नृपेन्द्र पुरुष ‘यादि’ – म डाक्टर भइनँ
(मधुपर्क २०६७ असोज)
मान्छेको जस्तै संसारको पनि भाग्य हुन्छ भन्ने कुरा अब प्रस्ट भइसकेको छ । संसारलाई न त विश्वयुद्धले बदल्न सक्यो नत विश्व क्रान्तिले ।
मान्छे के ले सञ्चालित छ त, संसारजस्तै, सृष्टि के हो, प्रलय ?
छन् त अरू पशुहरू ! कि त भन्नु पर्यो पशुहरू अर्को जुनीमा के हुने ? मान्छेले त आफूलाई सुधार्यो भने राम्रो होला ! अवश्य कर्मफल र उसको अबको कर्मफल ।
म काठमाडौँको पुतली सडकको पद्मोदय हाइस्कुलमा पढ्न भर्ना भएपछि यसैतिर लागे- डाक्टरी शास्त्रले तान्न थाल्यो ।
अब मलाई मनपर्ने विषय नै शास्त्र डाक्टरी भएको छ, यसपछि मात्र दर्शन शास्त्र, इतिहास, मनोविज्ञान । म फुर्सदमा दर्शन शास्त्र खुब पढ्छु-उपनिषद्, योग वाशिष्ट मलाई अति मन पर्छ । दर्शन शास्त्र अँध्यारोको उज्यालो हो । दर्शन शास्त्रले पनि मलाई म को हुँ, भन्न सकिनँ । डाक्टरले पनि दर्शन शास्त्र पढे, सृष्टि र प्रलय बुझेर परोपकारी नै हुन्थ्यो धर्मबोध हुन्थ्यो ।
डाक्टरको धर्म नै जीवन दान गर्नु -मान्छेलाई बचाउनु, प्राणीलाई बचाउनु । मैले स्कुलमा डाक्टरीलाई चाहिने विषय नै लिए ।
विज्ञान, गणित, शरीर शास्त्र मेरो अर्को रुचिको शास्त्र संस्कृत पनि हो । ममा धुन चल्न थाल्यो-डाक्टर भएको दिन कस्तो होला ! प्राणीलाई मर्न नदिने -प्राणीलाई रोग लाग्नै नदिने – म के हुँला ! के मलाई मेरो जन्मले सुन्ला ?
मेरो सरलपन र आजसम्मको मस्तिष्कको बोधोपन-कहीँ काम नलाग्ने, मैले धुमधाम नाम चलेको स्कुल र अति उच्चतहका मास्टरहरूको पढाइले पनि मद्दत पाइनँ ।
डाक्टरीका लागि त अत्यन्त अब्बल दर्जाको मान्छेको स्वभाव र मस्तिष्क हुनै पर्छ ।
अति तेजस्वी डाक्टर, बैद्यले अरूजस्तो भएर हुँदैन ।
म्ष्कतगचदभम, लगचखष्यगक, भ्हअष्ष्मि, अबचभभिल आदिआदि हुनु हुँदैन । क्भचखष्अभ स्वभावको हुनै पर्छ त्भलमगधबथ । क्रियाशील आदि आदि …..।
केही गरुँ भन्ने खालको, सेवा गर्ने, धर्मात्मा-ईश्वरमा विश्वास राख्ने समय थियो- डाक्टर, बैद्य, झारफुकेलाई प्राणीको आयु थप्ने, निरोगी बनाउने भनेर मानिन्थ्यो ।
एक त, त्यो समय मान्छेलाई रोग नै लाग्दैनथ्यो । उन्नति गर्न-उनितिशील मस्तिष्क यस्तो स्वभाव नै चाहिन्छ शरीर नै परिश्रमी, त्यस्तै परिस्थितिको, अनि भाग्य, दर्शन शास्त्रका लागि दार्शनिक मान्छे पर्यो भने उसले केही गर्ला ?
पढाइ भन्नु नै अनुसन्धान पनि हो -अँध्यारो हटाउनु, अरू के के ……. SLC मा मेरो ज्यादै तल्लो स्तरको नतिजाबाट, म सावित भएँ, म डाक्टरी पढ्न सक्दिन । हरेक विषयमा माथिल्लो नम्बर चाहिन्छ र त्यहीँ विषयमा एकोहोरो नै ।
म कम्पार्टमेन्टलमा उत्तीर्ण भएँ, एक विषयमा, अरू विषयमा पनि मेरो पास मात्रको नम्बर रहृयो । कलेज पढ्ने बाटो चाहिँ पाएँ ।
मेरो जीवनले ठूलो धक्का दियो । त्यत्रो मिहिनेत र इच्छा त्यसै गयो । न हाँस्न सकें, न त रुन …….।
समाजले मान्छेलाई उन्नतिको स्थान दिने उसको काम र विचार हेरिदिने हो । तल्लो मान्छेलाई तल्लो स्थान र माथिल्लोलाई माथिल्लो स्थान, यही नै राम्रो प्रणाली हो नै ।
कैय्यन डाक्टर यस्ता छन् जो डाक्टरी पास गरेर डाक्टर पनि हुन नसकेर थन्किएका छन् । अवश्य नै मान्छे भाग्यको शिकार हो -ऊ केही गर्न सक्दैन । उसलाई उसको जन्मले जे गर्न पठाएको छ त्यहीँ गर्ने हो, विचरो मान्छे दुई दिनको जन्म हो । मान्छे केही दिनको खेल हो ।
न पाउनु छ भने ऊ केही पनि पाउँदैन, पाउनु छ त उसले केही पनि गर्नै पर्दैन, त्यसै पाउँछ ।
यो सृष्टिको विशेषता र पूर्णत मान्छेको कर्मफल अनि सृष्टि विधि । मेरो विश्वासमा मान्छे, मान्छे नै होइन, दुई दिनको रामछायाँ, एउटा सपना-एउटा भोग उसलाई आउनै पर्छ र जानै पर्छ अरू के के । विचरो म अर्कैतिर गएँ, वाणिज्य शास्त्र पढ्न थालेँ । हाम्रो देशमा वाणिज्य शास्त्र भरखरै खुलेको थियो- यस समयका युवकको सक्रियतामा ।
आखिर मलाई केले छोएको छ । त्यसले नराम्रोसँग उठ् बस् गर्न दिएको छैन र वातावरण नै मिल्दैन कसलाई दोष दिनु ?
मेरो बोधोपनले म बल्लबल्ल आई.कम. भएँ र बी.कम. पढ्न थाले । यसपछि फेरि चाटर्ड एकाउन्टेन्ट पढ्ने धुन रहृयो । यसै समय मलाई राजनीति र साहित्यले अलमल्याउन थाल्यो । लेख्न त म सानैदेखि लेख्थेँ भने राजनीति पनि ।
अहिले नै मेरो आत्महत्या गरे बराबर छ ।
वाणिज्य शास्त्रलाई अहिलेको तस्करी शास्त्रले राज्य गरेको छ, अराजक मात्र होइन पापी राजनीति छ, पापले विश्व, देशको शासनमा पापी । म डाक्टर भएको भए ?
लोक प्रसिद्ध हुन्थेँ नै, किनकि मेरो हृदयकै यो मेरो काम पर्यो, विश्व प्रसिद्ध पनि यसै कारण मलाई देशबाट बोलावट आउँथ्यो ।
संसारमा सबै कुरा एउटा दुइटाले मात्र जान्दैन, सबै जना एक ठाउँमा भएपछि, कुरो अर्कै हुन्छ । डाक्टरी शास्त्रमा अनुसन्धात्मक भए ज्यादै राम्रो अवश्य हुन्छ र ब्मखबलअभ त्भअजलयष्निथ को सफल प्रयोग पनि हुन्छ ।
अबको मान्छेले विज्ञानको उपयोग पाउनै पर्छ । नयाँ कुरा पत्ता लगाउनुपर्छ, नयाँ तरिका पत्ता लगाउनुपर्छ ।
त्भकत त्गदभ द्यबदथ को ल्भनबतष्खभ पक्ष मात्र जरुरी छैन तर असारमा पानी पर्न छाडेको १५ वर्ष भयो भने पुस-माघमा पहिलेको जाडो अहिले छैन-चिसो पनि छैन-कुहिरो लाग्दैन । यो वातावरणीय परिवर्तन मान्छेका लागि खतरनाक भइसकेको छ । मेरो अन्दाजमा अब १० वर्षमा हाम्रो देशमा अनिकाल निश्चित छ ।
मेरो ध्यान अवश्य नै आफ्नो देशमा प्राणीलाई निरोगी बनाउनु नै हुने थियो । यसका लागि योगको उपयोग गरेर होस्, बैद्यको औषधि -आयुर्वेदलाई अघि बढाएर देशमा सबै डाक्टर, बैद्य बेरोजगार भए पनि, निरोगीको वातावरण अवश्य नै हुनुपर्ने वातावरण हो तर निरोगी मान्छेले गरेर हुँदैन, हुँदै हुँदैन दैव इच्छा हो । मान्छे पतनमा गइसकेको छ । संसार अशुद्ध भएर पनि विषादी भइसकेको छ ।
हावापानी, विषादी भएर माटोले उत्पादन दिन छोडेको छ-मान्छेलाई र प्राणीलाई सङ्कट पारेको छ ।
अब चाँडै मान्छे बाँच्न कठिन हुने अवस्था छ, पुराणले भनेजस्तै सोचाइ तलतल हुँदै पतनबाट विनासतिर गइसकेको छ, समाज, दरिद्र विचारमा छ-सबै निच भइसकेका छन्, पापी पुराणले भनेको छ-अब संसारमा अनिष्ट मात्र हुन्छ । संसारलाई सुख हुँदैन तर मेरो बोधो दिमागले डाक्टरी गरेपछि झन् के होला फेरि ?
अहिले डाक्टर, बैद्य, झारफुकेको लडाइँ माथिल्लो अवस्थामा छ, यसबाट देशले दुःख पाइरहेछ, कमसेकम यो लडाइँ म हुन दिने थिइनँ । बरु आयुर्वेदकै बढ्ता प्रयोग गराएर, मान्छेलाई मृत्युञ्जयी गराउन यत्न गर्नु पर्छ कि ? अबको अवस्था भनेको मान्छेको प्रकृतिमाथि विजय हो ।
जे होस्, डाक्टर र बैद्यको लडाइँ हटाएर मिलेर काम गर्न नेतृत्व लिनेछु-बैद्य ठीक छ, बैद्यको औषधि डाक्टरीभन्दा उच्च कोटिको चाहिँ छ नै-हिमालयको जडीबुटीबाट निर्मित औषधि । डाक्टर बैद्यको लडाइँ व्यापारिक र कमिसनको लडाइँ हो, यो हानिकारक छ नै । यी दुईको अस्तित्वको पनि हो ।
अहिले पनि झारफुकेहरू प्रशस्त कमाउँछन् -उनीहरूको औषधि लाग्छ अनि कमाउँछन् । स्वास्थ्य क्षेत्रका अस्पतालमा अहिलेसम्म व्यापार, तस्करी र अस्वच्छ, अशुद्ध काम निर्मूल गरेर अस्पताललाई आराम गर्ने ठाउँ र आरोग्यभवन बनाउने थिएँ । यसमा देशको तमाम नर्सिङ होम, क्लिनिक छन् । सबै कमाउन मात्र लागेका छन् । यस कारण सक्नेले मात्र यसबाट फाइदा उठाउने, नसक्नेले आफ्नो पीडा सहेर बस्ने र मर्ने यो आजसम्मको कुनै पनि शासन व्यवस्थामा छ, जुन राम्रो हुँदैन । देशको यो स्थिति आजसम्मको कुनै पनि आन्दोलनले हटाउन सकेन, बरू यो ओरालो लागिसकेको छ ।
अस्पतालमा डाक्टर, सिस्टर र अरू कर्मचारी छिर्दा, अस्पतालमा राम्रो वातावरण होस् र रमाइलो होस्, बिरामी राम्रो होउन् । बिरामीको आधा रोग निर्मूल होस् । अस्पताल अस्पतालजस्ता छैनन्-बिरामी बस्न सक्दैनन् ।
अर्को कुरा स्वास्थ्य क्षेत्र निःशुल्क हुनुपर्छ, औषधि उपचार निःशुल्क हुनैपर्छ । सबैस्वास्थ्य कर्मीहरूको आपराधिक प्रतिस्पर्धा हटाएर सबैलाई ठीक ठाउँमा ल्याउने थिएँ । यिनको नियुक्ति, तलव, भत्ता, सुविधा, पेन्सन, फि राम्रो बनाइ दिएर अपराध हुन दिँदैन थिएँ । यिनलाई चाँडो रिटायर्डमेन्ट दिँदैन थिएँ- र यिनलाई समाजमा सम्मानित बनाउने थिएँ । अहिले डाक्टर अपहरणमा किन पर्छन् ? दूषित राजनीतिक र सामाजिक कारणले त हो नि डाक्टर बैद्यको व्यापारिक कारणले नै हो । डाक्टर, बैद्य, झारफुके कोही पनि ठीक ठाउँमा छैनन् । डाक्टर नै देशको सच्चा सेवक किन नबन्ने ? देशमा पानी सर्वसुलभ गराउन र स्वच्छ पानी, आयुर्वेदिक पानी उपलब्ध गराउन सरकारसँग सङ्घर्ष गर्न नेतृत्व लिने थिएँ । अहिलेको बागमतीको यो दुर्दशा देखेर म हैरान छु । पुराणले भनेको छ कलिमा नदीहरू स्वर्ग जान्छन् । अहिले देश दूषित भएकोले समाज-समाजको मान्छे, समाजको राजनीति र अरूलगायत धर्म पनि दूषित भएर, धर्मको क्षय भएको छ । देशमा पाप बढ्दै गएको छ ।
पुराणले भनेको कुरा प्रत्यक्ष स्थापित हुँदै गएको छ ।
नेपाल हाम्रो देशमा मान्छे निरोगी हुनुपर्ने । अब त गाउँका मान्छे पनि बिरामी भएका छन् । शिक्षा क्षेत्रजस्तै स्वास्थ्य क्षेत्र पनि दूषित भइसकेको छ । हिमालयको काखमा रहेको मेरो देश कसरी रोगी भयो ?
अवश्य पनि अहिलेका मान्छेको पापले, अब झन् के होला !
म मेरो देशको असल डाक्टर भएर संसारलाई देखाउने थिएँ-नेपालको औषधि र उपचारी । मेरो ध्यान असङ्ख्य गरिवप्रति हुने थियो, जो बाँच्न नसकेका-मर्न नसकेकाहरू-देशको भाग्यको विरोधमा उभिएर, भाग्यमानी नेता, कवि, कलाकारको विरोधमा उभिएर असङ्ख्य विरामीलाई निरोगी बनाउने थिएँ ।
प्रत्येक देशवासीको आशा केन्द्र बन्ने थिएँ ।
डाक्टरी शास्त्र, दर्शन शास्त्र र मनोविज्ञानको सच्चा प्रयोग गरेर संसारलाई देखाउने थिएँ । अब पनि आदर्शको युग हो भन्ने सावित गर्ने थिएँ । दुष्ट र पापीलाई शासनमा जान दिने थिइनँ, अहिले जस्तो ।
डाक्टर भनेका यमराज होइन, धर्मका अवतार हुन्, साँच्चिकै ईश्वर हुन भन्ने देखाइदिने थिएँ ।
हेरुँ मेरो कर्मफलले मलाई कहाँ पुर्याउने हो ?