Maya Thakuri – Bhainsi Ra Manchhe

माया ठकुरी – भैंसी र मान्छे

आठ दिन भइसक्यो छोरोले आँखा नखोलेको जीउ पनि भुङ्ग्रोमा राखेको जस्तो रन्किएको छ । पेटमा अन्नको दाना पसेको छैन । पानी खुवाएको भरमा कतिञ्जेल प्राण धान्ला र …. हरे…. । यो झरीले के गर्न खोज्या होला…. – निन्याउरो अनुहार पारेर आद्र स्वरमा भनिन् जयसराले । “हो भन्या झरी पनि कस्तो एकनाससँग दर्केको दर्क्र्यै छ । यो झरीले अन्नबाली सबै सखाप पार्ने भयो । अब त वस्तुभाउलाई के खान दिएर राख्ने हो कुन्नि …!” आँखा चिम्लेर खुइँयया गर्दै भने हर्षानले । “आमा भाइ बैनालाई भोक लाग्यो अरे मकै मुटेर दिऊँ …-” जयसराकी नौ वर्षीया छोरी सरस्वतीले आमाको नगिचै गएर सोधी ।

छोरीको कुरा सुनेपछि मुन्टो मात्र हल्लाएर मौन स्वीकृति दिइन् जयसराले । भन्न त मानिसहरू भन्ने गर्दछन् । देशमा जताततै विकास कार्यहरू भइरहेको छ त र जयसराको गाउँमा अझसम्म पनि अँध्यारोपन छाउनलाई द्रि्री बाल्न छुटेको छैन । गाउँसम्म पुग्ने मोटर बाटो बन्छ भनेको सुनेको पनि वर्षौं बितिसक्यो तर अहिलेसम्म पनि बाटो बन्ने सुरसारै छैन जयसराको गाउँदेखि अर्को गाउँमा जानुपर्‍यो भने बेइमानको खोलो माथि बनेको टि्वीन र्-र्घररा) को सहारामा जीउ र्सकाउँदै जानर्ुपर्छ अथवा भीर-पहरा भएको जङ्गलको बाटो हुँदै बिहान झिसमिसेमा हिँडेको मान्छे बेलुका रात पर्न लागेपछि मात्र अर्को गाउँमा पुगिन्छ । वर्षायाममा ठाउँ-ठाउँमा पैह्रो गएर बाटो अवरुद्ध हुने भएकोले गर्दा प्रायःजसो मानिसहरू जङ्गलको बास हुने भयले गर्दा पैदल यात्रा गर्न रुचाउँदैनन् । वरपरका पाँच/छओटा गाउँको लागि भनेर खोलापारीको गाउँमा एउटा स्वास्थ्य केन्द्र सञ्चालन हुन लागेको धेरै समय भएको छैन । गाउँका मानिसहरू बिरामी भएको खण्डमा स्वास्थ्य केन्द्रमा भएका एक मात्र स्वास्थ्यकर्मी घरघर गएर बिरामीको स्वास्थ्य परीक्षण गरेर औषधि उपचार गर्न भ्याउन्न त्यसकारण पनि बिरामीलाई मचिया अथवा डोकामा बोकेर स्वास्थ्य केन्द्रमा पुर्‍याइने गरिन्छ । कहिलेकाहीँ स्वास्थ्य केन्द्रमा स्वास्थ्यकर्मी नहुँदा त्यहाँ कार्यरत पियनले नै बिरामीलाई औषधि उपचार गरिदिने गरेका छन् । “यो एकनासको झरीले गर्दा खोलो बढेर गाउँ नै डुबाउने हो कि जस्तो भएको छ । छोरोलाई डोकाँ बोकेर पैदलै हिँडेर स्वास्थ्य केन्द्रमा जाउँ भने बाटा ठाउँ-ठाउँमा पहिरो गएको छ अरे यस्तो अवस्थामा बिरामी छोरोलाई साथमा लिएर जङ्गलमा कसरी रात बिताउने हो । यता छोरो भने झन् झन् ज्वरोले आलस तालस भइसकेको छ । दुःख पायो मेरो छोरोले …म के गरुँ -” आफ्नो विवशतामा आफैं द्रवित भएर आँसुले भिजेको स्वरमा बोल्छिन् जयसरा । “के गर्ने हो खोइ ! जति सोचे पनि यो विपदबाट पार पाइने उपाय देख्दिन म त । कत्रो आश गरेर रिन गरेर भए पनि ठूल्ठूला फाँचो भएको दुहुनो भैंसी किनेर ल्याएको थिएँ । दूध पनि मनग्गे दिने गरेको थियो । अलिअलि भए पनि केटाकेटीको मुखमा दूध/दही पर्ने गरेको थियो । अब भने बन्धकी राखेको घरखेत छुटाउन र साहूको रिन तिर्न सकिने भो भनेर ढुक्क भएको थिएँ । मलाई त जिन्दगीमा कहिल्यै सुख नपाउने सराप परेको छ कि क्या हो अस्ति रातिसम्म राम्रैसँग दानापानी खाएको भैंसी हिजो बिहानदेखि बसेको ठाउँबाट हल्लिन पनि खोज्दैन । दूध दुहनलाई उभ्याउन खोजेको तर ऊ डेग चलेन । दाना अघि राखिदियो भने मुन्टो बर्टार्छ । दानामा भुस्सा नराखेर दिंदा खालाकी भनेर भुस्सा नराखेको दाना दिएँ अहँ दाना खान त परै जाओस् दाना राखेको भाडोतिर हर्ेदा पनि हर्ेर्दैन । क्यै गरेर यो भैंसी मर्‍यो भने बर्बाद हुने भइयो ।” भैंसी मर्छ कि भन्ने पीर र आशङ्काले भित्रभित्रै हताश भएका हर्षानले पीँडामय स्वरमा भन्छन् । “कतै भ्यागुतो रोग पो लाग्या हो कि.. ।

बिहान म गोठमा सोतर राख्न जाँदा भैंसीको पेट पनि फुलेको जस्तो लाग्यो । जयसराले कुरा थपिन । भ्यागुते रोग लागेको रहेछ भने त बचाउन गाह्रै पर्छ । स्वास्थ्य केन्द्रसम्म पुग्न पाए त तै आश गर्न सकिन्थ्यो । जे पर्ला पर्ला टि्वीनमै झुण्डिएर भए पनि औषधी लिन त जानै पर्ला ।” हर्षानले जोसिँदै भने । “हुँदैन । हुँदैन । यस्तो विधि आँधिबेरी आइरहेको बेला घरबाट निस्कनै हुन्न । घर्रामा झुण्डिएर खोलो पार गर्ने त आट्नै सकिन्न । अहिले खोलो बढेर अजिङ्गको जन्तुजस्तो भएको छ । गाउँमा खोलो पस्यो भने हाम्रो के अवस्था हुने हो भन्न सकिन्न । यता छोरोको अवस्था यस्तो छ । मर्नै परेछ भने पनि सबै सँगै मरौंला । बरु सकिन्छ भने डाँडाघरे साइँला दाइकहाँ गएर अस्ति दिएको झैं औषधी मागेर ल्याउनुहोस् ।” हर्षानलाई खोलो पारि जानबाट रोक्दै जयसराले भनिन् । खोइ त्यो औषधी पनि पुरानो भइसकेकोले हो कि एउटा चक्की खुवाउनु पर्नेमा दुइओटा खुवाउँदा पनि कामै लागेन । मलाई त भैंसी झोक्राएको देखेर त्यसैत्यसै भाउन्न छुटेको छ क्यै गरी यो भैंसीले सास फेर्न छोडी भने त आफूसँग भएको सिरीखुरी सबै बेचे पनि साहूको रिन तिर्न सकिँदैन । जे पर्लापर्ला म स्वास्थ्य केन्द्रमा पुग्नैपर्छ नत्र भैंसीलाई बचाउन सकिन्न ।” बसेको ठाउँबाट जुरुक्क उठ्दै भने हर्षानले । “त्यस्तै ढिपी गरेर जाँदा त हो नि अस्ति तल्लाघरे रुद्रे उर्लदो भेलमा खसेको । अहिलेसम्म उसको लास पनि भेटिएको छैन । बरु झांकी दाइलाई बोलाएर ल्याउनुहोस् ।” जयसराले भनिन् । “त्यो धामीको पनि भर छैन मलाई । ढ्याँग्रो ठटाएको भरमा गाउँका सोझा मानिसहरूलाई दशैंलाई भनेर जोगाइ गरिराखेको बोको काट्न लगायो पछि स्वास्थ्य केन्द्रमा नपुर्‍याएको भए तँ बाच्ने थिइनस् । झाँक्रीले फुकेको भरमा रोग निको हुने, भएको भए स्वास्थ्यकेन्द्र किन चाहिन्थ्यो र हाम्लाई ! फटााहाहरू हुन् सबै हामीलाई उल्लु बनाउन खोज्दैछ ।” अनायासै रिसले मुट्मुरिदै भन्छन् हर्षानले । “पानी….पा…..नी….!” त्यति नै बेला ज्वरोले निस्लोट भएको कमलले सानो स्वरमा पानी माग्छ । “कठै ! मेरो बाबु ! कति दुःख पायौ बा ! यसरी झरी नपरिदिएको भए म आफैंले तिमीलाई बोकेर खोलापारि पुर्‍याउने थिएँ । म के गरुँ…..!” हातको सहाराले छोरोलाई उठाएर आड दिंदै पानी खुवाउँदै भन्छिन् जयसरा- आँखाभरि पीँडा बोकेर हर्षान त्यहीँ उभिएर निर्निमेष दृष्टिले छोरोलाई एकटक लाएर हेरिरहन्छ । “बा.. । बा… । गोठ ढल्यो त्यति नै बेला सरस्वती आत्तिँदै र चिच्याउँदै ढोकामा आएर भनी । “हेर्नोस् न छोरो त बेस्कन काम्न थाल्यो । लौ न छोरोलाई के भयो -” एक्कासि सारा शरीर नै थरथर कमाउँदै बडो कष्टसाथ मुखबाट ‘हुँ…हुँ…हुँ’ गर्दै ओछ्यानमा छट्पटिन थालेको छोरोलाई सम्हाल्ने प्रयत्न गर्दै अत्तालिंदै भन्छिन् जयसराले- “बा ..! भैंसी कराइरहेको छ ।

गोठ त जम्मै ढलेको छ ।” काम्दै गरेको नाबालक छोरोको फुस्रो अनुहारतिर आहत दृष्टिले हेरिरहेका हर्षान सरस्वतीले बोलेको स्वरले झस्कन्छन् र कोठा बाहिर जानको निम्ति अग्रसर हुन्छन् । “हेर्नोस् न छोरोलाई ! यसको त अनुहारै कस्तो-कस्तो भयो हरे ! म के गरुँ !” आँखाबाट बरबरती आँसु खसाल्दै भनिन् जयसराले । “बा.. भै…सी !” सरस्वतीको मुखबाट विस्तारै अस्फुट स्वर निस्कियो । “लौ न ! हेर्नुहोस् न ! छोरो ता लल्याकलुलुक भइसक्यो । बाबु मेरो छोरो ..।” जयसराको करुण स्वर कोठाभरि गुञ्जियो । एकाएक टक्क उभिएका हर्षानको दृष्टि मृत्युसँग जुधिरहेको असहाय बालक छोरोतिर पुग्यो अनि तत्कालै फरक्क फर्केर उनी बेगसँग बाहिर गोठ भए ठाउँतिर दगुरे ।

Maya Thakuri – Paso

माया ठकुरी – पासो

त्यसदिन पनि बोको खोज्न भनी भगतेलाई साथमा लिएर एकाबिहानै घरदेखि निस्केको थियो बमबहादुर ।

बोकाको मोल दिनदिनै बढ्दै गएको थियो तर बोकाको मोल जति नै बढे तापनि बमबहादुरलाई वास्ता थिएन, कारण, बोकाको मोल जति नै तिर्नुपरे तापनि तिर्नको लागि बिजयबहादुर छंदै थियो ।

बोकाको बढ्दो मोल संगसंगै आफ्नो आम्दानी पनि बढ्दै गइरहेको हुनाले निश्चिन्त थियो बमबहादुर ।

बिजयबहादुर पनि बडो गजबको मानिस थियो । वर्षरिमा चारपांच पटक आयो ऊ त्यस गाउंमा, तर ऊ जहिलेसुकै आउंदा पनि बोको काटेर बमबहादुरका इष्टमित्रलाई खुवाउने गर्दछ ।

बोको काटेको दिनमा बमबहादुरको घरमा रातभरि रक्सी र जूवा चल्दथ्यो । खुब खुवाउंदथ्यो बिजयबहादुर रक्सी र मासु बमबहादुरका इष्टमित्रहरूलाई । “बमबहादुरको भतिजो बिजयबहादुरजस्तो मनकारी मान्छे त खोजेर पाइन्न बा”पैसा पनि कति कमाएको रहेछ ⁄ भनूं जति नै खर्च गरे पनि नसकिने ।” गाउंलेहरू बिजयबहादुरको विषयमा कुरा गर्दथे ।
हुन पनि विजयबहादुरसंग बमबहादुरको भेट नहुंदासम्म बमबहादुरको घरेलु अवस्था साह्रै नराम्रो थियो । घरको छानो धरी छाउन सकेको थिएन उसले । उसलाई र उसको परिवारलाई बिहान-बेलुकाको छाक र्टार्न पनि धौ-धौ पर्दथ्यो ।

बमबहादुरकी स्वास्नी हिममायाको नाककानको गहनासमेत जूवामा हारिसकेको थियो बमबहादुरले ।

प्रायः अठार उन्नाइस वर्षम्म विदेशी सेनामा जागिर खाएपछि आफ्नो गाउंमा र्फर्केको बमबहादुरले आफ्नो शरीरमा भएको बल र बैंस जति उतै विदेशमै सिध्याएर आएको थियो ।

रक्सी र जूवा भनेपछि आंखा चिम्लेर अघि र्सदथ्यो बमबहादुर । त्यसै कारण घरमा भएका अलिकता भांडाकुंडा पनि बेचेर सिध्याइसकेको थियो उसले ।

बमबहादुरकी पत्नी हिममाया र उसका तीन ओटा छोराछोरीहरूको दुर्गति थियो । तै हिममाया जांगरिली भएकी हुनाले जसो तसो घर चलेको थियो ।

वर्षा एकपटक पेन्सन बुझनको निम्ति गोरखपुर जाने गरेको थियो बमबादुर तर पेन्सन थापेर घर र्फकंदा बमबहादुरको खल्ती रित्तिइसकेको हुन्थ्यो ।

बमबहादुरको दाइ हुमबहादुर उहिल्यै तन्नेरी छंदै आफ्नो गाउंमा बस्ने सन्तवीरकी स्वास्नीलाई भगाएर विदेश पसेको र वर्षौं बितिसक्दा पनि ऊ गाउं नर्फर्केको कुरा गाउंलेहरू सबैलाई थाहा थियो । सन्तबीरकी स्वास्नीले भएभरका गरगहना र नगदी पैसा सबै कुम्लो पारेर हुमबहादुरसंग पोइल गएकी थिई रे । “मैले भेटें भने ती दुबैको घांटी नछिनाई छोडदिन” भन्दै निकै वर्षम्म कम्मरमा खुकुरी भिरेर हिड्थ्यो रे सन्तवीर, तर पोइल गएकी स्वास्नी र जारको घांटी छिनाउने प्रतीक्षा गर्दा गर्दै केही वर्षछि आफू नै कालको ग्रास हुन पुगेको थियो रे सन्तवीर ।

बमबहादुरले दाजुको भागमा परेको खेत पनि जूवामा सकिसकेको थियो ।

“रक्सी र जूवाले आजसम्म कसैलाई उंभो लगाएको छैन, यो कुलत छोडिदिनुहोस्” आंखाबाट बरबरती आंसु खसाल्दै भन्ने गर्दथी हिममाया आफ्नो पतिलाई तर बमबहादुरले भने स्वास्नीले भनेको कुरालाई टेरपुच्छर लाउंदैनथ्यो ।

एक वर्षघिको कुरो हो, बमबहादुर पेन्सन बुझन भनी गोरखपुर गएको थियो । ऊसंगै पेन्सन बुझन गएका अरू दुइ तीन जना गाउंलेहरू आ-आफ्नो पेन्सन बुझिवरी माघ महिना सकिंदानसकिंदै घर र्फर्किसकेका थिए तर बमबहादुरको अत्तोपत्तो थिएन । बमबहादुर संगै गोरखपुर गएका ती गाउंलेहरू र्फर्केर गाउंमा आएपछि हिममायाले आफ्नो लोग्नेको विषयमा सोद्धा “खै पेन्सन बुझेपछि उनी कतातिर लागे, हामीले भेट्दै भेटेनौं” भन्ने जवाफ पाएकी थिई ।

केही दिनपछिको कुरो हो, हिममाया मनमा अनेक थरीका कुरा खेलाउंदै बारीमा काम गर्दै थिई, एक्कासि “ए आमै आमै ⁄ बा आए । बासंग एउटा कुन्नि को हो मान्छे पनि आएको छ, भरिया पनि आएको छ” भन्दै बमबहादुरकी एघार बषर्ीय छोरी कमली दगर्ुर्दै आमाको छेउमा पुगेकी थिई । “हो र”” भन्दै हिममाया छोरीको पछि पछि घर पुगेकी थिई ।

“ल हेर, भतिजो केटोलाई लिएर आएको छ, । बरा”मेरो कोही पनि छैनन् भनेर टुहुरो जस्तो भएर पर्देशमा बसेको रहेछ” स्वास्नीलाई भेटनासाथ बमबहादुरले भनेको थियो । “यो तेरी कान्छी आमा हो” आफूले भतिजो भनेर चिनाएको केटोतिर हेरेर हिममायातिर्रर् इंगित गर्दै भनेको थियो बमबहादुले । “अनि यी तेरा भाइ बहिनीहरू हुन्” बाबुको साथमा आएको अपरिचित मानिसलाई टुलुटुलु हेरिरहेका आफ्ना तीनैओटा छोराछोरीलाई देखाउंदै फेरि भनेको थियो बमबहादुरले । “मेरो दाइ हुमबहादुरको छोरो विजयबहादुर हो यो” बमबहादुरले फेरि भन्यो ।

विजयबहादुरले हिममायाको गोडामा ढोगेको थियो ।
त्यसपछि बाकस खोलेर स्वास्नी छोराछोरीलाई भनेर ल्याएका कपडा लत्ताहरू हिममायाको हातमा राखिदिएको थियो बमबहादुरले । “यो सबै यो भतिजोले किनिदिएको हो, पर्दैन भो भन्दा

पनि मान्ने हो र”” बमबहादुरले स्वास्नीसंग भनेको थियो ।

बमबहादुरको दाइ हुमबहादुरको छोरो आएको छ अरे भन्ने सुन्नासाथ गाउंका छरछिमेकीहरू सबै थुप्रिन लागेका थिए बमबहादुरको घरको आंगनमा । “के गर्ने, दाइले यहांबाट गएपछि धनसम्पत्ति ता प्रशस्तै कमाएका रहेछन् । पछिसम्म पनि घर र्फर्किन्छु भन्दै थिए अरे तर भाग्यको अगाडि मानिसको के लाग्छ र । दाइ भाउजू दुबै वर्षदिनको फरक पारेर बितेछन् । यस एउटा छोरो बाबुआमा बितेपछि त्यत्रो श्रीसम्पत्ति हुंदा हुदै पनि एक्लो परेछ । भन्न ता दाइले आफ्नो बाबु-बाजेको नाम, गाउं घरको नाम सबै भनेका थिए अरे । यसले त एउटा कागजमा सबैको नाम ठेगाना लेखेर पनि राखेको रहेछ तर कहिल्यै पहाडघर नआएको मान्छे, कता हो कता भनेर त्यसै नीच मारेर बसेको रहेछ । धन्न योसंग भेट हुनु लेखेको रहेछ र मात्रै”” चुरोट बांडदै भनेको थियो बमबहादुरले गाउंलेहरूसंग । “होइन, कसरी भेट भो त काका भतिजाको – कहां भेटनु भो बाबुलाई -” बमबहादुरले दिएको चुरोटको सर्को तान्दै सोधेको थियो चन्ıवीरले । पेन्सन थापेपछि यसो केटाकेटीको लागि कपडा एक दुइ जोर किन्नुपर्यो भनेर बजारमा घुम्दै थिएं म, साह्रै गर्मी लागेको हुनाले एउटा होटेलमा पसेर दही एक गिलास किनेर खांदै थिएं, त्यहीं यो केटो पनि दही खांदै रहेछ । योसंग आंखा जुध्नासाथ मलाई ता किन किन आफ्नो दाइ हुमबहादुरको झझल्को लागिहाल्यो । रोक्नै सकिनं आफूलाई र सरासर यसको अघि गएं र बाबुको नाम, थर सोधें ।” मेरो बाबुको नाम हुमबहादुर हो । म फलानाको नाति हुं । मेरो बाबुको पहाडघरको नाम यो होे’ भनेर सबै खरखरती भन्यो यसले, अनि त मैले पनि “तेरो बाबुको भाइ बमबहादुर मै हुं भनेर भनिहालें बडो गर्वसाथ” भनेको थियो बमबहादुरले ।

विजयबहादुर खुबै हृष्टपुष्ट जिउडाल भएको प्रायः पच्चीस छब्बीस वर्षो खाइलाग्दो युवक थियो । गाउंमा आएको दुइ-चार दिनमा नै सबै गाउंलेहरूसंग मेलजोल बढाइसकेको थियो उसले । आहा ⁄ बमबहादुरको भतिजा त खुबै फरसाइलो रहेछ, त्यतिका रूपियां पैसा कमाएर पनि ठूलो हुनु नपर्ने । मानिस भएर त त्यस्तो पो हुनुपर्छ” विजयबहादुरको मिजासिलो व्यवहार देखेर गाउंलेहरूले आपसमा कुरा गरेका थिए ।

“भोलि मेरो भतिजाले माथि देवस्थानमा बोको चढाउने भएको छ । हजुरहरू सबै जना आइदिनुहोला, बमबहादुरले चन्ıवीर, भगत, लालबहादुर र रिठ्ठेलाई निम्त्याएको थियो ।

“होइन, हजुरको भतिजाको त अहिलेसम्म पनि बिहेबारी भएको छैन भन्ने सुन्छु, के सांच्चै नै बिहे भएको छैन कि क्या हो -” बमबहादुरले निम्त्याएको दिन बोकाको मासु मजासंग चपाएर निलेपछि सोधेको थियो चन्ıवीरले । “के गर्ने, छोराको बिहे गराउने बाबु-आमा नै बितेपछि अरू कल्ले खोजिदेओस् उसको लागि केटी – अब यहां आएको छ यतैतिर एउटी घर खाने खालकी केटी हेरेर बिहे गरिदिउंला भनी बिचार गर्दै छु । हजुरहरूले पनि यसो विचार गरिदिनु पर्ला” चन्ıवीरले उत्तिनैखेर रित्त्याएर राखेको गिलासमा रक्सी थपिदिंदै भनेको थियो बमबहादुरले । “होइन, हजुरको भतिजाले यस्तो गाउंमा जन्मेर हुर्केका केटी बिहे गर्न मान्नुहोला -” चन्ıवीरले रक्सीको गिलास हातमा लिएर भनेको थियो । “खै, हजूरलाई म के भनूं । अस्ति पंधेरोमा नुहाउन भनेर गएको थियो मेरो भतिजा । त्यहीं नै हजुरकी छोरी जमुनीलाई देखेछ । त्यो दिनदेखि ल, काका ⁄ म त्यै केटीसंग बिहे गर्छुनेर मेरो पछि लागेको छ । केटो हजुरले पनि देखिहाल्नुभएको छ । मेरो भतिजा भएको हुनाले उसको घर पनि यही नै हो । हजुरले पनि एक न एक दिन छोरीलाई बिहे गरिदिएर पठाउनर्ैपर्छ भने मेरै भतिजा केटोसंग बिहे गरिदिए त भई गो नि ⁄” बमबहादुरले भुटुवा राखेको दुनो चन्ıवीरको अघि राखिदिंदै भनेको थियो । “कुरो ता ठीकै भन्नुभयो हजुरले, तर पोहोर मात्रै ठूली छोरीको बिहे गरिदिएको हुं । अहिले मसंग फुटेको पैसा छैन छोरीको बिहेमा खर्च गर्नको लागि । खै, कसरी आंटू’ ⁄” भुटुवा राखेकोतिर हात बढाउंदै भनेको थियो चन्ıवीरले । “होइन, त्यसको लागि हजुरले धन्दा मान्नैपर्दैन, हामी छंदै छौं । दोहोरो खर्च लाएर बिहे गरिदिन्छु म मेरो भतिजाको । हजुरले हन्छ’ मात्र भन्नुहोस् न ⁄” हांस्दै चन्ıवीरसंग भनेको थियो बमबहादुरले ।

त्यसको हप्ता दिनपछि जमुनी र विजयबहादुरको बिहे भएको थियो ।

“जमुनी त हुनसम्मकी भाग्यमानी रहिछे । त्यस्तो लायकको धनी दुलहा पाई ।” विजयबहादुरले जमुनीलाई बिहे गरेर गाउंदेखि लगेपछि जमुनीका दौंतरी साथीहरूले आपसमा कुरा गरेका थिए ।

चन्ıवीर र उसकी स्वास्नी पनि विजयबहादुरजस्तो युवकलाई ज्वाइं बनाउन पाएकोमा हर्षे गद्गद भएका थिए ।
विजयबहादुरले जमुनीलाई बिहे गरेर दुइ महिना पनि बित्न पाएको थिएन, एक्कासि छोरीको अकाल मृत्यु भएको समाचार वज्र बनेर खसेको थियो चन्ıवीर र उसकी स्वास्नीको छातीमा । कठैबरा ⁄ जमुनी त बितिछे । हप्ता दिनसम्म अन्धाधुन्ध ज्वरो आएको थियो अरे । “ए’ बरा’ त्यस्तो लाऊं-लाऊं, खाऊं-खाऊं भन्ने उमेरमा कालले पनि कसरी लग्यो होला ⁄” गाउंमा प्रायजसो सबैको मुखमा त्यही एउटै कुरा मात्र थियो ।

जमुनीको मृत्यु भएको महिना दिनपछि विजयबहादुर गाउंमा आएको थियो । “के गर्ने ससुरा ⁄ मेरो भाग्य नै खोटो रहेछ । पानीजत्तिकै पैसा खर्च गरेर पनि हजुरकी छोरीलाई बचाउन सकिनं ।” विजयबहादुरले दुःखपूर्ण स्वरमा भनेको थियो चन्ıवीरसंग । “अब के गर्ने त ज्वाइं, उसले त्यति नै दिन आफ्नो कर्ममा लेखाएर ल्याएकी रहिछे । अब हामी जति नै रोए-कराए पनि ऊ र्फकने होइन ।” आफ्ना आंखाको आंसु हत्केलाले पुछ्दै विजयबहादुरलाई सान्त्वना दिएको थियो चन्ıवीरले ।

“के गर्नु भतिजाको अनुहार देख्दा यो मन त्यसै फाटेर आउंछ । सुत्न, खान सबै बिर्सिसकेजस्तो छ उसले । यस्तै चाल हो भने त बौलाहा हुन पनि बेर छैन । मर्नु र बांच्नु भनेको भगवान्को हातमा हुन्छ, यसरी रातदिन पीर गरेर आफ्नो शरीरलाई हेला नगर’ भनेर कति सम्झाएं तर मेरो कुरो सुने पो । अब हजुरहरूले नै सल्लाह दिनुपर्यो, के गरे ठीक होला?” एक दिन बेलुकीपख भगते र लालबहादुरको अघि रक्सी र कुखुराको मासु राखिदिंदै भनेको थियो बमबहादुरले ।

“मेरो विचारमा त बुबाको अर्को बिहे गरिदिए ठीक हुन्छ किनभने अर्को बिहे गरिदिएपछि मात्र पहिलेकी स्वास्नीको सम्झना बिस्तारै-बिस्तारै धमिलिंदै जानेछ । होइन त लालबहादुर दाइ -” भगतेले रक्सी दुइ घुट्को घांटीबाट छिराएपछि भनेको थियो । “हुन त मैले पनि यही कुरा सोचेको थिएं तर यति चांडै केटी कल्ले देला – स्वास्नी मरेको दुइ महिना पनि नबित्दै दोस्रो बिहे गर्यो भनेर कुरा काट्लान् नि गाउंलेहरूले ” बमबहादुरले लालबहादुरको भागमा मासु थपिदिंदै भनेको थियो । “ए’ मान्छेले भन्न पाएपछि के-के भन्छन्-भन्छन् । त्यस्तो कुरामा पनि लाग्न हुन्छ – आफ्नो सुर पो गर्नुपर्छ । भगतेले ठीकै भन्यो, गरिदिए हुन्छ भतिजाको दोस्रो बिहे ।” लालबहादुरले निकै गम्भीर भएर भनेको थियो । “उसो भए केटी खोज्न अन्त किन जाउं हजुरकी ठूली छोरी लक्ष्मीलाई मेरो भतिजोसंग बिहे गरिदिनुपर्यो ।” बमबहादुरले लालबहादुरले रक्सी पिउंदै गरेको गिलासमा अझ रक्सी थपिदिंदै भनेको थियो । “भर्खर स्वास्नी मरेकी हुनाले धुमधामसंग बिहे गर्न त के मान्ला र मेरो भतिजाले तैपनि एउटा खसी त ढाल्नैपर्ला’ ।” बमबहादुरले कुरा थपेको थियो । “होइन, अहिले यो सब गर्नु हुदैन । मेरी छोरीलाई बिहे नै गर्ने हो भने साटसुट बिहे गर्नुपर्छ ।” लालबहादुरले बमबहादुरसंग भनेको थियो ।

“मेरो भतिजाले दोस्रो बिहे गर्न मान्दै मानेको थिएन ता तैंले दोस्रो बिहे नगर्ने भए मसंग सम्बन्ध नै नराख् भनेपछि बल्ल मान्यो ।” विजयबहादुरले लक्ष्मीलाई साटसुट बिहे गरेर लागेपछि चन्ıवीर र अन्य दुइ-चार जना गाउंलेहरूको अघि बमबहादुरले भनेको थियो ।

“छोरीलाई पनि आफूसंगै लिएर आउनुभएको भए त हुन्थ्यो नि जुवाइं” विजयबहादुरले लक्ष्मीलाई बिहे गरेर लगेको प्रायः तीन महिनापछि ऊ गाउंमा आएर सासूका निम्ति आफूले ल्याइदिएको कोसेली बोकेर उनीहरूलाई भेट्न जांदा लालबहादुरले विजयबहादुरसंग भनेको थियो । “मैले त हजुरकी छोरीलाई पनि साथै लिएर आउन खोजेको थिएं तर डाक्टरले जीउ भारी भएको बेला धेरै उकालो-ओरालो ठीक हुदैन भनेको हुनाले ल्याइनं । अब उसको जीउ हलुङ्गो भएपछि लिएर आउंला ।” विजयबहादुरले ससुरासंग भनेको थियो । “फेरि कहिले र्फकनुहुन्छ त जुवाइं उतातिर -” लक्ष्मीकी आमाले विजयबहादुरसंग सोधेकी थिई । “म त भाकल पूरा गर्न मात्रै आएको हुं । भोलि माथि देवस्थानमा बोको चढाउंछु र पर्सि हिंडिहाल्छु । अं ⁄ हजुरकी छोरीले बहिनीले आउन मन गरी भने साथै लिएर आउनुहोला भनी पठाएकी छ । पठाउनुहुन्छ भने पछि दिदी चाहिं आउंदा संगै आउलिन्’ ।” विजयबहादुरले लक्ष्मीकी बहिनी सरस्वतीतिर हेर्दाहेर्दै भनेको थियो ।

त्यसपछि सरस्वती र उसकी फुपूकी छोरी मैना पनि भिनाजुसंगै लक्ष्मी भए ठाउं गएका थिए ।

एक दिनको कुरो हो । झमक्क सांझ परेपछि विजयबहादुर बमबहादुरको घरमा आएको थियो । “अहो, यस बाजि त पन्ध्र दिन पनि नबित्दै आयौ त -” बमबहादुरले विजयबहादुरसंग अचम्म मान्दै भनेको थियो । “नआई नहुने भयो काका ⁄ भोलि बिहानै गएर एउटा गतिलो बोको खोजेर ल्याउनुहोला ।” भन्दै आफ्नो खल्तीबाट सय-सयका केही नोटहरू निकालेर बमबहादुरको हातमा राखिदिएको थियो विजयबहादुरले ।

“साह्रै हतार परेजस्तो छ नि” हांस्दै भनेको थियो बमबहादुरले ।

त्यसको भोलिपल्ट बिहान भगतेलाई साथमा लिएर पल्लो गाउंमा बोको खोज्न भनी हिंडेको थियो बमबहादुर । “हजुरको भतिजोलाई भनेर मलाई पनि उतैतिर एउटा सानोतिनो जस्तो भए पनि जागिर पाइन्छ कि भनिदिनुपर्यो । यहां बसेर साह्रै दुःख पाइयो । तीन-तीनओटा छोराछोरी छन् जहान ।” बल्लतल्ल भनेजस्तो बोको पाएपछि भगतेलाई बोको डोर्याउन लगाएर घर र्फकंदै गरेको बमबहादुरसंग भनेको थियो भगतेले । “मैले त अस्ति नै सोचिसकेको छु तिमीहरूलाई उतै पठाउनुपर्ला भनेर । उता गयो भने बुहारीले पनि एउटा पसल राखेर धेरथोर जे-जति भए पनि कमाउन सक्छिन् । छोराछोरीले लेखपढ गर्न पाउनेछन् । तिम्रो पनि जागिर हुनेछ । भनेजस्तो कमाइ भएपछि घर र्फर्के त भइगो नि ⁄ यताको घर-जग्गा कसैलाई जिम्मा लाएर गए भयो ।” बमबहादुरले मनमनै केही गन्दै भनेको थियो । “उसो भए म आजै मेरो भतिजासंग कुरा गर्छु कुरा मिलेछ भने यस बाजि नै जहान-केटाकेटी सबै लिएर गए भयो ।” बमबहादुरले केही क्षण विचार गरेपछि भगतेसंग भनेको थियो । “त्यस्तो भइदिए त म नमरुन्जेल हजुरको जय-जय गाउने थिएं ।” मनमनै खुसी हुदै भनेको थियो भगतेले ।

कस्तो मूर्ख बनाएको छु मैले यी गाउंलेहरूलाई को हो को हो चिन्नु न जान्नुको मानिसलाई मेरो भतिजो भनेर चिनाएको छु । मोरो विजयबहादुर पनि सांच्चै नै मेरो भतिजो नै हो कि जस्तो भइटोपल्छ । विजयबहादुर नाम पनि हो कि होइन त्यसको देश खाएर शेष पल्टेको छ मोरो । कहिलेकाहीं म आत्तिन्छु कसैले थाहा पाउंछन् कि भनेर तर त्यो भने आत्तिनै जान्दैन । जे काम पनि बिस्तारै-बिस्तारै बुद्धि चालेर गर्छ । तातै खाऊं छिटै मरूं भनेर हुदैन, दिमाग खियाएर काम गर्नुपर्छ’ भन्छ मोरो । हुन पनि हो, उसले दिमाग नखियाएको भए यत्रो पैसा कहांबाट आउंथ्यो त । ऊ आउन थालेदेखि त मेरो दिन र्फर्केको छ । पैसा त रहेछ नि यो संसारमा सबै भन्दा ठूलो कुरो । पैसा हातमा भए के गर्न सकिन्न र”अं”अब यी भगतेका जहान र दुइओटी छोरीहरूलाई पनि पठाउन पाए भने त”” बमबहादुरले मनमनै धेरै कुरा सोचेको थियो ।

बाटामा हिंड्दा हिंड्दै बमबहादुरले आफूले विजयबहादुरलाई पहिलो दिन भेटेको दिन सम्झन थालेको हुन्छ ।

वर्षदन अघिको कुरो हो । गोरखपुरमा पेन्सन बुझेपछि घर र्फकदा बुटवलको एउटा होटेलमा तीन दिनसम्म बसेर भएभरको पैसा सिध्याएको थियो बमबहादुरले । चौथो दिन रित्तो खल्ती लिएर बिखर्ची भएर बुटवलको ठूलो पुलनेर झोक्रिएर बसिरहेको थियो ऊ । त्यसै बेला एउटा पच्चीस छब्बिस वर्षो युवक आएर उसंग कुरा गर्न लागेको थियो ।

युवकको चालढाल, बोलीचाली निकै रँम्रो लागेको थियो बमबहादुरलाई । त्यस युवकले आफ्नो नाम विजयबहादुर बताएको थियो ।

विजयबहादुरसंग केहीबेर कुराकानी गरेपछि आफू बिर्खची भएर घर र्फकन नसकेको कुरो भनेको थियो बमबहादुरले उसंग ।

“हिड्नुहोस् कुनै चिया पसलमा जाउंm र त्यहीं बसेर कुरा गरौं” विजयबहादुरले बमबहादुरलाई एउटा भट्टमिा लगेर खूबसंग मासु र रक्सी खुवाएको थियो । “मैले भनेको कुरा मान्नु भयो भने पैसाको खेती गर्न सकिन्छ । बुझनुभयो ।” निकैबेरसम्म बमबहादुरसंग कुरा गरेपछि अन्त्यमा भनेको थियो विजयबहादुरले ।

त्यसको पांच दिनपछि बमबहादुरको भतिजा बनेर बमबहादुरको गाउंमा पुगेको थियो विजयबहादुर ।

“भतिजो बाबु बस्नुहोला नि दुइ-चार दिन त यतै होइन र -” त्यतिका बेरसम्म बोको डोराएर चुपचापै हिडिंरहेको भगतेले एक्कासि प्रश्न गरेको थियो बमबहादुरसंग । “हं”के भन्यो -” बमबहादुरको गहिरो सोचाईमा बाधा परेको हुनाले झस्कदै सोधेको थियो । बमबहादुरले । “होइन, भतिजा बाबु दुइ-चार त अझैं यता बस्नुहोला नि -” भगतेले फेरि आफ्नो प्रश्न दोहोराएको थियो । “तिमीहरू पनि ऊसंग जाने भएत बस्नै पर्यो नि” बमबहादुरले उत्तर दिएको थियो ।

बमबहादुर र भगते बमबहादुरको घर पुग्दा झमक्क सांझ पर्न लागेको थियो ।

“बा आउनु भयो बा आउनु भयो, बोको ल्याउनु भयो”” आफ्नो बाबुलाई आंगनमा देख्नासाथ रमाउंदै चिच्याएको थियो बमबहादुरको सात वषर्ीय कान्छो छोरो “बा” म भोलि धेरै पोलेको मासु खान्छुहै है बा”-” छोरी चाहिंले बमबहादुरको नगीचै गएर बोकोतिर लोभिलो दृष्टिले हेर्दै भनेको थियो । ” ल ⁄ यसलाई लैजाऊ र कटेशमा थुनिराखेर आऊ बमबहादुरले भगतेलाई अर्याएको थियो “जा त तीनओटा बटुको मागेर ले तेरी आमासंग । अचार पनि छ कि” सोध” पिंडीमा गुन्ıी ओछयाउंदै भनेको थियो बमबहादुरले छोरोसंग । “ल, बस यतै तिमी पनि” आफूसंगै लिएर आएको चार बोतल रक्सी राखेको झोला आफ्नो अघिल्तिर राखेर त्यसबाट रक्सीको बोतल निकाल्दै खोरमा बोको थुनिओरी पाएको भगतेतिर हेर्दै भनेको थियो बमबहादुरले ।

“खै, भतिजा केटो के गर्दैछ, त्यसलाई पनि पठा यतैतिर” हिममायाले रिकापीमा मूलाको अचार राखेर लौग्नेका अघिल्तिर राखिदिए पछि भनेको थियो बमबहादुरले । “बिहान भात खाएपछि त गै गए नि उनीहरू” हिममायाले सहजरूप मा भनेकी थिई । “बहानै गए”होइन कसको कुरो गर्छर्ेेसले -” हिममायाको कुरो सुनेर अलमल्ल परेको थियो बमबहादुर । “काका र मेरो हिजै कुरो भइसकेकोछ । म बहिनीलाई दश पन्ध्र दिन डुलाएर पछि सरस्वतीसंगै पुर्याउन आउंला, भनेर कमलीलाई लिएर”” “ए रांड के भनेर पठाइस् त्यो चिन्नु न जान्नुको मानिससंग मेरी छोरीलाई -” स्वास्नीको कुरा पूरा नहुदै एक्कासी ठूलो स्वरले चिच्याएर हिममायाको शरीरमा लात्ताले हानेको थियो । बमबहादुरले ।

“कस्तो चिन्नु न जान्नु भन्नुहुन्छ – हजूरकै भतिजा त हो नि । बिनसित्तिमा किन रीस पोखेको होला ममाथि” लोग्नेको व्यवहारबाट दुःखी हुदै भनेकी थिई हिममायाले । होइन, त्यो मेरो भतिजो होइन । फटाहा हो त्यो । केटी बेचेर खाने फटाहा”हे भगवान् अब मेरी छोरीलाई कहां लगेर बेच्ने होला त्यसले । खै ल्या, ल्या मेरो खुकुरी कहां छ – म अहिल्यै त्यसको पछि पछि जान्छु र त्यसलाई भेटें भने त्यसको घांटी छिनाउंछु”” भन्दै दगुर्र्दै टांडमा शिरानमनि राखेको खुकुरी दापबाट थुत्त थुतेर नाङ्गो खुकुरी हातमा लिएर बाहिर अन्धकारतिर दगुरेको थियो बमबहादुर ।
अहिले प्रायः सात वर्षहुनलाग्यो, बमबहादुर बौलाहा भएको । ऊ प्रायः जसो एकोहोरिएर एउटै ठाउंमा बसिरहन्छ । कहिलेकाहिं गाउंमा कुनै नौलो मानिस आयो भने बमबहादुर दगर्ुर्दै जान्छ र त्यस मानिसको कठालो समातेर भन्छ “बोको छ – मोटो बोको, पासो थाप्नु परेकोछ मलाई”पासो”।”

Maya Thakuri – Ago Ko Jwala

माया ठकुरी – आगोको ज्वाला
(गरिमा)

‘हेर्नोस् त मिस ! हामीले यो फूलबारी कति राम्रोसँग गोड्यौँ।’ विनयले आफ्नो समूहका अरू तीनजना बालकसहित रमिलाको अगाडि गएर भन्यो।

‘ए, हो ? खोइ हेरूँ त !’ रमिला मिस बालगृहको प्राङ्गणमा रहेको फूलबारीनेर पुगिन् र भनिन् – ‘ओहो ! कस्तो राम्रो गोडेर सफा बनाएछौ ! कति राम्रो देखिएको छ।’

त्यति नै खेर नोर्बुले पनि रमिलाको छेऊमा आएर भन्यो- ‘मिस ! हामीहरूले पनि कुखुराको खोर सफा गरेर अन्डाहरू जम्मै डालामा राखेका छौँ।’

‘ल ल, जाओ तिमीहरू, ज-जसले आफ्नो काम सक्यौ, हातमुख धोओ।’ रमिलाले भनिन् – ‘त्यसपछि खाना खानुपर्छ। अनि केहीबेर आराम गर्नुपर्छ।’

स्कुलमा मीनपचासको लामो बिदा सुरु भएयता बालगृहमा बस्ने बत्तीस जनाजति बालक यस्तै विभिन्न कार्यक्रममा व्यस्त भएका थिए। कहिले काठमाडौँका अनेकौँ ऐतिहासिक र रमणीय स्थल घुम्ने, कहिले खेल्ने, कहिले चित्र बनाउने, कहिले कथा र कविता लेख्‍नेजस्ता गतिविधिमा ती बालकहरू सहभागी हुने गरेका थिए। यी चारदेखि आठनौ वर्षका बालकहरू कोही सडकबालक थिए, कोही पाटीतिर फेला परेका थिए भने कोही आफ्नै जन्मदातृ माताद्वारा त्यागिएका पनि थिए। तीमध्येका धेरैजसो बालक प्रतिभाशाली भएको कुरा उनीहरूले गरेको कामबाट प्रमाणित भएको थियो।

मुग्लिनबजारको ‘होटल आँखीझ्याल’ अगाडि एउटा यात्रुबस आएर अडियो। यात्रुहरू बसबाट ओर्लेर धमाधम होटलभित्र पसे।

‘ल, छिटोछिटो खानाको अडर ली है कान्छी !’ साहुनीले उज्यालो अनुहार लगाएर भनी।

लगभग बाह्रतेह्र वर्षकी, खिरिलो शरीर भएकी केटी एउटा अधबैँसे मानिस बसेको टेबुलछेउ गई र ‘तपाईँलाई के ल्याइदिऊँ ?’ भनेर सोधी।

‘मलाई त तिमीलाई खानु छ कान्छी ! खाऊँ ?’ त्यो मानिसले आफ्नो टाउको कान्छीतिर लाँदै भन्यो।

‘आब्बुइ ! के गर्नुभएको ?’ कान्छी तर्सेर पछाडि सरी।

‘किन डराएकी ? म बाघभालु होइन। आऊ न आऊ, मेरो नजिक आऊ !’ त्यस मानिसले कान्छीको पाखुरा समातेर उसलाई आफूतिर तान्यो।

त्यसप्रकारको अप्रत्याशित बर्तावले गर्दा कान्छी आतङ्कित भई र बलपूर्वक उसको हातबाट आफूलाई छुटाएर दगुर्दै भान्साकोठातिर गई।

‘ए साहुनी, कान्छी त भागी नि ! उसैको हातमा खाना पठाऊ है। उसको हातले ल्याएको खानाको स्वादै भिन्नै।’ भन्दै त्यो मानिस ठूलो स्वरमा हाँस्यो।

भान्साकोठामा दुवै हातले आफ्नो अनुहार छोपेर कान्छी चित्त दुखाईदुखाई रुँदै थिई। त्यत्तिकैमा झुत्रे लुगा लगाएको एउटा सातआठ वर्षको केटो कान्छीको नजिकै आयो र उसको कुममा हात राखेर भन्यो – ‘के भो दिदी ? कल्ले पिट्यो ? किन रोकी ?’

आफ्नो एकमात्र सानो भाइबाट स्नेहपूर्ण शब्द सुन्नासाथ कान्छीले भाइलाई गम्लङ्ग अँगालो हाली र हिक्कहिक्क गर्दै रुन थाली।

‘ए ! तिमीहरू दिदीभाइ त यहाँ अँगालो मारेर बसेका छौ ? उता ग्राहक भने कराइरहेका छन् !’ साहुनी रिसाउँदै भान्सामा आएर कराउन लागी। ‘जा छिटो गएर खाना दे। अनि, तँ फुच्चे ! तँ पनि अब त जग र पानी बोकेर जानुपर्दैन दिदीलाई सघाउन ! त्यो बिचरो रामेले कताकता भ्याओस् !’

कान्छीले हत्केलाले आँसु पुछी र आफूलाई सामान्य अवस्थामा ल्याउने प्रयास गर्दै उठेर ग्राहकहरू भएतिर लागी। त्यो फुच्चे केटो पनि सकी नसकी पानीको जग उठाएर दिदीको पछिपछि हिँड्यो।

दिनभरिको व्यस्ततापछि पनि राति अबेरसम्म त्यो केटी कहिले भाँडा माझ्ने, कहिले तरकारी काट्ने र कहिले ग्रहकहरूको मागअनुसार खाना टेुबुलमा पुर्‍याने काममा लागिरहन्थी। आफ्नो शरीर र उमेरले धान्न नसक्ने परिश्रम गर्दा पनि ऊ आफूलाई सुरक्षित अनुभव गर्दिनथी। ऊ राति राम्ररी निदाउन पनि सक्तिनथी। उसको भाइ सानो हुनाले ओछ्यानमा पर्नासाथ निदाइहाल्थ्यो तर प्रायजसो मध्यरातमा ऊ झस्कँदै, चिच्च्याउँदै वा कहालिँदै ब्यूँझन्थ्यो। कान्छीले भाइलाई थुमथुम्याउने र सुताउने प्रयास गर्दागर्दै रात बित्थ्यो।

एक बिहान त्यो सानो केटो उठ्ता उसकी दिदी होटलमा थिइन। निकैबेर दिदीलाई होटलमा नदेखेपछि उसले अधीर भई साहुनीलाई सोध्यो – ‘दिदी खोइ ?’

‘मैले तेरी दिदीको ठेक्का लिएकी छु र मलाई थाहा हुने तेरी दिदी कहाँ गई भनेर ? हिरोइन हुन गई कि पोइल गई, मलाई के थाहा ?’ साहुनी च्याँट्ठिई।

आफूलाई एकाएक दिदी छोडेर गई भन्ने सुनेर त्यो सानो केटो हतास हुँदै ‘दिदी, दिदी !’ भन्दै लेघ्रो तानेर रुन थाल्यो।

‘ए केटा ! बिहानबिहानै यसरी लेघ्रो तानेर अलच्छिन नला है। तेरी दिदी अब कहिल्यै फर्केर आउँदिन। हामी भने दुःख पाएर, गाउँघर छोडेर आएका केटाकेटीलाई बस्नेखाने मेसो मिलाईदिन्छौँ। उनीहरू भने दुईचार दिन बसेपछि मात्तिएर भाग्छन्। जे भयो भयो, अब के गर्छस् ? यहीँ बस्, सकेको काम गर्, खा। तँ रोएर तेरी दिदी फर्कने होइन।’ साहुनीले भनी।

त्यसपछि त्यो केटो त्यहीँ आफूले सकेको सानोतिनो काम सघाएर बस्यो।

तीनचार महिनापछिको कुरा हो। एक दिन एकजना ग्राहक भात खान ठिक्क परेका बेला उसलाई पानी दिने क्रममा त्यो केटाको हातबाट जग खस्यो र भातको थालमा बजारियो। केटाले के भयो भनेर सोच्न नभ्याउँदै ग्राहकले उसको कलिलो गालामा जोडसँग झापड लगायो र भन्यो – ‘कुकुर ! पानी दिन पनि सोमत छैन तँलाईँ?’

झापडले झनझनाएको टाउको समाएर त्यो केटो थचक्क भुइँमा बस्यो। साहुनी त्यो ग्राहकको अघि गएर अनुनय गर्न थाली – ‘के गर्ने हजुर ! केटो सानो छ, काम गर्न त्यति जान्दैन। म अर्को खाना लगाउँछु।’

‘होइन, तपाईँ यस्तो कामै नजान्ने केटालाई किन राख्‍नुहुन्छ बेकारमा ?’ ग्राहक आँखा तर्दै थियो। उसको रिस मरेको थिएन।

‘के भन्ने र ! केही कुरो भन्यो भने बरू मूढो बोल्ला, यो बल्दैबोल्दैन। सास फेरेको छ, त्यसैले मान्छेजस्तो छ, नत्र मान्छे पनि होइनजस्तो भइसक्यो।’ साहुनी भन्दै थिई। रामेले तात्तातो भात र मासु ल्याएर ग्राहकको अगाडि टेबुलमा राखिदियो। ग्राहक सपासप भात खान थाल्यो।

साहुनीले भनी – ‘ए फुच्चे ! ल पानी पनि दे, नपोखीकन।’

त्यो सानो फुच्चेले पानी भरिएको जग ल्याएर ग्राहकले भात खाँदै गरेको स्टिलको खन्डेथालमा एकाएक जोडसँग बजारिदियो। थाल उछिट्टियो र खानेकुरा त्यो ग्राहकको अनुहार र कपडामा छरपस्ट भयो। आफूले कल्पनै नगरेको घटना भएकामा त्यो मान्छे पनि क्षणभरका लागि स्तब्ध भयो। उसले देख्यो, त्यो सानो फुच्चे आँखामा घृणाको भाव बोकी उसको अगाडि निर्भयपूर्वक ठिङ्ग उभिएको थियो। सानो केटाको दुस्साहसबाट क्रुद्ध त्यस मानिसले उसलाई समात्न हात बढाएको मात्र के थियो, त्यो केटो बिजुलीको गतिमा होटलबाहिर दगुर्‍यो। त्यसपछि निकैबेरसम्म उसलाई खोजियो तर ऊ फेला परेन।

होटलबाट दौडेर त्यो फुच्चे नकै वर आई एउटा अड्याइराखेको बसभित्र गई लुकेको थियो। एकछिनमा बस काठमाडौँतिर हान्नियो।

साँझ लगभग चार बजेको थियो। चियानास्ता गरिसकेपछि सबै बालक बालगृहको आँगन र मैदानमा विभिन्न खेलमा रमाइरहेका थिए। केही बालक गोठछेउ ठुङ्गा, माटो पराल लिएर सानासाना नमुना घर बनाउँदै थिए। कृष्ण, शम्भु, युगल, रोसनहरूचाहिँ अलि पर बसेर आआफ्ना कापीमा चित्र कोर्दै थिए भने अन्य बालकहरू अलि पर चौरमा फुटबल खेल्दै थिए। बालगृहका सञ्चालिका अम्बिका जोशी र सदस्यहरू रमिला मिस, दामोदर सर र गोविन्द सर आँगनको एउटा कुनामा बसी कुनै विषयको छलफलमा व्यस्त देखिन्थे।

अचानक नजिकै ठूलो कोलाहल सुनियो। केही बालक कसैलाई लखेट्दै यता र उता दगुर्दै थिए। उनीहरूका पछिपछि पाले दाइ पनि ‘के भयो ? के भयो ?’ भन्दै दौडँदै थिए। त्यस हल्लाले सबैको ध्यान उतै तानियो। दामोदर सरले एकजना बालकको पाखुरा समाती सोधे – ‘के भयो ? तिमीहरू किन यसरी दगुरादगुर गरेका ?’

‘हेर्नुस् न सर ! हामीले कति दुःख गरी बनाएको घर त्यसले भताभुङ्ग पारिदियो।’ त्यस बालकले परतिर देखाउँदै रुन्चे स्वरमा भन्यो।

‘कसले, के भत्काइदियो ?’ रमिला मिसले उत्सुकतापूर्वक सोधिन्।

‘अरू कसले हुन्थ्यो, त्यही कुमारले हो नि हाम्रो घर भत्काइदिएको। त्यसले जहिले पनि हामीले बनाएको घर भत्काइदिन्छ, चित्र च्यातिदिन्छ। अनि सबसँग निहुँ खोज्छ, झगडा गर्छ। केही बोल्दैन एक्लै बस्छ, मिलेर खेल्दैन। त्यलाई यहाँ राख्‍नुहुँदैन, खेदिदिनुपर्छ।’ नौबर्से वर्णले गम्भीर स्वरमा भन्यो।

‘त्यसो भन्नुहुँदैन। ऊ पनि तिमीहरूको साथी हो। उसले नराम्रो गर्‍यो भन्दैमा हामीले पनि उसलाई नराम्रो गर्नुपर्छ भन्ने होइन। उसलाई माया गरी सम्झाइबुझाइ गर्नुपर्छ। अनि त ऊ पनि तिमीहरूजस्तै ज्ञानी भइहाल्छ नि ! कति भयो र ऊ यहाँ आएको ! भर्खर बीसबाइस दिन न भयो। सुरुसुरुमा यहाँ आउँदा यहाँको नौलो वातावरण बस्नुपरेपछि सबैले यस्तै केके गर्छन् नि ! पछि सब ठीक हुँदै जान्छ।’ रमिला मिस बालकहरूलाई सम्झाउन खोज्दै थिइन्।

दामोदर सरले थपे – ‘हो, रमिला मिसले ठीक भन्नुभयो। तिमीहरू सबै असल र ज्ञानी बालकहरू हौ। तिमीहरूको सङ्गतले ऊ पनि तिमीहरूजस्तै असल हुनेछ। भैगो, अहिले तिमीहरू खेल।’

त्यस दिन कुमारलाई सम्झाइबुझाइ गरे।

यो घटना भएको लगभग हप्ता दिनपछिको कुरा हो। बेलुकाको खानपिन सकी सबै बालक सुत्‍ने तरखरमा थिए। अचानक बाहिर पाले दाइ चिच्याएको सुनियो – ‘आगो लाग्यो, आगो !’

सबैजना हस्याङफस्याङ गर्दै बाहिर निस्के। गोठमा दनदनी आगो बलेको थियो। पाले दाइले गोठका दुइटा भैँसीको दाम्लो खोलिसकेका रहेछन्। सबै मिस-सर बाल्टी बोकेर आगोमा पानी खन्याउन थाले। एकछिनपछिको प्रयासपछि उनीहरू आगो निभाउन सफल भए।

‘आगो कसरी लाग्यो ?’ गोविन्द सरले पाले दाइसँग जिज्ञासा राखे।

‘खोइ, म त यताउता गर्दै थिएँ। अचानक गोठबाट उज्यालो देखियो। आगो लागेको रहेछ। म त भैँसी फुकाउन लागेँ।’

त्यही बेला सातबर्से अङ्कितले प्याच्च भन्यो – ‘सर ! कुमारले आगो लगायो होला।’

‘किन त्यसो भनेको अङ्कित ? तिमीले कसरी थाहा पायौ ?’

‘ऊ जहिले पनि आगो लगाइदिन्छु भन्छ।’

‘खोइ त कुमार ?’

सबैका आँखाले कुमारलाई खोजे। कुमार कतै पनि देखिएन। सबैजना उसलाई धुइँधुइँती खोज्न लागे।

‘बाबु त भोगटेको रूखपछाडि पो लुकिराखेका रहेछन् त !’ पाले दाइले एकछिनपछि बालगृहको ठूलो हलमा कुमारलाई डोर्‍याउँदै ल्याए र भने – ‘आउनै मानेका थिएनन्, बल्लबल्ल ल्याएँ।’

‘कुमार ! तिमी किन लुकेको ?’ रमिला मिसले सोधिन्।

‘तिमीले हो गोठमा आगो लगाएको ?’ रमिला मिसको कुरा नसकिँदै दामोदर सरले सोधे।

कुमार घोसे मुन्टो लगाएर उभिइरह्यो।

‘हेर, यति राम्रो मान्छे भएर पनि यस्तो नराम्रो काम गर्नु हुन्छ ? यहाँ हामी सबैले तिमीलाई कति माया गर्छौँ। तिमीले स्कुल पढ्न पाएका छौ, राम्रो खान पाएका छौ, साथी पाएका छौ। यति हुँदाहुँदा कसैको कापी, चित्र च्यातिदिने, कसैले बनाएको घर भत्काइदिने, झगडा गर्ने र हुँदाहुँदै त आज गोठमा आगो लगाउने आँट गर्‍यौ तिमीले ? तिम्रो कसले के बिगारिदिएको छ र ? किन त्यसो गरेको भन त ? अलि हप्काएझैँ गरी दामोदर सरले प्रश्न गरे।

कुमारले केहीबेरसम्म स्थिर दृष्टिले सरको अनुहारमा हेरिरह्यो।

‘हामीले पनि उनीहरूको के बिगारेका थियौँ र ? हाम्रा बालाई गोली हानेर मारे अनि आमालाई चुल्ठो तान्दै लछार्दै लगे, घरमा आगो लगाइदिए। हामीले के बिगारेका थियौँ र ?’ शताब्दीऔँदेखि सुषुप्त ज्वालामुखी अचानक विस्फोट भएझैँ फुच्चे बालकको मुखबाट शब्द आगोका ज्वालाझैँ बनेर निस्के। वातावरणमा एकाएक मसानस्तब्धता छायो।

एकछिन त्यहाँ भएका सबैजना अवाक् भई त्यस बालकको अनुहार हेरिरहे। त्यसपछि बिस्तारै पाइला चाल्दै रमिला मिस अघि बढिन् र कुमारको अगाडि घुँडा टेकेर बसिन्। त्यस क्षण उनका आँखामा आँसु टलपलाउँदै थियो। उनले बिस्तारै आफ्नो हात फैलाएर त्यस बालकलाई आफ्नो छातीमा टाँसिन्। उनी शब्दको माध्यमद्वारा उसलाई सान्त्वना दिन चाहन्थिन् तर हृदयभित्र उर्लेको पीडाको ज्वारभाटाले उनको गला अवरुद्ध गरायो। उनी सुँक्कसुँक्क गर्न थालिन्।

अचानक कुमार ‘दिदी…..! दिदी …..! ‘ गर्दै कङ्कलास्वरमा रुन थाल्यो। त्यहाँ भेला भएका बालकहरू र सरहरू सबै कुमारको नजिक पुगी रानी माहुरीलाई अरू माहुरीले घेरेझैँ घेर्न लागे।

Maya Thakuri – The Pied Piper

माया ठकुरी – द पाइड पाइपर

टेबलमा राखिएका फोन र त्यससँग सम्बन्धित यन्त्रहरू पुछपाछ गर्नेक्रममा मैले चित्रकथाको द पाइड वाइपर पुस्तक भेट्टाएँ । यो पुस्तक हिजो बेलुका फोन गर्न आउनेहरूमध्ये कसैले भूलवश छोडेर गएको हुनुपर्छ, मनमनै साँचे । सरसफाइको काम सिध्याएपछि त्यो पुस्तक पढ्न थालेँ ।

जर्मनीमा हृयामिलिन नाउँ गरेको सहर थियो । त्यस सहरका बासिन्दा सुख शान्तिपूर्वक जीवन बिताइरहेका थिए ।

एकदिन अचानक त्यो सहरमा हजारौँको सङ्ख्यामा मुसा आए र सहरमा जताततै उत्पात मच्चाउन थाले । मुसाहरूले बच्चाहरूलाई टोक्न र बाटामा जेजे भेटियो त्यो सब नष्ट गर्न थाले । मुसाको आतङ्कबाट हृयामिलिनबासी ज्यादै भयभित भए । मुसा आतङ्कको समस्याबाट बच्नको लागि सहरवासीले अनेक उपाय गरे तर सफल भएनन् । त्यति धेरै मुसा मार्नको निम्ति सहरमा प्रशस्त बिरालाहरू पनि थिएनन् । एकदिन मुसाका कारण उत्पन्न समस्या समाधान गर्ने उपायबारे छलफल गर्न त्यहाँका नगर प्रमुखले बोलाएको आपत्कालीन बैठकमा सहरवासीहरू भेला भए ।

ए भाइ …. ! अमेरिकाको एउटा नम्बर मिलाइदिनोस् त… ! ” भन्दै एकजना अधबैंसे व्यक्ति एक किशोरीसँगै आए र मेरो अघि नम्बर लेखेको कागज राखिदिए ।

ती व्यक्ति फोनमा बोल्न लागे । “अँ … अँ…. म बुबा बोल्या हो । के छ त तेरो हालचाल ए… काम पाइस्… ! ठीक छ, ठीक छ । अहिलेलाई जे जस्तो काम पाइन्छ त्यसैमा झुण्डी … जसरी भए पनि आˆनो पढाइ र बस्ने खाने खर्चको जोगड गर्ने काम गर्नु । के अरे… ! अँ ….. यताको हालखबर उस्तै छ । काम र मामको समस्याले गर्दा मानिसहरूको बेहाल भएको छ । महँगीको त कुरै नगर । जनतालाई जीवन धान्नै गाह्रो छ । बेरोजगारीको कारणले गर्दा जताततै हत्या, लुटपाट, अपहरणजस्ता आपराधिक गतिविधि बढ्याको बढ्यैछ । बिहान घरबाट हिँडेको मान्छे बेलुका फर्किने हो कि होइन कुनै ठेगान हुँदैन । जे होस्, तैँले त्यहाँ दुःख गरेर केही गर्न सकिस् भने केही होला कि भन्ने आश छ नत्र त… खोइ के भन्ने Û …. ए…. ल यहाँ तेरी बहिनीले पनि तँसँग कुरा गर्ने रे ल गर… ।” त्यसो भन्दै उनले फोन युवतीको हातमा थमाइदिए “दादा … Û दर्शन… सञ्चै होइसिन्छ ? हजुर…. हजुर… हो…. मेरो पनि अब चाँडै नै रिजल्ट हुन्छ । मेरा जम्मै साथीहरू उच्चशिक्षाको लागि उतै जाने भन्दैछन् । म पनि त्यहीँ नै आएर पढ्छु है दादा… युवतीले आˆनो दाजुसँग अनुनय गर्दै बोलिन् । ‘खोइ ल्या’ यता म बोलूँ … । युवतीको पिताले छोरीको हातबाट फोन लिएर बोले ‘के अरे …? आमाले के भन्छे भनेको … ? उही त हो नि जतिखेर पनि अब मेरो छोरोसँग कहिलेभेट हुने हो.. भनेर रोइरहन्छे । अँ … सम्झाउनुसम्म सम्झाएँ ‘हाम्रो छोरो मात्र विदेश गएको होइन, यहाँ घरैपिच्छेका छोराछोरीहरू विदेशिएका छन्’ भनेर कत्ति भनँे तर बुझ्ने होइन । ल त अहिलेलाई फोन राख्छु । राम्ररी पढ्ने काम गर्नु । बरालिने काम नगर्नु । त्यति भनेपछि उनले फोन राखिदिए र पैसा तिरे । ती बाउछोरी गएपछि मैले फेरि द पाइड पाइपरको कथा पढ्न थालेँ ।

अचानक हृयामिलिन सहरमा अनौठो पहिरन लगाएको मानिस आयो । त्यो नौलो मानिसले लाएको टोपीको किनारमा हरियो रङको प्वाँख सिउरेको थियो भने कम्मरमा एउटा बाँसुरी घुसारेको थियो । “म तपाईंहरूलाई मुसाको आतङ्कबाट छुट्कारा दिलाउन सक्छु ।” त्यो मानिसले भन्यो “तर त्यसको सट्टामा तपाईंहरूले मैले मागेको रकम दिनुपर्छ ।”

नगरप्रमुख र सहरवासीहरूले त्यो मानिसले भनेको शर्त माने । उसको नाउँ सोधे । ‘मेरो नाम पाइडपाइपर हो’ उसले भन्यो ।

त्यसपछि त्यो मुरलीवाला सहरको छेउ भएर बगिरहेको नदीको किनारमा गएर तन्मयताका साथ मुरली बजाउन थाल्यो ।

पाइड पाइपरले बजाएको मुरलीबाट निस्केको जादुई धुन सहरभरि तरङ्गित हुन थाल्यो । सहरका कुनाकाप्चाबाट निस्केर ताँतीका ताँती मुसाहरू मुरलीको धुनलाई पच्छ्याउँदै नदी किनारतिर लागे । नदीको किनारमा पुगेपछि सबै मुसाले नदीमा हामफाले र ती विलीन भए । त्यसपछि त्यो सहरमा एउटा मुसा पनि बाँकी रहेन ।

नगरवासीहरूले त्यो दृश्य आˆना घरका झ्याल, कौशी र खुला ठाउँबाट हेरिरहेका थिए । मुसाबाट छुट्कारा पाएकोमा ज्यादै खुसी भएका सहरवासीले खुसीयाली मनाए ।

“दाइ …. एउटा नम्बर मिलाइदिनुहोस् त… अमेरिका .. । एक हूल विद्यार्थी आए र जो विद्यार्थीमध्येको एकले निकै चुरीफुरीका साथ भन्यो । मैले द पाइड पाइपर बन्द गरँे र उसले भनेको नम्बर मिलाउने प्रयत्न गरेँ । उताको घण्टी बज्न थालेपछि मैले फोन दिएँ । “को रतन दाइ हो … ? म विजय बोल्दैछु अँ …. हो…. हामी आठैजना साथीको भिसा मिल्यो । अँ… हाम्रो पूरा ‘ग्याङ्ग’ उतै आउने भयो । काम त पाइएला नि, होइन दाइ एकपटक जसोतसो त्यही छिर्न पाए त भइगयो नि…अँ मीनु दिज्यूहरू पनि स-परिवार त्यतै आउनु हुनेछ । ल…ल.. भिसा पाएको कुरा दाइलाई यसो खबर गरिदिउँ भनेर फोन गर्‍या हो । भेटमा कुरो गरौँला ।’ “के हो भाइ तपाईंहरू सबै विदेश जाने हुनुभयो कि क्या हो ?” मैले उसको हातबाट … पैसा लिँदै प्रश्न गरेँ । “अँ दाइ सबै उतै जाने भइयो…. ।’ अनुहार उज्यालो पार्दै प्रफुल्लित स्वरमा अघिकै केटो बोल्यो । “तपाईंहरू युवा जति यसरी सबै विदेशिएपछि यो देशमा को बस्ने त बूढाखाडा र अशक्तहरू मात्रै ?” मैले खुद्रा पैसा फर्काउँदै भनेँ । उसले केही उत्तर दिएन ।

उनीहरू गएपछि मैले फेरि ‘द पाइड पाइपर’ पढ्न थालेँ । पाइड पाइपरले हृयामिलिनवासीलाई मुसा आतङ्कबाट छुटकारा दिलायो र ऊ आफूले पाउनुपर्ने रकम लिनको लागि नगरप्रमुख कहाँ गयो । नगरप्रमुख असाध्य लालची थियो । उसले पाइड पाइपरलाई आफूले कबुले जति रकम दिन मानेन । नगरप्रमुखले धोका दिएकोमा पाइड पाइपर एकदमै रिसायो । उसले सहरवासीहरूलाई सजाय दिने निर्णय गर्‍यो । ऊ सरासर सहरदेखि बाहिर गयो र एकनाससँग मुरली बजाउन थाल्यो ।

“ए भाइ ल छिटो एउटा नम्बर मिलाइदिनुस् त … ।” हत्तारिँदै आएर एकजना ग्राहकले मेरो अघिल्तिर नम्बर राखिदिए । हातमा फोन लिनासाथ उनी बेस्सरी कुर्लिन थाले । “के अरे … अरे ? पढाइ सिद्धिएपछि यतै र्फकन्छु भन्छस् अरे ? तँ आमाछोराले कुरा मिलाएर हुँदैन बाबै Û भन्दियाछु । आफू पार्टीमा लागेको हुनाले कत्रो तिगडमबाजी गरेर तँलाई पूर्ण छात्रवृत्तिमा पढ्न पठाएको । लरतरो मान्छेले गर्नै नसक्ने काम हो यो । तँ भने बडो देशभक्त बन्न खोज्ने । यहाँ न जीउधनको सुरक्षा छ, न त भविष्यको । पढाइ सिध्याएपछि पनि यता र्फकने होइन भनिदियाछु । त्यहाँ तँजस्ता लाखौँ युवा छन् आˆनो दुनो सोझ्याउन बसेका बुझिस् ? ल पछि कुरो गर्दै गरौँला । हाँडीमा मकै पड्केको झैँ गरेर आफू मात्र एकोहोरो बोलेपछि फोन राखे उनले । ‘लौन बाबु छोरोको फोन मिलाइदिनुहोस् न । नियमितजस्तै फोन गर्न आइरहने एक बूढीआमाले मेरो अघि आएर भन्नुभयो । बिचरी बूढी आमैले आफैँले हिजो बेलुकी पनि आˆनो एक मात्र सन्तान छोरोसँग कुरा गर्न खोज्दा उता फोन नै उठेन ।

‘बस्नोस् न आमा Û’ मैले भनेँ र उनले दिएको नम्बरमा फोन मिलाउने प्रयास गरेँ । बल्लतल्ल घण्टी बज्यो तर उताबाट अहिले पनि कसैले फोन उठाएन । निन्याउरो अनुहार पारेकी बूढी आमैलाई ‘एकछिन पछि फेरि कोसिस गरौँला है त आमा’ भनेँ ।

‘यसबाजी त छोरोलाई निकै छिटो फोन गर्न लाग्नुभयो नि आमा … ।’ मैले कुरो कोट्याएँ । ‘हो बाबु, मेरा देउरानी र उनका छोरी जुवाइँ सबै तीर्थ जाने भएका छन् । मलाई पनि ‘जाउँ’ भनेका छन् । सङ्गी-साथी पाएपछि मैले पनि जाने आँट गरेकी छु । यत्रो ठूलो काम आँट्दा छोरोसँग पनि एक पटक सोध्नै पर्‍यो, उनले भनिन् । ‘तपाईंको छोरो विदेश गएको त निकै वर्ष भइसक्यो होइन आमा ?’ मैले फेरि सोधँे । ‘हो बाबु आउँदो मङ्सिर चार गते उसले देश छोडेको अठार वर्ष लाग्छ ।’ खुइय्… गर्दै उनले भनिन् । अनि यतिका वर्ष बित्दा पनि उनी यता आउन खोज्दैनन् त …? मेरो मुखबाट कुरा फुस्कियो । ‘खोज्छ बाबु … आउन त किन नखोज्नु’ र तर खोइ कुन्नि कस्तो कागज बनाउन नसकेको हुनाले हो, आउन सकेको छैन भन्छ । बरा आफू जन्मेको, हुर्केको गाउँघर सम्झेर कति रुँदो हो उसको मन ।’ भावविभोर हुँदै भनिन् उनले । तपाईंसँग यहाँ को बस्छ त ?’ मैले फेरि प्रश्न तेर्साएँ । ‘एउटी मजस्तै बूढी छन् । हुन त उनी मेरो कतैपट्टकिो पनि नातागोता होइनन् तर बाल विधवा भएर गाउँमा साह्रै दुःख पाएर बसेकी थिइन् । उनैलाई मैले साथमा राखेकी छु । भयो, धेरै वर्ष । अब त हामी एउटै आँतका दिदी बहिनीजस्तै भएर बसेका छौँ ।

फेरि फोन लगाउने कोसिस गरेँ । यसबाजी पनि उता घण्टी गइरहृयो तर कसैले पनि फोन उठाएन । होइन यतिविधि कोसिस गर्दा पनि उता किन फोन उठेन बाबु …Û कतै मेरो छोरो बिरामी परेर पो कोठामा नभएको हो कि … । ‘लौ न प्रभु’ अब म के गरौँ ?

एकाएक अधीर भएर विवशतापूर्ण स्वरमा भनिन् उनले । ‘पीर नगर्नुहोस् आमा तपाईंको छोरो अन्त कतै गएका होलान् । भरै भोलि र्फकन सक्छन् ।’ मैले उनको मडारिएको मनलाई धेरै कुरा भनेर सान्त्वना दिने प्रयास गरेँ ।

बूढीआमैले भनिन्- छोरो देश छोडेर परदेश गएको यतिका वर्ष भइसक्यो तर मेरो आँखामा भने विदेश जान ऊ हिँडेको दिनको घटना अझै पनि आँखाको अगाडि झल्झली नाचिरहन्छ । त्यस दिन उसलाई जाहाजसम्म पुर्‍याउन म पनि गएकी थिएँ । बाटाभरि ऊ मेरो हात समातेर भक्कानिएर रोइरहृयो । रुँदारुँदा मेरा आँखाहरू पनि बारुलाले डसेजस्तै गरी सुन्निएका थिए ।

जाहाज आएपछि ऊसँगै सबै यात्रुहरू लाम लागेर गए । उसले एकपटक पनि फर्केर हेरेन । उनीहरू जहाजभित्र पसे जहाजको ढोका बन्द भयो । त्यसपछि ऊ कता हरायो कता भन्दै हत्केलाले आँसु पुछ्न थालिन् । उनको अवस्था देखेर मेरो मन साह्रै नै कुँडियो ।

बूढीआमा दिउँसो फेरि आएर छोरोसँग कुरा गर्ने मनसाय जनाएर घरतिर लागिन् । त्यसपछि मैले फेरि द पाइड पाइपरको कथा पढ्न थालेँ ।

पाइड पाइपरले बजाएको एक तमासको धुन हृयामिलिन सहरभरि गुञ्जिन थाल्यो । त्यो धुन सुनेर सहरका बालबालिकाहरू हूलका हूल बाँधेर नाच्दै उपि|mँदै रमाइलो गर्दै पाइड पाइपर भएतिर गइरहेका थिए । आˆना बालबालिका पाइड पाइपरलाई पछ्याउँदै गइरहेको देखेर तिनका अभिभावकहरूले उनीहरूलाई फर्काउन अनेक प्रयत्न गरेँ तर बालबालिकाले पछि फर्केर पनि हेरेनन् ।

अन्त्यमा त्यो पाइड पाइपर बच्चाहरूसहित एउटा पहाडको नगिच पुग्यो । उनीहरू पुगेको पहाड बीचमा चिरियो । पाइड पाइपर मुरली बजाउँदै

चिरिएको ओढारभित्र पस्यो । उसको पछिपछि लाम लागेर आएका बालबालिकाहरू पनि त्यही ओढारभित्र पसे । त्यसपछि त्यो ओढारको ढोका बन्द भयो । बिस्तारै मुरलीको धुन पनि सुनिन छोड्यो । त्यसरी नगरवासीले आˆनै आँखाको अगाडि आˆना लालाबालाहरू ओढारमा कता हो कता विलीन भएको देखे । अभिभावकहरू दुःख र पीडाले आकुलब्याकुल भएर शोकमा डुबे ।

मुसा आतङ्कबाट बचेका हृयामिलिनवासीहरूले यसरी ठूलो मूल्य चुकाउनु पर्‍यो ।

मधुपर्क
कार्तिक, २०६५

Maya Thakuri – R K

माया ठकुरी – आर के

लगभग सोह्र वर्षको लामो अन्तरालपछि लिली अर्थात् ललिताले सुजातालाई ईमेल पठाएकी थिई ।

उसले ईमेलमा लेखेकी थिईः

मेरी प्यारी साथी बहिनी सुजाता

तँलाई मेरो तर्फबाट धेरै माया र चुम्बन ।

आज यतिका वर्षपछि अचानक मेरो ईमेल पाउँदा तँलाई आश्चर्य लाग्नु स्वाभाविक हो ।

मैले तेरो ईमेलको ठेगाना कसरी कसबाट पाएँ त्यो तँलाई भन्नु आवश्यक ठान्दिन कारण मानिसको जीवनमा कतिपय कुराहरु रहस्यको गर्भमा रहेकै ठीक हुन्छ भन्ने म ठान्दछु ।

यी बितेका लामा अवधिभित्र तँलाई र हाम्रा आफन्तहरुलाई आफ्नो निजी जीवनबारे बताउन मन नलागेको त होइन तर किनकिन आर. के. सँग बिताउन पाएको हरेक पलबाट क्षणभरको निम्ति पनि म अलग्गिन सकिनँ । भनौँ आर. के. सँग बिताउन पाएको समयको अलिकता भाग पनि मैले कसैलाई बाँड्न चाहिँन ।

आर. के. को नाम पढ्दा तेरो मनमा ‘यो आर. के. को रहेछ’ भनेर अवश्य पनि खुल्दुली मच्चिनेछ भन्ने म जान्दछु । त्यसैले म तँलाई उसको परिचय दिउँ है त !

आर. के. मेरै उमेरको एउटा अविवाहित पुरुष हो ।

ऊ र म करीब बाह्र वर्षदेखि एउटै घरमा एउटै भान्साकोठा एउटै बैठककोठा एउटै शौचालय र एउटै शयनकक्षको एउटै पलङ्घ उपयोग गरेर बस्दै आइरहेका छौँ ।

हामी एकँअर्कालाई यति हदसम्म प्रेम गर्छौँ कि आजसम्म हामीमा कुनै कुरोलाई लिएर एक निमेष पनि मनोमालिन्य भएको छैन ।

आर. के. ले हरेक क्षण मेरोअघि आफ्नो प्रेम देखाइरहेको हुन्छ ।

ऊ आफ्नो कामको सिलसिलामा केही समयका निम्ति मदेखि टाढा भएको बेला पनि दिनभरिमा कैयौं पटक मलाई फोन गरिरहन्छ । जतिजति वर्ष बित्दै जाँदैछन् उतिउति आर. के. र मेरो प्रेमरुपी वृक्ष झ्याँगिंदै गइरहेको छ ।

ऊ अत्यन्त सुन्दर व्यक्तित्वको धनी छ । उसको सुडोल देहयष्टी ढुङ्घामा कुँदिएको रोमन योद्धाको मूर्ति जस्तो छ । उसको सम्झनाले मात्र पनि मेरो रोमरोममा अद्भुत आनन्द र सन्तुष्टिको किरण तरिङ्घत भइरहेको हुन्छ । उसको अनुपस्थितिमा पनि मैले उसका रोमाञ्चित स्पर्श अनुभूत गरिरहेकी हुन्छु ।

वर्षौँ पहिलेदेखि मैले एक जोर रातो वनारसी सारी चोलो चुरापोते अनि सितारा जडेको मजेत्रो आफूसँग साँचेर राखेकी छु ।

कहिलेकाहीँ जब म तिनमा सजिएर बेहुली झैँ आर. के. सामु पुग्दछु तब ऊ खुशीले पागल जस्तो भएर मलाई आफ्नो बाहुपाशमा बाँध्छ मेरो शरीरभरि चुम्बनको वर्षा गरिदिन्छ ।
अब त बुझिस् होइन आर. के. को हो भनेर

आज मैले आर. के. ले एकदमै मन पराउने खाना पकाएर राखेकी छु साथमा दश वर्ष पुरानो प्रुेाच वाइन पनि छ ।
म तँलाईं अरु पनि धेरै कुरा लैख्दै गरुँला ।

तेरी लिली अर्थात् ललिता

यतिका वर्षपछि आफ्नी ठूली मुमाकी छोरी ललिताको ईमेल पाएर साँच्चै नै छक्क परेकी थिइन् सुजाता ।

त्यसैदिन साँझ ललिताले सुजातालाई फेरि अर्को ईमेल पठाएकी थिई ।

ए सुजाता !
छक्क परिस् होइन मेरो ईमेल पाएर मलाई थाहा थियो तैँले त सपनामा पनि सोचेकी थिइनस् मैले ईमेल पठाउँला भनेर होइन

यस्तै हो जीवन ।
कहिलेकाहीँ हामीले सोच्दै नसोचेका घटना घट्दा रहेछन् हाम्रो जीवनमा । मेरो जीवनमा घटेका घटनाहरुमध्ये सबैभन्दा अविस्मरणीय घटना चाहिँ मैले आर. के. सँग बिताउन पाएका क्षणहरु नै हुन् ।

मेरो जीवनमा आर. के. ले प्रवेश गरेदेखि मलाई संसार अति सुन्दर र लोभलाग्दो लाग्न थालेको छ ।

उसलाई प्रेम गर्न थालेपछि प्रकृतिको हरेक सिर्जनाको अर्थ बु´न लागेकी छु मैले ।

मलाई त लाग्दछ मनुष्यदेखि लिएर कीरा फट्याङ्ग्रासम्मले कुनै न कुनै रुपमा एकअर्काप्रति आफ्नो प्रेम प्रदर्शन गरिनै रहेका हुन्छन् ।

तँलाई थाहै छ म सानैदेखि पढ्नमा जत्तिकै तेज अतिरिक्त कि्रयाकलापमा पनि थिएँ । हाम्रो स्कूलले साचालन गरेको नृत्यँगायनदेखि लिएर खेलकुदसम्म हरेक कार्यक्रममा म पहिला हुन्थेँ ।
यता आएपछि भने मेरो सारा अस्तित्व नै मानिसहरुको भीडमा कतै हरायो । हो अहिले अमेरिकामा संसारभरिका मानिसहरु थुपि्रने क्रम बढ्दै गइरहेको छ । यो देशमा द्रुत गतिले घुमिरहेको

परिवर्तनको चहकिलो प्रकाशमा म जस्ता कैयौं विदेशीहरुको मस्तिष्कका आँखा बन्द भइसकेका छन् र हुने क्रम जारी छ ।

संसारका कुनाकुनाबाट मानिसहरु यहाँ आफ्नो भविष्य उज्ज्वल बनाउने सपना बोकेर आउँछन् तर उनीहरुलाई यो थाहा हुँदैन कि डलर कमाउने अन्धवेगमा उनीहरुका सारा सपना कुँजिएर जीवनको कुनै अँध्यारो खाल्डोमा अन्तिम सास लिन पुगेको हुन्छ ।

कुनैदिन मैले पनि मेरो भविष्यलाई लिएर धेरै सुन्दर सपना देखेकी थिएँ । मैले देखेको सपनाअनुसार आज म डाक्टर भएर आफ्नै देशको कुनाकाप्चामा असहाय रोगीहरुको सेवा गरिरहेको हुनुपर्दथ्यो तर यहाँ आएपछि यहाँको उन्मुक्त जीवनशैलीले गर्दा मेरो रहन सहनमा मात्र होइन मेरो सोचाइमा पनि ठूलो परिवर्तन आयो । त्यस्तो अरुलाई नहुन पनि सक्छ । यहाँको स्वच्छन्द वातावरणमा म स्वतन्त्र पक्षी सरह भएर रम्न लागेकी थिएँ ।

अँ साँच्चि मैले त भन्नै बिर्सिएको ! यहाँका एउटा अमेरिकन परिवारले मलाई आफ्नै छोरी सरह मानेर मलाई धेरै सहयोग गरेका थिए । उनीहरुकै कारणले गर्दा मैले कलेजमा टिचर ट्रेनिङ गर्दै सानोतिनो जागिर पनि खाएँ ।

म यहाँ आएको चार वर्ष नबित्दै अचानक मोटर दुर्घटनामा मेरो बुबाआमाको मृत्युको समाचारले म पागलसरी भएकी थिएँ ।

हो त्यही शोकको घडीमा आर. के.सँग मेरो भेट भएको थियो ।

हाम्रो पहिलो भेटमा केहीबेरको कुराकानी पछिबाट नै मैले आर. के. लाई रुचाउन थालेकी थिएँ कारण ऊ एकदमै शालिन र संवेदनशील व्यक्तित्व भएको कुरा उसले मप्रति देखाएको आत्मीय व्यवहार मेरो जीवनप्रति देखाएको चासोले स्पष्ट पारिसकेको थियो ।

मैले उसको स्नेहयुक्त व्यवहार त्यसबेला पाएकी थिएँ जब म दुःखको अथाह सागरमा डुबेकी थिएँ । त्यसपछि म दिनप्रतिदिन आर. के.को समिप पुग्दै गएँ ।

मैले मेरा सारा खुशी र पीडाका अनुभव उसको अघि पोख्दै गएँ । साँच्चै भनुँ भने विरानो देशमा आर. के.को रुपमा मैले एउटा अभिन्न मित्र पाएकी थिएँ ।

हेर ! तँलाई ईमेल पठाउन बसेपछि यस्तै हुन्छ ।

आज मैले सारा घर सजाउनु परेको छ । उता ओभनमा िसङ्घै कुखुरा राख्नु छ अनि फुलदानीको फुल पनि फेर्नु छ । आज आर के। ले घर फर्किँदा ‘स्याम्पेन लिएर आउँछु’ भनेको छ । उसलाई रोष्ट गरेको मसलादार कुखुरासँग स्याम्पेन एकदमै मन पर्छ ।
मलाई स्याम्पेन भन्दा वाइन नै मन पर्छ तर म आर. के.को चित्त दुखाउन चाहन्नँ । यसर्थ स्याम्पेन लागि दुई वटा सुन्दर क्रिस्टल गिलासहरु ठिक्क पारेर टेबलमा राख्नेछु ।
ल अहिले हतार छ अरु भोलि लेखुँला ।

तेरी लिली अर्थात् ललिता

भोलि बिहान सुजाताले बडो उत्सुकतावश ईमेल खोल्दा अन्य धेरै ईमेलसँगै ललिताले पठाएको नयाँ ईमेल पनि थियो ।

उसले लेखेकी थिईः

हिजोको साँझ आर. के. र मैले आफ्नै अपार्टमेन्टमा क्याण्डल लाइट डिनर गर् यौँ । चार पेग जति स्याम्पेन खाएछि आर. के. बहकिन लागेको थियो । त्यस्तो अवस्थामा त उसको प्रेम मप्रति अझ उर्लीउर्ली आउँदछ ।

तँलाई एउटा गुप्ती कुरो भन्छु है हिजो पनि मैले आर. के.सँग आफू आमा हुने इच्छा प्रकट गरेकी थिएँ ।

मेरो कुरो सुनेर ऊ सदा झैँ एकदमै भावुक बन्यो र रोलाजस्तो गरेर फेरि दोहोर् यायो ‘आइमाइले तबसम्म मात्र पुरुषलाई पूर्णरुपले प्रेम गरेर समर्पित गर्छे जबसम्म ऊ आमा बन्दिन । जब स्त्री आमा बन्छे तब उसको प्रेम विभाजित हुन पुग्दछ ।’

कस्तो अनौठो विचार छ आर. के.को होइन मलाई त कहिलेकाहिँ पुरुषको प्रवृत्ति देख्दा अनौठो पनि लाग्दछ अनि कताकता शंका पनि लाग्दछ कतै उनीहरु ‘नारीले मातृत्व ग्रहण गर्नासाथ आफूलाई उपेक्षा गर्छन् कि’ भनेर भित्रभित्रै त्रसित त हुँदैनन् ।

जेहोस् सबै पुरुषको एउटै सोचाइ हुँदैन ।

आज राति आर. के.ले रातिको खाना ख्वाउनका लागि मलाई बाहिर लैजाने भएको छ ।

आज म नीलो रङको गाउन र मोतीको सेट लाउनेछु । आर. के.ले नीलो सूट लाउने भएको छ ।

अँ मलाई तैँले ईमेल पठाउनु पर्दैन पहिले मलाई मेरो कुरा भनिसक्न दे ।
तेरी लिली अर्थात् ललिता

ललिताले पठाएको ईमेल पढेपछि सुजाता मुसुक्क हाँस्छिन् मात्र ।

नभन्दै अर्को दिन ललिताले ईमेल पठाएकी थिईः

ए सुजाता ! मैले तँलाई ईमेल नपठा भन्दा रिस उठ्यो कि क्या हो नरिसा है !

खास कुरो के हो भने नि मैले तेरो सानो परिवार सुखी परिवारको विषयमा सबै कुरो थाहा पाइसकेकी छु । तैँले इकोनोमिक्समा पीएच् डी गरेको पनि थाहा छ । तेरो जागिर तेरा छोराछोरीहरुको प्रगति तेरो श्रीमान् तीन वर्षका लागि क्यानाडा गएको पनि सुनिसकेकी छु बरु मेरो विषयमा तँलाई केही थाहा छैन ।

आर. के. र म हप्तादिनको लागि फ्रान्स घुम्न जाने भएका छौँ । यसर्थ उताबाट फर्केपछि मात्र म तँलाई लामो ईमेल पठाउने छु । त्यतिञ्जेलसम्म मेरो ईमेलको प्रतीक्षा गरेर बस्नु ।
तेरी लिली अर्थात् ललिता

त्यसपछि एक हप्तासम्म सुजाताले ललिताको ईमेल पाइनन् ।

साँच्चै भन्ने हो भने ईमेल नपाउँदा सुजातालाई केही नियास्रो पनि लाग्यो ।

ललिताले ईमेल नपठाएको आठौँ दिनको कुरो होँ बच्चाहरुको निम्ति किनमेल गर्न विशालबजार गएकी थिइन् उनी ।

एउटा पसलमा सामान हेर्दै गर्दा ‘ए… सुजाता दिज्यू होइन नमस्ते !’ भन्दै शुभश्री सुजाताको छेउमै पुगिन् ।

‘ए… शुभश्री ! कहिले आयौ अमेरिकाबाट ‘ आफ्नी सहपाठी अरजुश्रीकी बहिनी शुभश्रीलाई देखेर हँसिलो अनुहार लगाउँदै सुजाताले सोधिन् । त्यसपछि दुईबीच यताउताका कुराकानी भए ।

त्यसैक्रममा सुजाताले ललिताको नाम मात्र के लिएकी थिइन् शुभश्रीले गम्भीर भएर भनिन् ‘तपाईँलाई पनि थाहै होला उहाँको ब्वाइफ्रेण्ड आर. के.को चार वर्षअघि ब्रेनट्यूमरबाट मृत्यु भएपछि उहाँ कस्तो बेसुरे हुनुभएको छ । उसो त हाम्रो भेट विरलै हुन्छ आक्कलझुक्कल पार्टीमा भेट हुँदा उहाँ खाली आर. के. को मात्रै कुरा गर्नुहुन्छ । उहाँको अमेरिकन अभिभावकहरुले पनि ‘अब लिलीको अवस्था ज्यादै बिगि्रसक्यो’ भन्दैथिए । खोई के गर्छन् कुन्नि उहाँलाई ‘

ललिताको अवस्था सुनेर स्तब्ध भएकी थिइन् सुजाता ।

घर फर्कनासाथ सुजाताले कम्प्युटर खोलेर हेर्दा त्यहाँ ललिताले पठाएको लामो ईमेल थियो । उसले लेखेकी थिईः

मेरी सुजाता
आर. के. र मैले बितेको सप्ताहको हरेक क्षण एकअर्काको बाहुपाशमा बाँधेरै बितायौँ । ऊ हरेक रात हाम्रो शयनकक्षमा फूलको गुच्छा लिएर मेरो प्रतीक्षा…

ईमेल पढ्दापढ्दै सुजाताका आँखामा आँसु जम्न लागेको हुन्छ । उनी बीचैमा कम्प्युटर बन्द गरिदिन्छिन् ।

हिमाल खबरपत्रिका
हिमाल साहित्य – २०६१ बाट