सन्ध्या रेग्मी – वृक्ष
आदि अनादिदेखि आ“धीवेहरीहरूस“ग जुधेर कहिल्यै नहारी
युगौ“युगदेखि चट्याङ् र गर्जनहरू खपेर कहिल्यै नडगी
सदियौ“देखि वर्षात्हरू रुझेर कहिल्यै नगली
अनगिन्ती शिशिरहरूमा उजाडिएर वसन्तमा पुनः मौलाउ“दै
नीलो आकाशमुनिको धरतीमा शीतलता र सुगन्ध फैलाउ“दै
मुस्कुराइरहेछ ऊ सदा
आङ्खनो शरीर काट्न आउनेहरूलाई पनि छहारी दि“दै ।
पहाडपर्वतका काखमा ऊ ‘देवदारु’ भएर बा“चिरहेको छ
हिउ“ नै हिउ“को माझमा ऊ ‘क्रिसमस ट्री’ भएर हा“सिरहेको छ
बालुवैबालुवाको साथमा ऊ ‘पाइन ट्री’ भएर नाचिरहेको छ
डढेर सूर्यको रापमा आपूm पखेटा फट्फटाएर तिमीलाई पङ्खा हम्क“दै
धूलो र धुवा“ खाएर पनि तिम्रा लागि स्निग्ध सौम्य हरियाली बोक्दै
अमृतसरि नरिवल फलाउने आङ्खनो शिर छेदनको पीडा भोग्दा पनि
वीर बनेर उभिइरहेको छ ऊ सदा ।
उसले तिमीलाई सदा दिएको मात्र छ
तिमीबाट कहिल्यै केही लिएको छैन
बाढीपीडितहरूलाई
भूकम्पपीडितहरूलाई
घरवारविहीनहरूलाई
आगलागीबाट आहतहरूलाई
समाज र राष्ट्रले केही राहत नदि“दा
उसले एउटी आमाले झै“ उनीहरूलाई
वात्सल्यपूर्ण काख दिएको छ
मीठो नीदको रात दिएको छ
ना¨ो आङ्मा पात दिएको छ
चोखो अङ्कमालले साथ दिएको छ ।
आपूm बलेर तिमीलाई ताप दिएको छ
आपूm जलेर तिमीलाई प्रकाश दिएको छ
एकसाथ तिमीलाई उसले
गास, बास र कपास दिएको छ
त्यति मात्र होइन
तिम्रो मुटुको प्रत्येक ढुकढुकीको लागि
सास दिएको छ
कहिल्यै घात नहुने विश्वास
र कहिल्यै नमर्ने आश दिएको छ ।
परोपकारको अर्को नाम हो वृक्ष –
‘सेवितव्यो महान् वृक्ष फलछाया समन्वित
यदि दैवात्फलं नस्यात् छाया केन निवार्यते’
‘स्वयम् न खादन्ति फलानि वृक्षाः’
कति उपकारी छ ऊ कति सेवादायी छ
आपूmले एक दाना अन्न नखाइकन
तिम्रँ लागि
आलीका आली
डालीका डाली
थालीका थाली
फल फलाउ“छ, पूmल फुलाउ“छ, अमृत बगाउ“छ ।
‘ग्लोबल वार्मि¨’ बाट पृथिवीलाई बचाउ“दै
‘ग्रीन हाउस ग्या“स’ निष्काशन घटाउ“दै
पर्यावरणीय प्रदूषण नियन्त्रण गरिरहेको छ
दुर्गन्ध दूषणरूपी विनाशकारी दानवहरूलाई
गृहवासीनजीक आउन नदिई बीचैमा रोकेर
तिम्रो निवासको पहरेदार बनी रहेको छ
कहिले गर्वले उठ्दै
कहिले विनम्रताले झुक्दै
उन्मुक्त मन लिएर खुल्दै
हरेक प्रातः सन्ध्यामा चराहरूस“ग चिरबिराउ“दै
हरेक गोधूलि सन्ध्यामा सुसेली हाल्दै मुरली बजाउ“दै
कहिले आरूका पूmल बनी श्वेत फुल्दै
कहिले अनारका पूmल बनी लाली छर्दै
ऊ तिम्रो आ“गनमा स्वर्गद्वार बनी झरेको छ ।
तिमीले भत्काउन खोजेको सभ्यतालाई पनि उसले बचाएको छ
तिमीले लत्याउन खोजेको संस्कृतिलाई पनि उसले जोगाएको छ
सङ्गालेर प्राणी र वनस्पतिका जात–जात
उसले आपूmमाथि एउटा म्यूजियम नै सजाएको छ
दिएर शान्तिदूत बुद्धलाई ध्यान र ज्ञान
उसले एउटा सिङ्गो इतिहास नै बनाएको छ ।
ऊ कागत बन्छ तिम्रा लागि – आपूm पिसिएर
र खोपाउ“छ आङ्खनो शरीरभरि काव्य
ऊ तागत बन्छ तिम्रा लागि – आपूm जलेर
र दिन्छ ऊर्जा जीवनभर दिव्य
ऊ नगद बन्छ तिम्रा लागि – आपूm रेटिएर
र दिन्छ तिमीलाई अकूत सम्पत्ति
ऊ रगत बन्छ तिम्रँ लागि – आपूm मेटिएर
र दिन्छ तिमीलाई सुन्दर सन्तति
पूर्वान्हका जराजरामा
मध्यान्हका हा“गाहा“गामा
अपरान्हका पत्रपत्रमा
ऊ तिम्रो जीवनयात्राको शुभकामना कोरिरहेको हुन्छ
तिम्रो अञ्जुलिभरि अमृत भरिरहेको हुन्छ
तिम्रो ललाटभरि सौभाग्य छरिरहेको हुन्छ ।
उसका सुसेलीमा गौरवमय गाथाहरू मात्र होइन
अव्यक्त कथाहरू पनि छन्
आफै“मा निस्सासि“दाका व्यथाहरू पनि छन्
ऊ भोकाउ“छ – तर लुट्दैन
तड्पिन्छ – तर गुनासो गर्दैन
छट्पटाउ“छ – तर चिच्च्याउ“दैन
ऊ पिरोल्दैन कसैलाई
जाइलाग्दैन कसैमाथि
अडिग छ आङ्खनो धर्ममा
विश्वस्त छ आङ्खनो कर्ममा
पुण्यको नाममा पाप त तिमी गर्छौ
महायज्ञको नाममा महाभारत त तिमी मच्चाउ“छौ
क्रान्तिको नाममा भ्रान्ति त तिमी ल्याउ“छौ
बुद्धको नाममा युद्ध त तिमी लड्छौ
ऊ त बिचरा
फा“डिन्छ, ढालिन्छ, भा“चिन्छ
काटिन्छ, चिरिन्छ, च्यातिन्छ
थिचिन्छ, पिसिन्छ, कुटिन्छ
अनेक चोट सहेर हरेक टुक्रामा पनि ऊ
तिम्रा लागि उपयोगी बनेर नै बा“चिरहेको हुन्छ ।
जन्मेकै दिनदेखि तिमीलाई काखमा लिइरहेको
जीवनभरको साथी ऊ
तिम्रो मृत्युउप्रान्त पनि साथ नै हुन्छ
आपूm काटिएर टुक्रा–टुक्रा भएर पनि
एउटा बलियो आधार बनी
ऊ तिम्रो लाश बोक्छ
अनि पुनः जलेर
प्रकृतिको काखमा
सम्मानका साथ
ऊ तिम्रो दाहसंस्कार गर्छ
तिमीलाई प्रज्ज्वलित दागबत्ती दिन्छ
त्यही वृक्ष जसको अनन्त उपकारप्रति
तिमीले कहिल्यै कृतज्ञता प्रकट गर्न जानेनौ
त्यही वृक्ष जसको सामु
तिमीले कहिल्यै श्रद्धाले शिर झुकाउन चाहेनौ
मायालु हातहरूले झै“ आङ्खना पात–पातले
तिमीलाई तर्पण दिन्छ
तिमीलाई समाधिस्थलमै पनि
झुकेर श्रद्धाञ्जलि अर्पण गर्छ
आङ्खनो अस्तित्व मेटेर ऊ
तिम्रा लागि आङ्खनो जीवन समर्पण गर्छ ।
हरेक व्यक्तिले आङ्खनो कर्तव्य सम्झी
जीवनकालमा एउटा मात्रै रूख भए पनि रोपिदिने भए
ह्दयको एउटा खण्डमा वृक्षमहिमा खोपिदिने भए
पृथिवीको स्वास्थ्य–रक्षार्थ वनविनाश रोकिदिने भए
मानिसको आयु सा“च्चि नै लम्बिने थियो
धरती सधैं जवान भइरहने थियो ।
मानिसको आयु सय वर्षको हुन्छ
एउटा सालको रूखको आयु हजार वर्षको हुन्छ
जानिराख,
रूखलाई दुखाएर तिमीले आङ्खनै दुर्भाग्य बढाइरहेछौ
रूखलाई सुकाएर तिमीले आङ्खनै आयु घटाइरहेछौ
आकाशबाट त्यति सिक्न सक्दैनौ तिमी
जति धरतीबाट सिक्न सक्छौ
पूmलबाट त्यति सिक्न सक्दैनौ तिमी
जति रूखबाट सिक्न सक्छौ
धेरै भयो पूmलैपूmलका गुच्छाहरू सजाएको
पूmलैपूmलका झुप्पाहरूस“ग मायाप्रीति लगाएको
अब रूखका कथा पनि स“गाल्न सिक
रूखका व्यथा पनि अ“गाल्न सिक
सिर्जनाका अलिकति बीज धरतीमा रोपी
मुटुभित्रको अलिकति माया रूखमा पोखी
रूखका गुणहरू आत्मसात् गर्न सिक
आङ्खना पापहरूको पश्चाताप गर्न सिक
वृक्षले जस्तै सहिष्णुता छर्दै
वृक्ष झै“ स्वाभिमान बन्न सिक
मनुष्य †
वृक्षको स्वभाव अब आपूmमा स्थापित गर्न सिक ।
