Tanka Subba – Naya Prayas Haru

टंक सुब्बा – नया प्रयासहरु

दुःख र सुखका
ती दुइ पथहरु पहिल्याएर
प्रशन्नतालाई वास गराउनु छ भने
अथवा प्रतिष्ठालाई
सगरमाथा झैं उभ्याइ राख्नु छ भने
पहिचान ओढेर सगौरव उभिनु छ भने
प्रत्येकको धड्कनमा
नबीन प्रयासहरु जारी गर्नु
नितान्तै आवश्यक हुन्छ ।

डुबेर जिन्दगीको गहिराइमा
आशाका मोतीहरु टिप्नुछ भने
अथवा समयको पुरै मुटु छाम्नु छ भने
भावनाको आगनमा
सफल योजनाहरु अंगाल्नुछ भने
अमृतसरी कठिनतालाई
नवीन प्रयासहरु गतिशील तुल्यानु
अत्यन्तै जरुरी हुन्छ ।

विवशताको सागरमा उभिएर
परिस्थितिका छालहरु सहजै कुल्चनुछ भने
अथवा लम्केर आकासगंगालाई छुनुछ भने
यात्राका हरेक मोडहरु साहसले नाघ्नुछ भने
बाधाहरुको बन्धनलाई तोड्न
नवीन प्रयासहरु जाग्नु
ज्यादै आवश्यक हुन्छ ।

जिएर भावनालाई बचाई राख्नुछ भने
अथवा अध्यारोलाई कुल्चेर उज्यालो ल्याउनुछ भने
लक्ष्यहरु संगालेर गन्तव्यमा पुग्नुछभने
किंकर्तव्यविमूढ मनहरुमा
नया प्रयासहरु समेट्नु
सदैव आवश्यक हुन्छ ।
अमानवीयताको कोलाहलमा
मानवतालाई जोगाई राख्नु छ भने
अथवा महानतालाई घामसंग बाधी राख्नु छ भने
तुषारापातले ओइलाएका आत्माहरु
लालीगुरास झैं फुलाउनु छ भने
त्याग र तपस्यामा अजेय साहस बटुलेर
नया प्रयासहरु हृदयमा झ्याङ्गीनु
नितान्तै आवश्यक हुन्छ ।

Bhupin Byakul – Shabdaka Surung Haru

भूपिन ब्याकुल – शब्दका सुरुङ्गहरु

जब जीवनले घातक हमला गर्छ
म शब्दका सुरुङ्गहरुभित्र छिर्छु

खामिन्छु शब्दका आवरणहरुभित्र
कुनै बेवारिसे चिठ्ठीझैं
ठेगानावीहीन
खसाल्छु मनलाई शब्दहरुको हुलाकघरमा
पुग्नेहो Continue reading “Bhupin Byakul – Shabdaka Surung Haru”

Abhishek Darnal Biswa – Mero Samaj

अभिषेक दर्नल विश्वमेरो समाज?
तपाईंले मेरो समाज सोध्नु भएको?
मेरो समाजलाई
मेरो अनुहारमा उज्यालो आएको पटक्कै मनपर्दैन
अनि अँध्यारो हुँदा उसलाई,निन्दा नगरि हुँदैन
मैले लगाएको लुगामा सुन्दर वास्ना आउनु हुँदैन
मेरो समाजलाई बान्ता आइहाल्छ
म पढेको आवाज मेरो समाजले सुन्न सक्दैन
झर्को लागिहाल्छ…
मैले गाएको गीत
मैले नाँचेको नृत्य 
दुनियाँलाई स्वा‌‌ङ्ग मात्र हुन्छ
मेरो घरको चुल्होमा मिठो बास्ना आएको मनपर्दैन मेरो समाजलाई
मैले खोलें खाएको दस दुनियाँलाई नसुनाइ हुँदैन
आमाले लगाएकी सारी
अनि बुवाले लगाएको सर्ट-पाइन्टको दाम, नभनि हुँदैन
दाजुले बिहे गरेर ल्याएको स्वास्नीको जात
पहिले नै मेरो समाजलाई भन्नुपर्दाछ
केटी धनि छे की गरिब?, सबै सुनाउँपर्दछ
दिदीले लगाएकी कुर्ता सुरुवाल मेरो समाजलाई पुरानो डिजाइन भ‌न्नैपर्छ
अनि बहिनीले लगाएकी जिन्स पाइन्ट लबस्तरो फेसन ठहराउनै पर्छ
बहिनी पार्कमा साथी संग डुलेको होस् कि आफन्त संग
समाजले मेरो बहिनी बिग्रियो भन्नै पर्छ
बुवा रक्सीले मातेर लड़ोस  या कामले थाकेर
समाजले बुवालाई बद्नाम गर्नैपर्छ 
बर्खायामको बेला मेरो आंगनमा घाम परेको मन पर्दै….न मेरो समाजलाई
फूलबारीमा लटरम्म फूल फुलेको झन् पटक्कै मन पर्दैन
मेरा घरकाहरुले बाइक, टिभी अनि फोन इत्यादि कुराहरू नचलाउन भन्छ 
मेरो समाजले
मेरा घरकाहरुले ठूल-ठूलो सपना नहेरुन् भन्छ
सबै मान्छे लाटा र अन्धा जन्मिउन 
सबै लुला अनि लङ्गडा होऊन् ,भन्छ
यस्तै छ मेरो समाज
अझै के भनौं र तपाईंलाई मेरो समाजको कुराहरू
आज,भोलि त
मेरो समाज
बिहेको बारमा रक्सी खान
अरुलाई कुल्चेर आफु अघि बढ्न
सद्भावनाको नाममा कुभावनाको प्रचार गर्न
धर्मको नाममा पाप गर्न र
सफ्रिएको घर बिगार्ने ठीकामा नै व्यवस्था छ
अरु कुरा पछि भन्छु नि ल…..

Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Ma Ani Yi Kabita Haru

विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – म अनि यी कविताहरू

यी कविता रगत पच्छे छन्
यी कविताहरू दम र पक्षघातले पीडित छन्
यी कविताहरू अस्पतालको बेडमा भर्ना गरिएका छन्
तर डाक्टर छैनन्
डाक्टरहरू आन्दोलनमा छन् Continue reading “Bibek Dulal Chhetri ‘Damak’ – Ma Ani Yi Kabita Haru”

Saroj Dhital – Ghaam Ko Sapana

सरोज धिताल – घामको सपना

धेरै वर्षदेखि
ऊ यो यात्रामा छ ।

मान्छेको छोरो न हो !
सपना देख्थ्यो ऊ— घामलाई आफ्नो हातमा खेलाउने
रहर गथ्र्यो ऊ— घामको न्यानोले भुइँ तताउने
त्यसैको लागि निस्केको थियो Continue reading “Saroj Dhital – Ghaam Ko Sapana”

Kedar Shrestha ‘Gagan’ – Harayeko Sapana

अचम्म,
हराएका छन् सबै मेरा सपनाहरु
सियोझैँ बेपत्ता
एउटा पनि छैन आँखामा

उसलाई भेटे पछि
कुराले मख्ख पारिन्
मनमा पलायो आशा
आशासँगै आँखाको पाठेघरमा
बढ्दै गयो सपनाहरु,

गर्भिणी आँखा
सुत्केरी हुन खोज्दा–खाज्दै
उसले तोडेपछि सम्बन्ध
शिशु सपना
मरेर गयो तुयात्रो लागेर
त्यसपछि आँखा भयो बैला,

मलाई कम्प्यूटरमा
बस्न मन छैन
इन्टरनेट पनि चलाउन मनै छैन
झन् के हेर्नु–
बन्द र हड्तालको गुनगान गाइरहने टेलिभिजन,

विहानै उठेर
आफ्नो प्राकृतिक गाडी
लाग्छु फटाफट
गौरीघाट हुँदै गौशलातिर

सधैँझैँ
अगाडि राखेर बसाहा
हेरिरहेछ पशुपति–
मान्छेका लाशहरु,
हेरिरहेछ रमिता–
मृतकका आफन्तका रोदन अनि प्रदुषित वागमती,

मस्त छिन्
फूल बेच्ने दिदी,
खैरो कपाल नियालिरहेछ
पर–परसम्म आँखा बिछ्याएर
रुद्राक्षको माला बेच्ने बाटो माथिको पसले दाइ,
निस्लाम निद्रामा छन्
जुटको बोरामा बेरिएर
बेसहारा दुई–तीन जना वालकहरु
सडकपेटीमा,
अशक्त वृद्ध–वृद्धाहरु
भीष मागिरहेका छन्
बटुवाहरुसँग,
थुप्रै छन् जेब्राक्रसमा
रोड पार गर्न तम्सिएका मान्छेहरु,
मान्छेको भीडमा
एउटाको पाकेटमारले पाकेट मारेर फरार
अलि पर चौकीको
पोोष्टभित्र बसेर प्रहरी
ताकिरहेको छ राइफल
सबै आ–आफ्नै सूरमा,

भएभरका दृष्यहरु ती
आँखाको आँगनमा
नाचिरहेछ नर्तकी,
मथिङ्गलको अक्करमा
ठोक्किएर चेतना
तितरवितर भए सबै भावनाहरु
मनको घनघोर जंगलमा,

कति देख्छन् होला है
मान्छेहरु मैले जस्तै सपना
तिनीहरुले पनि,

राम्ररी हेर्छु फूलको थुङ्गा
लाग्छ भागेर मान्छेका सपना
सबै जम्मा भएछन् त्यही
सयपत्री फूलको वासनामा लोभिएर
त्यसैले
सपनाविहिन

अनि सबै मान्छेहरु।

Bharat Baglunge – Yaksha Prashna 2

भरत बागलुङे – यक्ष प्रश्न–२

किन
उदास देखिन्छ
गुम्बाको यो बुढो
वौद्ध भिक्षु
मौनतामै नजाने
कति सुस्केरा फेर्छन्
यी मूर्तिहरु
र विवेकको हत्यामा
कति रगतका आँसु खसाउँछन्
शहरका मन्दिरहरु
चर्च र मस्जिदहरु ।

किन
सधैं
शीत निद्राबाट ब्यूँझेको सर्प भैंm
लोसे बन्छन्
मान्छेका आत्माहरु
वेदका ऋचा जस्ता
नानीहरुका स्वरमा
बलात्कार गरिन्छ
र जीतको अहम् साटिने गर्छ ?

किन थुनिन्छन्
घृणाले जीवनका मार्गहरु
फोहोरले सिंगारिएका
शहरका खोलाहरु
बार–बार प्रश्न गरिरहन्छन्
निसृतः सृष्टिको
खुला ढोकामा
किन मारिन्छ भोटे ताल्चा
र मनाउने गरिन्छ
जीवन सुखका उत्सवहरु !

किन
प्रितीकर लाग्छ
अँध्यारो–क्रुरता
उज्यालो घोसे मुन्टो लगाउँछ
माने घुमाउन विर्सिएर
विस्मित भावले सोध्छ
बौद्ध भिक्षु–हे ज्ञानी बुद्ध
“दुःख छ र दुःखको पनि कारण छ”
तर किन इच्छुक छ–शहर
खुशीको मलामी हिंड्न ?

किन ?
किन ??
र किन ???

–नारायणस्थान, बागलुङ्ग

Tanka Sambahamfe – Limbuwan Ko Khatir

टंक सम्वाहाम्फे – लिम्वूवानको खातिर

सेवारो आदाङवे
हतारमा पो हुनुहुन्छ कि ?
वेफुर्सदी नै भए पनि
आउनुहोस्
किनभने अहिले देशलाई
पुन निर्माण गर्ने वेला भएको छ
लिम्वूवानको अस्तित्वलाई खोज्ने वेला आएको छ
हिउदको ठिही र वर्षाको झरीबादल सहेर
कति मेलापातमा मात्र सिमीत रहने
धनको लोभ र लालचमा फसेर
कति परदेशी मात्रै भैरहने
अव त हामीले आफ्नै लिम्वूवानको जोहो गर्नुपर्छ
र लिम्वूवानको सुनौलो भविष्यलाई खोज्नु पर्छ

आदाङवे
अव हामीले यो देशमा
आत्मानिर्णयको अधिकार खोज्नु पर्छ
हरेक तह र ताप्कामा
हाम्रो सहभागीतालाई अनिवार्य वनाउनु पर्छ
हक र अधिकारको लागि एकाधिकार चिरेर
हामी अगाडि अगाडि वढ्नु पर्छ
लिम्वूवानको लागि
हामी सवै लिम्वूहरू लड्न तयार हुनु पर्छ
किनभने हामीले
जाति भाषा र संस्कृतिको संरक्षण गर्नु छ
समग्र लिम्वू र लिम्वूवानको उत्थान गर्नु छ
त्यसैले आदाङवे
यसवेला हामीले
लिम्वू र लिम्वूवानको लागि
केहि सोचेनौ भने
लिम्वूवान राज्यको लागि
लागि परेनौ भने
मात्र इतिहास वन्नेछौ
जो हिजो लेखिएको थियो त्यस्तै
अव साच्चै लिम्वू भएर जाग्नु पर्छ
लिम्वूवानको खातिर

आदाङवे
हतारमा पो हुनुहुन्छ कि ?
वेफुर्सदी नै भए पनि
आउनुहोस्
किनभने अहिले देशलाई
पुन : निर्माण गर्ने वेला भएको छ
लिम्वूवानको अस्तित्वलाई खोज्ने वेला आएको छ

Komal Shrestha Mall – Mrityu Ma Lamkindai Chha

कोमल प्रसाद श्रेष्ठ मल्ल – मृत्युमा लम्किदैछ

उस्तै उस्तै
परेड ताण्डपले
रक्षाका रेखाहरु
अंग अंग बटारिदै
घाटि घाटिमा फासिका डोरि झुण्डिदैछ
स्वप्निल सपनाहरु कठै कठै ..
बिपना टेक्न नपाउदै
चिर निद Continue reading “Komal Shrestha Mall – Mrityu Ma Lamkindai Chha”

Tara Khanal – Hami Biddhyarthima Euta Josh Hunchha (Nepali Bal Gajal)

तारा खनाल – हामी बिद्यार्थीमा एउटा जोश हुन्छ

हामी बिद्यार्थीमा, एउटा जोश हुन्छ
त्यही जोसमा नयाँ, कुराको खोज हुन्छ

जुन जोस आज, ‘अदृश्य’ रहेको छ
त्यही जोस नै त, भोलिको मोज हुन्छ

जहाँ बिद्यार्थी नै, अलमल्ल परेको छ
त्यही नै उसको, जिज्ञासा होस् हुन्छ

बिद्यार्थीको सारै चन्चले बानीमाझ
अर्ति-उपदेश, जहिले बोझ हुन्छ

Sudesh Subedi – Anaam Mandali (Nepali Gajal)

सुदेश सुवेदी – अनाम मण्डली

ममा ज्यून आशाहरू उत्तिकै छन्
म भित्रै निराशाहरू उत्तिकै छन् ।

जुवा–खालमा द्रौपदी बाजी जित्ने
अझै कप्टी पासाहरू उत्तिकै छन् ।

बग्यो खेतबाटै खुलेआम पानी
लुकेका निकासाहरू उत्तिकै छन् ।

नयाँ खेल के भ्याउनु हेर्नलाई
पुरानै तमासाहरू उत्तिकै छन् ।

Mina Bantawa ‘Mridu’ – Ma Almaliyeko Manis

मिना बान्तवा “मृदु” – म अल्मलिएको मानिस

म अल्मलिएको मानिस
सधैं भरि चारकोसे
जंगल झाडीको बिचमा
अल्मलिएको म मानव
अन्योलको मोहने निशाले
आज त्यहीं
घनघोर झाडीमा घुमिरहेछु
कतिको त यहाँ रात परेर पनि
जीवन लिला नै समाप्त भयो अरे
मेरो पनि सायद
त्यस्तै त होला नि
मैले दिशा ठम्याउन
कहिले सकिन अनि
म अझैं निशामा छु,
मलाई निशा लागिरहेको छ

पूर्व पश्चिम छुट्याउँन
अझै सकेकी छैन
म अन्योलको जीवन बिताई रहेछु,
एकदम अन्योलको जीवन
कुहिरी मण्डलले मेरा आँखाहरू
ढप्पई छोपेका छन
पश्चिममा डुब्दै गरेको घाम
पूर्वतिर डुबेझैं लाग्छ
दिन हो कि रात हो
ठम्याउन सक्दिन
मलाई थाहा छ
घाम पूर्वबाट झुल्किन्छ
र पनि म काँतर बेहोसी
निशाको मातमा डुबिरहेछु

साच्चैं मोहनी निशाको
खैंजडीमा परेको छु
मेरो मानव बस्ने मानवीय
बसोवास खोज्दै हिंडिरहेछु
कुनै मानव हिडेको पाइलाहरू
पता लगाउँन खोज्छु
कुनै सिधा मानवीय गोरेटो
पता लगाउनु खोज्दैछु
म आधी बीच जंगलमा
आल्मलिएको छु
अनि फेरी घुम्दै फिर्दै,
घुम्दै फिर्दै
फेरि त्यहीं ऐजन-ऐजन
ठाउँमा नै आई पुग्छु

सहारा थाकेर बिसाएको
रुखको बोट निर आई पुग्छु
म मानव प्राण हुँ
त्यसैले पिउने पानि खोज्छु
यत्र-तत्र पानी अमलाको बुट्टा
माटोमा खोतल्छु
म हारेको भोको मानव हुँ
त्यसकारण
अघाउन पर्छ,
बाँच्नको लागि
स्वास बचाउनु पर्छ
बाँच्न र भोक मेटाउन
कन्दमूल खोज्दैछु
भोर्लेनिको बुट्टा र भकिम्ला
किम्बुहरु नियाल्छु

मलाई पुग्नुको पनि
अत्यन्तै जरुरी छ
किनकी आफ्नै मानव बस्ती खोज्दै
हिडेको मानव
मलाई हम्मे हम्मे परिरहेछ
मानवीय बस्ती खोज्न
कहिले भिरको टाकुरामा
बिसाउन पुग्छु
कहिले दुम्सीको
पुरानो खार खाने गुफामा
कहिले डर लाग्दा सिंह
बाघको गुफामा पुग्छु
कहिले बेलाखा राजारानीको
भष्मस्थित दरवारमा

त कहिले भताभुंगे
राजाको भग्नावशेष
पुरानो स्थित लथालिंगे
दरवारमा पुग्छु
म अझैं मानवीय मेरो बस्ती
खोज्दै हिंडिरहेको छु
आज त्यहीं
घनघोर झाडीमा घुमिरहेछु
म मोहने निशामा छु!
म अन्योलको निशामा छु!!
म अन्योलको निशामा छु!!!

Diyesh Ratna Shakya – Ma Kun Parichaya Diun

दियेश रत्न शाक्य – म कुन परिचय दिउँ ?

तिमीले मेरो परिचय
बिर्से जस्तो छ
अथवा
तिमीले मेरो नयाँ परिचय
खोजे जस्तो छ

`बहादुर,कान्छा ,गोर्खा ´
यी सबै तिमीले सम्झिने नाम मात्र हुन्
मेरो परिचय किमार्थ होइन
तिमीले हिमाललाई हेरेर
मलाई चिसो रगतको
ठोकुवा गर्‍यौ भने त्यो गल्ती हुनेछ
तिमीले पहाडी नदीलाई छामेर
मलाई उस्तै चिसो ठान्यौ भने
त्यो गल्ती हुनेछ
किनभने म त पुर्खौदेखि
रगत उम्लिएको मान्छे हूँ
रगतभित्र आगो गुडिरहेको मान्छे हूँ
हो उहीँ आगो जसले
मायामा सेकाउँछ,
भोकमा पकाउँछ
बिरोधमा जलाउँछ

यो आगोमा धर्म जोड्यो भने
-आरती बन्छ पशुपतिनाथ,मुक्तिनाथ
वा जानकी मन्दिरमा जस्तै
-शान्तिदीप बन्छ लुम्बिनीमा जस्तै
यो आगोबाट धर्म खोस्यो भने
डढेलो बन्छ,मात्र डढेलो

हो म आगो हूँ
र आगो कहिले सानो हुँदैन
झिल्को,अगुल्टो वा मुस्लो
मसाल,फिलिङ्गो वा दियो
र अहिलेलाई यत्ति सोध्न चाहन्छु
तिम्रो ब्यवहारको प्रत्युत्तरमा
म भित्रको कुन आगोको परिचय दिउँ?

Jyoti Jungle – Mero Hisab

मेरो हिसाब

कर्तव्यको एउटा कुची
तस्वीर जो कोर्नु थियो अरुकै,
आफ्नै अनुहार
नियालेर हेरिन“छु कहिल्यै,
कहिल्यै उभिएको धरातलस“ग प्रश्न पनि गरिन“छु ।

आफ्नो कुरुप सन्तानलाई
हर्षले स्वीकारेकी आमाजस्तो
आफ्नै आत्माको आवरणसम्म सिंगारिनछु

आज हिसाबमा बसेकी छु ।

यसरी कहा“ सोचे“
भुइमा राख्नै नहुने
हतियारको बोझजस्तो हु“ला म,
उदांगो रहस्यको
कुने खोज हु“ला म ?

यो जिन्दगी
कसरी उदायो दिनस“ग
र सुत्यो रातजस्तै जस्तै
त्यो पनि हिसाब गरिन“छु,
रुवाजस्तै कञ्चन थिए
सपनाका भुवाहरु,
कुन गतिहीन बतासले
कता उडायो
त्यो पनि समेटिन“छु ।

आज त किनमेलका ब“ुदाहरु छन्,
सन्तानका गुनासाहरु छन्
आफन्तका सन्देशहरु छन्,
हाम्रा बातचीतका शीर्षकहरु
कहिलेदेखि टुगिएछन्
त्यो पनि सम्झन सकिन“ ।

भावनाको पोखरी
अतृप्त सुकिसकेछ कहिलेदेखि
त्यहा“ पनि डुबिन“छु,
आफ्नै मनस“ग पनि
आ“खा जुधाइन“छु ।

दौडमा त कहिल्यै
कुदाएन आकांक्षाले
अरुअरुलाई जिताउनु थियो,
अरु सबैलाई उडाउनु थियो,

म त गुंड रुंगेर बसेको
एउटा असक्त चरी,
आ“खा भएर
आ“खै नदेख्ने जस्तो पो छु,

म कहा“ थिए“ ?
कहिल्यै आफ्नो
सम्झना पनि गरिन“छु ।

Jyoti Jungle – Man Ko Saathi

मनको साथी

एउटा साथी
उसैलाइै चढाउ“न सक“ू
मनमा लुकीबसेका आ“सुफूल
मनमा फुलीबसेका आरुफूल ।

आजसम्म
धेरै बाडेँ शुभकामना,
शुभेच्छा सिंचेर
थुप्रैथुप्रै सजाए“ अभिवादन,
तर एक्लै बोकिरहेछु
संवेदित मनको गा“ठो
खोल्नै नसक्नुको नमज्जा,
शब्दमा उतारेर आफ्नो चित्र
विमोचन हुन नसक्नुको असफलता
र पोखिनै नपाउनुको सा“गुरो ।

यस्तो लाग्छ,
सारा हि“डाई बोकेर
बगौं कलकल
बेपर्वाह ओह्रालैओह्रालो
हुत्तिएको बेगवान् झरनाजस्तो
र पुगौं उसम्म ।

अनौपचारिक आँखा,
बिना साइनोको बन्धन
बिना लिङ्गको व्याख्या
सीमाहीन
संज्ञाहीन ….।

ओ प्रतीक !
ओ साथी !
ओ सागर !
म पानी आफैं तृष्णा भएर
तिमीलाई खोज्दै हि“डेकी छु ।

Jyoti Jungle – Bepatta Mausam

बेपत्ता मौसम

यो साँझमा
यादको हावा बोकेर
बेपत्ता मौसम आइपुग्यो ।

युद्धको कुहिरोमा
भविता खोज्दै हि“डेको
एउटा सन्तान
बेखवर कहा“ पुग्यो ?
कहा“ पुगे
बेपत्ताको छाती टेकेर
समयलाई शासन गर्नेहरु ?
कहा“ सुकाए
आमाको आ“सु पुछेको टालो
र सुकिला भए ?

अ“ध्यारामा
अ“ध्यारै भो कि उस्को अनुहार
कस्तो भो होला उस्को रङ ?
मेरो छातीमा टा“सेर उस्को पुरानो तस्वीर
अखवारले खिचेको फोटाको जस्तो
कि माटाकै जस्तो ।

दिउ“सो जा“गर उठ्दैन,
राती सपना सुत्दैन,
नचिने झैं बोल्छ आफ्नु जिन्दगी,
कि आफ्नै जीवन पनि
सा“झ जति प्यारो छैन ।

यहि सा“झको
धुमिल आकासको अँध्यारामा,
म खोज्छु तारातारामा
के ऊ तारा भइसक्यो ?
कि बास बस्तै बलैंसीमै आइसक्यो ?

यहि सा“झमा
म तारा र आहटको दोधारमा
हावास“ग बात मार्न थाल्छु
र विर्सन्छु केही छिन
ऊ बेपत्ता भएको छ ।

साँझमा
यादको हावा बोकेर
बेपत्ता मौसम
आज पनि आइपुग्यो ।

Jyoti Jungle – Taj Mahal Bata Farkinda

ताजमहलबाट फर्कदा

भन्नेहरु सबै
सा“चो कहा“ भन्दा रहेछन् ?
गाउ“नेहरुले गीतमा पनि
झुटो संवेदनको धून भर्दारहेछन् ।

प्रेमको मन्दिर भनेर चिनेथे“ ताजमहललाई
समर्पणको इतिहास भनेर सुनेथे“ ताजका गीतहरु
कौतुहलको उत्ताउलो वेग छातीले थिचेर
प्रेमको धैर्यलाई मुटुभित्रै थुनेर
म सुन्न गएथे“ प्रेमका नसुनिने सङ्गतहरु
म छुन गएथे“ प्रेमका नदेखिने तस्वीरहरु ।

मलाई संसारका
हज्जारौं प्रेमी आत्महत्याको मुक्ति त्यहा“ माग्नुथियो,
मनमनै चपाएर गरेका
बलिदानी प्रेमको साक्षी उसैलाई राख्नुथियो,
दैनिकीले निलेका
प्रेमका निला ओठहरु फिंजाएर
गुलावी रङ्गले पुर्नरोगन गर्नुथियो …
नजानी के के सोचेंछु मैले,

नजानी के के सोचेंछु मैले,
आमाको वात्सल्यभन्दा प्यारो प्रेम
स्वेच्छाको चा“दनीजस्तो चमकदार,
उफ..
त्यसरी प्रकाशन गर्ने हिम्मत गरेको छ कस्ले
प्रेमको घोषणापत्र ?
कस्ले तयार पारेको छ प्रेमको अनन्य महल ?
त्यागको कम्पनले
विरामी भएर पुगेथे“ त्यहा“ ।

अह“,
सङ्गमरमरको फूलको थुंगा
कहीकतै मुमताजको आ“सुको शीत
मन त्यसै भिजिरह्यो
मन त्यसै ठोकिइरह्यो,
बा“चुन्ज्याल तड्पिएका ती धड्कनहरु
अचानक रोकिएका बेआवाज भित्ताहरुमा
पटक्कै प्यारो लागेन
मृत्युपछिको प्रेमको दर्शन,
समाधिमा प्रेमको तर्पण ।

ताजमहलमा,
जीवनको अन्तिम सत्य
प्रायश्चित गरिरहेथ्यो,
त्यो शान्तिमा
फगत फगत
एउटा भुलक्कडले सम्झना गरेको
अतितबोधको झण्डा हल्लिरहेथ्यो ।

ताजमहलबाट फर्कंदा,
मुटु खुम्चिनेगरी
आहतको सिरेटो बोकेर
म रित्तै चिसै फर्किए“,
अलिकति फुर्किएको के थिए“
प्रेमको अपारतामा डुब्न..
म निस्सार
बादशाहस“ग
चित्त दुखाएर फर्किए“ ।

Jyoti Jungle – Afnai Ashirbad Malai

आफ्नै आशिर्वाद मलाई

जब आकाशलाई हेर्छु
बादलको आकार
बन्दुकजस्तै देख्छु र निहुरिन्छु ।

कालो देख्छु
अनायास ढुंगाको रङ,
लाग्छ,
अब क्षणभरमा त्यहा“बाट पनि
आगो हुर्कनेछ
र चिम्लन्छु आ“खा ।

मनभरि जम्छ अमीलो सागर
न डुब्न सक्छु
न भाग्न सक्छु किनारैकिनार ।

प्रश्वासको बाटो बन्द हुन्छ,
किनाराका लाशहरु
रिसाएका छन्,
पिउनेहरु काकाकुल छन्
जिउनेहरु शोकाकुल छन्
मेरो चेत बोक्न सक्दिन“ म,
युद्धमय मनको विभिषिकाभित्र
सन्तुलन कुल्चिएको छु
आफ्नै पाइतालाले ।

हा“स्नेहरु पनि छन् हा“सिरहेका,
भाग्नेहरु छन् भागिरहेका
नदी, चरा, बाटो जङ्गल
सा“झ विहान रातलाई हेर्छु
म जस्तैसबै निरीह छन्
र हात जोड्छु,

हे भगवान् !
मैले चढाएको भरोसा मलाई फर्काइदेऊ
भोलि घाम झुल्किएको देखें भने
मेरो आयुलाई
म आफैं आशीर्वाद दिनेछु ।

Chandika Bhattarai – Pinjada Bhitra Ko Swatantrata

पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता

अब स्वीकार छैन मलाई यो पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता
म पनि खुला आकाश मा उड्न चाहान्छु,
लडेर फेरि आफै उठ्न चाहान्छु।
खानु छैन मलाई यो पिंजडा भित्र बसेर तयारी खाना
म पनि आफ्नै नङ्ग्रा खियाएर खान चाहान्छु,
बरु आधा पेटै किन नहोस्,
म आफ्नै भोक अनुसार को भोजन गर्न चाहन्छु।
यदि यो पिंजडा बाहिर भोका शिकारी हरु
दाउ हेरेर बसेका छन् भने,
म तिनको सामना आफै गर्न चाहन्छु,
सुरक्षा को नाउँमा यो पिंजडा भित्र थुन्न नखोज मलाई,
बरु ति गिद्धे नजर लगाउनेहरु सँग लड्न सिकाउ,
लडेर जित्न सिकाउ,
आत्म रक्षा गर्न सिकाउ,
आत्म स्वाभिमान बढाउन सिकाउ।
मान्न सक्दिन म यो पिंजडालाई आफ्नो संसार
मलाई पनि देख्नु छ पिंजडा बाहिर को संसार,
एउटा पिंजडा बाट अर्को पिंजडमा नसार मलाई,
आफ्नो मर्जिको मालिक आफै भइ हेर्न देउ
यो संसारको सुन्दरता मलाई।
नादान छौ, नाजुक छौ भनि कमजोर सावित गर्न नखोज मलाई
म आफ्नै जिवनको भोगाइबाट सिक्न चाहान्छु,
म आफै भित्रको विश्वास जगाइ समयसँग भिड्न चाहान्छु।
मलाई बिलकुल मञ्जुर छैन अब
मेरो जिवनमा कसैको हस्तक्षेप,
म केबल आफ्नै सर्तमा आफ्नो जिवन आफै जिउन चाहन्छु।
मेरो बोलाइ,खुवाइ, लगाइ, हिँडाइमा नियन्त्रण गर्न नखोज
म आफुलाई केबल आफु नै भएको हेर्न चाहान्छु।
तिम्रो यो पिंजडा भित्र जति नै उडेपनि म रमाउन सक्दिन,
तिमिले यो पिंजडा भित्र जति नै स्वतन्त्रता दिए पनि म स्वतन्त्र हुन सक्दिन।
म कसरी बस्न सक्छु र सिमाभित्र जब असिमित सपनाहरु छन् मेरा आँखामा?
म कसरी बाँधिन सक्छु र बन्धनमा जब अनियन्त्रित कल्पनाहरु छन् मेरो मनमा?
त्यसैले अब स्वीकार छैन मलाई यो पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता,
म यो ठूलो धर्ती घुम्न चाहन्छु,यो शितल पवनको स्पर्श महसुस गर्न चाहन्छु,
पखेटा फिजाइ आफ्नै, चारै तिर डुल्न चाहन्छु।

यो पिंजडा भित्र रुमलिएर कति वसन्त यसै पार गरे मैले
न नियाल्न पाएँ ति फूलहरू मुस्काएको,
न हेरेँ कहिले ति पालुवा सँगै पलाएको मेरो रहर
ति पुतली झैँ निसङ्कोच उड्ने रहर,
सुन्दर पखेटा फरफर पार्दै स्वतन्त्रत उड्ने रहर।
त्यसैले स्वीकार छैन मलाई अब यो पिंजडा भित्र को स्वतन्त्रता,
बन्नु छैन मलाई कसैको मनोरञ्जन को साधन,
नबन्नु छ अर्हाएको काम सुरुक्क मान्ने रोबोट
मेशिन जसरी तिम्रो इशारामा अब नाँच्न चाहान्न म,
तिम्रो पिंजडा मा तिमिसँग,
तिम्रो इच्छा अनुसार अब बाँच्न चाहान्न म
म कसैको जिम्मेवारी भएर होइन,
जिम्मेवार प्राणी भएर बाँच्न चाहन्छु,
म केबल स्वतन्त्र भएर हाँस्न चाहान्छु।।

Dr. Suraj Niraula – Ganitiya Jeevan

डा. सूरज निरौला – गणितिय जीवन

किन बुझेनौ जीवन गणित ?
किन उफ्रिन्छौ यसरी?
के नै पाए झै गरि ।
गज्जब छ बा !
जिरो बाटै शुरू हुने
जीवन यात्राको
अङ्क तालिकामा
त्यहि २,४ अङ्क जोडिए होलान् ।
फेरी २,४ अङ्क घटेरै गए होलान् ।
ट्रान्सभर्स तरङ्ग झै तरङ्ग लम्बाई
कहिले अग्लिए त कहिले होचिए होलान्।
यो जोड घटाउको यात्रा त बस्
जिरोको गुणन पर्खिरहेछ ।
उठान र समाप्तिको दुई जिरोहरु
बीचको जीवन, अकं गणित पो रहेछ ।
कहिले तिम्रो प्लस चल्दोरहेछ,
कहिले तिम्रो माइनस् चल्दोरहेछ ।
हाँस ! कति सक्छौ हाँस,
नाँच ! कति सक्छौ नाँच ।
तिम्रा नाफाहरु सम्हाल,
मुनाफाहरु बटुल ।
अनि फेरि,
रोऊ ! कति सक्छौ रोऊ ।
आक्रोशका दिवार तोड,
जोडिएका नाता फोड ।
तिम्रा घाटाहरु भर्पाइ गरेर राख,
ऋणहरु चुक्ता गर ।
अन्तत ति सब्,
जिरोको गुणनमा पर्नु नै छ ।
गणितीय जीवन एकदिन
जिरो मै अन्त्य हुनु नै छ ।
के लिएर आएका थियौ
के लिएर जानेछौ ?
के धनि, के गरिब ?
पाउनैको लागि
किन राख्छौ आँशु गहभरि ।
के हो तिम्रो र हरायो ?
खोजि हिड्छौ यसरि ।
के जित, के हार !
किन दौडन्छौ त्यसरि
के मधेसी, के पहाडी !
किन लड्छौ यसरि ?
पुग्ने त आखिर
एकै ठाउँ हो कसैगरि ।
व्यर्थ किन् आतिन्छौ ?
अघि र पछिको जीवनको
हाइपोथेसिस् बराबर पर्नु नै त छ ।
गणितीय जीवन एकदिन
जिरो मै समाहित हुनु नै छ ।
श्रृष्टीको हर जीवन,
घुमिरहेछ शुन्य वरिपरि ।
केन्द्रबिन्दु शुन्य मै
डोहोर्याईरहेछ आफ्नै परिधि ।
घटिरहेछ व्यास यसका हर घडि ।
कमजोरीदै छन् पलपल्
सूर्यको किरण सगैं जलि ।
उडनु नै त रहेछ शेष, खरानी बनि ।
किन पीर गर्छौ जीवनको ?
भागफल र गुणनफल शुन्य
आउनु नै त छ ।
जीवन गणितको शेषाङ्क
आखिर शून्यै रहनु नै त छ ।
शून्य मै मिलन हुनु नै त छ ।
अनि,
उहि शून्यमा विलिन् हुनु नै त छ ।

(हाल : पाख्रीवास)