नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
ज्ञानेन्द्र गदाल – दिलको पुकार
आँखामा अनन्त चाह छ
मुटुमा गहिरो प्यार
तिमी नै भन न प्रीयतम्
म के दिउँ उपहार ।
जून दिउँ कि तिमीलाई शीतलता जूनको
फूल दिउँ कि तिमीलाई कोमलता फूलको
दिन सक्छु हिरा-मोती
या, मायाको जुहार
तिमी नै भन न प्रीयतम्
म के दिउँ उपहार ।
आकाश दिउँ कि तिमीलाई व्यापकता आकाशको
उज्यालो दिउँ कि तिमीलाई अनुभूति प्रकाशको
दिन सक्छु आडम्बरी
या, दिलको पूकार
तिमी नै भन न प्रीयतम्
म के दिउँ उपहार
कोलोराडो, अमेरिका
बिप्लव प्रतिक – नाङ्गो शहर
आज म यस शहरमा
नाङ्गै उपस्थित भएको छु
तर अचम्म ! मलाई हेरेर कसैले आँखा छोपेन
पटक्कै लाज लागेन यहाँका मान्छेहरूलाई ।
कचल्टिएको भातजस्तै
आधाकाँचा मानिसहरूको बस्तीमा
मेरो नाङ्गोपन कुनै रमिता बनेन ।
यिनीहरू अचेल कागजको फुलमा बास्ना हाल्छन्
यिनीहरू अचेल रोबोटको शरीरमा धुकधुकी भेट्छन्
मानिसमानिसबीच संवेदनशीलता र सहृदयता
मानिसमानिसबीच सद्भावना र म्वाई अब चाहिएन
अब चाहिएन प्रेम, आत्मीयता र मृदु कुराहरू पनि
र विकृत भइसके मानवीय मूल्यहरू…
यस्तो अवस्थामा, यस शहरमा, यहाँका मानिसहरूबीच
नाङ्गो हुनुबाहेक अर्को बाटो पनि त छैन ।
यस शहरमा आज म नाङ्गै उपस्थित भएको छु
र भोलि शहर, गाउँ र बस्तीका
तमाम नागरिक नाङ्गै देखिइनेछन्
निर्वस्त्र हुनेछन् शरम नभएको शहरमा ।
भुपेन्द्र सुब्बा – बजिया आँखाहरू
बरू झुण्ड्याइदिउँ उँधोमुण्टे
बजिया आँखाहरू १
सीधा हेर्नुको अभियोगमा दर्ता
मुद्दा छ मस्तिष्कको नपुंसक चौकीमा ।
कसले देख्नु भनेको थियोरु
घनटाउके प्रश्नझैँ
घनटाउके मान्छेहरूरु घनटाउके सपनाहरूरु
निधारमा गुजुल्टिएर नसाहरु भतभत छन्
युद्दको पीरो निस्श्वास फुक्दै।
सडकमा मान् कि बारुद हिँडेको होरु
आकासमा चरी कि बारुद उडेको होरु
नदीमा माछी को बारुद पौडेको होरु
कुन्नि कसले छाडेको लावारिश ब्रिफकेशभित्र
खाँदिएको चीसो शङ्कझैँ मन
डरसरि उठाउँदै राख्नु छ।
बजिया आँखाहरू।
पल पल क्यार्र क्यार्र काठकीरा
घरको मूलखाँबो किट्दै बज्छ।
कुरुस बोक्नेहरूलाई सोधौँ लाग्छ, खोइ त्यो मान्छेरु
ँजन्नत’ भन्नेहरूलाई सोधौँ लाग्छ, खोइ त्यो मान्छेरु
स्वर्ग भन्नेहरूलाई सोधौँ लाग्छ, खोइ त्यो मान्छेरु
अबोध त्यो मान्छे हराएको सुचनाहरुको बजार छ।
निश्छल त्यो मान्छे ठगिएको दुर्वल आवाज छ।
दुर्वल त्यो मान्छे दबिएको ठूलो आवाज छ।
सीधा त्यो मान्छे रेटिएको रोगी चीत्कार छ।
छ्यास् अनुहारमा दिक्कलाग्दो उडिरहने झीँगाहरु१
बाहिर निस्किएर एकफेर कराऊँ लाग्छ,
अलिकति सफा हावाको कतिरु
अलिकति खुल्ला आकाशको कतिरु
अलिकति चोखो पानीको कतिरु
अलिकति हरियो डाँडाको भाउ कतिरु
दिन बन्दूकको नालमा तेर्सिएर सुत्छ।
रात मसानघाटमा तर्सिएर उठ्छ।
भन, एकैबेर शान्तिको कतिरु
भन, एकै मुठ्ठी सासको कतिरु
छ्यास् अनुहारमा घरिघरि आइरहने झीँगाहरु पनि१
मैले फूलबारीमा बाँधिएका मायालु हातहरू
प्रेमिकाको हत्याको दृश्यमा यस्तो नाचेको देखेको थिइनँ।
ँचीस् मुसी चीस्’ खेल्दा झुप्पिएका रमाइला हातहरु
संगीतहरूको हूलमा बम पड्काउँदै नाचेको त देकेको थिइनँ।
मैले बगरमा बस्ती राख्ने जुझारु हातहरू
एकार्काका घर ढाल्दै यस्तो नाचेको कहिल्यै देखेको थिइन।
हेर्नू
फूलबारीमा बिरानो हातहरू। हेर्नू
चीसो गोजीभित्र नमीठो घुसार्दै हिड्नु छ। हेर्नू
सप्पै अमिलो जति घाँटिमा उगेलिएर ढक्क अड्कन्छ।
बजिया आँखाहरू१
भुइँ सोहोरेर हजुरको नजरलाई मेरो सलाम। नदेख्नू
उखेलिएर गाँठिएको जरैजरा आकाश। नदेख्नू
तानिएर चुँडिएको केस्रैकेस्रा धर्ती।
लामो झीनो डोरीमा पृथ्वी डल्लो झूण्ड्याएर
मुक्काबाजीमा अभ्यासरत् छन् मनहरू। के गर्नुरु
बरू उँधोमुण्टै झुण्ड्याइदिउँ१
धमिलो ऐना अगाडि उभेर
आफू आफू नहुनुको क्रुरभन्दा क्रुर बिम्ब
सहृदय हेरिदेऊँ। या अल्टएर गरेको कल्दरको फेर पक्रेर
साँच्चै सुग्घर हुनुको भ्रम फुल्लिएर
नरमाइलो सन्तोष हत्तु होइन्जेल पो मुस्काइदिउऊँ।
के छ ररु
के छ ररु खालि
खालि सीधा हेर्नुको अभियोगमा दर्ता
मुद्दा छ मस्तिष्कको नपुंसक चौकीमा
बजिया आँखाहरू
मणि लोहनी – देशका नाममा
(नेपाल साप्ताहिक, अंक २९८)
आस्थाको सुकिलो देवताजस्तो जनताको आ“खामा
अड्याएर सपनाको भरेङ
त्रि्रै केही नागरिकहरूले
माटोको मोलतोल गरिरहेको
तिमीले सुन्यौ देश –
सपना फुल्ने आखामा मृत्यु टासिएको छ
डुबेका छन् मान्छेहरू
अनिश्चित भविष्यस“गै आशङ्काको दहमा
सहर निदाएको अभिनयमा जागिरहेछ
ग्ाणतन्त्रको नारासगै
गाउ“ आतङ्कको मियोमा नारिएको छ अझै
किलाझै ठोकिएका छन्
नागरिकहरूको
आखा, ओठ र हातहरूमा
लेख्न बाकी संविधानका धाराहरू ।
डा“डाबाट भर्खरै ओर्लेको घाम
र, क्यान्टोमेन्टभित्र कैद आ“खामा देखिएको सपना
आरुका फूल र विस्थापितका रहर
घुरको आगो र मधेस आन्दोलन
र्भ्ार्खरै विजयी नेताको ओठमा नसुहाएको
नया“ नेपालको नारा
र दरबारबाट जारी वक्तव्यहरू
किन सबै उस्तैउस्तै लाग्छ देश –
पाठशालाबाट फर्किरहेछन्
पुस्तकविहीन कलिला नानीहरू
र उनीहरूस“गै फर्किएको छ
अपेक्षाको मूलबाटो
हरेक बिहान अखबार होइन
सङ्घीयता पढिरहेछन् मानिसहरू
न्ोताहरू घरभित्रै असहिष्णु भइरहेका बेला
त्रि्रा केही नागरिकहरू
म्ााटोको मोलतोलमा जुटेका छन् ।
र, देश तिमीचाहि“
चुपचाप छौ… निस्पिmक्री
कुनै उदास मलामी सा“झजस्तै
के तिमीलाई हाम्रो भविष्यको चिन्ता लाग्दैन देश !
सन्ध्या रेग्मी – वृक्ष
आदि अनादिदेखि आ“धीवेहरीहरूस“ग जुधेर कहिल्यै नहारी
युगौ“युगदेखि चट्याङ् र गर्जनहरू खपेर कहिल्यै नडगी
सदियौ“देखि वर्षात्हरू रुझेर कहिल्यै नगली
अनगिन्ती शिशिरहरूमा उजाडिएर वसन्तमा पुनः मौलाउ“दै
नीलो आकाशमुनिको धरतीमा शीतलता र सुगन्ध फैलाउ“दै
मुस्कुराइरहेछ ऊ सदा
आङ्खनो शरीर काट्न आउनेहरूलाई पनि छहारी दि“दै ।
पहाडपर्वतका काखमा ऊ ‘देवदारु’ भएर बा“चिरहेको छ
हिउ“ नै हिउ“को माझमा ऊ ‘क्रिसमस ट्री’ भएर हा“सिरहेको छ
बालुवैबालुवाको साथमा ऊ ‘पाइन ट्री’ भएर नाचिरहेको छ
डढेर सूर्यको रापमा आपूm पखेटा फट्फटाएर तिमीलाई पङ्खा हम्क“दै
धूलो र धुवा“ खाएर पनि तिम्रा लागि स्निग्ध सौम्य हरियाली बोक्दै
अमृतसरि नरिवल फलाउने आङ्खनो शिर छेदनको पीडा भोग्दा पनि
वीर बनेर उभिइरहेको छ ऊ सदा ।
उसले तिमीलाई सदा दिएको मात्र छ
तिमीबाट कहिल्यै केही लिएको छैन
बाढीपीडितहरूलाई
भूकम्पपीडितहरूलाई
घरवारविहीनहरूलाई
आगलागीबाट आहतहरूलाई
समाज र राष्ट्रले केही राहत नदि“दा
उसले एउटी आमाले झै“ उनीहरूलाई
वात्सल्यपूर्ण काख दिएको छ
मीठो नीदको रात दिएको छ
ना¨ो आङ्मा पात दिएको छ
चोखो अङ्कमालले साथ दिएको छ ।
आपूm बलेर तिमीलाई ताप दिएको छ
आपूm जलेर तिमीलाई प्रकाश दिएको छ
एकसाथ तिमीलाई उसले
गास, बास र कपास दिएको छ
त्यति मात्र होइन
तिम्रो मुटुको प्रत्येक ढुकढुकीको लागि
सास दिएको छ
कहिल्यै घात नहुने विश्वास
र कहिल्यै नमर्ने आश दिएको छ ।
परोपकारको अर्को नाम हो वृक्ष –
‘सेवितव्यो महान् वृक्ष फलछाया समन्वित
यदि दैवात्फलं नस्यात् छाया केन निवार्यते’
‘स्वयम् न खादन्ति फलानि वृक्षाः’
कति उपकारी छ ऊ कति सेवादायी छ
आपूmले एक दाना अन्न नखाइकन
तिम्रँ लागि
आलीका आली
डालीका डाली
थालीका थाली
फल फलाउ“छ, पूmल फुलाउ“छ, अमृत बगाउ“छ ।
‘ग्लोबल वार्मि¨’ बाट पृथिवीलाई बचाउ“दै
‘ग्रीन हाउस ग्या“स’ निष्काशन घटाउ“दै
पर्यावरणीय प्रदूषण नियन्त्रण गरिरहेको छ
दुर्गन्ध दूषणरूपी विनाशकारी दानवहरूलाई
गृहवासीनजीक आउन नदिई बीचैमा रोकेर
तिम्रो निवासको पहरेदार बनी रहेको छ
कहिले गर्वले उठ्दै
कहिले विनम्रताले झुक्दै
उन्मुक्त मन लिएर खुल्दै
हरेक प्रातः सन्ध्यामा चराहरूस“ग चिरबिराउ“दै
हरेक गोधूलि सन्ध्यामा सुसेली हाल्दै मुरली बजाउ“दै
कहिले आरूका पूmल बनी श्वेत फुल्दै
कहिले अनारका पूmल बनी लाली छर्दै
ऊ तिम्रो आ“गनमा स्वर्गद्वार बनी झरेको छ ।
तिमीले भत्काउन खोजेको सभ्यतालाई पनि उसले बचाएको छ
तिमीले लत्याउन खोजेको संस्कृतिलाई पनि उसले जोगाएको छ
सङ्गालेर प्राणी र वनस्पतिका जात–जात
उसले आपूmमाथि एउटा म्यूजियम नै सजाएको छ
दिएर शान्तिदूत बुद्धलाई ध्यान र ज्ञान
उसले एउटा सिङ्गो इतिहास नै बनाएको छ ।
ऊ कागत बन्छ तिम्रा लागि – आपूm पिसिएर
र खोपाउ“छ आङ्खनो शरीरभरि काव्य
ऊ तागत बन्छ तिम्रा लागि – आपूm जलेर
र दिन्छ ऊर्जा जीवनभर दिव्य
ऊ नगद बन्छ तिम्रा लागि – आपूm रेटिएर
र दिन्छ तिमीलाई अकूत सम्पत्ति
ऊ रगत बन्छ तिम्रँ लागि – आपूm मेटिएर
र दिन्छ तिमीलाई सुन्दर सन्तति
पूर्वान्हका जराजरामा
मध्यान्हका हा“गाहा“गामा
अपरान्हका पत्रपत्रमा
ऊ तिम्रो जीवनयात्राको शुभकामना कोरिरहेको हुन्छ
तिम्रो अञ्जुलिभरि अमृत भरिरहेको हुन्छ
तिम्रो ललाटभरि सौभाग्य छरिरहेको हुन्छ ।
उसका सुसेलीमा गौरवमय गाथाहरू मात्र होइन
अव्यक्त कथाहरू पनि छन्
आफै“मा निस्सासि“दाका व्यथाहरू पनि छन्
ऊ भोकाउ“छ – तर लुट्दैन
तड्पिन्छ – तर गुनासो गर्दैन
छट्पटाउ“छ – तर चिच्च्याउ“दैन
ऊ पिरोल्दैन कसैलाई
जाइलाग्दैन कसैमाथि
अडिग छ आङ्खनो धर्ममा
विश्वस्त छ आङ्खनो कर्ममा
पुण्यको नाममा पाप त तिमी गर्छौ
महायज्ञको नाममा महाभारत त तिमी मच्चाउ“छौ
क्रान्तिको नाममा भ्रान्ति त तिमी ल्याउ“छौ
बुद्धको नाममा युद्ध त तिमी लड्छौ
ऊ त बिचरा
फा“डिन्छ, ढालिन्छ, भा“चिन्छ
काटिन्छ, चिरिन्छ, च्यातिन्छ
थिचिन्छ, पिसिन्छ, कुटिन्छ
अनेक चोट सहेर हरेक टुक्रामा पनि ऊ
तिम्रा लागि उपयोगी बनेर नै बा“चिरहेको हुन्छ ।
जन्मेकै दिनदेखि तिमीलाई काखमा लिइरहेको
जीवनभरको साथी ऊ
तिम्रो मृत्युउप्रान्त पनि साथ नै हुन्छ
आपूm काटिएर टुक्रा–टुक्रा भएर पनि
एउटा बलियो आधार बनी
ऊ तिम्रो लाश बोक्छ
अनि पुनः जलेर
प्रकृतिको काखमा
सम्मानका साथ
ऊ तिम्रो दाहसंस्कार गर्छ
तिमीलाई प्रज्ज्वलित दागबत्ती दिन्छ
त्यही वृक्ष जसको अनन्त उपकारप्रति
तिमीले कहिल्यै कृतज्ञता प्रकट गर्न जानेनौ
त्यही वृक्ष जसको सामु
तिमीले कहिल्यै श्रद्धाले शिर झुकाउन चाहेनौ
मायालु हातहरूले झै“ आङ्खना पात–पातले
तिमीलाई तर्पण दिन्छ
तिमीलाई समाधिस्थलमै पनि
झुकेर श्रद्धाञ्जलि अर्पण गर्छ
आङ्खनो अस्तित्व मेटेर ऊ
तिम्रा लागि आङ्खनो जीवन समर्पण गर्छ ।
हरेक व्यक्तिले आङ्खनो कर्तव्य सम्झी
जीवनकालमा एउटा मात्रै रूख भए पनि रोपिदिने भए
ह्दयको एउटा खण्डमा वृक्षमहिमा खोपिदिने भए
पृथिवीको स्वास्थ्य–रक्षार्थ वनविनाश रोकिदिने भए
मानिसको आयु सा“च्चि नै लम्बिने थियो
धरती सधैं जवान भइरहने थियो ।
मानिसको आयु सय वर्षको हुन्छ
एउटा सालको रूखको आयु हजार वर्षको हुन्छ
जानिराख,
रूखलाई दुखाएर तिमीले आङ्खनै दुर्भाग्य बढाइरहेछौ
रूखलाई सुकाएर तिमीले आङ्खनै आयु घटाइरहेछौ
आकाशबाट त्यति सिक्न सक्दैनौ तिमी
जति धरतीबाट सिक्न सक्छौ
पूmलबाट त्यति सिक्न सक्दैनौ तिमी
जति रूखबाट सिक्न सक्छौ
धेरै भयो पूmलैपूmलका गुच्छाहरू सजाएको
पूmलैपूmलका झुप्पाहरूस“ग मायाप्रीति लगाएको
अब रूखका कथा पनि स“गाल्न सिक
रूखका व्यथा पनि अ“गाल्न सिक
सिर्जनाका अलिकति बीज धरतीमा रोपी
मुटुभित्रको अलिकति माया रूखमा पोखी
रूखका गुणहरू आत्मसात् गर्न सिक
आङ्खना पापहरूको पश्चाताप गर्न सिक
वृक्षले जस्तै सहिष्णुता छर्दै
वृक्ष झै“ स्वाभिमान बन्न सिक
मनुष्य †
वृक्षको स्वभाव अब आपूmमा स्थापित गर्न सिक ।
साधना शर्मा – हारेको मान्छेको व्यथा
चाह छैन मनको केही, मैले मन मारिसकें
मुस्कानलाई आफ्नै मुहारबाट पर सारिसकें
आउन सक्ने खुशीलाई नि अब मैले टारिसकें
यस्तो लाग्छ आफ्नो जीवनसँग आफैं हारिसकें
अँध्यारो छ जताततै, उज्यालोको नाम छैन
लाग्छ पुरै संसारमा मेरो केही काम छैन
आशा, उत्साह छैन केही मन उहिले मारिसकें
यस्तो लाग्छ आफ्नो जीवनसँग आफैं हारिसकें
बाँच्न मन छैन तर कायरता हो मर्नु पनि
कति सहुँ पल पल आफ्नै नजरबाट झर्नु पनि
आँखा अब सुख्खा भए आँशु सबै झारिसकें
साँच्चै अब आफ्नो जीवनसँग आफैं हारिसकें ।।
साँच्चै अब आफ्नो जीवनसँग आफैं हारिसकें ।।
अमर नेम्बाङ लिम्बू – मन
आज म मात्र कोठामा सुतिरहेँ,
केवल मेरो मनमात्र
घुम्नगयो बाहिर ।
कुनै वेला मेरो मनले
बाहिर एउटा अग्लो रुखमा बसेर
चियाइरहेको हुन्छ संसार।
कुनै वेला मेरो मनले
बुर्कुसी मार्दै चुम्नपुग्छ
टाढा एकार्कामा अडेस लागेर
उभिएका म्लान पहाडहरूलाई ।
तर आज भने यो मन
टुक्रा टुक्रा भएर
उड्दैछ आकाशभरि
टुक्रा टुक्रा भएका कागजहरू जस्तै ।
टुक्रिएका कागजहरू कहिल्यै जोडिंदैनन्
न टुक्रिएका पातहरू नै
जोडिनुसक्छन परस्परमा ।
तर जति मन टुक्रिए पनि ,
जति मन भाँचे पनि ,
जति मन मरे पनि ,
जति मन भौंतारिए पनि ,
जति मनमा पहिरो गए पनि,
आखिर मनले मनलाई
खोजीरहेको हुँदोरहेछ
एकापसमा जोडिनुलाई।
जिउको छायाँ त सबैले देख्छन् ,
तर मनको छायाँ देख्दैनन् कसैले।
छायाँका पनि छायाँ हुन्छन् मनका।
यही छायाँ र उप-छायाँभित्र
एउटा मनले अर्को मनलाई
खोजीरहेको हुँदोरहेछ सधैं।
जिउँदो मान्छेबाट तात्तातै
सञ्चार भएको यो मन
जहाँ उडेर गए पनि,
जहाँ उफ्रेर आकाशमा ठोके पनि,
जहाँ लडेर प्रिथ्वीमा खसे पनि,
आखिर जीवनमा एक न एक दिन
जुन मनले एउटा मनसँग जोडिनुखोज्छ
त्यही मनसँग जोडिनुपुग्दोरहेछ यो मन ।
मोतीराम भट्ट – यतिसम्म प्रीति गरी
यति सम्म प्रीति गरी गरी न यता भयें न उता भयें,
नत मन् लियें नत दीदियें न यता भयें न उता भयें ।
नत होस् वासकि राखियो नत फूलको रस चाखियो,
नत याद भो नत स्वाद भो, न यता भयें न उता भयें ।
बिनु औसरै सित भेट्नू तरबार लीकन रेट्नू,
नत छिन्दिनू, नत नछिन्दिनू, न यता भयें न उता भयें ।
नत साथ बस्न सँगी भयें नत दुस्मनै सरि भै गएँ
न पुरानियाँ नत मो नयाँ न यता भयें न उता भयें ।
नत खुस् भईकन प्रेम् गरी तन रिस् गरी कन मन् हरी
न यसो गरी न उसो गरी न यता भएँ न उता भयें ।
रामकुमार श्रेष्ठ – एउटा आत्मा कहानि
कामै के छ र ए साथी हो
त्यसैले सुन न त एउटा आत्मा कहानि
गाइजात्रै गाइजात्रामा एउटा थपनि।
कसैले भनेन-
हिमाल तिम्रो हातबाट गुम्छ,
पहाड तिम्रो हातबाट गुम्छ,
तर ढुक्कसँग भनिदिएँ
अति गर्बसाथ हुँकारीदिएँ-
तराइ तिम्रो हातबाट गुम्छ-
कस्को छ यस्तो स्वच्छ अनि निस्कलंकित मन,
भित्र जे छ त्यही बोलिदिएँ,
मनको कुरा खोलिदिएँ-
राजदूत् होइन मन्त्री हुँ त
केको कुटनीति, भने भन्छन यसलाई सूदनीति !
लाज कस्ले केको लागि मान्ने यहाँ,
भ्रस्टाचार गर्नु गरेर पनि फुर्ति लगाउने ठाउँमा,
रातो पासपोर्ट बेचेर पनि शानको जीबन बिताउने गाउँमा,
पुरुष भएर सुत्केरी भत्ता खाएँ त के भो ?
लाटा सुधा जनताले बारम्बार पत्याएकै हो।
भाषाको तौर तरीका किन यहाँ
कुरोको चुरो चाहिन्छ जाहाँ,
बिरोधको लागि बिरोध गर्नु पो थियो –
चर्किरहेको बिबाद सेना समायोजनको,
बोल्न हुने नहुने थाहा के मलाई –
ओकलिदिएँ अन्तर्कुनामा लुकिरहेको थियो जो ।
गोर्बाच्योभले त शान्ति नोबेल पुरस्कार पाए,
मैले भने कठै बरा त्यो चिताउने कसरी हाए,
मैले जे बोलें त्यो पुरा भए पनि लछार्पाटो लाउन त सकिन्छ नै के र ?
कुर्सी ओगटिरहने सूत्राधार मात्र नभए होला त अरु के र ?
लेखनाथ पौड्याल – सत्य-सन्देश ३
विद्याको, वयको र बुद्धिको, बलको,
सौन्दर्यको, मानको
प्रज्ञाको, कुल-जातिको, इलमको,
ऐश्वर्यको, ज्ञानको ।
तातो ग्याँस मनुष्यका मगजको
सम्पूर्ण उत्री-दिए ।
पृथ्वीमा सब Continue reading “Lekhnath Paudyal – Satya Sandesh 3”
मनिता लिम्बु – धेरैभयो
धेरै भयो जातियता अनि संघियताका कुरा
आउ सबै मिली अब गरौ एकताको कुरा
एक अघि अरू पछि हिड्ने होइन
हातेमालो गरी सबै सँगै अघि बढौ
धेरै भयो वादविवाद अनि विचारको कुरा
अब गरौ सबै मिली देश सिंगारनेको कुरा
भत्काउने,लडाउने होइन अब
गरौ सबै मिली देश बनाउनेको कुरा
धेरै जुध्यौ,धेरै लड्यौ दाजुभाई फुट्यौ
बैरीहरुले फाइदा लुटे हामीले के नै पायौं
विश्वासले,शान्ति सँगै हातेमालो गरौ
व्यक्ति होइन,समुह होइन देश उठ्ने काम गरौ
फाली सबै मनको मैलो आउ अब
लड्ने लडाउने,मर्ने मार्ने होइन
सबै उठि,देश उठने कर्म गरौ
प्रकाश धमला – म जुन र सुनका किरण
म सानो छदाँ
मेरी हजुर आमाले
ऊ………..माथि देउकी माता भनेर जुन देखाउनु हुन्थ्यो
म रोइरहेपनि चुपचाप रहन्थें
मेरी कर्कश पनि ठप्प हुन्थ्यो
त्यही समयदेखि हुनुपर्छ सायद
जुनलाई शालिन र विनयशील ठानिरहें
शालिनता र विनयशीलता आमामा हुनुपर्छ भनिरहें
हो मैले
जुनलाई आमा मानिरहें
थाहा छ,
म आमालाई शान्ति मानिरहन्छु
तर,
आजकाल, राँके जुलुस बोकेर
असंख्य ताराहरु जुनसमिप जादै गरेको समाचार छ
म डराइरहेछु
म अत्तालिरहेछु
म बेहोस हुन खोजिरहेछु
कतै मेरो बाल्यकालको
एक जोडी वरपीपल त ढल्ने होइनन् –
अहिले,
म रोएको रात,
जुन पूर्णिमा भएर आउन सक्दिनन्
म थाकेको रात
शीतलता बनेर छाउन सक्दिनन्
नाङ्गो सडकमा निदाएको रात
प्रिय जुन धुवाँ चिरेर आउन सक्दिनन्
त्यसैले,
म हरेक सन्ध्याहरुमा
सुनका किरणहरु बटुलेर
हरेक मध्यरातहरुमा आँखाका ज्योति बटुलेर
जुनलाई समर्पण गर्ने पक्षमा छु ।।
– Adelaide Australia
युद्धप्रसाद मिश्र – महोत्सव
अशान्तिको धरित्रिमा
छ आज दन्केको चिता
उखाडिनु छ दुर्दशा
हुँदै प्रभुत्ववादिता
मिटाउने गरीवका
रगत् निचोरने प्रथा
उदीयमान छन् हुँदै
मनुष्यमा मनुष्यता
ज्वलन्त रक्त क्रान्तिका
चरित्रले सुशोभित
हुँदैछ आज विश्वमा
युवा चिराग ज्योतित
दिने कठोर ब्रत गरी
नढल्न आत्म गौरव
उठिरहेछ ज्यूँनुको
अति ठूलो महोत्सव
जुन १९८२
युद्धप्रसाद मिश्र – विद्यार्थी आवाज
दानवताकन दूर धकेल्दै
जनजागृतिको दैलो खोल्छु
न्याय उठाउन बन्दूक खुकुरी
खुर्पि खुँडाको भाषा बोल्छु
नेपालीको ज्यान बचाउन
भर्तिकेन्द्रको बाटो मास्छु
शहर शहरमा जुलुस निकाल्छु
पर्चा छर्छु पोष्टर टाँस्छु
निम्न वर्गको ख्याति जगाउन
कलम रगड्छु आगो पार्छु
जरजर दुनियाँमाथि परेको
बर्बरताको शेखी झार्छु
वेग वेगका छाल उठेका
बाँध फुटेको धक्का झेल्छु
शहर गाउँका भेदभावको
गहिराइमा पौडी खेल्छु
हिजो गरेका जति बदलाको
रगत निचोरी धरती पोत्छुर्
धर्मपशु अनि धनपशुलाई
हलो भिर्राई पर्ती जोत्छु
आज पढेको शब्द शब्दले
जागृत गर्छु झुप्रा झुप्री
काला धनको छातीमाथि
खेल्छु कपर्दि उफ्री उफ्री
विद्यार्थी हूँ पीडित जनता
मुक्ति हुने अभिभारा बोक्छु
राजनीतिमा भाग नलेउ
भन्नेलाई ठोक्छु ठोक्छु
जागृतिको कर्नाल फुक्छु
भोका नांगा अघि अघि र्सार्न
नसा नसामा रगत उमाल्छु
भोलीको दिन झलमल पार्न
सडे गलेका चिथरा भिर्ने
डोको बोक्नेको दुनियाँमा
हुने र्समर्पण प्राण बिर्छाई
हृदयदेखिको मेरो धामा
अवधि पुगेका पीडक दुर्बल
सके हुँदै गई क्षीण मनोबल
प्रगतिशीलको उदित किरण नव
निस्केको छु ज्योतित भइ अब
भूखमरीको शक्ति श्रोतले
देशद्रोहितको हरकत ढाल्छु
नूतनताको आवाहनमा
युग पुरानुको लाश निकाल्छु
देश चाहिँ यो कृषि प्रधान
किसान पाउँदैनन् खान
सहन शक्तिको परिधी टुट्नु
स्वाभाविक हो मैले उठ्नु
आर्थिक पीडा परदा असहन
हृदय जलेको देश छ दनदन
कटु अनुभवको आगोमाथि
खेल्नु छ मैले राख्नु छ ख्याति
भोका नांगा दाजुभाइ
चाहिँ दुनियाँमा छरिएका
दूर देशका वेश्यालयमा
दिदीबहिनीहरू भरिएका
युवक हृदयले प्राण बिर्सजन
गनैं पर्ने ज्ञात भैसक्यो
नेपाली हूँ भन्न पनि अब
लाजमर्नुको बात भै सक्यो
२०४०
(युगविजय-१)
दीपराज नेयोङ्हाङ – शुन्य चेतना र बधशाला
निक्कै भयो चेतनाको खोपी भित्र
तितेपाती र साल्धुपका सुगंधहरु बहदैनन अचेल
यज्ञकुण्ड भित्र केवल
मानबअस्तुका बिभुतिसंग
पलेटी मारेर बसेको छ पुजारी शान्तिमन्त्र जप्न
सिन्धुघांटीको बधशालामा खिया लागिसकेको छ
आफ्नै आँगनमा रिमिक्स गर्दै
एउटा नयाँ बधशालाको निर्माण छ
र
फेरी बग्न लागेको छ चर्मवती नुनिलो पानीबाट
थोपा थोपा
तितो इतिहास कोर्दै मेची माहाकाली
शुभारम्भका हरेक बाटाहरुमा
बिरालाहरु बाटो काट्छ्न
च्याउका झुटा आकृतिमा
एउटा परिवाको अन्त्य हुन्छ
नदीहरु आगो बगाउछन र खडेरीहरु पानी देखिंदा
चस्माहरु किन अनुत्तरित ?
पर्दैन अब मन्त्र जप्न
शुभारम्भहरु शुभ छैनन्
मृत्यु मौज्दातहरु प्रसस्त ब्याज दिन तम्तयार छन्
के अर्थ छ ?
तितेपाती र सल्धुप उम्रनुमा अचेल
निगुरोघारी पन्छाउदै मुसोलेनी र हिटलर
समाधिस्थलबाटै सम्बोधन गर्दै
रिमिक्स बधशालाको निर्माण गर्छ
के अर्थ छ ?
नाकका ज्ञानेन्द्रीयहरुमा
जब चेतनाको खोपी भित्र
साल्धुप र तितेपातिका सुगंधहरु बहदैनन अचेल
त्यसैले त
प्रत्येक रात बिहानी हुन नपाउँदै
चमेली र पारिजात
आत्महत्या गर्छन
झिसमिसे नहुँदै
पथरी – कोशी मोरङ
मुकुल दाहाल – खांद
घामका खिरिला किरणहरू
यहां आउंदैनन् ।
हावाका हलुका खुट्टाहरूले
टेक्दैनन् ।
ओस छ सधैं ।
गुमसुम छ सधैं ।
मुसाहरू,
माकुराहरू,
छेपाराहरू,
सर्पहरूको भोज हुन्छ ।
नाटक, लीला हुन्छ ।
यो खंँदमा
जीवन खुम्चन्छ हरेक क्षण
गंडेउला जस्तै ।
जीवनमा कहिल्यै बिहान हुंदैन ।
प्रकाश धमला – म र सानु मैया
मेरी सानु मैया सधै सधैं
उज्यालो बस्ति रोप्छु भन्थिन
जहाँबाट
भावना फुल्न सकोस
जहाँ बाट विचार उम्रन सकोस
स्नेहका सप्तरंगीहरु छाउन सकुन
मलाई सधै सधै भन्ने गर्थिन |
मेरी सानु मैया भन्ने गर्थिन
“हेर्नुहोसन, सपना को हत्या पछि बिपना बौलाहेछ्न,
हेर्नुहोसन ,मुनाको बलात्कारपछि मदन भोट लागेछन,
सोच कति संग्कुचित भएर सुतिर’छ रोडहरुमा
प्रेम कति साघुरो भएर घुसरिरा’छ भीडहरुमा”
सायद सानु मैयालाई लाग्थियो
उनी कवितामा झैँ हरफहरुमा कुध्न सकुन /
हिजो मेरो देश सुनामी छालको बेगमा बगिर’ दा
सानु मैया
तिमीले रंगहरुको बेग्लो संसारमा
इतिहासको कुची चोबेर स्वयम रंगीन चहन्थियौ
म बम रोपेर
गुलाफ फुलाउने यात्रामा लागिर’दा
तिमि छाया टिपेर गोडी रहनथियौ /
सानु मैया
मेरो छातीमा चिरांग, साम्ची
फुट्न खोजीर’दा तिमीले सुनकोश बाधँ बान्थियौ
तिमीले फुलबारीको दिवाल पनि उब्यौथियौ
साच्चै म चिताको थाक चडीर’दा
तिमी चिन्तनको भरयंग उक्लदै जान्थियौ
लाग्छ. मेरो लागि
तिमी चिन्तन हौ
तिमी विचार हौ र
तिमी दर्शन हौ /
– Adelaide Australia
भूपिन ब्याकुल – नींद
सुत्ने बेलामा क्षितिजमा
एउटा सग्लो जून देखेको हुँ
सपनाको ऐँठन बाट अत्तालिंदै
राति
सिर्फ
एकपटक
ब्यूँझिएको हुँ
र त्यो बेला देखेको हुँ आकाशमा
अनुहार मेटिएको आधा जून
तर अहले मध्याकाशमा
किन कतै पनि जून देख्दिनँ म् ?
बादल लागेको पनि छैन
जून डुब्ने समय भएको पनि हैन
र आकाशमा जून नहुनु
मेरो कुनै भ्रम पनि हैन !
के एकै रातमा पनि
फरकफरक अनुहारका जूनहरु उदाउँछन् ?
त्यो नुतन र चुपचाप रातमा
त्यो फरक र सुनसान रातमा
म आफ्नै जिज्ञासाको जवाफ खोजिरहेको थिएँ
आँखा मिच्दै र आङ तन्काउदै घडी हेरें
घडीभित्र भूमिगत बसिरहेको समयले
मलाई मिहीन आवाजमा भन्यो-
कति लामो निंद सुतेको तिमी ?
थाह छ ?
तिमि पुर्णिमाको मध्यरात सुतेका थियौ
र आज
औंसीको रातमा ब्युँझिएका छौ !
उमेश राई “अकिञ्चन” – मोनालिसा र मार्च ८
ओ ! इन्द्रेणी नायिका
सदियौ कुजिएर
एउटा फोटो फ्रेममा
कति कुरीरहन्छौ
घाम र पानीको आगमन
म
दिन चाहान्छु तिमीलाई
नीलो आकाशमा
उडदै गरेको चरा
तिमीले पोत्नुपर्छ Continue reading “Umesh Rai Akinchan – Monalisa Ra March 8”
निर्मलकुमार आचार्य – चोखो तिम्रो माया (गजल)
(मधुपर्क २०६६ भदौ)
चोखो तिम्रो माया चोखिँदै छु म नि
तिमीसँगै अब जोखिँदै छु म नि ।।
भावनाकी तिमी छताछुल्ल खानी
तिमीसँगै अब पोखिँदै छु म नि ।।
संयम, धैर्य अनुपम छ तिम्रो
तिमीसँगै अब रोकिँदै छु म नि ।।
तिम्रो नाम चयन जहाँसुकै छ
तिमीसँगै अब तोकिँदै छु म नि ।।
मनमा सबैको अटाउने तिमी
तिमीसँगै अब बोकिँदै छु म नि ।।