नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
सरोज धिताल – मुस्काराइरहने ए युवती !
“पोको पारेर पीरहरूलाई थन्क्याउँछु म एकातिर
र बाँच्ने प्रयासमा
मुस्कुराइ दिन्छु ”
—यसै भनेकी थियौ तिमीले
मेरो प्रश्नको जवाफमा ।
मुस्काइरहने ए युवती !
केवल एउटा अर्को प्रश्न छ मेरो
त्यो कुन दिन
कुन घडी होला
त्यो कुन पल
कुन शुभ साइत होला
जब मन रुँदा तिम्रो
तिमी पनि रुन सक्छ्यौ
पग्लिँदा मनभित्र पीडाको बरफ
आँसु बनाइ झार्न सक्छ्यौ ?
त्यो दिन
त्यो घडी
त्यो पल पर्खिरहेको छु म
त्यस पलको
तिम्रो मधुर मुस्कान पर्खिरहेको छु म ।
प्रमोद पौडेल “शिशिर” – देश दुखेको लेख्न सकिन
तिमी देखि टाढा, धेरै टाढा
सात समुन्द्र टाढा
फुर्सद को समयमा
नितान्त एक्लो भएर बस्दा
प्रिया,
मलाई तिम्रो यादले सताउनु पर्ने हो
आँखा भरि तिमी नाच्नु पर्ने हो
थोरै भए पनि तिम्रो माया दुख्नु पर्ने हो
तर अफसोच !
छक्क पर्छु आफैं
न तिम्रो याद, न तिम्रो तस्बिर
न त तिम्रो माया नै दुख्छ
प्रेमी त म तिम्रै हुँ
त्यसैले माफ माग्छु प्रिया तिमीसंग
या त म असल प्रेमी हैन
या त ममा अर्कै पिंडा छ
जुन तिम्रो माया भन्दा धेरै दुख्छ
तिमी भन्दा धेरै दुख्छ |
तिमी देखि टाढा, धेरै टाढा
सात समुन्द्र टाढा
तिमी जस्तै आमाहरुले
आफ्ना लाला-बाला खेलाएको देख्दा
चसक्क मुटु दुख्नु पर्ने हो
तिम्रो सम्झनाले पिरोल्नु पर्ने हो
तिमी बिनाको दशैं, के दशैं
कल्पनामै आएपनि कति रमाइलो हुन्थ्यो-
“तिम्रा अनमोल हातहरु मेरो निधारमा राखेर
कहिल्यै नरित्तिने आशिष दिएको”
तर अफसोच !
छक्क पर्छु आफैं
न तिम्रो सम्झना, न तिम्रो कल्पना
न त तिम्रो ममता नै दुख्छ
छोरो त म तिम्रै हुँ
त्यसैले माफ माग्छु आमा तिमीसंग
या त म असल छोरो हैन
या त ममा अर्कै पिंडा छ
जुन तिम्रो ममता भन्दा धेरै दुख्छ
तिमी भन्दा धेरै दुख्छ ||
आफ्ना भन्ने सबै देखि टाढा, धेरै टाढा
सात समुन्द्र टाढा
भिडभित्र पनि एक्लो म
सकि-नसकि जिन्दगीको खुड्किलो चड्ने क्रममा भौतारिंदा
कहिलेकाहीं त
डन्डी-बियो, कपर्दी, लुकामारी र गुच्चा खेल्ने साथीहरु,
उनिहरुसंग बिताएका रमाइला पलहरु
दिदि-बैनी तथा तिहार का अबर्णनीय क्षणहरु,
बुई-बुई र ताते-ताते अनि परिका मिठा-मिठा कथाहरु सुनाउदै
हुर्काउने बाबा, उनको त्यो काख
आदि-इत्यादीहरुले झस्काउनु पर्ने हो
मनै कस्तो-कस्तो बनाउनु पर्ने हो
तर अफसोच !
छक्क पर्छु आफैं
न साथीहरु को साथ, न दिदि-बैनी
न त बाबा को काख नै दुख्छ
“आफ्नो” त म तिमीहरुकै हुँ,
त्यसैले माफ माग्छु आफ्ना भन्ने सबैसंग
या त म असल मान्छे हैन
या त म मा अर्कै पिंडा छ
जुन आफ्नो पन भन्दा धेरै दुख्छ
अफ्नाहरु भन्दा धेरै दुख्छ |||
दुख्न त दुखेकै छ तर
कस्तो दुखाई हो कुन्नि
न “आमा” दुख्छ, न “बाबा” दुख्छ
न “प्रिया” न त “साथी-संगी” दुख्छ
तैपनि दुख्छ, बेसरी दुख्छ
यता छाम्यो एतै दुख्छ, उता छाम्यो उतै दुख्छ
चारैतिर दुख्छ
अब त सहनै सकिन
मनको पर्दा च्यातेर सुस्तरी हेरें-
देख्छु चारैतिर तीन अक्षर कोरिएको
नेपालै नेपाल कोरिएको
बल्ल दुख्नु को अर्थ बुझेजस्तो लाग्यो
नेपाल दुखेजस्तो लाग्यो
मेरो देश दुखेजस्तो लाग्यो
कता-कता डर पनि लाग्यो
आत्तिएर “आमा” राखेको ठाउँमा हेरें देख्छु-
एउटा दुधे बालक आफ्नी आमा को काखमा रक्त्याम्य भएर लडेको
आमा, अब त माफ गर्छेउ हगि
के गर्नु तिमी दुख्ने ठाउँमा ति आमा को बिलाप दुखेछ
प्रिया राखेको ठाउँमा हेरें देख्छु-
सेतै पहिरेकी अधबैंशे आइमाई
निर्जीव शरीर झम्टी-झम्टी चित्कार गरिरहेकी
प्रिया अब त तिम्ले पनि माफ गर्ने पर्छ
के गर्नु तिमी दुख्ने ठाउँमा विधवाको सेतो पहिरन दुखेछ
उनको त्यो चित्कार दुखेछ ||||
अर्को कुनामा हेर्छु, आस्चर्य लाग्छ
खोला-नालामा बग्ने पानीले रंगै फेरेछन
सायद होलि धेरै खेलेछन क्यारे देशमा
रातै-रातो मात्र देख्छु
चारैतिर हेर्दै जान्छु, दुख्ने ठाउं धेरै रहेछन
कतै साँफे बगर दुख्छ
कतै नौमुले दुख्छ
कतै बेनी बजार दुख्छ
कतै नारायणीहिटी दुख्छ
छिया-छिया मन को पिंडा पोख्न
“कबिता” लेख्न बसें
तर सकिन, देश दुखेको पिंडा लेख्न
त्यसैले माफ माग्छु कबिता तिमि संग
किनकि मैले तिम्रो मर्म बुझ्न सकिन
देखेकै कुरा लेख्न सकिन
भएकै कुरा लेख्न सकिन
देशको पिंडा लेख्न सकिन
देश रोएको लेख्न सकिन
देश दुखेको लेख्न सकिन |||||
– प्रमोद पौडेल “शिशिर”
रचनाकाल: असार १४, २०६१
लेक्सिग्टन, केन्टक्की, अमेरिका
[नोट: प्रस्तुत कबिताले “ANMA-NASeA Joint Convention 2007” मा भएको प्रतियोगितात्मक कबि गोष्ठीमा प्रथम स्थान हाँसिल गरेको थियो | २००४ मा लेखिएको यो कबिता को पात्र “म” लाई देश दुख्ने क्रम अझै बढ्दो छ | देशको रुवाई अझै तिब्र छ | तर दुखाइको मर्म छताछुल्ल झल्कने यो कबिता अहिलेलाई जस्ताको तस्तै प्रस्तुत गरिएको छ | ]
जिन्दगी कहिल्यै नमेटिने मीठो आश रैछ
निराशामै अल्झिदिने जिउँदो लाश रैछ ।
जस्तो चल्छ, चल्दै जान्छ भोग्नै पर्छ आखिर
पीडा, ब्यथा बिर्सिएमा जीवन आहा! खास रैछ ।
बाँच्यौ भनी मक्ख पर्छन, यहाँ मान्छेहरु
साँचो जीवन बचाउने संघर्ष नै सास रैछ ।
जिन्दगीमा हाँसो,खुशी सबै नै अमुल्य छन
खुशी, हाँसो अँगाल्नु मात्र जीवन ह्रास रैछ ।
(अमेरिका )
भूपिन ब्याकुल – दिवङ्गत कविको नाममा
पुरै जीवनभरी अर्थ लगाउन पुग्नेगरी
मेरो हातमा एउटा कविता थमाएर
लापत्ता भएको छ मेरो प्रिय कवि
हराउनुअघि
मेरो छेउमा गाइरह्यो उसले
अभावका अन्तिम अन्तराहरु
हराएपछि
अन्जुलीमा थमाइदिएको छ जीवनको कविता
जसलाई मैले अर्थहरूको समुद्रमा
पारि तार्नु छ … … …
तुलसीको मठनेर
उसले पोतेर गएको छ एउटा एब्सट्रयाक्ट पेंटिंग
जसलाई बुझ्नु छ
बेडरुमको कुनामा
छाडेर गएको छ एउटा दुब्लो बाँसुरी आँफूजस्तो
त्यसमा जीवनको धून भर्नु छ
कला लेख्न र पोत्नुमा के महानता छ र ?
जीवनको सर्वाङ्ग क्षितिज खुल्छ
कला बाँच्नुमा
कवि कला बाँचेर गएको छ
र जानुअघि
एउटा अराजक पाठकको हातमा
जीवनको कविता खसालेर गएको छ
इश्वोर सेरिएर आत्महत्या गरेको
एउटा त्रासद मस्तिष्कमा
मन्दिरको काव्य छापेर गएको छ
सके
त्यही कबिताको सिमान्त अर्थ पहिल्याएर
नसके
अर्थहरूको सीमानामा
नक्सा हराएको कुनै पर्यटकझैँ अल्मलिएर
जीवनको अन्तिम छेउसम्म पुग्नु छ
र रोइरहेको छोराको हातमा
हाँस्दाहाँस्दै त्यही / त्यस्तै कविता थमाएर
एकदिन
यस धर्तीबाट
म पनि मेरो बाबाझैँ लापत्ता हुनु छ !
(दिवङ्गत पिताको नाममा)
अबिर खालिङ्ग – भोलि
सधैंको रित्तो सिउँदो
विधवाको खुशीजस्तो दिन र
घाम नलाग्नुको अभिशाप थाप्लोमा बोकेर
हाँसिरहेछौं ।
जूवामा हारेको वैंश
नखोज्नु तिमीले ।
कन्याउनुको मोह पालेर लुतोको स्वाद
जिन्दगीको रथमा कति चढ्नु ?
भुस्याहा कुकुरहरु भुकिरहन्छन गाउँमा ।
मान्छेको सपनालाई………खेदेर
ऐय्याशीको शिकार खेल्छन ।
गल्ली र गल्छेंडाहरुमा हिजो आज
हाम्रो भविष्यको चेंके थपाई हुन्छ ।
थाह छ कि छैन
कति द्रौपतिहरू
जूवामा हारियो ।
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
प्रवीण खालिङ – सडकको गीत
जिन्दावाद
मूर्दावाद
भोक हड्ताल
लाट्ठी चार्ज
एक हौं
भोट देऊ अनि
होसियारहरू एक हुल भएर अघि बडिसके पछि।
गाउँको खेत बॉंझै छोडेर शहर पस्छन् पसिनाहरू
जण्डिस लागेको रोजगारको हेराल्ड अनि फायल चापेको
थाइसिस खोक्ने गाउँलाई सडकले बस अड्डासम्म ल्याउँछ।
अवसादपछि आत्महत्या गरेका लाशहरू
अप्राकृतिक मृत्युको ठप्पा टासेर घर घर पुर्याउँछ
सडकले दिनहुँ जिउँदो लाश बोक्छ
प्रत्येक सॉंझ ढोंगी व्यवस्थालाई थुक्छ।
सडकले
युवाहरूको आत्महत्याको पोष्टमर्टम रिपोर्ट माग्दैन
ठीही र झरीमा दुध बेचेर पढाएको छोरो मर्दा
टोलभरि मरौ परेको खबर कुनै समाचारले छाप्दैन।
व्यवस्थाको तिस्कुलाले चिहान खन्छ
अनि यसैलाई उ प्रजातन्त्र भन्छ।
शहरबाट फर्केको बीपीएल छोरी
एचआईभी पोजेटिभ थियो, बुझ्दैन गाउँ
सुद त कता हो कता हराई पठाउँछ सॉंउ।
आम हड्तालको दिन पनि सडकले छुट्टी पाएन
आफ्नो पीर र व्याथाहरूको गीत उसले कहिले गाएन
तर
भक्सवागन बिट्टल र पजेरोहरूका टायरले कुल्चिएको भन्दा
देशको मानचित्र कोरिएको कुर्कुच्चाले कुल्चिन्दा
साह्रै दुख्छ सडकको छात्ति।
निर्धक्क बोकेर हिँड्छ
भ्रष्टाचार गर्न नपाएपछि
जुलुस निकाल्ने व्यवस्था परिवर्तनका पक्षधरहरू
सधैं अलपत्र पार्छ त्यसैले देशका कर्णधारहरू
यो सडक तिनीहरूको लाश जस्तो शरीर छात्तिमा उभ्याएर
कुनै चौरस्तामा जनसभा गरॉंउछ
वर्तमानलाई डाकेर प्रजातन्त्र कराउंछ
सत्तामा पुगेपछि त्यो स्वर विस्तारै हराउँछ।
फेरि यो सडकमा
बीपीएलहरू झण्डा बोकेर
टाउकोमा कात्रो बॉंधेर
जिन्दावाद
मुर्दावाद
भोकहड्ताल
लाठी चार्ज
एक हौ
भोट देऊ
अनि होसियारहरू भएर ओर्लिन्छन्।
गान्तोक
पुष्प अधिकारी – उस्तै छ
(Source: Himal Khabar)
अचेल दिन र रात उस्तै छ
लुटेराहरूको जमात उस्तै छ
दिउँसै अँध्यारो भएको छ देश
बलात्कार, हत्याको उत्पात उस्तै छ
सल्किँदैछ आगो यत्रतत्र फेरि
झ्नै घिउ थप्ने वर्षात् उस्तै छ
मिलेको कहाँदेखियो र दुई ध्रुव
यहाँ पनि घात-प्रतिघात उस्तै छ
कैयांै मरे देशका निम्ति मर्न त
शहीदको सूचीमा अज्ञात उस्तै छ
सिजन ‘नयन’ श्रेष्ठ – रित्तो क्यानभास
(Source: मधुपर्क असार, २०६८)
मलाई रङहरूसँग खेल्न
औधि मन पर्छ
रङहरूसँग खेलेर
रङहरूकै समुद्रमा
पौडन मन पर्छ
तर के गर्नु ?
यति सुन्दर जीवन
रङहरूसँग खेलेर बिताएको
यो समयले पटक्कै मन पराउँदैन ।
कहिले त यस्तो लाग्छ
म यो समयको वास्तै नगरौँ
मात्र रङहरूसँगै जिस्किरहुँ
रङहरूकै गोरेटोमा हिँडिरहुँ
सोच्दासोच्दै
यो समयले मलाई
अर्कै गन्तव्यमा पुर्याइदिन्छ ।
यसरी समयले मलाई
रङहरूबाट टाढा राख्दा
म्ानै कटक्क दुख्छ
म्ा के गरूँ ?
समयले त
मेरो स्मृतिविम्बमा ताजै रहेका
रङहरूसँग खेलेका पलहरू
आँधी ल्याएर उडाइदियो
कि मेरो जिन्दगी रित्तो क्यानभास भएको छ ।
म के सुनाउँ ? तिमीलाई
मेरो जिन्दगी र
रङहरूको कहानी
बरू तिमीले पनि
रङहरूसँग नखेलेकै
भए हुन्थ्यो कि ?
मोतिराम भट्ट – इ सानै उमेर् देखि मन् हर्न लागे
कहाँसम्मको आँट लौ हेर तिन्को
रिसाएर आँखा पनि तर्न लागे
कहाँसम्मको आँट लौ हेर तिन्को
रिसाएर आँखा पनि तर्न लागे
एकैपल्ट आँखा घुमाई दिनाले
कती मर्न लागे कती डर्न लागे
सुनिस् मन् मुनियाँ बडा होस राखेस्
बिछाएर जाल् कागुनो छर्न लागे
बिराना र आफ्ना नराम्रा र राम्रा
सबै सुन्दरीका अघि सर्न लागे
अघि पर्न सक्दीनँ मैले हरीका
नजर्देखि ‘मोति’ पनि झर्न लागे
बहरे मुतकारिब मुसम्मन सालिम
इ सानै उमेर् देखि मन् हर्न लागे
आर.एम. डङ्गोल – बाटो सोध्दै यतैकतै
बाटो सोध्दै छु
यतैकतै
बाटो पछ्याउँदै पछ्याउँदै
हिँडिएछ यहाँसम्म
यहाँसम्म आइपुग्दा
आफ्नै जस्तो नलाग्ने स्वभावले
पछ्याइरहेको छ मलाई ।
हिजोअस्तिजस्तै
उस्तै देखिन्छु
छालाको रङ उस्तै छ
हातखुट्टा, नाकमुख
हिँडाइ, बोलाइ, हँसाइ
सबै उस्तै जस्तो लाग्छ ।
तर भन्नेहरू भन्छन्
हिजोअस्तिजस्तो छैन मेरो स्वभाव ।
उस्तैउस्तै त छौँ
सँगै फर्किएका हामी
भोक आफैँलाई मात्र लागे जस्तो
दुखाइ आफ्नै मात्र भए जस्तो
आफैँलाई खुसी बनाउन
आफ्नै जस्तो नलाग्ने स्वभाव
हाम्रै साथमा छन् ।
थाहा छैन
सँगै फर्किएकाहरूलाई
आफ्नै स्वभाव कस्तो लाग्दो हो ।
हिँड्नुपर्ने दिशा
पार गरेको दूरी
र पुग्नुपर्ने गन्तव्यले
आफैँलाई यसरी भ्रमित तुल्याउँछ भन्ने सोचिएन
हराएको बाटोको नक्सा खोजेर
म यहाँ आइपुगेको छु
हिँड्नुछ अझै
र बाटो सोध्दै छु
यतैकतै ।
सरोज धिताल – के त्यो मान्छे हो ?
हिजो आज
छोरी
जब जब सपनाबाट बिउँझन्छे
किन हो कुन्नि
प्रायशः टोलाउँछे
सुन्दर आँखामा पोतेर तुवाँलो
सोध्छे मसँग
“बा ! कस्तो हुन्छ मान्छे ? ”
आजकल उसको सपनामा
प्रायः एउटा साकार पिण्ड आउँछ रे
रङ्ग र स्वादको पत्रपत्र खोलमा लपेटिएर
त्यसै त्यसै त्यो हिनहिनाउँछ रे
साँगुरो इनारको पिँधबाट
हेर्दै सानो चोइटा आकाशलाई
सत्य भेटेको घोषणा गर्छ रे
अनि गर्जिन्छ रे
ऊ मान्छे हो !
ऊ नै मान्छे हो !!
ऊ मात्रै मान्छे हो !!!
आजकाल
प्रायशः
बिउँझनासाथ टोलाएर एकछिन्
उसले देखेको सपना सुनाउँछे छोरी
र सोध्छे
“बा !
के त्यो साँच्चै मान्छे हो ?’’
टंक सुब्बा – यस्सिम्मा… टोक्ने
ठीक मेरैसम्मुख उभेको सालको बूढो रुख जस्तै
कति उभिनु ठिङ्ग स्थिर आङको खोपडीमा !
बेगवान मनहरु हुइक्याउँदै,
झापड हान्ने एक झोक्का बतासले
‘झप्पु’ हानेर जब कतै भाग्छ,
तब गाली गर्छु ‘तथानाम’ त्यसलाई
अनि मुर्मुरिन्छु रिसले चूर भएर
खै ! कता गयो त्यो पनि आ’ छैन सदाझैं ?
कति ठडिनु छेउमै अग्लिएको टावरसंग दाँजिदै ?
उमेर मात्र तन्किन्छ त्यो टावरको तलाभन्दा धेरै,
त्यसैले लाग्छ छलूँझैं बाटो कहिले, केही ‘यस्सिम्मा… टोक्ने परिस्थितिलाई ।
सकिए जस्तो छ यात्रा पनि, किनभने, प्रत्येक दिन र रात
काट्दै छु एउटै आयतनमा पत्थरको सालीक झैं,
हिउँदको कक्रिने जाडो र वर्खाको प्रचण्ड गर्मी
ताप्ने गरेको छु यथास्थानबाटै,
देख्छु पर पहाडको रङ्ग मौषमले पोते अनुसार
मात्रै स्पर्श गर्छु दृष्टिका हातहरुले त्यसलाई
र हरदिन उकाली-ओराली गर्ने दुई पाईला
सोँच्छु अब त्यहा पुग्ने छैन,
किनकि, बाँधिएको छु -फन्फनी अचेल
‘यस्सिम्मा… टोक्ने वाध्यताले ।
आफ्नै शिरमाथि जून-घाम र ताराहरु उदाएर आउनु
त्यो महत्वको विषय किन हुदैन र ?
तर सिमलको रुखझैं जिङ्गृङ उभेर
समय हाम्फाल्दै कुदेको हेर्नु बाहेक -फुर्सद छैन मलाई ।
मान्छेहरु हूलका हूल दोहोरीलत्तमा
चौतर्फी हाँकिन्छन् -उद्देश्यहरु बाँधेर
म भने, थिचिएको छु नउठ्ने गरी,
मेरैअगाडि घरको खाँबो-दलिनले थिचिएसरी
‘यस्सिम्मा… टोक्ने दायित्वले ।
यो ठाउँमा उभिन बेकार सोँचौ भने
थुप्रै-थुप्रै सपनाहरु पालेको छु यहिँबाट,
थुप्रै-थुप्रै सपनाहरु छामेको छु यहिँबाट,
तसर्थ मूर्तीको नियतिलाई कुल्चेर
प्रयोजन खोज्छु चलायमान क्षणहरुसंग
र अनुवाद खोज्छु जीवनका सही मार्गहरुमा
अन्तराल-अन्तरालहरुमै
तर यो गति, जति धकेल्न खोजे पनि ठाउँको ठाउँ
सालको बूढो रुख जस्तै मक्किँदै गएको छु म,
मेरो छेउको त्यही टावर जस्तै रित्तिँदै गएको छु म,
‘यस्सिम्मा… टोक्ने समयसंग ।।
मोदनाथ प्रश्रित – जब चल्छ हुरी
जब चल्छ हुरी, जब चल्छ हुरी, जब चल्छ हुरी
घामको ज्योति छेकिरहेका काला बादल फाट्छन
मै हुँ भन्दै सिँगौरी खेल्ने रुखको धूलो चाट्छन्
मस्त निंदमा शान्त सुतेका सागर पनि उर्लन्छन्
ज्वारहरुको थप्पड खाई पहरा पनि भत्कन्छन्
कठयाङ्ग्रिएका हिउँका डाँडा गाल्दै हिँड्छ हुरी
बाटो छेक्ने बार र गौंडा ढाल्दै हिँड्छ हुरी
फोहेर मैला घुर बर्ढार्दै गुनुनुनु हिँड्छ हुरी
उलटफेरका गाथा गाई हुनुनुनु हिँड्छ हुरी
आयु पुगेका जीर्ण कथाका पात-पतिंगर उड्छन्
तात्छन् जंगल कलिला राता नयाँ आँकुरा फुट्छन्
खेद्दै हिमऋतु बसन्तलाई स्वागत गर्छ हुरी
नौलो सिर्जन निम्ति प्रलयको गाउँछ गीत हुरी
मनु लोहोरुङ् – आव्हान
समथरबाट पहाड चढ्दैमा
सगरमाथा पुग्न सग्दैनौ
पहाडबाट तराई झर्दैमा
मेरिआना देख्न सक्दैनौं
अहंकारको बायुपंखी घोडामा
आफ्नै गोहोमा अल्मलिदैछौं
हामी एउटा मूलबाटो निस्किने
गोरेटो मै अटेस मटेस गर्दैछौं ।
इतिहासको पाना च्यातेर
गर्याम् गर्याम् चपाउँदैछौ
हिजोको थोरै उज्यालोको
आकृतिको भित्तालाई
गर्ल्यामगुर्लुम ढाल्दैछौं,
समावेशीको बिगुल फुक्दै
आफ्नै संस्कृति र समाजमा
ध्वनि प्रदूषित बनाउदै छौं,
आफ्नो रंग खोज्ने निहुँमा
आरोपको हिलो छ्यापा छ्याप् गर्दैछौ ।
देउता पुज्ने गरेका ढुङाहरुलाई
बेकामे भनेर अहिले नफ्याकौं,
काम लाग्छ ढुंङ्गा-माटो दुवै
किनकि
यो धर्तीको श्रृजना एउटाले मात्र हुदैन
म,अनि हामी सबै यसमा रहनुछ
खडेरी मनको मरुभूमिमा कहिले
एकता र राष्ट्रियताको बीउ उम्रिदैन
चाहे पूर्वको कञ्चनजङ्धा होस या
पश्चिमको मानसरोवर-
हाम्रो लागि उत्तिकै
सङ्लो र अग्लो हुनु जरुरी छ
अनि मात्र सगरमाथा चिनाउन सक्छौं ।
शित्तलपाटी-६ संखुवसभा,हाल: इजरायल
रुपेश राई -विभ्रंश
प्रत्येक दिन
थपिने आँखा, नाक, कान
अनि चलमलाउने प्राण एउटा आकृति
लिएर निस्कन्छ हातखुट्टा
बोकेर, मान्छे
त्यसलाई
मान्छे, भनी हाल्न त भएन नि !
यदि
आकृति अर्कै लिए….!
ए,
होइन पो रहेछ ;
भन्नु कति सजिलो हुन्छ, नि ?
त्यसरी नै
आउँछ जान्छ क्रियकलापहरू
हास्नु र रूनुको, समयका आँखा र
मुखबाट तिमीले भनेको
मान्छे गिज्याउँदै
भइरहन्छ
मान्छेको जन्मजस्तो
अमान्छेको पनि अनि हत्तु भएर थाक्छ
उसको मर्यादा, प्रचलित मान्छेको
हास्ने प्रवृतिसँग
त्यसबेला
दुख्छ उसको घृणा कुनि कस्तो
मनको कुनामा चेप्टिएर
बसेको भावनासँग
पिरोलिएर
विभ्रंश हुन्छ अनुहारमा
लतपतिएको भेदभाव पनि अनि आँखा
च्यातेर निस्कन खोज्छ
भित्रको दृष्टिसमेत
स्खलित
भएको ईखको पिसाब
आक्रोशले ओढेको छालाबाहिर
अन्धा भएर दगुर्छ, समाजको पेरिपेडमा
छरपस्टिएको ब्रेल वर्णमाला
छाम्दै
लुछालुछ
हुन्छ तेरो र मेरो मान्छे, अमान्छेको
घरमा, अनि फेरि भेदभावको वीर्य
छर्दै डुलिबस्छ मान्छेको
आकृति ।
अजय पौड्याल – अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
आँखा को गाजल घोलिएर गालामा आउन
अझै बांकी छ
कालो बादलले घमाईलो आकाश छाउन
भन्छौ भने अझै सुरू नै नगरौं
माया मात्र छैन यो संसारमा टेन्सन पाऊन
अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
कालो अंध्यारो रातमा एक्लै बिरह गाउन
अझै बांकी छ
तड्पिन,एक छाक खान अनि लाउन
भन्छौ भने यो बाटो नै नहिडौं
माया धितो राखी सकिंदैन धुरी छाउन
अब बल्ल त सुरु भयो अझै बांकी छ
शहरको भिडमा आफ्नो अस्तित्व पाउन
अझै बांकी छ
समाजमा पनि एक चिनारी बनाउन
भन्छौ भने यो गृहस्तीनै नगरौ
तर बिना तिम्रो साथ म जिउन त के
मर्न पनि पाउन्न
भूपिन ब्याकुल – कुरूप कविता
एक्लै कति
सुन्दर भएर बसिरहोस कविता
एक्लै कति
सौन्दर्यको एकोहोरो प्रेमी बनिरहोस कविता
आज त्यसलाई
कुरूप पार्न मन लागिरहेको छ !
सबैभन्दा कुरूप राज्यसत्तामा पनि
सबैभन्दा सुन्दर देखिँदो रहेछ कविता
सबैभन्दा फोहोर
हिंसाको समुद्रमा नुहाएर
सबैभन्दा सफा भएर निस्कँदो रहेछ कविता
आज त्यसलाई
कुरूप पार्न मन लागिरहेको छ !
आउ प्रिय कविहरु
यसपल्ट कवितालाई
सुन्दरताको दासताबाट मुक्त पारौं
कलाको अनन्त बन्धनबाट मुक्त पारौं
र हेरौं
कबिताको बत्ति निभेपछी
अझ कति अंध्यारो देखिँदो रहेछ दुनियाँ
अझ कति खाली हुँदो रहेछ रिक्तता
के अन्तर छ
मन्दिर र बेश्यालयको नग्नतामा
के अन्तर छ
संसद भवन र आर्यघाटको दुर्गन्धमा
के अन्तर छ
न्यालय र मासु पसलको क्रुरतामा
यिनीहरुकै पर्खालबाहिर
सबैभन्दा इमान्दार भएर उभिँदो रहेछ कविता
आज त्यसलाई
कुरूप पार्न मन लागिरहेको छ !
आउ प्रिय कविहरु
आजै कबिताको मृत्यु घोषणा गरौँ
र हेरौं
झन कति जीवन्त देखिँदो रहेछ
कबिताको लासमाथि जन्मिएको कविता
हेरौं
कबिताको मृत्युमा खुसीले
कुन हदसम्म बौलाउँदो रहेछ बन्दुक
कति टाढासम्म सुनिँदो रेहछ – सत्ताको अट्टहास
र कति उदास देखिँदो रहेछ – कलाको अनुहार
सुन्दर कबिताहरु लेख्नलाइ त
सुन्दर समय बाँकी नै’ छ
किन आज लेख्न मन लागिरहेको छ
समयको अन्तिम लहरसम्म नलेखीएको
सबैभन्दा कुरूप कविता
जसरी बन्दुकले लेख्छ
हिंसाको कुरूप कविता सहिदको छातीमा …
एक्लै कति
सुन्दर भएर बसिरहोस कविता !
लेखनाथ पौड्याल – विवेक-बाटिकाको सानू फूल (क)
केही विद्वान कहन्छन्
ऋषिमुनितकले
ब्रह्माचिन्हू छ गाह्रो ।
माया-जञ्जाल जान्ने
विषयकन कुनै
ठान्दछन् उग्र गाह्रो ।
भन्छन् कोही महात्मा
पुरुष पुरुषको
भाग्य जान्नू छ गाह्रो ।
कोही रोएर भन्छन्
कुटिल मतलबी
मित्र चिन्हू छ गाह्रो ॥
बिर बहादुर के.सी. – मेरो यात्रा जारी छ
म त क्रान्ति योद्धा हु
क्रान्तिको गर्भबाट जन्मिएको
म त लडाकु सिपाही हु
भिषण युद्ध जितिरहेको
मैले रगतसग बाचा गरेको छु
मैले जनतासग कसम खाएको छु
मेरो उद्देश्य भन्नु नै मुक्ति र स्वतन्त्रता हो
मेरो चाहना भन्नु नै क्रान्ति हो
क्रान्तिबाट शान्ति जन्माउन
मैले बुद्धसगं पनि सम्झौता गरेको छु।
त्यसैले, हातमा हात जोड्न
सहमत बन या नबन
तिम्रो सहमति बिना पनि
मेरो मुक्तियात्रा जारी रहने छ
मेरो क्रान्तियात्रा जारी रहने छ।
म त हिमालको छोरो हु
सगरमाथाले जन्माएको हो मलाई
म त आरोही हु
कयौं हिमाल चुमिसकेको छु
मैले सगरमाथा चुम्ने सपथ खाएको छु
मैले सगरमाथा हसाउने प्रण गरेको छु
मेरो सपना भन्नु नै आरोहि हो
मेरो विपना भन्नु नै आरोहण हो।
सगरमाथाको शिरमा विजयको साइरन बजाउन्
मैले पासाङल्हामु र आङसिरिं सग सम्झौता गरेको छु।
त्यसैले, गतिमा गति भर्न
सहमत बन या नबन
तिम्रो असहमतिको कुनै प्रवाह नगरी
मेरो सगरमाथा आरोहण जारी रहने छ।
म त उज्यालो ज्योतिष कण हुँ
आगोका लप्काबाट जन्मिएको
म त तातो लाभा हुँ
ज्वालामुखीबाट फुटेको
मैले संसार उज्यालो पार्ने संकल्प लिएको छु
मैले अध्यारो बढार्ने दृढता व्यक्त गरेको छु
मेरो भावना भन्नु नै उज्यालो हो
मेरो कामना भन्नु नै कालोको अन्त्यष्टि हो
किनकी मैले रावणहरु मार्न
रामसगं सम्झौता गरेको छु
त्यसैले, काधमा कांध जोड्न
तयार होउ या नहोऊ
तिम्रो तयारी विना
मेरो उज्यालोको खोजी जारी रहने छ।
मेरो रावण मार्ने चाहना पुरा हुने छ
मेरो संकल्पको यात्रा जारी रहने छ।
म त जितवीर हु
कयौं हारबाट जन्मिएको
मत रक्तविज हु
रगतका थोपा थोपाबाट जन्मिएको
मैले जित्नको लागि बलिदान गरेको छु
मैले दुनिया बदल्नको लागि उत्सर्ग गरेको छु।
मेरो उद्देश्य पूर्णजित हो
मेरो यात्रा नै सफलताको लागि हो
किनकि मैले जित्नको लागि सम्झौता गरेको छु।
त्यसैले, आऊ या नआऊ
तिम्रो अनुपस्थिति मै
मेरो जितको ढोका खुल्ने छ।
कदममा कदम मिलाऊ या नमिलाऊ
तिम्रो कदमको अग्रता बिना
म शिखर चुम्न सफल हुनेछु।
विजय सफलता
उज्यालो सुन्दरता
.अनन्त, अनन्त सम्म
निरन्तर अविरल र अविचल
जारी रहनेछ मेरो विजयको यात्रा।
मीना सुब्बा – जिन्दगी अनेक रङ्गहरूमा
जिन्दगीलाई कुन रङ्गमा ढालुँ?
जिन्दगीलाई कुन अर्थमा मानुँ?
कहिले चहुने भएर रित्तो भई बज्दछ जिन्दगी
कहिले बेसी भएर भाँडाबाट पोखिन खोज्दछ जिन्दगी
कहिले चञ्चल बतास भएर उडान भर्न चाहान्छ जिन्दगी
कहिले चुचाप निश्चल दह भई एकै ठाउँ जम्नखोज्छ जिन्दगी
कहिले विक्रमादित्यको सिंहासनको खोजीमा पराजित भएर
सर्वत्र कहालिहिँड्ने मन गर्छ जिन्दगी
कहिले हिरोशिमाको नील पल्टेको भूमिमा दुबो भई
पलाउने मन गर्छ जिन्दगी
कहिले मर्यादा र आदर्शको प्रश्नचिन्हमा चुनौती बन्छ जिन्दगी
कहिले महँगाइको भाउ भएर त्यसै तर्सिदिन्छ जिन्दगी
जिन्दगीलाई म कुन दृष्टान्तमा सजाउँ?
जिन्दगीलाई म कुन उद्वेगमा समाउँ?
कहिले फुर्सदको अभिशप्त घडीभित्र निस्सार लाग्छ जिन्दगी
कहिले हतारको आँधीभित्र आफ्नोसित पराई हुन्छ जिन्दगी
कहिले एकैक्षण रमाउन निकै इन्तजार गर्छ जिन्दगी
कहिले रातमा कसैको याद बनेर गालाबाट बगिदिन्छ जिन्दगी!