Category: 000 – General Poems

प्रज्ना कोइराला – आज बल्ल मैले एउटा दुना गासेँकी थिएँ

हातमा लिई सालको पात बस्नुहुन्छ मेरी हजुरआमा,
दुना बनाई टपरा गाँसौला भनी दुइटा कुरा साँचौला भन्नुहुन्छ मेरी हजुरआमा।
जीन्दगीलाई सानो कुनामा लिएर आमैको साथमा पैलेटी कसी,
आज कुरै कुरामा बुझ्दै जाँदैछु आफ्नोपनलाई यो कवितामा रचीँ।

मामुले चाहीँ आफैँले सिकी गर्नुपर्यो भन्नुहुन्छ आँफूसरी,
त्यसैले तिमी लाटो नबनभनी सिकाउनुहुन्छ घरी घरी।
सालका पात एकदम कलिला कतिपय कुराहरु बुझाएर गाँसी,
‘हुने बिरुवाको चिल्लो पात जस्ता छन् बालबालिका भनी बुझाइसिन्छ हाम्री बाठी हजुरआमा सिन्को भाचीँ भाचीँ।

७५ साल कसरी बिते यी सानातिना सम्बन्ध जोड्दै जाँदा,
भँन्थे छोरीमान्छे त होस् के होला तलाई शिक्षालिन नपाउदा।
संघर्ष र कष्टकर जीवनको सुखदुखलाई संगाली आज पनि मैल आफ्नो दायित्व निभाउन पटुकी कसेँ,
अनि आफ्नो सन्ततीलाई आफूले अंगालेका सबै सपना नासोका रुपमा राखी बसेँ।

मलाई पनि लाग्दैछ अब त्यति बेलाको जीवनशैली आमाले कसरी सहिन,
हातमा पातलाई लिई एक माथि अर्कोलाई राखेर टपराको आकारमा ध्यानदिदै आमाले आफै भनिन् ।
कसरी सम्झाउनु परिवार र आफन्तको माया जसको कारण म जीवनमा गम्भीर भएँ,
भ्याई नभ्याई घरजम गरी भारी बोकी भकारो सोर्दै आफ्नो र आफ्नो परिवारको पिडा सहेँ।

म तिर फर्केर भन्नुहुन्छ,”नातिनी,
तिम्रो उमेरमा तिम्री आमा भीर पखेरामा डुल्ने गर्थिन;
आफूले थाहै नपाई भान्साको चुलोमा म आफू रहे जस्तै रहन्थिन।
सानैमा गाउँको स्कुलमा राखेका हामीले घरमा कक्षाको कुरै कुरामा भुल्याइदिन्थिन् ,
अनि आकस्मात हजुरबुवालाई पढेका कुराहरु याद गरी व्यंग्य हान्थिन”।

“हैन यो दुना भित्र सिन्का कसरी भाच्ने हो?”प्रसंगै प्रसंगमा सोधे मैले पनि,
मेरो मामु हास्नुहुन्छ र भनिसिन्छ,”पहिला पढाईमा अव्वल हुनुपर्छ अनि मात्रै सिन्को भाच्यौ भन्छु म अनि”।
“हातमा सीप लिनु पनि आर्को पाटा हो विद्या आर्जन गर्ने ,
जीवनमा केही गरेर देखाई सफल व्यक्ति बन्ने “।

यसरी नै आफूले पनि आफ्ना कुरा व्यक्त गरे।
“सयौँ फूलका थुंगा हामीलाई विद्याको ज्योति चाहिन्छ,
शिक्षा र वास्तविक जीवनको पहिचान भएपछि मात्र सक्षम हुन सकिन्छ”।
“सुनका थैलाको इच्छा नराखी सार्थक जीवनका यी कुराकानीमा हजुरहरुसंग म पनि रहेँ
र आज पनि शिक्षालिन पाउदा आफ्नो क्षमतालाई बुझी आफ्नो लक्ष्यतिर लम्कने प्रेरणा पाएँ “।

यी तिता मिठा कुरामा सम्बन्धहरूलाई आत्मसाथ गर्दैछु म,
हजुरआमा संग बस्दा आत्मबोध हुदा आफ्नोपनलाई अंगाल्दैछु म।
आफूले जानेसरी जीवन बिताउनुछ मलाई,
ठूलाबडाको आदर्शलाई लिई अब कर्मनिस्ट भई सम्झाउनु छ सबैलाई
यी सबै कुराहरुमा आफ़्नाहरुका बीच बसेकी थिएँ,
आज बल्ल मैले एउटा दुना गासेँकी थिएँ।

निरोज घिमीरे – आवाजले त्रसित

आवाजले त्रसित भो जिवनन
बन्द घरको कोठा झै
अध्यारोले ग्रसित भो
इच्छाहरुको आवाजको तरङ्ग
म र मेरो भनी गुञ्जीरहयो
प्राणशक्ति इच्छाहरुमा केन्दित हुदै
सत्यबाट चेतना भागिरहयो।।

हेस न बेहोस
न चेतन न अचेतन
तन्द्रामा झै बनिरहयो,
सोचको त्यो अनन्त आकासमा
म र मेरो परिचय बनिरहयो
यता न उता
न जिवन सार्थक भनि लिए
नत यसलाई असत्य भनी त्यागिदिए
आज यही तातो रापले आत्मा पोलिरहेछ
म हास्दा बोल्दा म हैन यो अहङ्कार बोलिरहेछ।।

दामोदर पुडासैनी किशोर – जीवन गीत

म हिजो भन्दा पाको पक्कै भएँ
तर , भोलिभन्दा धेरैगुना तरूनो छु
अनेकौं खुट्किला र मोडहरूमा जीवन भेंट्दै आएको हुँ
बाँचुन्जेल जीवनको सुमधुर धुन सुनिरहेछु

ईश्वर र म सँगै जन्मेका थियौ कुनैबेला
अचेल जारी छ
ईश्वरले मलाई र मैले ईश्वरलाई
कमजोर बनाउँने क्रम
म हिँडिरहेछु अचेल
ईश्वरलाई कमजोर बनाएरै छाडने अभियानमा

रिक्तताका अनगिन्ति लहरहरू भेट्दै आएकोछु
रिक्तताका अनगिन्ति सिँउँदोहरू भर्नेक्रम जारी छ
रिक्तताका लामा लहरहरू अघिल्तिर देखेर
डोरिइरहेछ जीवन
मीठो घाँस देखेर डोरिइरहेको मृग जस्तै

घेर्न खोज्छन् कयौ अनिदो बिहानीहरूले
डोर्याउँन खोज्छन् कयौ मीठा सपनिहरूले
कयौ मान्छेहरूले सत्तोसराप सरापेको देख्छु जीवनलाई
सधै लोभ्याउँदै ल्याएकाछन् मलाई यहाँसम्म
आफैंले खनेका सुन्दर बाटाहरूले

तपाईंहरू जो जोसँग भेटभयो यो जीवनमा
ख़ुशीलाग्छ
कतिठूलो अवसर पाएँ यति महान मान्छेहरूसँग भेट्न पाउँनुमा
जे जे देखें यो सँसारमा
लागिरहेछ ,सँसारभन्दा सुन्दर अरू केहीरहेनछ सँसारमा

मैले तिमीलाई बदल्न खोजें
बदल्न खोजिहेछु आफैंलाई पनि
मेरा सपनाका अनगिन्ति तुलहरूमा
कोर्न खोजिरहेछु सँसारको बेग्लै अनुहार
मान्छेलाई च्यापिरहेका पुराना अौजारहरूलाई
फेर्न लागिरहेछु आफ्नै बलिष्ठ हातहरूले

मेरो जिन्दगी अघिल्तिर
कमजोर बन्दैछन् अँकगणितका लहरहरू
फिका फिका लाग्दैछन् बिजगणितका सूत्रहरू
फेर्न लागिरहेछु ज्यामितिका परिभाषा
बदल्दैछु डेबिट क्रेडिटका पुराना स्वरूप

जिन्दगीमा तिमीसँग भेटभएपछि
हरेकक्षणहरू
नौलो र झन् झन् सुन्दर भेटिरहेछु

एउटा लामों नदीमा
भेटिइरहन्छन् अनेकौं कचडाहरू
तिनीहरूलाई पन्छाउँदै आइएको हो ,पन्छाइन्छ अझै

नदीनै सुकाइदिने दूर्घटनाको चित्रलाई
कसरी च्यात्ने हो
सुन्दर उपाय सोचिरहेछु

-२०७६ जेष्ठ १७गते
ग्वँग:बुँ,नयाँबसपार्क,काठमाडौ

केशव बानिया – तेस्रो सत्य

पार्थिव शरीर लिएर,
प्रकृतिमा डुलीरहदा ,
सायद यी मात्र संसारिक सत्य हुन् कि,
ठानेको मेरो दिमाग,
जब,
अनुभूति हुन्छ,
वायु को कमि,
फोक्सोका लागि मेरो,
एक्कासी,
मुखमा राम राम निस्किन्छ,
अनि,
अन्योलमा पर्दछ,
कोहि त् तेस्रो हुने पर्दछ भनि |

भाग्य र कर्मले सिचिएको ,
मेरो जीवनमा,
प्रवृति रहेन मेरो,
अरुको मुख ताक्ने,
तर,
सासले जमिन छुन लागेको बेला,
आशले धर्ति छोड्न लागेको बेला,
एक तेस्रो चाहिने रहेछ,
दोषी अनि उही मशिहा,
त्यस्तो दोषी,
जसले मेरा नक्षत्रका,
सम्पूर्ण दोष,
आफ्नै टाउको माथि खनाऒस ,
या मैले खनाउन सकू,
मन खोलेर,
र अनि,
उही संग ,
पिल्पिलाउदै,
आशको पोल्टो फिजाई ,
सास माग्न सकू ,
घुडा धसेर |

फेरी उसले बताओस पनि,
कसैलाई नही |

म एकान्तमा ,
दिलको कोपचामा ,
उसलाई झपार्न सकू,
कि मलाई सतर्क किन नगराएको भनि,
अनि ,
उसैको औला समाई ,
अबको लक्क्ष्य ,
तय गर्ने बाटो नियाल्न सकू,
शिश्यसरी कोहि गुरुको |

सामाजिक प्राणी म,
सबै पर सरदा,
नचिनेझै गर्दा,
एक अर्को अंगालो खोजेको हुनसक्छ,
आशुका थोपा,
जमिएर बसेको,
गरुङ्गो मनले,
मेरो गरुङ्गो मनले,
कसैको ढुकढुकी सुनेको हुनसक्छ,
सुन्न: परेका कानहरु ,
केहीमा या कोहीमा,
ज्योतिमय जीवन कोर्ने,
कलाकार,
देखेको हुनसक्छ,
धमिलिए पनि यी आँखा हरु,
र त्यो कलाकार,
त्यहि तेस्रो हो,
मेरो आशाको किरण,
तथा,
मेरो सास को कारण |

उपर हेरिबस्न बाध्य,
कुंवाकोभ्यागुताको सरि,
म,
जीवनमा उफ्रिरहंदा,
हतासियेर,
हरेसिएको भावनाको,
चरम उत्कर्षमा,
पानि भरिएर,
फोक्सो भित्र,
डुब्न लाग्दा,
मेरो दिमागी neurons हरु ,
चल्दा सम्म,
त्यहि दोषीको,
छाती पिटी ,
पर्खिबस्न,
आदेश गर्दछन,
कतै मशिहा बनि आउँछ कि भनि,’
मलाई बचाउन |

बिपिन सिंघल – मेरो संसार

भनिन्छ कि ताराहरुको पनि
बेग्लै अस्तित्व हुदो रैछ ,
अस्तित्व , छैन झै मानिन्छ ,
भनिन्छ कि ताराहरु माझ
बस्द्छ्न बेगलै जिवहरु
तर यी भनाइहरु बाहेक को बयान
पनि छन ताराहरुको संसारको ।।

वास्तवमा भन्ने हो भने ,
अस्मिता छैन यो संसारको
संसार , अस्पर्श अस्पष्ट सरहको
सारा ममता थियो छन्न छरिएको
त्यस कुसुम को वरिपरि ,
जहाँ बसोबास छ मेरा सारा संसारको ।।

यहाँ न त कुनै धर्म छ
न त कुनै जाती ,
केवल छ भने एक अर्काको साथी
साथी , जो अन्तिम सास सम्म छन साथी
र त यो संसार सबै भन्दा माथी
र यस्तै छ वाहवाही मेरा संसारको ।।

आखिर विनष्ट ती तिम्रा पृथ्वी भन्दा
अति सुन्दरम छ मेरा संसार
धन्य छ कि अदृश्य छ मेरा संसार
नत्र नष्ट गरिसकदथे तिम्रा जातिले
तिम्रा जाती , अजिब किसिमका जाती
जो गर्दछ्न कुकर्म जन्मगत देखि
अन्तिम सास सम्म
जो बाचदछ्न प्रकृतिको ऋण माथी ,
तर छैन्न कोइ यस्तो मेरा संसारको ।।

वास्तविक बयान यस्तै रैछ , मेरा संसारको
बयान , जुन आफैमा एक स्वर्ग को बयान ,
यो काहानी पनि
एक रुमानी बिनाको
राजारानी बिनाको
अब यो कहानी को पनि
कुनै अस्तित्व , अस्मिता हुने रैनछ ।।

युवा बराल ‘अनन्त’ – श्रीमतीका सौताहरू !

बिहान बेलुकैको उनको असहज हावभावले
त्रस्त् बनेका कविताहरु
उनी आएको मन्द आहट नसुन्दै
छरपष्टै यत्रतत्र भाग्न खोज्छन्
दिमागको हाँगाबाट एकाएक हाम फालेर
समाउँदा समाउँदै फुत्किएर
सम्हाल्दा सम्हाल्दै उछिटिएर
छताछुल्ल यत्र-तत्र अदृष्यतिर विलीन हुँदै
कोहि भाँड़ाधुने बेसिनको नलीबाट
कोहि चुल्हाको धूवाँ जाने चिम्निबाट
कविताहरु हक पाएकी सौतादेखि
दशहात परै पन्छिनछन् ।
सम्झौता विफलै रहन्छ प्रत्येक प्रयाशमा
वास्तविक्ता कि भावुक्ता
दुइमा एक चुन्नु पर्ने शर्त लाग्दा
आफैले बैठक बहिष्कार गरेर
आफ्नै अनुपस्थितिको बहनामा
सम्पूर्ण समर्थन उनैलाई हो भनी
फकाइ फुस्ल्याइ सम्झाईराखेको
भित्रि गुड़ कुरा
आज यसरी खोल्दैछु…।
कवितासंग रम्ने मान्छे दुःखी हुन्छ भन्छिन
कविता रचेर बस्ने मान्छे
निस्क्रिय एवं नितान्त एकलो हुन्छ भन्छिन ।
तसर्थ, उनी प्रेममाथि अतिरिक्त माया थप्छिन
मलाई हरक्षण व्यस्त राख्न, किसिम उपायहरु रच्छिन।
म अघाउँदिन उनको अघोर मायाले
यथेष्ट बन्दैन उनको पगितो माया
कुन्नि कस्तो असन्तोक !
खुस्रुक्कै भावुक समय मिल्यो कि
शब्दका थुँगा गुँथेर
कविता गाँस्न थालिहाल्ने श्रीमानको
पितुर्के आत्मा सम्मानमा सोझै ठेश नलागोस
त्यति सावधानि व्यवहारमा राख्दै
कानको छेवैमा चपक्क अधिकार जमाउँछिन्
न्यानो मायाको त्यही झरिलो मौसममा
एक नाङ्लो वर्तमान केलाउन राखिदिन्छिन
मेरो अघि।
म घरि त्यो अर्धलिखित कविता,
घरि उनको त्यो नाटकीय दुस्साहस निहार्दै
जीवनको अञ्जान परिवेशले प्रदानगरेको
अमिलो उपहास निःशब्द निलिरहन्छु ।
कविता पनि कस्ती लबस्तरी, जिद्दि !
आरतीको घण्टीको आवाज सुनेर
मीठो प्रशादको आशामा भेलाभएका
ती मसिना निश्छ्ल बच्चाहरु झैं
देउता र देवीको प्रतिरुपमा लाम लागेर
मेरो संलघ्नताको बारम्बार साउति गरिरहन्छन
मेरो संरक्षणको निरन्तर अनुनयन गरिरहन्छन ।
म पागल प्रेमि…
कैले श्रीमतीको भइ
उनको अंगालोभरि झुमिरहन्छु
म कायल कवि…
सदैव कविताको भएर पनि
उनकै गालाभरि चुमिरहन्छु ।