उसलाई बिश्वास नै भएन सिपाहीमा सफलतापूर्बक नाम दर्ता भएकोमा । मात्र सम्झना छ चार-पाँच बजेतिरको झिसमिसे उज्यालोमा धरान क्याम्पको मूल ढोकाभित्र घुसे पछि सिपाहीहरुको जत्थाले हुलका हुल नव जवानहरु उस्तै उस्तै उमेरकाहरुलाई बिभिन्न होडबाजीमा भिडाएको । उसलाई अत्तोपत्तो नै भएन कुनै पनि कुराको जानकारी ठप्प छ ।
कहिले तीनकुनेबाट फोक्सो फुलाउँदै घोडा झैं दौडिरहेको बेला नाक मुख कान आँखा तथा चर्मका हरेक प्वालहरुबाट श्वास-प्रश्वास भै रहेको भान हुन्थ्यो । बर्षादको झरीले मूल फूटाए झैं हुन्थ्यो शरीरभरी । चौतारी परेड भोली पल्ट बिहानै जो जसले तोकिएको समयमा दुरी पार गर्न सत्तैुनन् केही खर्च हात लगाएर ए.आर.ओ. एरिया रेक्रुटिङ्ग अफिसर हरुले संझाउँदै क्याम्पको मूलद्वार कटाई दिने । बचेका सफल जवानहरुको लागि अर्कै कार्यक्रमको तय गरिएको हुन्थ्यो । कहिले शैक्षिक योग्यताको परीक्षा कहिले शारीरिक सुगठन दौड खेलकुद अप्स्ट्याकल पार गर्नु पर्ने झुण्डिने-उफि्रने अनेकानेक अन्तरबार्ता सबै थोक सकिए पछि ठूलो जिम्नाजियम हलभित्र सबैलाई जम्मा पारेर नाम पुकार्ने क्रम । जो जसको नाम अगाडि माचबाट डि.आर.ओ. डिपोट रेक्रुटिङ्ग अफिसर ले पुकार्दछ आपुनो पोका पत्यौरा बोकेर बाहिरिनु पर्ने अन्यौलको क्षण ।
ऊ गतसाल पनि यसै क्रममा हाजिर भएको थियो । जिम्नाजियम हलभित्र बाँकी रहेका अल्पसंख्या भित्र परेको थियो ऊ । हातमा पाँच सय रुपैंयाँ थमाएर फुस्लाउँदै अर्को साल अवश्य सफलता हात पर्ने आश्वासन दिए पछि सिनेमा हलभित्र हिन्दी चलचित्र हेरेर मन बहलाएको थियो उसले । जीवनमा फौजी कहिल्यै नहुने बाचा कसम खाने उसको ऊ उ_िक्सएको थियो गजवले आपुनै कलेजका साथीहरु र अन्य लाहुरे बन्न कम्मर कसेका दौतरीहरुबाट ।
उन्नाईसौं नम्बरमा क्रमबद्ध रुपले नाम पुकारिएको उसले केही बुभुनै सकेन । मूलद्वारबाट बाहिर निस्कनु पर्ने हो कि होईन पत्तै भएन । केहीबेर मै लामा यौवनात्मुक कपाल हजाम घरमा टुकि्रन्दा र हरिया खाकीका लत्ता कपडा झोला निकाल्न क्वाटर माष्टरको स्टोर अगाडि लाईनमा उिभंदा झस्कन्छ ऊ । यो स्वप्न हो कि बिपना एकक्षण अघि सम्म तपाईं हजुर भन्दै बोल्ने गुरुजी भनाउँदो एक्कासी गर्जन्छ । अब तँ हरु बल्ल फेलामा परिस् !” एक दुई शद्व गर्दै सबै जना यसै भन्न थाल्दछन् । कस्तो फेलामा परिने हो सायद सबै जवानहरुको मनमा यस्तै कुरा खेलि रहेको हुदो हो ।
बिहान शारीरिक सुगठनब्यायाम दिउँसो कवाज टन्टलापुर घाममा बेलुकीपख खेलकुद खाना खाई सकेपछि नाचगानमा सहभागी हुनै पर्ने बाध्यता । जो जसले आदेशको पालना गर्न असमर्थ हुन्छन् सजायँको हकदार हुनु नै पर्ने । उसलॆ दौंतेरीहरुसंग जोडजोडले गीत गाउँदा स्फूर्तिकासाथ बुर्लुक्क बुर्लुक्क उप्रुन्दै नाच्ने जवानहरुको कमि पनि थिएन । सायद सबैलाई उस्तै उमङ्ग जागेको हुदो हो भर्ती लागेकेामा । केही ऊमङ्ग अनि न्यास्रोपनाको मन बोकेर जेलिएको छ सिपाहीको जिन्दगीभित्र ऊ ।
धरान-काठमाडौंका रमझम सकिएर काईटक हङ्गकङ्ग बिमानस्थल पुगुाजेल सुनाईएको छ सबै जनालाई ँजुङ्गाको मुठ्ठा बाँधेर पर्खिएका छन् तिमीहरुलाई गुरुजीहरुले ।” काउलुन शहरका गगनचुम्वी भवनहरुले हङ्गकङ्ग टापुका डाँडाहरुलाई सहजै उछिनेकॊ प्रष्टिन्थ्यो । एकै प्रकारका कर्मचारीहरु देखिन्थे बिमानस्थलमा । नाक कान घाँटी कद सबै उस्तै उस्तै । भाषा एउटै जस्तो रङ्ग उस्तै देखिने काला-गोरा अग्ला-होचा नदेखिने ती क्यान्टोनिज जातिय हङ्गकङ्गका । बिजुली बत्तिको झिलिमिलि जमिनभित्रको सुरुङ्गे सडक हुँदै गाडी घ्याच्च रोकिन्छ मलाया लाईन्सको छाउनीभित्र । फेरी लाम लगाएर नाम पुकारिने क्रम जारी आ-आपुनो जत्थामा जम्मा भई तालिम शुरु हुदा सम्म जुङ्गामुठ्ठे जुङ्गामा ताउ लगाउँदै कोही झुल्कँदैनन् अघिल्तिर ।
छ महिने तालिम प्रथम पटक शुरुआत गरिएको त्यो रेक्रुट तालिमभरी नाना प्रकारका कार्यहरु हुन्छन् गुरुजीहरु देखिन्छन् तर जुङ्गामा ताउ लगाउँदै कोही उपस्थित हुँदैन । शैक्षिक योग्यताको थोर बहुत कदर गर्दै प्रशिक्षण दिने शाखाको प्रबन्ध भए पनि बिहानको झिसमिसे देखि मध्य रातसम्मको दैनिक कृयाकलापले थकित बनाउँदथ्यो उसलाई । उसले बिद्यालय-कलेजमा अध्ययन गरेको ती बिज्ञानका मूलशद्व र गणितका फर्मूलाहरु गुरुजीहरुद्वारा उदृत अश्लिल शद्वहरुसँगै घोलिएर साधरण जोड घटाऊमा झरेको प्रत्यक्षदर्शी आफैं मात्र थियो ऊ ।
पहाड जङ्गल-झाडी खोलानाला बाटो गोरेटो-घोरेटो गाऊँ-शहर आदि-ईत्यादि नक्शामा अध्ययन गर्नु पर्ने क्षण । रण कौशल मध्येको एउटा महत्वपूर्ण बिषयवस्तु । आफू अवस्थित ठाउँ दुश्मनको ईलाका र सम्भावित हलचल गर्ने दिशाबोधक युक्तिपूर्ण रण कौशलताको लागि । हुरी झरी टन्टलापुर सूर्यको ताप गर्मी धूलो हिलो डाँडा-पहाड झरना खोलानाला समथर मैदान दिनका आठैपहर दौतेरी साथीहरु प्रशिक्षक गुरुजीहरु एस।ए। एटी।राईफल हेलमेट बुटपट्टी पिठ्यूमा झोला लादिएको मन-मष्तिष्कमा तनाव ।
बर्मा लाईन्स साईनो हङ्गकङ्ग सिमानाको ड्युटीमा आई। आई। गैरकानूनी आप्रवासी चिनियाँ पक्डनको लागि झरी हुरी नभनि चिनियाँहरुको कुखुरा हाँस सुँगुर पालनको रछ्यान निलेर कति अनिन्द्रै रात बिताउँदछ । कहिले भलबाढीले चिनियाँहरुको माछा पालन गर्दै गरेको पोखरी सबै उदाङ्गै भत्काईंदा त्यहीे भेलमा म्याटमाथि तैरी रहेको पाउँदछ । माछाहरुलाई जालीमा हाल्ने आदेशानुसार रमाउँदछ ती भताभुङ्ग पोखरीहरुमा । ती माछाहरु झैं भलबाढीमा परेर लम्पसार परिने दुर्दशाको चिन्तन-मनन अब्यक्त । कहिले बोर्डर ड्यूटीमा छँदा साथै भर्ती भएको सिपाहींको अकस्मात दुर्घटनामा परी निधन हुँदा कवाज खेल्न पुग्दछ क्यासिनो लाईन्सको चिहान घारीमा । हङ्गकङ्गको क्यासिनो लाईन्स गोर्खाली सिपाही र तिनका परीवारहरुका मृत्यु पश्चातको बासस्थान । स्वप्नहरु सिपाही भएर चुरुम चुरुम चपाई रहेछ उसले ।
कहिले ब्रुनाईको टन्टलापुर घाममा एउटा कनिष्ट सिपाही भएर पुग्दछ उ । बुट पड्काउँदै सलाम छडकाउँदै मासिक तलब प्राप्त गर्नको लागि । गोर्खा सैनिकहरुले बैंक खाता खोल्न पाउने प्रावधान शुरु हुदै गर्दा । ब्रुनाई भूमध्य रेखाको ईर्दा गिर्दामा अवस्थित देश गर्मीको चरमचूली घना जङ्गल सैनिकहरुले रणकौशल सिक्ने बातावरण स्क्वाट वन बनेर खुकुरीले जङ्गल फाँड्दै बाटो बनाउनु पर्ने बाध्यता कनिष्ट सिपाहीको । बेतका काँडा र अन्य रुखका हाँगा छड्केहरुले क्षतबिक्षत रगाताम्य हातहरु । तिर्खाले छटपटी आँतहरु बँदेलको आहालमा तृप्त । अनेकानेक जङ्गली किराफट्याँङ्ग्रा सर्प बिच्छी आदिका टोकाई ।
सैन्यदलको मुख्य आखडामा अनेकानेक कामहरुमा ब्यस्त । एक कनिष्ट सिपाही बेयरा झाडुवाला मेतर कान्छा । बिशिष्ठ भ्रमण ताका सिरमुर गार्ड । सधैंको चड्के सिपाही छाला र अस्थिपाजरले मात्र अडिएको छड्के सिपाही । गुरुजीहरुको भनाई हेर चड्के ती भर्खरै परीवार लिएर आएकाहरुलाई सहुलियतार्थ समय दिनु पर्छ।” चड्केले चार गुणन घडीको सेकेण्ड काँटा झैं फनफन्ती घुमेर धपेडी घाममा काम गर्दा एक चौथाई तलब मात्र हात लाग्दथ्यो ज्येष्ठ सिपाहीको दाँजोमा । सँघार रुघ्ने दर्वान सानो छहारी रातभरीको हुरी-बतास र हात्ती सुँढे झरी । दिन दहाडै अन्याय र अत्याचारको पिरलो । कनिष्ठ र ज्येष्ठ सिपाहीको मासिक तलब समान भएको सपना सजाउने चड्के को सपना बि्रगेड अफ गोर्खाजको नयाँ ट्याकस ।
कायर हुनुभन्दा मर्नु निको” मुखमा नपसेको अमिलो अङ्गुर । लाली र काली पूर्वेली र पश्चिमेली भनेर जोसाईन्दा कठपुतली बनेर अनायसै कैंयौं पटकका नाचहरुमा बुर्लुक्क उप्रुन्दै बर्लङ्ग पछारिएको छ भूईंमा । संकोचित भावना पालेर गोर्खा पल्टन मै मात्र सिमित नरहेर खुल्ला नीति अपनाएर दक्ष जवानहरु जल थल र नवका सम्पूर्ण ओहदा आँक्ने फाईटर र ट्याँक हाँक्ने चिकिच्सक र प्रशिक्षक बन्ने सपनाहरु- खुल्लाद्वारको सँघारमा उभिएर दङ्गदास ।
बहादुर मात्र बने ट्याड्ढले किच्न बेर नलाग्ने । पुरानो भाषिक शैक्षिक प्रणालीमा बिषेश फेर बदल हुनु पर्ने स्वप्नको साकार मा केही थप जानकारी । पल्टन घरमा सैन्यहरुलाई सिकाईने एस। एल। पि। स्ट्याण्डर्ड ल्याङ्ग्जेव प्रोफाईल अवकाश पछि कतै मान्यता प्राप्त नभएको मा उ अवाक बन्दछ परिभाषित आँखाहरु लोलाएको बेला केही हेरफेर भएकोमा हर्षित । यद्यपि युवा पिढीहरुले कार्यरत छँदै अध्ययन जारी राख्न सके बाहिरी संसारमा अवतरण हुँदा महत्वपूर्ण भूमिका निभाउन सकिने । युगानुसार नयाँ पिढीले त्यो घुम्तिसम्म आई पुग्दा ईतिहासलाई फर्किएर हेर्नु पर्ने र त्यसलाई बिकसित रुप दिंदै अघि बढ्नु पर्ने स्वर्णिम स्वप्नमा चुर्लुम्मै डुबेको छ ऊ ।
बिगतमा झैं पारिवारीक दुरी हटाईनु पर्ने शैक्षिक-बौद्धिक प्राविधिक कार्यक्रमको सिलसिलाबद्धरुपमा तय गरिनु पर्ने तरङ्गमा उताव चढाव हुदै गर्दा पल्टने सन्ततिहरुले पाएको अवसरलाई सदुपयोग गर्नु पर्ने जोड । बिहानी झुल्को नयाँ पिंढी भविष्यको कर्णधार दर्वान देखि प्रधान मन्त्री सम्मको सपना भविष्यको गर्भमा सुरक्षित । प्रवासमा आर्जेको बौद्धिक आर्थिक सामाजिक भौतिक नैतिक बस्तुहरु मातृभूमीको बिकासार्थ प्रयोग गरिएको बिदेशिएका सबै स्वदेश फर्कदै सेवारत । नेपाल शरणम गच्छामी यत्रतत्र । निबृत्तिभरण सहितका अनेकौं सुबिधामा अलग नीति हट्नु पर्ने स्वप्नमा दङ्गदास एक्काईसौं शताद्विको संघारमा उभिएर पारदर्शिताको स्वागातार्थ ऊ ।