमित्त ,

चौर मा प्रवेश गर्छ !
एउटा क्रुर अनि कपटी तरवार बाज “Torero ”
लगतै,
छाडीन्छ एउटा साँढे !
र उसलाई जिस्क्याइन्छ , रिस उठाइन्छ
र झुक्क्याई झुक्क्याई
पटक पटक जुरो बाट तरवार घुसारिन्छ
पटक पटक करतल ध्वनिमा तालिहरू बजिन्छ
कपटी तरवार बाज “Torero ” को बहादुरिपन मा

एक्लै, रक्ताम्मे साँढे,
अझै पनि उसको जुरो मा एक मूठो तरवार बोकेर
त्यही रातो झंडा लाइ रिस गर्छ
रगत धेरै बगी सक्यो,
तर अब उसको पुरै शरीर गल्दै आएको छ, सिथिल हुँदै आएको छ

तै पनि अझै ढलेको छैन !
हारेको छैन !
भागेको छैन !
क्रुर मानवता लाइ
अन्तिम पटक खुसी पार्न
ठ्ङिग उभिएको छ, जुरो तानेर
स्पेन को बीर बलिदानी साँढे !!!!!!!!!

Indra Narthunge – Simma Ko Naam Ma Naya Chiththi (Part 2)

इन्द्र नारथुङे – सिम्माको नाममा नयाँ चिठ्ठी—२

अर्थहरु अनर्थ बन्दै गएपछि
अनर्थहरुले अर्थको रुप लिएपछि
हामी ब्यर्थ हुँदैछौं सिम्मा
त्यसैले त तिम्रो नाममा

अर्को नयाँ चिठ्ठी
लेखिरहेको छु
यतिबेला ।

निनाम्मा आधा उधारिए पनि
चेतनाको ढोका उधारिएन मूलीहरुको
र,
हामीले पनि खोल्न सकेनौ भविश्यलाई
वर्तमानकोे सँघारमा टेकेर
साँच्चै सिम्मा
अरुलाई घृणा गरेर
सम्मानित हुन चाहने
मेरा येंतोहरु
खुट्टा लम्पसार पारेर
दायलुङ ओगटीरहन चाहने
लिङ्पाहरु भन्दा के फरक भए र ?

एकदिन यस्तो समय आउने छ सिम्मा
जहाँ हामी खोजेर पनि भेट्ने छैनौं
धर्म र जातका यी कुरुप सीमाहरुलाई
र, अन्ध राष्ट्रियताले ठडिएका
जङ्गे पिलरहरु
हो
त्यही दिनको लागि
समानताको कुरा उठाएको हुँ मैले ।

मानिलिऔं,
तिमी तिर्खाएकी छ्यौ धेरैधेरै
र, म पानी पिलाउँछु तिमीलाई थोपाथोपा
तिमीले बाएको मुखमा
हरेक पल्ट खस्ने जलविन्दुले
के तिम्रो तिर्खा मेट्ला ?
जरुर तिर्खा मेटिने छैन
केहीक्षण बिचार गरेर हेर
तिर्खा अझ बढेको पाउने छौ तिमीले
हो सिम्मा
अहिले यस्तै भएको छ यहाँ
बिलकुल तिम्रो तिर्खा जस्तै—समानताको
त्यसैले त अधिकारको नाममा प्राप्त हुने
पानीको सानो थोपाले
हाम्रा येंतोहरुको प्यास बढिरहेको छ धेरैधेरै
तर गल्ती यही हुँदैछ
येंतोहरु
तिर्खा मेटिएपछिको दिनलाई
ठिम्याउन सकिरहेका छैनन्
भान्छेहरुले जस्तै ।

सिम्मा
जुन दिनदेखि
साकेला प्यारो भो मलाई
त्यही दिनदेखि
दशैं होस् या होली
रमादान या क्रिसमस
सबैसबै मेरोनिम्ती
प्रिय बनेको छ
गर्भैबाट सिकेर आएको
रोदुङ इला होस् वा पर्वते कुरा
अथवा भोजपुरी, मैथिली, अवधी र हिन्दी
अथवा अंग्रेजी, चाइनिज र स्पेनिस
वा
हाल म जहाँ छु
त्यहाँको राष्ट्रिय भाषा मलायु
अँह
घृणा गर्न लायक मैले कुनैलाई पनि देखिन
साँच्चै सिम्मा
आफ्नालाई माया गर्न जानेपछि
परकाहरु स्वतः प्रिय हुँदारहेछन्
तर सिम्मा
परकाहरुलाई घृणा गरेर मात्र
आफ्नालाई माया गर्न सकिन्छ भन्ने भ्रममा
अल्झिरहेका मेरा येंतोहरु
कसरी फरक भए
आफ्नै मात्र गतिलो देख्ने
लिङ्पाहरु भन्दा ?

सिम्मा
हाँगा भाँचेर लिम्चिङबुङ टिपी
तिम्रो चुल्ठो सजाउन
म कसरी सक्छु यो बेला
हो
तिमी उजाडिएकी छ्यौ युगांैदेखि
सभ्यताले ठगेको छ तिमीलाई धेरैधेरै
परन्तु
वासन्ती रङ्गले लछप्पै भिजाएर
राष्ट्रको क्यानभासमा तिम्रो विम्ब उतार्न
अरु कसैको जीवनमा
शिशिर पठाई दिऊँ…..?
कसम सिम्मा
म,
यो पनि चाहन्न
यदि मैले यसो गरें भने
नफुल्दै मुर्झाएका
तिम्रा रहरहरुलाई
जात र धर्मको कुरुप सीमामा
भन्सारकर लगाउने
लिङ्पाहरु भन्दा म फरक हुन्छु र ?

सिम्मा
निनाम्मा आधा उधारिएको बेला
चेतना पूरै उर्धानु पर्छ हामीले ।
ता कि,
हाम्रो चेतनाको उज्यालोमा
बाटो पहिल्याउन सकुन्
अस्तित्वको संघर्षमा
अस्तित्व दाउ थापिरहेका येंतोहरुले
र,
अरुको अस्तित्वमा ताण्डब नाचेर
आफैलाई अस्तित्व बिहिन बनाई रहेका लिङ्पाहरुले ।

हो सिम्मा
एकदिन यस्तो समय आउने छ
जहाँ हामी खोजेर पनि भेट्ने छैनौं
धर्म र जातका यी कुरुप सीमाहरुलाई
र, अन्ध राष्ट्रियताले ठडिएका
जङ्गे पिलरहरु
हो
त्यही दिनको लागि
समानताको कुरा उठाएको हुँ मैले ।
****

चाम्लिङ राई भाषाको शब्दका अर्थहरु
येंतो: एकै गोत्र वा थरका दाजुभाइ ।
लिङ्पा: आर्य समुदायका उच्च जातीय मानिसहरु ।
रोदुङ इला: राई भाषा