Bibhor Baral – Prem Patra

विभोर बराल – प्रेमपत्र

मेघनालाई देख्दा अचेल मलाई किन किन त्यो केटीको याद आउँछ । त्यो कथा । एउटा केटा र केटीको कथा।

“दुख भनेककै सम्बन्ध त हो नि । कोही मान्छेसँग सम्बन्ध गाँसिन्छ अनि सुरु हुन्छ यात्रा, दुखको ।”
ऊ सानै थिई तर थिई मेरी गुरुआमा । कति छिटै सुरू भयो उसको अलौकिक सफर, भिन्नै सफर, मान्छेले बनाएको नौलो ब्रह्माण्डको सफर ।

“प्रेम आफैँ बस्छ । हो आफैँ, सोचेर पनि प्रेम गरिन्छ र?”
निधारबाट तल झरेर आँखा छोप्न आइपुगेका कपाललाई पन्छाउँदै उसले भनी । म मौन रहेँ ।

“त्यो हरि भन्छ प्रेम एउटा खेल हो र उसले कुनै पनि खेलमा हार्न जानेको छैन । के प्रेम साँच्चै एउटा खेल हो त राज?”

मसँग मौनता बाहेक उसको प्रश्नको लागि अर्को उपयुक्त उत्तर नै थिएन ।

“तर म मान्दिन । म प्रमाणित गरिदिन्छु प्रेम हिसाब गरेर बस्दैन । यो खेल हैन । मलाई सहयोग गर है राज ।”

यो पल्ट मैले मुख खोलेँ – ‘हुन्छ ।’

उ भन्दै गई । मै लेख्दै गएँ प्रेमपत्र, उसैको लागि ।
म त्यति धेरै अबोध त पक्कै थिइन तर उसको मीठो प्रस्ताव नकार्ने साहस भएन । यसरी लेखियो जिन्दगीको प्रथम प्रेमपत्र । मीठो भूल गरे, सायद जानाजानी ।

त्यसको केही समय पछि मैले आफ्नै शब्दहरू गुँथेर प्रेमपत्र लेखेँ तर अरूकै लागि । म लेखनदास, तमसुक होइन प्रेमपत्र लेख्दै छु अनि काम चाहीँ हुँदैछ अरू कसैको ।

भर्खरै जस्तो लाग्छ ‍हरि र निरुको बिहेभोज खाएको । जुनदिन पछि प्रेमपत्र लेख्ने आवश्यक्ता नै रहेन । कति लामो समय बितिसकेछ । कस्तो होशै भएन ।

***

“के नचाहिँदो कुरा गरेको । दिनभरि घरमा झोक्राएर बसिरहछौ अनि आउँछन् यस्ता उट्पट्याङ विचारहरू। कति चोटी भनिसकेँ मसँग भजनमण्डीमा हिँड भनेर ।”

रिसाउँदा हरिले आँखीभौँ माथि उचाल्छ अनि यस्तो लाग्छ उसको चाउरी परेका गालाहरूको मुजा सोहोरिएर उसको निधारमा आइपुगेको होस् । ओठहरू खुल्दै बन्द हुँदा भित्रबाट चिहाउदै गरेको उजाड प्रदेशमा ठडिएको स्तम्भ झैँ लाग्ने उसको एक्लो दाँतलाई देख्दा अरू बेला त मलाई निकै हाँसउठ्थ्यो । तर अहिले मलाई अरू नै कुराले पिरिरहेको छ ।

‘होइन, मैले प्रेमपत्र लेखेकै छैन !’

“ए बुढा फुस्क्यौ कि क्या हो, नातिनिले सुनी भने के भन्ली ?”

‘होइन हरि मैले बिर्सेछु । यत्तिका वर्ष बिते, प्रेमपत्र लेख्नै बिर्सेँछु ।’

“अनि भाउजुलाई कसरी फसायौ त ?”

‘फोनबाट । पत्रको आवस्यकता नै परेन । मेरो प्रेमको प्रमाण केही छैन हरि ।’

“तिमी पनि बेला-बेला अचम्मकै कुरा गर्छौ ।”

‘हैन हरि मैले साँच्चै बिर्सेँछु ।’

अब सायद हरिलाई मैले ठट्टा गरेको हैन भन्ने थाहाभयो ।

“राज म तिम्रो कुरा बुझ्छु । तिमीलाई भाउजुको सम्झना आयो । मेरो पनि त त्यस्तै छ । के गर्नु जीवन यस्तै हो । आए पछि सबैले…”

‘भो भो हरि यो भन्दा बढी नबोल । मैले जीवनमृत्युको कुरा गरेको हैन । तिम्री भाउजु मेरो मुटुभित्र छे । मलाई दु:ख त उसलाई प्रेमपत्र लेख्न नपाएको मा छ । जिन्दगीले बडो नराम्रोसँग नचायो । अहिले यो ठाउँमा उभिएर हेर्दा यात्रा त जहाँबाट सुरू गरेँ त्यहीँ पो आइपुगेछ । एक्लै थिएँ तिम्री भाउजु अगाडि, एक्लै नै छु ऊ गएपछि पनि । सोचेको थिएँ उसलाई प्रेमपत्र लेख्छु र पोस्ट गर्छु उसलाई पत्तै नदिई । तर हरी …’

***

“हजुरबुवा कविता लेखिदिनु भयो ।”

‘मेरी प्यारी नातिनीले भनेपछि लेख्दिन त !’

“अब त म फेरि प्रतियोगितामा फस्ट हुने भएँ ।”

मेघना कविता लिएर ढोकातिर गई । ढोका छेउमा पुगेर केही छिन अडिई र फर्केर म छेउ आई ।

“हजुरबुवा एउटा कुरा भन्छु नरिसाउनुस् है !”
उसले आँखा चिम्लिएकी थिई । उसको कपाल निधारबाट तल झरेर आँखासम्म आइपुगेको थियो ।

“हजुरबुवा मलाई एउटा चिठी लेखिदिनुस् न !”

‘कस्तो चिठी नानु ?’

उ केही भन्न खोज्छे तर आवाज निस्कँदैन ।

‘प्रेमपत्र हो ?’

उ छक्क पर्छे, थोरै लजाउँछे, अनि बिस्तारै टाउको हल्लाएर हो भन्ने इसारा गर्छे ।
म खुसी हुन्छु । उसको टाउको प्रेमपूर्वक मुसार्छु ।

‘आऊ यहीँ नजिकै बस । भन को हो त्यो भाग्यमानी जसलाई मेरी राजकुमारीले प्रेमपत्र लेख्न खोज्दै छे ?’

“रोहित ।”

प्रिय रोहित,
मेरा दिनहरू आजकल गुलाफझैँ फुल्न थालेका छन् ।
तिम्रो मीठो सम्झना शीतल पवन बनेर पत्र-पत्र छुँदै …

***

“भजनमण्डलीकी कुनै बुढी फसाएनौ ? प्रेमपत्र लेख्नु छ भने भन है !”
मेरो कुरा सुनेर हरि अवाक हुन्छ । उसको मुख खुलेको छ । उसको सान धानिरहेको एक्लो स्तम्भ पनि ढलेछ। म खित्का छोडेर हाँस्न पुग्छु ।

Chhakku Udasi – Dashain Ra Abodh Fuchhe

छक्कु उदासी – दशैं र अबोध फ़ुच्चे

दशैं आउँने बेलाको मौसम साँच्चीकै रमाईलो हुन्छ । भौगोलिक हिसाबले पनि नेपालमा दशैं मान्नकै लागि प्रकृतिले सबै कुरा जुराई दिएको हो कि जस्तो लाग्छ । तर…. तर…. त्यहींका धेरै जसो जनताका लागि प्रत्यक बर्ष दशैं, दशैं हैन दशा बन्ने गरेको छ ।

फुच्चे ! पोहर, परारतिर त सानै भएकोले हामी गरिब छौ भन्ने थाहा पनि थिएन र उस्लाई के दशैं, के तिहार मतलब पनि थिएन । आमाको बाबुले अटम भर्दै आएको फुच्चेले यो पालीदेखि आमालाई कल्पनै नगरेका प्रश्नहरू एक पछि अर्को गर्दै सोध्न थालेको छ । पुच्चेले अरु सबै सोधे पनि हाम्रो बाबा खोई ? भनेर नसोधे हुँदो हो भन्ने उसको आमालाई ठूलो जलतराश थियो अर्थात चिन्ता लागिरहेको थियो ।

सुख र खुसी कुन चराको नाम हो ? भन्ने थाहा नै नभएको फुच्चेकी आमाले दशैं र तिहार त झन मान्नै बिर्सेकी थिई । बिहान के खाउँ, बेलुकी के खाउँ भईरहने फुच्चेकी आमा साहुहरूको खेतबारीमा काम नजुरेको दिन त व्रत बसेर दिन काट्दै आएकी थिई । अब त छोरोलाई पनि त्यो गुन्युको भोटो सानो हुदै आएको थियो । फुच्चेलाई गतिलो कमिज र जाँघेको जोह गर्न नपाउँदै दशैं नजिकिएको मार फुच्चेकी आमालाई पर्नु परेको थियो ।

फुच्चे गर्भमा छ भन्ने थाहै नपाई बिदेश लागेका दिलको मालिक आज सम्म अत्तो पत्तो छैन । बेजातीसँग बिहे गरिस भनेर न माईतीले हेरे, न घरकाले स्वीकारे । न घरकी न घाटकी भएको बेला झन गाउँबाटै निकाला गरियो । गाउँ-गाउँतिर डुल्दै जाँदा गाई भैसीको शरणमा एउटा साहुको गोठमा ओट लागेकी थिई । एकातिर भुँडीमा पापको डल्लो हुर्कदै थियो । छोरी जन्मियोस भन्ने कामना गर्दा गदै दुर्भाग्य बस भैंसी गोठमा छोरोको जन्म भयो । न्वारन नै नभएको छोरोको नाम वरपरका सबैले ए…फुच्चे भनेर बोलाउन थाले । आफू पनि छाती माथी ढुंगा राखी आफ्नो मुटुमा फलेको छोरालाई फुच्चे भनेर बोलाउन बाध्य हुन्थी ।

अब त फुच्चेले पनि दशैंको बेला अरुको आमाले घर, आगन र चौका सिंगार पटार गरेको देख्न थाल्यो । अरुको बाबाले “भ्या….भ्या …” गर्दै खसी ल्याएको पनि सुन्यो । अनि त्यस्तै अरुको बाबा बिदेशबाट बाकस टल्काउदै चरप्पै चाचा, पापा ल्याएको बुझ्यो । उसका सबै दौंतारीहरूले नयाँ-नयाँ लुगा लगाएको र मिठा-मिठा खाएको महसुस गर्न थाल्यो । त्यसैले होला अरुको लैलैमा फुच्चे पनि अन्यासै खुसी हुँदै थियो । अवश्य फुच्चेको अबोध मानस्पातलभरि अरुको घरमा जस्तै आफ्नो घरमा पनि धुमधामका साथ दशै भित्रिने आशा गरेको थियो । तर फुच्चेको आशा निराशामा परिणत हुँदै थियो । ऊ आमालाई प्रश्नमाथि प्रश्न थुपार्दै थियो । गर्दा गर्दा उस्का अबोध धेरै जिज्ञासाहरू उस्को आमाको मौन र अमिलो अनुहार अनि बलिनधारा आँशुसँगै नाजवाफमै टुङ्गिन बाध्य भएको थियो । बिचरा ! अबोध फुच्चेको के दोष ????

Bishwa Raj Adhikari – Neta Mohan Prasad Le Dekhe Dar Lagdo Sapana

विश्वराज अधिकारी – नेता मोहन प्रसादले देखे डरलाग्दो सपना

भगवानको अप्रत्यासित आगमन बाट प्रसन्न हुँदै तर अलि डराएर नेता मोहन प्रसादले भने ‘प्रभु, मेरो घरमा बडो कृपा गरि पाल्नु भयो, म धन्य भए, हजूर यसरी आउनु होला भनी मैले कहिले चिताएको पनि थिन। नेताको कुरा सुनेर भगवानले हाँस्दै भन्नु भयो ‘नेता मोहन प्रसाद, तिमी त नास्तिक व्यक्ति, भगवान प्रति तिम्रो आस्था छैन रे, भन्दै हिँडछौ सारा संसारलाई। तिमी यति बढी आस्तिक हुँदा हुँदै पनि किन म नास्तिक हुँ भन्दै हिँडछौ त जनतालाई, हँ नेता मोहन प्रसाद?’

भगवानको कुराबाट नेता अलि लज्जित भए। नेताले आफ्नो त्यो लज्यामा हाँसो मिसाउँदै भने ‘प्रभु, म के को नास्तिक हुनु, म त एक नम्बर खाँटी आस्तिक मान्छे हो। हजूरलाई थाहा भएकै कुरा हो, भगवानमा मेरो पूरा विश्वास छ । म नास्तिक हो भनेर त केवल जनतालाई भनेको हो मैले। जनतालाई आज भोलि साँचो कुरा भने पछि पत्याउँदैनन्। जुन नेताले जति बढी झूठ बोल्यो उसलाई त्यतिकै बढी पत्याउँछन। अशल गरेर, सत्य बोलेर राजनीति गर्नेको दिन गयो अब, प्रभु। अनि, यस्तो स्थितिमा जनताको मन जित्न झूठको सहारा नलिएर के गर्नु त? आउने चुनावमा उनीहरुको मत कसरी बटुल्ने त, हजूर? कुनै अरु नै उपाए छ भने आज्ञा होस, प्रभु। झूठ न बोलेर पनि चुनाव जित्न सकिने तरिका छ त अर्को कुनै, प्रभुको नजरमा? भगवानले फेरि हाँस्दै भन्नु भयो ‘हेर नेता मोहन प्रसाद, म भन्दा बढी जान्ने सुन्ने त तिमी नै छौ। दाउपेंचमा तिमीलाई कसैले जित्न सक्छ र? हामी भगवानहरुले त थाहा पाउन सक्तैनौ तिम्रा भित्री मनका कुराहरु। तर यसरी सँधै झूठ बोल्यौ भने एक दिन पत्याउन छाडने छन, है, जनताले तिमीलाई, बुझ्यौ।’

भगवानको कुरा सुने पछि नेताले हात जोड्दै अलि लाज मानेर भने ‘प्रभु, सँधै एकै किसिमको झूठ बोले भने पो न पत्याउलान जनताले, सँधै नया नया किसिमको झूठ बोले भने हामीले झूठ बोलेको थाहा नै पाउँदैनन, यी सोझा साझा जनताले। फेरि अर्को कुरा प्रभु, झूठ पनि अलि पत्यारिलो किसिमले आत्म विश्वासका साथ भन्नु पर्छ। प्रभु, जनताको पनि अब झूठो कुरा सुन्ने बानी परिसकेको छ। कहिले काहिँ झुक्किएर हामीले साँचो कुरा गर्दा पत्याउँदैनन, झूठो कुरा सुन्दा सुन्दा। जस्तै, सधै भरि सुद्ध भनी पानी मिसाएको दुध खाएको व्यक्तिले यथार्थ मै सुद्ध दुध खाए भने पचाउन सक्तैन रे, पेट खराब हुन्छ उसको, अनि त्यस्तो दुध खाने व्यक्तिले सुद्ध दुध दिनेलाई गाली गर्दै भन्छ रे, कस्तो नराम्रो दुध दियौ तिमीले मेरो त पेट नै खराब भयो। अस्ति अस्ति तिमीले नियमित रुपले दिने दुध नै ठीक थियो, सुद्ध थियो।’

नेताले थपे ‘हजूरलाई त सबै कुरा त विदित नै छ। म ठूलो आस्तिक मान्छे हो। हजूरबाट कुनै कुरा लुक्न सक्छ, कहिँ, प्रभु? हजूरलाई त छर्लङ्ग नै मेरो बारेमा।’

नेताले फेरि थपे ‘प्रभुको कृपा सँधै भरि यसै गरि रहि रहोस म माथि। अनि नि प्रभु, अब आउने चुनावमा मैले जिते भने प्रभुको सुनको मूर्ति बनाइ स्थापना गर्ने छु, एउटा सुन्दर मन्दिर निर्माण गरेर त्यो मूर्तिलाई त्यस भित्र राख्ने छु, प्रभु। त्यसैले अहिले प्रभुको आराधना गरेरको, प्रभुलाई आह्वान गरेको, यो कुरा विन्ति गर्न।’

नेताको कुरा सुने पछि भगवानले अलि रिसाएको जस्तो गरेर भन्नु भयो ‘हेर नेता मोहन प्रसाद, तिमी जनतासँग त सँधै झूठ बोल्छौ नै, तर मसँग पनि झूठो न बोल। मेरो कृपाले तिमीले आउने चुनाव जिते पनि मेरो मन्दिर बनाउने छौ भन्ने कुराको कुनै ग्यारंटी छैन। तिमी सँधै झूठ बोल्ने मान्छेको के विश्वास। गएको चुनाबमा नै तिमीले भनेका थियौ, यो चुनाव जिते भने मेरो निर्वाचन क्षेत्रमा हजूरको एउटा सुन्दर मन्दिर बनाउने छु भनेर, तर खोइ बनाएको। चुनाव जितेको पनि कति वर्ष भइ सक्यो। हो कि होइन, ल भन त?’
भगवान अलि क्रुद्ध भएको हो कि भन्ने अनुमान गर्दै नेताले भगवानको हात माथि आफ्नो सिर राख्दै भने ‘के गर्नु प्रभु, हजूरको कृपाले नै चुनाव जितेको हो। हजूरको दया म माथि त थियो नै तर मेरा कार्यकर्ताहरुको हात पनि कम थिएन मलाई त्यो चुनाव जिताउनमा। उनीहरुले मलाई चुनाव जिताउन हर सम्भव प्रयास गरे। के गरेनन् मेरा कार्यकर्ताहरुले, बुथ कब्जा गरेनन् कि फर्जी मत हालेनन्? जायज नाजायज सबै काम गरे। तर चुनाव जितेर पनि के गर्नु, प्रभु? मेरो पार्टी नै यस्तो पर्यो, कहिले सरकारमा जान न सक्ने। सरकारमा जान पाएको भए, हजूरको मन्दिर बनाउनु कुनै ठूलो कुरा थिएन। सरकारमा जान नसक्ने पार्टीमा बसेर के गर्नु, त्यसैले मैले त्यो पार्टी नै छाडी दिए, र अर्को एउटा छुट्टै पार्टी खोले, प्रभु, आफू त्यो पार्टीको हाली मुहाली हुने विश्वासमा, सरकरमा जान पाइएला भन्ने आशमा ।’

नेता मोहन प्रसाद एकै छिन घोरिए। त्यसरी घोरिएको केही क्षण पछि भने ‘हुनत मैले समय समयमा उचित निर्णय लिएको छु, प्रभु। कति ओटा पार्टी फेरि सके मैल, त्यसैले जहिले पनि म शक्तिसाली छु। तर कस्तो मेरो भाग्य, ‍धेरै पार्टी फेरे पनि, नया पार्टी खोले पनि कहिले सरकारमा पुग्न सकिएन। धन्य मलाई विजयी गराउने ती जनताहरु, आफू रहेको पार्टी फुटाउँदा पनि, नयाँ पार्टी खोल्दा पनि र यी सबै कुरा केवल आफ्नो स्वार्थ र अहम् का लागि गर्दा पनि पत्याएका छन, मलाई । मैले गर्ने बिरोध सभा, आम सभामा कस्सिएर भाग लिएका छन। मेरो साथ दिएका छन। अविश्वास गरेका छैनन् जनताले। मैले उठाएको मुद्दा गलत छ भन्ने बरु मलाई लागेको हुन्छ तर जनतालाई भने पत्तै हुँदैन, त्यो कुराको। त्यति मात्र हो र, मैले केवल आफ्नो स्वार्थका लागि कुनै रानैतिक दल वा नेता माथि झूठो आरोप लगाउँदा, गाली गर्दा समेत मेरा कार्यकर्ता र जनताहरु म सँग सँगै लागेर गाली गरेका छन, ती नेता र राजनैतिक दलहरुलाई, मैले गाली गेको उचित छ भन्दै। जनताले मलाई निकै साथ दिएका छन। फलानो व्यक्ति प्रधान मंत्री हुँदा, मैले आफूलाई चर्चामा ल्याउन उनले गरेको एउटा जन हित कार्यको बिरोध गर्न मैले उनको र उनको पार्टीको बिरुद्धमा जुलुस निकाले, आमरण अनसन बसें, मेरा कार्यकर्ताहरु पनि जोसका साथ त्यो जुलुसमा सहभागी भए, म सँगै आमरण अनसनमा बसेर बिरोध गरे उनको। भारतको अन्ना हजारेका समर्थकहरु झै, ठूलो संख्यामा समर्थकहरु ओइरिएका थिए मैले गरेको त्यो आमरण अनसनमा। कति विश्वास छ म माथि उनीहरुको। तर उनीहरुको म प्रतिको त्यस्तो विश्वास देख्दा कहिले काहिँ भने ग्लानी बोध हुन्छ, मलाई। सधै जनतासँग झूठ बोलेकोमा मेरो अन्तर आत्माले मलाई धिक्कार छ मन भित्र भित्र। तर धिक्कारेर, ग्लानी गरेर के गर्नु? ग्लानी गरेर, आफूलाई आफैले धिक्कारेर चुनाव जित्न सकिँदैन, सत्तामा पुग्न सकिँदैन, प्रभु। हुन त जनताहरु पनि सबै अशल कहाँ छन र, अपराधी, स्वार्थी र लोभी पापीहरु पनि उत्तिकै छन। तर के गर्नु प्रभु, त्यस्ता खराबहरुको सहयोग नभएमा चुनाब जित्न सकिँदैन, फेरि। अशल मतदाताहरुको सहयोगले जित्न गार्यो छ, बरु उल्टो चुनाब हारिन्छ, अशल मतदाताहरुले प्रचार प्रसार गरे भने। चुनाब हारे पछि भएन त फसाद। कहिले शक्ति हातमा लिएर त कहिले सत्ताको वर पर नै बसेको धेरै समय भयो प्रभु, अब त शक्ति र सत्तामा नभए त बाँच्न नै न सकिने जस्तो भइ सक्यो। शक्ति र सत्ता त चुरोट, चियाको अम्मल जस्तो भएको छ। त्यसैले अनेक किसिमका झूठा मुद्दा मुद्दाहरु उठाएर जनतालाई ती मुद्दाहरुको पछि लगाउनु परेको छ, मैले। कहिले जनकपुरको त कहिले टनकपुरको, कहिले पानीको त कहिले खानीको अनेक किसिमका हावादारी मुद्दाहरु उठाउनु परेको छ। त्यसो न गरे जनताले बिर्सि दिन्छन, प्रभु। फिल्ममा खेल्न नपाएका, चर्चाबाट हराएका हिरो हिरोइनलाई दर्शकहरुले बिर्से जस्तो। जनताले बिर्सि दिए कसरी सक्ति साली हुन सकिन्छ, प्रभु। त्यसैले कुनै न कुनै मुद्दामा अल्झ्याउनु परेको छ जनतालाई। कहिले दमनको बिरोध भन्दै त कहिले शोषणको बिरोध भन्दै। कहिले विभेदको बिरोध भन्दै त कहिले के को ———-। र जनतालाई सडकमा उतार्ने सबै भन्दा सजिलो तरिका भनेको प्रभु , क्षेत्रवाद, राष्ट्रवादको नारा चर्काउनु हो। हामीले यो तरिका प्रयोग गर्दा जहिले पनि हजारौ मानिस आएका छन सडकमा। त्यसैले यो नारा हामीले बढी प्रयोग गर्छौ। हिन्दी फिल्ममा काम गर्ने विवाहित हिरोइनले बजारमा आफ्नो माग बढाउन पत्रकारहरुलाई बोलाएर मेरो फलानो हिरोसँग रोमान्स चलि रहेको छ भन्ने हल्ला बजारमा फैलिएको छ भन्दै आफैले अन्तरवार्ता दिए जस्तो।’

नेताको कुरा भगवानले गंभिरतापूर्वक सुनेरको देखेर उत्साहित हुँदै उनले भने ‘प्रभु, सँधै भरि हामीलाई पनि खुराफाति काम गर्न कहाँ मन लाग्छ र? के गर्नु राम्रो काम गर्न दिँदैन जनताले। कहिले यो गरि दे, कहिले त्यो गरि दे भन्दै आइ पुग्छन समर्थकहरु, कार्यकर्ताहरु। दबाब दिन्छन, जायज ना जायज काम गर्न। एक चोटी मलाई यति रिस उठ्यो, प्रभु, के भन्नु। एक पटक एउटा मेरो अति नै समर्पित कार्यकर्ता आयो र उसले भन्यो ‘मैले हजूरलाई जिताउन केही गर्न बाँकी राखिन, नेता जी। ज्यान कै बाजी समेत लगाएको थिएँ, बुथ कब्जा गर्न तपाँईको चुनावमा। अहिले हजूरको पालो आएको छ मेरो लागि केही गरि दिने। मैले यस यल सी दिएको छु तर मेरो जाँच बिग्रेको छ, दुइ वटा विषयमा पक्कै फेल हुन्छ। कसलाई हुन्छ भनेर हजूरले मलाई ती विषयहरुमा पास गराइ दिनु पर्यो। त्यो कार्यकर्ताको त्यस्तो कुरा सुनेर त बैठक कोठाबाट त्यसलाई घाँटीमा हात हालेर निकाली दिउँ जस्तो लागेको थियो मलाई, तर के गर्नु, गएको चुनावमा उसले गरेको सहयोग र आउने चुनावमा उसले गर्न सक्ने मदद झल झली सम्झे मैले। आफ्नो पि ए लाई बोलाएर उसको समस्या लेख्न लगाएँ। उसलाई जसरी पनि यस यल सी पास गराई दिने झूठो विश्वास दिलाएँ। अनि……… यस्तो स्थितिमा झूठ न बोलेर के गर्ने त प्रभु? पढ्ने बेलामा अल्लारिएर हिँड्ने, अनि फेल भए पछि पास गराई दिन भन्ने, के त्यस्ताहरु सँग साँचो बोलेर काम चल्छ त? तर प्रभु, त्यस्ताको काम गर्न मेरो नैतिकताले दिएन। हामीले जनताको काम गर्ने हो भन्दैमा जस्तो सुकै घटिया काम लिएर आइ पुग्छन मान्छेहरु, के भन्नु त्यस्तालाई। म आफूले कम मेहनत गरेर पढेको हुँ, यस यल सि को परीक्षामा दिनको ८ घण्टा पढेको छु। यस यल सि पास गर्न सकिएन त्यो बेग्लै कुरा हो। के गर्ने प्रभु, यसलाई यसो भनि देउ, उसलाई त्यसो भनि देउ भन्नेहरुको कथा बयान गरेर साद्दे नै छैन। एक चोटी एउटा केटो यसरी नै मेरो घरमा आयो। त्यति खेर म एउटा पार्टीमा प्रवेश भएको थिएँ, पहिलेदेखि जुन पार्टीमा थिएँ, म प्रति त्यो पार्टीले अन्याय गर्यो भन्दै, त्यो पुरानो पार्टी छाडेर। नया पार्टीमा प्रवेश गरे पछि म मन्त्री हुने हल्ला चलेको थियो, काठमाडौमा मात्र होइन, बाहिर पनि। त्यो केटाले के भन्यो, प्रभुले सुनेर पनि अचम्म मान्नु हुनेछ। त्यो केटोले भन्यो एउटा यैलानी जग्गा उसको नाममा दर्ता गराइ दिनु पर्यो। त्यस्तो गराई दिने हो भने उसले त्यो जग्गाबाट आएको पैसा मध्ये आधा मलाई दिने रे। त्यो सुनेर म यति रिसाएँ कि उसले चुनाबमा मलाइ गर्न सक्ने सहयोग पनि बिर्से अनि बेस्सरी गालि गरे त्यसलाई। रातो मुख लगाएर त्यो केटो हिँड्यो, त्यस पछि त्यो कहिले देखा परेन मेरो घरको वरिपरि। अलि अलि तल माथि गर्नु भनेको अर्को कुरा हो, तर त्यस्तो घटिया काम कसरी गर्नु? त्यस्तो घटिया काम गर्नु त आफ्नो नैतिकता नै बेच्नु हो। त्यो पनि त्यति थोरै पैसा का लागि, त्यस्तो घटिया कामको लागि। मान्छेहरुले हामी माथि आरोप लगाउँ छन, हामीले विकासको काम गरेनौ भनेर। यस्ताहरुले फुर्सत दिए पो विकासको काम गर्नु, राष्ट्र निर्माणको काम गर्नु, होइन त प्रभु?’

नेताको लामो कुरा सुने पछि भगवान दिक्दार मुद्रामा देखिनु भयो। भगवानले अलि खिन्नता भाव मुहारमा ल्याउँदै भन्नु भयो ‘नेता मोहन प्रसाद, मैले छिटै स्वर्गमा जानु छ। आज धेरै देवगणहरुको उपस्थिति छ, एउटा गंभिर विषयमा छलफल गर्न, स्वर्गमा। मलाई सबै देवगणहरुले अनुरोध गर्ने भएका छन एउटा इमानदार नेताको अवतार लिएर यो पृथ्वीमा आउन का लागि। पृथ्वीमा नेता, उनीहरुको विचार र राजनीति सबै अति दुषित भयो रे। राजा रामको पालामा जस्तो राजनीति जन मूखि रहेन अहिले यो पृथ्वीमा। राजनीति नेता मूखि हुन पुग्यो। नेपाल खण्डमा त झन अति नै। नेताहरुलाई सद् बुद्धि प्रदान गर्न र राजनीतिलाई पवित्र तुल्याउन मैले नेताको रुप धारण गरेर यो मृत्यु लोकमा आउनै परेको छ रे, देवगणहरुको बिचारमा। त्यसैले म अब जान्छु। तिम्रो लामो गफ कति सुन्नु।’

भगवानको कुरा सुने पछि नेताले मुहारमा प्रसन्नता ल्याउँदै भने ‘प्रभु, हजूर युवकको रुपमा आउनु भए हुन्थ्यो, यो धरतिमा। वालकको रुपमा आए भने त म हिँडि सकेको हुन्छु, माथि तिर। अनि अर्को चुनावमा मलाई प्रभुको आशिर्वाद प्राप्त होला भन्नेमा म पूर्ण विश्वस्त छु।’

नेताको कुरा सुने पछि भगवान अलि क्रुद्ध हुनु भयो। भगवानले भन्नु भयो ‘नेता मोहन प्रसाद, म तिमीलाई कुनै किसिमको सहयोग गर्दिन। तिमी जस्तो जहिले पनि झूठ बोल्नेलाई किन सहयोग गर्ने। मैले त तिमीले जनताको भलाई गरेको होलाउ, ठूलो त्यागका साथ उनीहरुको सेवामा समर्पित भएको होलाउ भनी अहिलेसम्म तिमीलाई सहयोग गरेको थिएँ। तर तिमीले त केवल आफूलाई र आफ्नो परिवारलाई सहयोग गरेको रहे छौ। जनताको पैसाले महल बनाएका छौ। झोपडिमा बस्ने मान्छे तिमी ……….. । तिम्रो सबै चर्तिकाला मैले धर्तिमा आए पछि मात्र देखे। तिमीले अहिलेसम्म झूठो बोलेर ढाटेको रहेछौ मलाई। अँ हँ अब म तिमीलाई सहयोग गर्दिन।’

नेताले डराउँदै भने ‘हजूर, हजूरको दया दृष्टि नभए पछि त म बरवाद नै हुन्छु। म जस्तो मान्छे, सधै गफ गरेर जिवन विताएँ, अब राजनीति भन्दा बाहिर गएर मैले के काम नै गर्न सक्छु र, प्रभु। दाउपेँच गरेर नै जिवन बित्यो, अब के काम गर्न सक्छु होला त मैले?। म माथि दया गर्नु पर्यो प्रभुले। आउने चुनावमा मलाई जिताउनु पर्यो। नत्र म वरवाद हुन्छु, घरको न घाट को हुन्छु। प्रभु दया होस प्रभु दया होस, म माथि।’

बोली प्रष्ट हुन नसकेको आबाज मुखबाट निकाल्दै, पलङ्गमा काम्दै गरेको देखेर नेता मोहन प्रसादकी पत्नी कमलाले दिक्क मान्दै भनिन ‘होइन, दिउँसो नै डर लाग्दो सपना देख्नु भए जस्तो छ, नेता ज्यू। उठ्नुस, के के भइसक्यो के के, थाहा छैन। तपाँई चाँई सुत्नमा नै मस्त…….। अलि पहिले नै पार्टी कार्यालयतिर गएर कुरा मिलाएको भए हुन्थ्यो नि। बरवाद भयो नि!’

पत्नीको कुरा सुने पछि अर्ध निद्रामा रहेका नेताले डराउँदै भने ‘के भयो र त्यस्तो, हँ?’

‘पार्टीको नीति विपरित काम गरेको, पार्टी फुटाउने उद्योगमा लागेको भनी तपाँईलाई पार्टीबाट निस्कासन गरे, पार्टीमा बलियो पकड भएका तपाँईका बिरोधीहरुले, संस्थापन पक्षले रे। अहिले भरखरै समाचारले भन्यो। त्यो समाचार आउनु भन्दा पहिले बैठकमा थुप्रै कार्यकर्ताहरु तपाँईलाई भेट्न बाटो कुरि रहेका थिएँ, त्यस्तो समाचार सुने पछि ती सबै उठेर हिँडे, तपाँईलाई भेट्दै न भेटि। मैले तपाँईलाई भनेको त थिएँ नि, त्यो पार्टीमा नजानुस भनेर, मान्नु भएन। मन्त्री बन्ने सुरमा त्यो पार्टीमा जानु भयो, हान्निएर, दायाँ बायाँ बिचार नगरेर। देख्नु भयो त …………… अब …..। खानु भयो नि धोका’ पत्नीले सुनाएको यो कुराबाट आश्चर्य चकित हुँदै नेताले भने ‘हँsssssssss।’

Anwika Giri – Bepatta

आन्विका गिरी – बेपत्ता
(Source of this story: हिमाल खबरपत्रिका)

उसको एउटा तस्बिर पनि थिएन। म कहिलेकाहीँ उसको बाक्लो आँखीभौं सम्झ्न्थें र त्यसै त्यसै गल्थें। उसलाई आफ्नो आँखीभौं त्यतिविधि बाक्लो भएकोमा सारै पीर थियो। आमाको, बुबाको, मेरो, काकाको कसैको पनि आँखीभांै त्यस्तो थिएन। हजुरबुबाको पो थियो कि? ऊ आमाबुबा दुवैलाई कचकच गरिरहन्थ्यो। अब तँलाई कोही केटीले बिहे गर्दैनन्, म उसलाई चिढ्याइरहन्थेँ। शुरुमा ऊ रुन्थ्यो, पछि-पछि त यही आँखीभौं देखेर ज्यान फालेर आउने छन् भन्थ्यो। हामी मरी-मरी हाँस्थ्यौं। ऊ हाँसेको सम्झदा अहिले भक्कानो फुट्छ।

म एसएलसी परीक्षाको तयारीमा थिएँ। उसले भर्खर नौ कक्षा पास गरेको थियो। कसले बहकायो कुन्नि, एक दिन अचानक भन्यो, “बुर्जुवा शिक्षा बेकार हो।”

“कसले भन्यो तँलाई यस्तो वाहियात कुरा हँ?”

ऊ केही बोलेन। तर, मेरो परीक्षा सकिएको भोलिपल्ट आधा रातमा उठाएर बरण्डामा ल्यायो अनि भन्यो, “दिदी, तेरो एसएलसी बिग्रन्छ भनेर आजसम्म कुरिरहेको थिएँ। अब म क्रान्तिमा हिँडेँ।”

वैशाख यसै पनि गर्मी महिना। उसको कुराले मलाई लोथ बनायो। जूनको उज्यालोमा उसको अनुहार नियाल्न खोजेँ, बाक्लो आँखीभौं मुनि निख्खर कालो आँखा चम्किएको थियो। मैले उसको हात समाएँ। उसले झोला भिरिसकेको रहेछ। तैपनि, सोधेँ, “के भनेको?”

“दिदी, देशलाई हाम्रो खाँचो छ”, ऊ मान्नेवाला कहाँ थियो र!

ऊ अचानक मेरोसामु यसरी प्रस्तुत भयो कि मैले केही भन्नै सकिनँ। यसलाई कसरी सम्झउँ भनेर सोच्दासोच्दै ऊ आमाबुबाको ख्याल गर्नू भनेर आँगनमा झ्रिसकेको थियो।

त्यस दिनबाट म राम्ररी निदाउन सकेकी छैन।

चारजनाको सानो परिवार। बुबा-आमा आफ्नै खेतबारीमा काम गर्नुहुन्थ्यो। के हो शोषण, के हो भेदभाव, के हो वर्गीय विभेद थाह भएन। आमा चाहनुहुन्थ्यो, म नर्स बनूँ। ऊ पनि इन्जिनियर हुने कुरा गर्थ्यो। बुबाले त्यस्तो केही भन्नुभएको थिएन। अचानक उसको दिमागमा देशका लागि लड्ने कुरा कहाँबाट आयो मैले कसरी थाहा पाउनु? तर, आमाबुबालाई ममाथि शङ्का भयो।

बिहान आमाले उसलाई धेरै पटक बोलाउनुभयो। उसलाई चिया खुब मन पर्थ्यो। आमा निकैबेर कराएपछि मैले भनें, “अब जति बोलाए पनि भाइ आउँदैन, राति नै घर छाडिसक्यो।”

आमाबुबालाई पत्यार लागेन। केही समयपछि मध्यरातमा ऊ आफैँ आएपछि मात्र पत्याउनुभयो। मध्यरातमा पनि आमाले पहिला चिया नै पकाउनुभो। दुब्लाएर हड्डी मात्र बाँकी थियो। मैले उसलाई धेरैबेर हेर्न सकिनँ। आमाछोरा भान्छामा धेरैबेर कुरा गरिरहे। म आफ्नो कोठामा चुपचाप बसिरहेँ।

“आजभोलि तेरो खुट्टा दुख्दैन?” आफैँ आएर सोध्यो। म उसलाई खुट्टा दुख्यो भनेर मिच्न लगाइरहन्थेँ। कहिलेकाहीँ त रोएपछि मात्र पत्याउँथ्यो।

“आजभोलि मुटु दुख्छ” म भक्कानिएँ।

उसले मेरो खुट्टा मिच्न थाल्यो।

“दिदी, हाम्रो देशको बेहाल छ। हामीले लड्नैपर्छ। एकदिन जितेरै आउँछु।”

उसका आँसु मेरा खुट्टामा झ्रे। बुबाले भोलिपल्ट घरमा भएको दशहजार चन्दा दिएर पठाएँ भन्नुभो। त्यसपछि उसलाई देखेको छैन।

सङ्कटकाल लागेको एक सातामा सेनाले हाम्रो घरमा छापा मार्‍यो। म फुपूको घर गएकी थिएँ। भाइको सबै फोटो लगेछ। कति न थियो र फोटो! उसले र मैले जम्माजम्मी दुईपटक स्टुडियो गएर खिचेका थियौं। त्यो पनि सेनाले लगेपछि सम्झ्नलाई उसको आँखीभौं मात्र बाँकी रह्यो।

करिब एक वर्षसम्म उसको चिठी आइरह्यो। पछिल्लो चिठीमा पश्चिम पहाडलाई कार्यक्षेत्र बनाएको लेखेको थियो। आमाबुबाका आँखा सुकिसकेका थिए। हरेक पल्ट चिठी पढेर सुनाउँदा म गल्थेँ, आमालाई हेर्न सक्दिनथेँ। शुरुमा त आमा यसरी भक्कानिएर रुनुहुन्थ्यो कि घरमा म चिठी पढ्नै सक्तिनथेँ। घरपछाडिको कागतीको झयाङमा आमाछोरी अँगालो हालेर रुन्थ्यौँ। पछि आमा रुन छाड्नुभएको थियो। बुबा चिठी पढ्दापढ्दै मेरो कपाल मुसारेर बरर्र आँसु झर्नुहुन्थ्यो। अनि म झन जोडले रुन्थेँ। पछि बुबा पनि रुन छाड्नुभो। बुबाआमा मलाई देखाएर रुन छाड्नुभो।

उसले पाउने नपाउने टुङ्गो नभए पनि एकपटक घर आउन भन्दै म चिठी लेखिरहन्थेँ। एक-दुई वटा उसले पाएको पनि थियो। ऊ आउँछु, आउँछु भनेर लेख्थ्यो। तर, लेख्यो मात्र आएन। उसका साथीहरू “कमरेडलाई पश्चिम फापेको छ, मोटाउनुभएको छ” भन्थे। म मुश्किलले पत्याउँथे। आमा कहिल्यै पत्याउनुहुन्नथ्यो।

“घरमा मैले नै पकाएर ख्वाउँदा त लिखुरे थियो” आमा सप्कोले आँसु पुछ्दै भन्नुहुन्थ्यो, “मधेशको मान्छे पहाडमा कसरी बसेको होला!” बर्खामा पहाडमा हिँड्न नजानेर ऊ कति लड्यो होला भन्ने चिन्ता आमा गर्नुहुन्थ्यो।

मैले चिठीमा उसलाई फोटो पठाइदिन भनेकी थिएँ। तर, त्यसपछि उसको कुनै चिठी आएन। माघको एकदिन भात खान आएको केटाले भाइ पक्राउ परेको सुनाएर गयो। कुहिरो लागेको त्यो दिन म कागतीको झयाङमा गएर बेस्सरी रोएँ। अब भाइ ठीकै छ भनेर आमाबुबालाई ढाँट्न सक्ने स्थिति थिएन। चैतको एक बिहान मैले कुरा खोलेँ। त्यो दिन आमा रोएको म कसैगरे पनि बिर्सन सक्दिनँ। उहाँका आँखा यसरी फाटेका थिए मानौं त्यो अब सधैँ त्यसैगरी खुला रहन्छ।

घरमा आउनेहरू सेनाले धेरैलाई पक्राउ गरेर मारेको सुनाउँथे। अब मैले पार्टीमा लागेर बदला लिनुपर्ने उनीहरूको भनाइ हुन्थ्यो। बेपत्ता हुनेहरूको सूचीमा मेरो भाइ मात्र थिएन। आफन्तहरू खोजेका खोज्यै थिए। फेला परेको एउटा पनि समाचार आएको थिएन। घरमा आउने केटाहरू पार्टीले खोजी राखेको छ भन्थे। उसलाई पार्टीले कुनै दिन अवश्य भेट्टाउनेेछ भन्ने आशा आमाबुबामा थियो।

पत्रपत्रिकामा भैरवनाथ गणको कुरा आउन थालेपछि आमाबुबालाई काठमाडौं गएर खोजे भाइ भेटिन्छ भन्ने लाग्न थाल्यो। उहाँहरू ऊ मरेकै भए पनि थाहा पाउन चाहनुहुन्थ्यो। म पनि थाहा पाउन चाहन्थेँ, तर मरेको होइन, बाँचेको। अनि उसको कान समातेर भन्नेथेँ, “किन यसरी रुवाइस्?”

पार्टी पनि खुल्ला भइसकेकाले अब पक्कै खोज्छ भन्ने आमालाई लागेको थियो। हाम्रामा भात खान आउने पार्टीका मान्छेहरू भने बिस्तारै हराउँदै गए। आमा तीमध्ये कसैको साथमा मलाई भाइ खोज्न काठमाडौं पठाउने विचारमा हुनुहुन्थ्यो। कोही नभए पनि आखिरमा आमाको मन राख्न म काठमाडौं आएँ।

भाइको चिठीमा पार्टीले क्रान्ति सफल भएपछि बलिदान गर्ने कार्यकर्तालाई सम्मान गर्नेछ भनेर लेखिएको हुन्थ्यो। तर, क्रान्ति अधुरै हुँदा खुल्ला भएकाले होला पार्टीले आफ्ना बेपत्ता कार्यकर्ता खोजेको थिएन। एकदिन धेरै किचकिच गरेपछि मलाई बेपत्ताहरूको सूचीमा कमरेड आरोहणको नाम देखाइयो। १९० नम्बरमा रहेको भाइको नाम मैले यसरी छोएँ मानौं म उसको कपाल मुसार्दैछु।

पार्टी कार्यालय गएपिच्छे मलाई कुन कमिटीको भनेर सोधिन्थ्यो। तर, म पार्टीमै थिइनँ। पार्टीमा किन भइनँ भन्ने कुरा आजसम्म आफैँले बुझन सकिनँ। पार्टीमा नभए पनि म अन्याय, असमानता, भ्रष्टाचारको पक्षमा भने थिइनँ। तर, पार्टीलाई पार्टीकै सदस्य हुनु जरुरी थियो।

पार्टी सरकारमा गएपछि आमा निकै आशावादी हुनुभयो। मलाई पनि अचानक आश पलाएर आयो। आखिर विनोद पो मेरो भाइ थियो, कमरेड आरोहण त पार्टीकै कार्यकर्ता थियो। बेपत्ता भएको पनि कमरेड आरोहण नै थियो।
पार्टीलाई समय लाग्छ भनेर म दुई महिनापछि त्यहाँ जाँदा फेरि तिनै जुँगावाला कमरेड शिवसँग भेट भयो। उनी पत्रिका पढ्दैथिए।

“खोज्दैछौँ”, उनले मतिर नहेरी भने।

“हराएको पाँच वर्ष भयो, कहिलेसम्म खोजिरहनुहुन्छ?”

“पार्टी भर्खर सत्तामा आएको छ”, उनले पत्रिका बन्द गरे, “चिन्ता नगर्नुस्।”

मैले चिन्ता नगर्ने प्रयत्न धेरै गरिसकेकी थिएँ। पार्टी कार्यालय जान्न भन्ने पनि सोचेकी थिएँ। तर कहाँ जाउँ्क? आखिर भाइ त्यही पार्टीको कार्यकर्ता थियो। केही दिनपछि फेरि गएँ।

“पार्टीको अरू पनि काम हुन्छ”, कमरेड शिव झोक्किए।

“के के काम छ पार्टीको?” म पनि झोक्किएँ।

“को हो तपाईं?”

“आज तपाईं यहाँ बसेर जुन सास फेरिरहनुभएको छ, त्यसका लागि मेरो भाइ लडेको छ।”

“तपाईं त लड्नुभएन नि!”

“म पनि हराएकी भए आज मेरो भाइको पक्षमा को लड्थ्यो?”

“पार्टी छ।”

“कहाँ छ पार्टी?” मैले सोधेँ, “सिंहदरबार, बालुवाटर वा लैनचोरमा?”

“चुप लाग्नुस्”, उनी चर्किए, “तपाईंको काम छैन?”

“छ, धेरै ठूलो काम छ”, म औंलो ठड्याउँदै गर्जिएँ, “बेपत्ता कार्यकर्ता नखोजेर सत्तामा रम्ने तपाईंहरू सबलाई लाइन लगाएर गोली हान्न बाँकी छ।”

म यसरी गर्जिएँ कि आफ्नो गर्जनले आफैँ कामेकी थिएँ। कार्यालयमा भएका सबै एकछिन स्तब्ध भए। त्यसपछि मलाई बाहिर निकालियो।

आमालाई यी सब बेहोराका साथ लेखेँ, “यो शहरमा आलुको त कुरै नगरौं, भिन्डी पनि छोई नसक्नु छ। साग पनि उस्तै छ। गाडीका धुवाँले मलाई कहिल्यै सञ्चो गरेन। म यहाँ बस्न सक्दिनँ। भाइको अन्तिम संस्कार गरौं।”

आमाले काक्रो, भिन्डी, सागसँगै कसलाई हो लेखाएर एउटा चिठी पनि पठाउनुभएछ, “केही दिनलाई पुग्ने तरकारी पठाइदिएकी छु। शहर महँगो छ, तर त्यही महँगो शहरले मेरो छोरा, तेरो भाइ जिउँदो वा मरेको के छ भन्न सक्छ। तँ त्यो जवाफ नलिइकन फर्कने कुरा नगर। अलि दिन धुवाँ निल, विस्तारै पचाउँछेस्। एकदिन पार्टीले पनि आफ्नो कार्यकर्ताबारे जवाफ नदिई धर पाउने छैन।”

म शहरको धुवाँ पचाउँदै विनोदलाई खोज्दैछु। पश्चिम पनि जाने निर्णय गरेकी छु जहाँबाट ऊ हराएको थियो। बूढा आमाबुबा पैसाको बन्दोबस्त गर्दै हुनुहुन्छ।