नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
मात्रिका रेग्मी – बर्षा र आँशु
आँशु र वर्षा
वर्षा र आँशु
के दुवै उस्तै हुन् ?
विचार गर्छु-
वर्षाले धर्तीको मैलो आदि पखाल्छ
आँशुले पनि त मनको पीडा हल्का पार्छ
कालो बादलमा मात्र होइन,
कहिलेकाहीँ Continue reading “Matrika Regmi – Barsha Ra Aanshu”
मणि लोहनी – जीवनको रीत
छाडेर गए पनि तिमीले
दुःख लागेन मलाई ।
यो हाम्रै मनजस्तो कहिल्यै नअडिने पृथ्वी पनि
एकछिन त अडिएजस्तो लाग्यो
विरुपाक्षजस्तो टक्क रोकिएर समयले
धारेहात लगाइरहेझैँ लाग्यो
छाडेर गएपछि तिमीले
भगवान् पनि तिम्रै साथमा उभिएर
मलाई सरापी रहेझैँ लाग्यो ।
छाडेर जाँदा तिमीले लिएर गएकी थियौँ
मेरा ओठका खुसीहरू
सपनाहरू मेरा आँखाका
लिएर गएकी थियौ मेरा चौडा छातीका साहसहरू
र बाँकी थिए मसँग
पीडाकै पाइलाजस्ता कलेँटीहरू ओठमा
नपुङ्सकको पत्नीको श्रापझैँ आँसुहरू आँखामा
र गडेथ्यो छातीमा, आफैँसँग हारेको मानिसको अनुहारजस्तो दुःख ।
छाडेर गएपनि तिमीले
दुःख लागेन मलाई ।
हामीले छोएको र देखेको मात्रै
सत्य रहेनछ
सँगै हुनु र रमाउनु मात्रै पनि
जीवन होइन रहेछ
हो, जसरी हाँस्यौ नि तिमी मेरो अँगालोमा
हो, जसरी अग्लिए नि म तिम्रा सपनाहरूसँग
यी सबै पनि पूर्ण रहेनछन् ।
कोही हुनु, नहुनुले
कहाँ रोकिदोरहेछ र यो घुमिरहने पृथ्वी
कसैको हुनु, नहुनुमा
कहाँ अडिदोरहेछ र यो बगिरहने समय ।
सँगै हुँदा हामीले
कपडाजस्तै फुकालेर आफ्ना अहमहरू
एकसाथ नबाँचेका पनि होइनौँ
बेपरवाह छाडेर आफ्ना खुसी र रहरहरू
एकअर्कालाई न्यानो नबनाएका पनि होइनौँ
ओच्छ्याएर आफ्नै छाती मैले
तिमीलाई दुःखहरूबाट सुरक्षित राखेको पनि हो
समातेर मेरो पाखुरा
संसार बैरी हुँदा तिमी मेरो पक्षमा उभिएकी पनि हौ ।
र पनि यस्तै भयो
सँगै हुन सकेनौँ हामी ।
भेटिनु र छुट्टनु
एउटा प्रक्रिया रहेछ
जसरी पलाउँछन् पातहरू रुखबाट
जसरी र्झछन् पातहरू रुखबाट
यो एउटा सिलसिला रहेछ जिन्दगीको
कहिल्यै नअडिएजस्तै पृथ्वी
कहिल्यै नरोकिएजस्तै समय
एउटा रीत रहेछ जीवनको ।
तिमीसँग छुट्टएिको वर्षौंपछि
आज मैले बुझें
छुट्टनिकै लागि भेटिएका रहेछौँ हामी ।
छाडेर गए पनि तिमीले
दुःख लागेन मलाई ।
रेश्मा श्रेष्ठ – तिमी विनाको दशक
संवत् २०६६ पछि आज फेरी तिमीलाई केही भन्न मन लाग्दैछ
लाचार र निर्जिव बन्दै गरेको तिमी अनि
मुढा झैं स्थिर बन्दै गरेको मेरो शरिर
चारैतिर सन्नाटाको अनुभव हुँदा
आफ्नै मुटुको वेग सँग आत्तिएको त्यो घडी
आज फेरी मानसपटलमा छर्लङ्ग हुँदैछ
अन्जान छु यो सन्देश तिमी सम्म पुग्छ कि पुुग्दैन
तर पनि आशा लाग्दैछ किन हो आज यो बिजुलीको तरङ्गको
कुनै पल तिम्रो छाँयामा नहुँदा
तिम्रो मनमा कोलाहल मच्चिन्थ्यो
तर दशकौ बिताएछौ नितान्तै एक्लो बनी
झसंग हुन्छु र यो डिब्बा हेर्छु
कतै झुक्किएर घण्टी बजाइ पो हाल्छौ कि भनी
आशै आशमा झपक्कै तन्द्रामा पुुग्छु म
देख्छु तिमीलाई थकित, अशक्त र चिन्तित
आभाष भयो कतै म पनि एक्लो देखेरै पो हौ कि
हुन नि चट्टै देखिनै पो छाड्यौ
मैले जीवनसाथीको साथ पाएपछि
सबैले भन्न थाले तिमी त ढुक्क भयौ रे
अनि लम्किसक्यौ रे आफ्नै गन्तव्य तिर
तिम्रा सम्झनामा कति आँशु झरे मेरा
सुखमा अनि दुखमा तिमीलाई नै खोजिरहे नयनहरु मेरा
मख्ख पर्दा रिसले उफ्रिदा तिमी तिर आउन खोज्दा
थप्प रोके मेरा पाइलाहरु…. किनकी
तिमी त लम्किसक्यौ रे आफ्नै गन्तव्य तिर
सूर्यको पहिलो किरणमा तिमीलाई नै खोज्छु
पूर्णिमाको रात नि तिमी आयौ कि भनी झ्याल उर्घाछु
लाखौं तारा बिच पो छौ कि भनी नियाल्छु
तर हैन
तिमी त लम्किसक्यौ रे आफ्नै गन्तव्य तिर
आत्तिन सिकायौ मात्तिन सिकायौ
तर संयम् हुन नि तिमीले नै सिकायौ
निडर हुन सिकायौ खरो हुन सिकायौ
तर कुटनितिक हुन नि तिमीले नै सिकायौ
धेरै कुरा अझै सिक्नु नै थियो
तर हैन तिमी त लम्किसक्यौ रे आफ्नै गन्तव्य तिर
यो जुनीको साथ त्यति नै पो थ्यो रैछ
अर्को जुनीमा फेरी साथ रहन पाऊँ
अपूर्ण वाचाहरु पूर्ण गर्न पाऊँ
तिम्रै छोरी भएर फेरी जन्मिन पाऊँ
अश्रु रहित हुन सकेन तिम्रा यादहरु
माफ गरिदेऊ कम्पित औंलाहरुले कोर्दैछु यो सन्देश
अर्पित गर्दछु मेरा सम्पूर्ण खुशी र सफलता
विनय गर्दछु
देखा पर न म निदाएको पलमै भए पनि
अनि
राख न तिम्रो हत्केला मेरो शिर माथि
तिम्रो हत्केला मेरो शिर माथि
हार्दिक नमन तथा श्रद्दाञ्जली ड्याडी
विप्लव ढकाल – च्याउको जङ्गल
यही झन्डाबाट उखेल्छु घन
र फुटाउँछु आफ्नै निधारको चट्टान !
यही झन्डाबाट निकाल्छु हँसिया
र भत्काउँछु आफ्नै विचारको पर्खाल !
हतियार र औजारले पिटीपिटी
प्वाल पार्छु मस्तिष्कमा
र बनाउँछु रोटी !
त्यही रोटीको गोलाकार सुरुङबाट
बाहिर निस्केर
म उड्छु अब यो नीलो आकाशमा !
तिमीहरुले
चामलको दानामा लेखेछौ
मेरो इतिहास !
सागको पातमा लेखेछौ
मेरा गीतहरु !
मेरै विचारलाई सिक्री बनाएर
पशुको तबेलामा बाँधेछौ मलाई !
मेरै हड्डीलाई मुरली बनाएर
आवाजको विपक्षमा बजाएछौ मलाई !
म गर्छु अब समुद्रमन्थन
र पिउँछु हलाहल विष !
म खोस्छु कृष्णको हातबाट मुरली
र उठाउँछु सुमेरु पर्वत !
विष्णुलाई जमिनमा ओरालेर
म चढ्छु अब गरुडमाथि !
महादेवको घाँटीबाट निकालेर
म लउँछु अब सर्पको मफलर !
मरुभूमिमा
पसिनाले बालुवा मुछेर खाएको छु मैले !
अफ्नै रगतको घुट्काले
भिजाएको छु घाँटी !
बाँस चपाउँदै टुकीको सलेदो चुसेर बाँचेको छु म !
मेरो खप्परभित्र केही छैन – विचारशून्य छु म !
यो च्याउको जङ्गलभित्र
एउटा निर्जीव भीडको विपक्षमा उभिएर
उखेल्छु आफ्नै टाउको
र भुइँभरि टक्टक्याइदिन्छु !
केही बिस्कुटका खोल
रोटीका टुक्रा चप्पलको फिता
मृत उडुस र पुत्लीकिराहरु
खस्छन् मेरो मस्तिष्कबाट !
यति रित्तो बनेछु म
कि यो विचारशून्यता नै मेरो शक्ति हो !
यही विचारशून्यताको हतियारले
म अब आक्रमण गर्छु
र जलाउँछु तिम्रो विचारको लङ्का !
के थाहा तिमीहरुलाई-
मभित्र कसरी उम्लिरहेको छ खरानी
के थाहा तिमीहरुलाई-
म किन निदाउन सक्दिनँ रातभरि
युद्धमा मरेका केटाकेटीहरु
उखुको राइफल बोकेर लखेट्छन् मलाई
म तिम्रो तस्विरपछाडि लुकेर सास फेर्छु !
तरबारमा झुन्डिएका टाउकाहरु
गीत गाउँदै लखेट्छन् मलाई
खरानीबाट उठेर
क्षतविक्षत कङ्कालहरु
आफ्नो जीवनको मूल्य माग्दै
लखेट्छन् मलाई
म झन्डाले मुख छोपेर आँसु पुछ्छु !
संसार बदल्न िहंडेको म
अब आफैं बदलिएँ !
यो च्याउको जङ्गलभित्र
िरंगटा लागिरहेको छ मलाई !
यो मेसिनको शरीरभित्र
तरङ्गिदै छ जीवनको कम्पन !
म तिम्रा आदेशहरुलाई अस्वीकार गर्छु-
अब मान्छेको लासमा घोटेर
खुकुरीमा धार लगाउन चाहन्नँ म !
अब मान्छेको रगतको मूल्यमा
आफैंलाई गुमाउन चाहन्नँ म !
यही झन्डाबाट उखेल्छु घन
र फुटाउँछु आफ्नै निधारको चट्टान !
यही झन्डाबाट निकाल्छु हँसिया
र भत्काउँछु आफ्नै विचारको पर्खाल !!
– नयाँ बानेश्वर
काठमाडौं
प्रमोद सारंग – अत्तर गुलाफ ( कविता)
म यही बतासमा अल्झिरहेको
एक मुस्कानी घामको ओठ
खोजिरहेछु पलपल वसन्तको न्यानो स्पर्श
र, प्रेमानुरागको प्रेमिल महक !
म अजयतृप्तिको प्रणय लहर
तिम्रो माधुर्यताको अनमोल कोलाजमा
भेट्न सकूँ म, रम्दै-रम्दै
जीवनको अनन्त पराग !
निर्मल नयन ओछ्याउँदै
ईन्द्रेणी मनको त्यो लालित्य साटिरहने
ए ! मायालु, भन तिमी को हौ ?
म तिम्रो ओठमा फुल्न चाहान्छु।
ㅁ (२०७७, पुष )
प्रमोद सारंग – कविताको मृत्यु
कविता भोको हुन सक्छ
तर कविताको मृत्यु हुँदैन !
कविता सडक, गल्लीहरूमा देशभरि चाहारेर
आन्दोलनको भीडबाट हराएको हुन सक्छ
देशको अनुहार हेर्न फन्को मार्ने
युद्दको सारथि भएको पनि हुन सक्छ
घाम हुन सक्छ , पानी हुन सक्छ ।
एकदिन कविताको त्यागपुञ्जमा रूमल्लिएर
फिस्स मर्न सक्छ कवि
तर कविता मर्दैन/ मर्न सक्दैन
कवि मरेर जान्छ
तर कविता बाँचिरहन्छ युगौँयुग ।
ㅁ (२०७६, जेठ )
प्रमोद सारङ्ग – शहीदको रगत
शहीद
ढले
मरे
गए।
तर
रगत
बाँचिरहेछ
कराईरहेछ
उठिरहेछ !
र,
खोजिरहेछ
शान्ति
अझै
यही
माटोमा !
ㅁ (२०७५, माघ )
प्रमोद सारंग – नपर्ख
नपर्ख,नपर्ख !
कतिखेर फुत्किन सक्छ
हातबाट समय!
कति खेर उड्न सक्छ
तिमीभित्रको बोलिरहने चरा
अङालेर सारा खुशी
भेट जिन्दगीलाई !
हेर त!
हिजो मस्त फुलेको फूल
आज भूँइमा झरेको छ।
आज फुलेको फूल
भोलि कतिखेर झर्न सक्छ ?
कसलाई थाहा छ र?
कुन घुम्तीमा पुगेर
रोकिने हो हाँस्ने रहर !
नपर्ख ,नपर्ख !
(२०७७,जेठ)
प्रमोद सारङ – विहानी र कविताहरू
जब चराहरूले गाउँछन्-
जागृतिका गीतहरू
गुन्ञाएर हार्दिकताको आलाप
प्रेम र उत्साहको सिन्दुरे विहानीमा
त्यसघडी तिमीले
आँगनमा फुलेको गोदाबरी, सयपत्री पनि नियाल्नू
र, सुन्नू एउटा तरङ्गीत धून –
कसरी बोल्छ विहानीले
शितको थोपा- थोपाबाट
सुन्दर कविताको ताजगी !
जस्तो कि एउटा उल्लासको
उदय भईरहेको हुन्छ
जीवनको स्नान गर्दै प्रातगानमा
जहाँ, स्नेह र प्रेमको ताजा सुगन्धले
समातिरहेका हुन्छन् –
जीवनका अनन्त खुशी र गहिराईहरू !
(२०५७, असोज )
प्रमोद सारंग – मान्छे र नदी (कविता)
टाढिएर आफैँदेखि
चट्टान र खोंचहरूसम्म
डुब्दै र उत्रिदै गन्तव्यमा पुग्न
मान्छे नदी भएको हुन्छ !
सङ्ग्ल्याएर फेरि
धमिला सम्बन्धहरू
धोएर आँशु र हाँसोका दैनिकीहरू
आशाका उही पारिला
र, उज्याला दिनहरू कुर्दै
घामका न्यानो स्पर्शहरूमा
मान्छे नदी भएको हुन्छ।
शायद,
महासागरसम्म पुग्नु छ
मान्छे र नदीलाई
गाउँदै -गाउँदै दिनरात
संघर्षका आफ्नै गीतहरू !
ㅁ
(२०७१,पुष)
प्रमोद सारङ – गाउँमा (कविता )
जीवनको अन्तिम प्रार्थना
गरिरहेका मान्छेहरू गाउँ पुग्छ्न्,
जीवनदेखि थाकेर
अथवा, काल कुरेर बसिरहेका मान्छेहरू पनि
गाउँ नै पुग्छन् !
मेसिनसंगको युद्धमा हारेर
बैंसमै बाकसमा फर्केको लास पनि गाउँ नै पुग्छ !
शहरबाट संघर्षमा बरालिएका रहरहरू
र , बंचेखुँचेको आश पनि गाउँ नै पुग्छ।
के आपत -विपत, महामारी!
के जन्ती ,के मलामी?
टुप्लुक्कै गाउँ नै आइपुग्छन् मान्छेहरू
गाउँ छोडेर सदाका लागि जानेहरू पनि
यात्राका अनन्त घुम्तीहरू बोकेर
गाउँतिरै फर्किरहेका हुन्छन्
हैन, के छ त्यस्तो खजाना,
टाढिदै गएको गाउँमा ?
ㅁ
(२०७६, मंसीर )
प्रमोद सारङ्ग – एउटा कविको बयान
कुनै गरिब देशको भोको कविले
जिन्दगीदेखि हारेर
आत्महत्या गर्नुअघि लेखेको
सुसाईड नोटजस्तो किन छ ?
यो देशमा उम्रिदै गरेका
कविताको आवाज !
बेलुकी हतार- हतार घर फर्केपछि
शुद्ध पागल भएर किन लेखिरहन्छ
भोक, महङी, लोडसेडिङ्ग
र, सरकारको विरुद्धमा निरन्तर
दुःखले पिल्सिएको कविता ?
एउटा कविले देहत्याग नगरूञेलसम्म
कति लेखिरहन्छ उदासी कविता ?
ㅁ (२०६४ ,जेठ )
तीर्थराज अधिकारी – मकैका फूलहरु
(मधुपर्क २०६६ चैत)
केवल भोकलाई अघाउन
अनेकौं उपकरणहरू
परस्पर अनुवन्धित छन्
तल आगो छ
माथि ओदान छ
ओदानमाथि हाँडी छ
आगाको राँकोसँगै
हाँडीको तात्नेव|mम छ
तात्नुको सीमालाई पर्गेल्दै
पारखी हातहरू
हाँडीमा मकैका घान हाल्छन्
मकैका दानाहरू
पोलिदा पीडाले रन्थनिन्छन्
हाँडीको गर्भमा परस्पर जुध्छन्
कप्टेराले छेकिन्छन् / बिट नाघ्न सक्दैनन्
जीवन पोलिन्छन्
हार्नुको क्षणलाई स्वीकार्दै
बल थाक्छन् / तुजुकको विश्राममा
मकैका दानाहरू निर्जीव फूल बन्छन्
जीवनबिनाका यी फूल
आगो फुक्नेका
ओदान बसाल्नेका
हाँडी बसाल्नेका
कप्टेरा चलाउनेका
घान हाल्ने र निकाल्नेका
भोकका मीठा परिकार हुन्
जीवनको समाप्तिमै पनि
यी दाँतको घट्टमा अझै पिसिन्छन्
जिब्राको इसारामा अझै घिसिन्छन्
घाँटीको पहराबाट लड्दै
पेटको गुफामा पस्छन्
कणकणको अवशेष
पानीको घुट्काघुट्कामा बग्दै
सजीव मकैका दानाहरू
निर्जीव फूलहरूमा फवि|mएर
आफ्नै अस्तित्वबाट टाढा हुन्छन् ।
चसरस्वतीनगर, काठमाडौं-६
केशव बानिया – अन्जान ढुङ्गो र मानिस
हिंड्दा हिंड्दै बाटोमा,
ठेश लागे कतै,
दोष मैले,
ढुंगालाई नै दिन्छु,
लडेको त म हुँ नि,
किनकि |
तेत्रा बाटो हिंडी आएको,
म,
गलत त कतै हुनै सक्दिन,
बाटोका कुनै,
सानोतिनो,
जाबो ढुंगोलाई,
गन्दै अघि,
यदि म बढ्ने हो भने,
मेरो चेतना र ढुंगे युगमा,
मात्र चार कोषको दुरी भेटिनेछ,
मेरो एक कदममा,
संसारले चार काया फेर्न,
म दिनै सक्दिन |
दुनिया येस्तै छ,
ठुलो संग टक्कर खाएकी,
घोचो त होचोलाई नै मिल्ने भो,
अनि,
मैले त्यो निर्जीव पासाण लाई,
दोषी करार दिंदा,
वकालत पनि त गर्न सक्दैन,
आफ्नो बचाऊ को लागि,
त्यसैले,
म,
मस्त कराउछु,
त्यसलाई,
चुप्प सुन्दछ मेरो कुरा,
घोस्रो मुन्टो लगाएर,
अझ,
मेरो हट्यो भने,
उचालेरै पछार्छु,
आफ्नो बहादुरीको परिचय दिंदै,
नदुखे झैँ गरि,
च्याँ चुँ पनि गर्दैन,
त्यसैमा म,
गर्भवान्वित भै,
आफ्ना कदमका,
सम्भावना अझ बढे झैँ लाग्छ,
यसरि नै बाटोका,
ढुंगा उछिन्दै जान सके,
पक्कै पनि,
शिखरको यात्रा पूर्ण हुनेछ,
ऊपर हेरी,
यहि सोच्दै हिड्दै गर्दा,
अलि पर पुगेसी,
भंग हुन्छन,
मेरा प्रगतिका सपना र सपनाका लहरहरु,
ठोक्किएसी,
एउटा सजिव मान्छे संग,
अनि,
खुम्चिंदै आउछन,
बिस्तारै,
मेरा पाईलाका,
सम्भावना हरु पनि,
कराऊँ त,
शरीर भन्दा ठुलो,
छ ऊ,
त्यसैले,
भुईंमा,
हिलोमा लड्दै,
आफ्नो दोष कबूल गरि,
दुखे पनि,
च्याँ चुँ केहि नगरी,
घोस्रो मुन्टो लाएर,
फेरि प्रगतिको,
अर्को क्षण,
खोज्न,
अघि बढदछु |
आहुति – गहुँगोरो अफ्रिका
मेरो रातो रगत
मानिसको पवित्र रातो रगत
नीलो पसिनाको बुँद बनेर जब झर्दछ
तिमी आफ्ना नरम अञ्जुलीमा आली लगाएर थाप्दछौ
जब म त्यो श्रमको सुवासयुक्त पसिना सुँघ्न खोज्छु
तिमी मेरो अपमान गर्र्छौ र मलाई टाढा राख्छौ
आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी
म बीसौं शताब्दीको ‘अछूत’ हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
म न्याय चाहन्छु
म मुक्ति चाहन्छु !
त्रि्रो मन्दिरको मूर्तिमा मेरो आरनको गन्ध आउँछ
ओदानीमाथिको कराहीमा मेरो पसिनाको गन्ध आउँछ
आँखा जुधाउने आँट गर धर्माती मान्छे
कि मेरो अस्तित्वलाई भुङ्ग्रोमा पोल र धर्म धान्ने आँट गर
कि मेरो अपमान गर्ने शास्त्रका पानालाई च्यात्ने या
जलाउने साहस गर
म त्रि्रो मन्दिरको देवता बनाउने कामी हुँ
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो बस्तीको सफा भुइँलाई सुँघ
बस्तीका हर चोक्टामा मेरो रगतको गन्ध आउँछ
आँखा जुधाउने आँट गर सफा मान्छे !
कि मेरा रक्त नलीमा पानी भर
कि आफ्नो दिमागको फोहोर सफा गर
म त्रि्रो बस्तीको फोहोर सोहोर्ने च्यामे हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो मनका मनोरञ्जित ग्रन्थीलाई च्यात
त्यहाँ मेरो सङ्गीतका मधुर सरसराहट सुनिन्छ
आँखा जुधाउने आँट गर चेतनायुक्त मान्छे !
कि मलाई जनावरसँग बाँध र घाँस खुवाउने आँट गर
कि तिमी आफूलाई जनावरभन्दा फरक पार्ने साहस गर
म सारङ्गी रेट्ने, मादल ठोक्ने, गाइने हुँ, वादी हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
माटोमा धस्सिएको मेरो जीवनलाई छाम
त्यहाँ मेरो आँसुको आहाल भेटिन्छ
आँखा जुधाउने आँट गर अघाएको मान्छे !
कि त्रि्रो गाँसमा मेरो आँसुको गन्ध छैन भन्ने आँट गर
कि मेरो दलित जीवनको सम्मान गर्ने साहस गर
म त्रि्रो गोरूसँगै माटोमा पौडिने मुसहर हली हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
त्रि्रो पैतालाको जुत्तादेखि शिरको टोपीसम्म
त्रि्रो दृष्टिको दूर क्षितिजदेखि मुटुको स्पन्दनसम्म
म कहाँ छैन – म र्सवत्र छु !
मलाई तिमी कसरी ‘अछूत’ बनाउन सक्छौ ‘छूत’ मान्छे ?
कि इतिहासको कठघरामा उभिने आँट गर
कि आफूलाई बदल्ने साहस गर
आँखा जुधाउने आँट गर पूजारी !
म बीसौं शताब्दीको ‘अछूत’’ हुँ !
यो गोल भूगोलको एउटा गहुँगोरो अफ्रिका हुँ !
म अपमानित इतिहासको हिसाब चाहन्छु
म कुनै पनि मूल्यमा मुक्ति चाहन्छु !
होमबहादुर छेत्री – हिजाज कुन्नि के भएछ
मनको रथमा
कृष्णलाई सारथी बनाएर
महाभारतको युद्ध लड्नेहरु भन्दा धेरै छन्
मसानघाटका मृतात्माहरु
मुटुको झ्याल बन्द छ
आँखामा पट्टि छ गान्धारी जस्तै
धिर्तराष्ट्र Continue reading “Hom Bahadur Chhetri – Hijaaja Kunni Ke Bhayechha”
खिमानन्द पोखरेल – एक्लो जीवन
(Source: मधुपर्क असार, २०६८)
एक्लो जीवनमा
बाँच्नेहरूको
निराशालाई हेरेँ
मलिन अनुहारका
परेलीहरूलाई हेरेँ
परेलीभित्र छरिएका
प्रतिविम्बित आकृतिहरूलाई हेरेँ
आकृतिभित्र छरिएका
छायाँहरूलाई हेरँें
मभित्रको छट्पटाहट र उकुसमुकुसतालाई हेरेँ
छट्पटाहटबाट छलाङ मार्ने
प्रकृतिलाई हेरेँ
पीडैपीडाले जेलिएको
एक्लो जीवनलाई हेरेँ
अनि
यिनै हेराइको हरेक कथाका
पानाहरू पल्टाउँदै हेरेँ
र
एक्लो जीवनलाई
दिन र रातसँगै
साट्ने कोसिस गरिरहेँ ।
सिमान्त लामिछाने – आकाशहरु
हामी सबैलाई ढाकेको
एउटा असिमित आकाश छ
जहाँ बादलका टुक्राहरु
मन फुकाएर घुम्छन
अनि रातमा तारा चम्किन्छन्
चराहरु डुलछन्
यसको कुरा गरि साद्दे छैन
तर कसैले ख्याल गरेकी गरेनन् कुन्नि
यहि आकाशको तल
दौडिरहेका सयौं पाईलाहरु छन्
र तिनको पनि आफ्नै एक्लो आकाश छ
जो यो अविछिन्न आकाश भन्दा भिन्न लाग्छ
नितान्त एक्लो लाग्छ त्यो आकाश
त्यो आकाशमा के के छन्
अन्दाज मात्र गर्न सकिन्छ
दोस्रो कोहिले देख्दैनन
त्यो आकाश को रुपहरु
मात्र त्यहि आँखाले देख्छन
जसका लागि ति बनेका हुन्छन
त्यो आकाशको सौन्दर्य चाख्न
मात्र त्यहि आँखाले मात्र पाउछन
त्यो आकाश को चट्टयांगमा तर्सिन
मात्र त्यहि पाईलाले पाउछन
जति सुकै नजिकिएर हिंड
जति सुकै टास्सिन खोज
यो ठुलो आकाश मुन्तिरको
त्यो सानो आकाश देख्न
सारो गार्हो हुन्छ
यी साना साना आकाश हेर्ने प्रयासहरु
ठुलो आकाश जस्तै असिमित छन्
तर यो सानो आकाश
देखिएको छैन कहिले
कहिले पनि दोस्रो कोहीलाई
आफ्नो दर्शन नदिई
यी साना साना आकाशहरु
बिलिन हुने गरेको छन्
अनि यी सयौं पाईलाहरु
यहि ठुलो आकाश हेरेर
चित्त बुझाउने गरेका छन्
अमेरिका
नारायण अधिकारी – अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !
सूर्यको प्रकाशलाई बेमौसममै बादलले
कैयौं दिन अबरोध गरेपछि
जून अथवा जुनकीरीको पुच्छ्रे बत्तीले
अब अन्धकारमा
बाटो देखाउने बेला गइसक्यो ।
अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !
सडक, कुना, सार्वजनिक स्थल वा घरहरुमै
बम र बन्दुकले मारामारका खेलहरु चल्न थालेपछि
कपर्दी र टोपी लुकाइका खेलहरुले
मान्छे-मान्छेका बीचमा
सद्भाव जगाउने दिन गइसक्यो ।
अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !
अन्तर्राराष्ट्रिय सीमानाहरु एकपछि अर्को गर्दै
मानेभन्ज्याँङ्ग, मेची, सुस्ता र कालापानी हुँदै देशभित्र पसेपछि
सडक आन्दोलन, गोष्ठी वा सेमिनार धाएर
आफ्नै देशभित्र ढुक्कले गर्व गर्ने
स्वाभिमानी शीरहरु! विश्राम गर्ने दिनहरु गइसक्यो ।
अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !
अकारण द्वन्द्व र अभिमानले
राष्ट्रिय अखण्डता, धार्मिक सामाजिक र जातीय विविधताको
देशीय एकता, अस्मिता र पहिचान
दूतावासका कोठीहरुमा बेचिन थालेपछि
नेपाली हुँ भन्ने स्वाभिमानै गइसक्यो ।
अब गीत गाएर मात्र कहाँ पुग्छ !
