भागीरथी श्रेष्ठ – रूपान्तरण
(मधुपर्क)
अचानक राति फोनको घण्टी बज्यो । त्यो आवाजले मेरो मुटु र कानलाई छेडेर गयो । अशुभ समाचार हो कि भन्ने डरले निकैबेर फोनको रिङ बज्दा पनि झ्वाट्टै फोन उठाउने आँट आएन । लाग्यो मानौं स्वयं फोनसेट नै आतङ्ककारी भएर उपस्थित भएको छ मेरो सम्मुख । बल्लबल्ल फोन उठाएर ‘हेलो’ मात्र भनेकी थिएँ उताबाट स्वास्नीमान्छेको रूवाइ सुनेर बिस्मित भए म । यो सपना हो कि विपना हो ? जति रूवाइ सुन्छु त्यति त्यो रूवाइको स्वर चिरपरिचित लाग्यो । नत मैले को रोएको भनेर सोध्न नै सकें नत फोन राख्न नै सकें तर त्यो स्वरले गिज्याइरहृयो, रन्काइरहृयो मेरो सर्बाङ्गभरि ।
त्यसपछि उसको आवाजको स्पर्श मेरो कानभरि गुञ्जायमान भयो । त्यो आवाज सुनेर म दुःखको लोकमा पनि पुगिना, सुखको लोकमा पनि पुगिना तर म आफ्नै नितान्त, रोमाञ्चक र अनौठो लोकमा पुग्न थालें त्यो आवाजको सिंढीमा चढ्दै ।
“म अल्का बोल्दैछु । यद्यपि मैले आˆनो उन्माद र चञ्चल हृदयको प्रवाहमा बगेर तपाईंजस्तो ज्ञानी, इमानदार लोग्ने र हीरामोतीजस्ता छोराछोरीलाई छोडेर पतनको बाटो लागे । मैले तपाईंहरूमाथि कति ठूलो जघन्य अपराध गरे । हुनत म क्षमालायक त छैन तर म तपाईं र छोराछोरीको मायाले बाँधिए म फर्केकी छु र यसरी तपाईंसाग बोल्ने साहस जुटाएकी छु । त्यतिबेला समयले मलाई किन अपराधी बनायो, आजको समयले फेरि मलाई पश्चातापको अनीकुण्डमा डुबाइरहेछ- मैले बुझ्न सकेकी छैन । यदि मैले यसरी अलाप विलाप गर्नु थियो भने कुन सुखको खोजीमा हिंडे त्यस्तो सुखी र खुसी संसारलाई छोडेर । दुई महिनादेखि अशान्तिको ज्वालामा डढिरहेकी छु म । कहीं शान्ति र सुख पाइन मैले । पश्चातापको अग्निमा डढेर फर्केकी छु हरेक पल । मैले त शरीरमात्र ल्याएकी रहिछु मुटु तपाईंहरूमै छोडेर । यो शरीरको अङ्गप्रत्यङ्गहरूमा तपाईं र छोराछोरीको अस्तित्वबाहेक केही छैन । मलाई माफ गर्नुहोला ।
म फेरी तपाईं र छोराछोरीहरूसाग नयाँ जीवन सुरूवात गर्न चाहन्छु । म पूर्णरूपले रूपान्तरण भएर फर्केकी छु । मलाईं एकपल्ट अवसर दिनुहोला । जुन केटासाग म भागेर गएकी थिएँ – मेरो आँखाबाट अनवरत आँसु झरेको देखेर उसले अनुमति दिँदै भनेको छ- “तिमी मसाग सुखी हुन सक्तिनौं । तिमी आˆनै पहिलेकै लोग्ने र छोराछोरीकहाँ र्फक । मलाई विश्वास छ- तिम्रो सज्जन पति नरेन्द्रले अबश्यै तिमीलाई क्षमा दिनेछ ।” मलाई स्वयम् विश्वास छ-तपाईंले मलाई पक्कै पनि स्वीकार्नु हुनेछ । हुन त मैले तपाईंलाई बाध्य त गर्दिन तर मेरो यो अन्तरहृदयको सत्य पुकार हो – अनुनय-विनय हो । म अत्यन्त व्याकुल र मर्माहत छु । म सार्है आत्तिएकी छु तपाईंहरूलाई हेर्न र भेट्न । मलाई विश्वास छ समयले मलाई पक्कै पनि आशीर्वाद दिनेछ तर पनि आˆनो अन्तरात्मासाग सोध्नोस् । म भोलि झिसमिसेमा नै घर आउने छु ।”
यति बिलौना गर्दै अल्काले फोन राखी मेरो प्रत्युत्तरलाई नपर्खी नै ।
यो के हो ? के भएको यस्तो ? यस्तो पनि हुन्छ र ? हुने रहेछ नि । एकछिन केही देखिना – अन्धोजस्तै भए आँखा र मन । केही सोच्न सकिना – सोचाइको प्रवाह नै रोकिएजस्तै भयो ।
सागै पलङमा मस्त सुतिरहेका छोराछोरीलाई हेरें-दुईमहिनादेखि जुनदिन अल्का भागी त्यही दिनदेखि यी दुई छोराछोरीले अल्काको साडी ब्लाउज च्यापेर सुत्छन् । कति टिठलाग्दो दृश्य ! आमा हुँदै पनि टुहुरा झैं भएका मेरा छोराछोरी !
यो कस्तो दुष्कर परीक्षा हो मेरो लागि ।
अल्काको भन्दा यो समय मेरोलागि अत्यन्त चुनौतीको समय हो । म अहिले यही समयको चापमा थिाचिदै छु । यो समयको चापलाई कसरी खोल्न सक्छु म ?
खै किन हो अल्काप्रति मभित्र न त रिस नै उठ्यो न त घृणाले फणा उठायो । न त उसलाई हप्काउने प्रयास नै गरे ।
ऊ भोलि आउँदै छे, यो सोच्दा लाग्यो । यो सत्य हो कि असत्य ? के साँच्चै ऊ आउँदै छे ? कसरी उसले धृष्टता गर्न सकी ? शरीरभरि यसरी काँडाहरू उठे, मानौ म स्वयम् काँडेघारी भएको छु – म कसरी यो काँडेघारीबाट छिचोलिन सक्छु ?
ऊ हाम्रो लागि सुख भएर आएकी छे कि दुःख भएर आएकी छे ?
उसले भनी मेरो आासु र पश्चाताप नै मेरो रूपान्तरणको प्रमाण हो । के यही हो त सबुत ?
दुईमहिनाअघि आˆनै घरमा डेरा गरेर बस्ने योगेश भन्ने गुरूङ युवकसाग भागेर गएकी अल्काले फेरि यही घरमा फकिर्ने कसरी हिम्मत गर्न सकी ?
तर उसले जे गर्दै थिई- म रोमाञ्चित हुँदै थिएँ । अचम्मको खुसी र उत्साहमा छलाङ मार्दै थिएँ । रिसाउन खोज्दा पनि रिसाउन सकिन ऊसाग किनभने उसलाई घृणा गर्ने कुनै पनि बैगुनहरू उसमा भेटिना जति खोज्दा पनि मान्छेलाई सम्झने पनि उसको गुन रहेछ – बिर्सिने पनि उसको बैगुन रहेछ । अल्का यो घरकी हर्ताकर्ता नै थिई- एउटी विश्वासी र मायालु पत्नी र छोराछोरीकी प्यारी ममी थिई ऊ । घरका सात् व्यवहार उसकै सरसल्लाहमै हुने गथ्र्यो । जहाासम्म लाग्छ उसलाई मैले हरेक कुराबाट सन्तोष दिएको थिएा । खै कहाानेर भूल भयो मेरो ? मेरो एउटै भूल थियो म बिहानदेखि सााझसम्म आˆनो काममा खट्नु र घर व्यवहार हेर्न नसक्नु । त्यो एउटा अल्लारे ठिटोसाग कुन सुखको खोजीमा, कुन उज्यालोको चाहनामा यस्तो सुन्दर संसारलाई लात हानेर गई ? कुन तृष्णामा बसिभूत भएर गई ? कति निष्ठुरी हुन सकी ऊ ? मान्छेको मनको संसार कतिखेर, के कारणले परिवर्तन हुन्छ ? कुन बेला मनले के के खोज्छ ? कुन बेला सुखी मन दुःखी हुन्छ ? त्यसको कुनै सीमा नै छैन । अल्का जाँदा दुनियाँले बदनाम गरे । द्वेषका राक्षसले दार्हा किटे । सबैले तिरस्कार गरे । उसको बुद्धि र कर्मलाई धिक्कारे । मैले उसलाई कति घृणा गर्न खोजें- कति गाली गर्न खोँजे तर सकिना । उनकै गुनहरूले मलाई नतमस्तक बनाए । बरू कतिकति रातहरू आँखा भिजेर त्यसै बिते उसको अभाव र सम्झनामा । ऊ हुँदाको घरको वातावरण बिहानीको सूर्योदयको जस्तो थियो भने ऊबिनाको घर ढलेको रूखजस्तो थियो, हाँगा भाँचिएर पातहरू झरेका । उसले घरको सारा सुखशान्ति हरेर लगेकी थिई । सोच्थे- अन्तरहृदयदेखि – अल्का फर्कोस्- उसले गरेका गलत मेरो कर्महरू मेरो र सबैको मनबाट विस्मृति भएर जावस् । फेरि गृहस्थीको नयाँ सङ्गीत सुरू होस् । मृत्यु भएको मेरो गृहस्थी संसार फेरि अनुप्राणित होस् । यो घरको निभेको मूलबत्ती फेरि बलोस् । अल्काले फोन गरेपछि आश्चर्य चकित भएर सोचेँ- ऊभित्रको चाहनाको सूत्र मभित्रको चाहनाको सूत्र कसरी जोडियो ?
आठ वर्षको छोरो निरज र सात वर्षकी छोरी नीताले सधैा सोध्थे -“बाबा ममी कहाा जानु भयो ? कहिले आउनुहुन्छ ?
म विश्वासपूर्वक भन्थेँ – “तिमीहरूकी ममी दुई तीन महिनापछि तिमीहरूलाई धेरै कोसेली लिएर आउँछे ।”
यसरी झूट बोलेर छोराछोरीलाई आश्वासन दिन्थेँ । मलाई लाग्थ्यो झूट बोलेर कसैको भलो हुन्छ भने झूट बोल्दा कुनै पाप लाग्दैन । यदि एउटा झूटले धेरैको कुभलो गर्छ बोल्नु पाप हो । त्यसैले झूट बोलेर छोराछोरीको मनमा आˆनी ममीप्रति आशाको दियो बालिदिन्थेँ । उनीहरूसाग सत्य बोलेर आˆनी ममीप्रति घृणाको भाव जगाउने कहिल्यै धृष्टता गरिना । सोच्थेँ आखिर जन्मदिने आमा हो, जीवनको यात्रामा कहीँ न कतै यिनीहरूको आˆनी ममीसाग भेट हुनसक्छ ।
जब अल्का आज परिमार्जित र परिष्कृत भएर, छहारी भएर भरिपूर्ण कारण र घामजस्तै न्यानो, जुनजस्तै शीतल भएर फर्केकी छे भने किन स्वीकार नगर्नु ? उसको लागि यो घरको ढोका सदा खुला छ । हामीजस्ता लोग्ने मान्छेहरूले यही समाजमा कतिवटी बिहे गरेर ठाँटसाग बसेका छन् भने अल्काको एउटा गल्तीलाई किन माफ गरेर सकिन्न ? दुनियाँले मलाई ‘नामर्द’ भनेर आरोप लगाओस् । घृणाको तातो पानी खन्याओस्, मैले कसरी अल्कालाई अस्वीकार गर्नसक्छु । आखिर ऊ मेरी पत्नी हो – दुइटा छोराछोरीकी आमा । ऊ आउँदा मेरा छोराछोरीले ‘ममी’ भन्दै अँगालो मार्न जाँदा म कसरी छुटाउन जानसक्छु ?
लाग्यो कुनैबेला कालो समयको कैदी भएर बाटो बिराएर हिँडेकी अल्का फेरि बाटो सम्झेर फर्केकी छे ।
जीवन हो, यो जीवनमा कसले गल्ती गर्दैन र ? क्षमा दिन सक्नुपर्छ । करूणा, सदासयता र उदारता नै मानवीय उच्च भावना हो । मैले अल्कालाई प्रेम र सम्मानपूर्वक स्वीकार्नुपर्छ किनभने ऊ शरणागत र समर्पित भएर फर्केकी छे अनन्यभाव लिएर ।
लाग्यो-म त खुसीको उत्ताल तरङ्गमा तैरिन लागेछुँ । खुसीका नैसर्गिक हलचल मनभित्र चल्न थाले ।
सोचेँ- मैले फेरी कुशल र मायालु पत्नी पाउनेछु ।
मेरा छोराछोरीले आमाको ममताको छहारी पाउनेछन् ।
यो घरले एउटा इमानदार माली पाउने छ ।
जीवन फेरि अधोगामीबाट उध्र्वगामी भएर जानेछ ।
म सबै निरूपाय स्थिति र यन्त्रणाबाट मुक्ति पाउनेछ ।
अनेक सोचको संसारमा रमन गर्दागर्दै बिहान भएको थाहै पाइँन- एकैचोटि ढोकाको घण्टी बज्दा पो झल्याँस्स भएँ । खै कुन जोस् र उल्लासमा ढोका खोल्न जाँदा हातमा ठूलो व्याग बोकेकी अल्काले अश्रुपूर्ण नयनले सङ्कोचपूर्वक मलाई हेरी त्यस्ती हृष्टपुष्ट थिई ऊ दुइ महिनमा मै खर्लप्पै दुब्लाइछ ! मैले ढोका पूरा खोलेँ तर एउटा असजिलो मौनता हामीबीच तेर्छिएको थियो । लाग्यो उसको समग्र व्यक्तित्व हेर्दा- त्यो दुब्लो अल्काको कायाभित्रबाट मातृत्वको प्रकाश चम्केको छ । पश्चातापको खहरे बगेको छ । मानौ ऊ कतै टाढा परदेशबाट फर्किंदै छे । मनमा गाँठो पर्यो तर मैले दिल खोलेर उसलाई अँगालोमा आबद्ध गर्न सकिना ।
ऊ चुपचाप खुरूखुरू मेरो पछिपछि आई । खुलेर न त म बोल्न सकें, न त ऊ नै बोली । यद्यपि मेरो मनमा ऊप्रति कुनै दुर्भावना थिएन । एउटा सङ्लो संवेदना बग्दै थियो मभित्र ।
ऊ सरासर मेरो कोठामा आएर छोराछोरीलाई अँगालेर रूनथाली । छोराछोरी जराकजुरूक्क उठे । दुवली ममीलाई देखेर एकैछिन अलमलिए तिनीहरू । रूदै दुबैले एकैपटक चिच्याउFदै भने-“‘ममी’ ! कहा जानु भएको थियो तपाईं हामीलाई छोडेर ? ममी ! के ल्याइदिनु भ यो हामीलाई ?”
ममीको अगालोबाट फुत्केर उनीहरूले ब्याग खोतलखातल गर्दै सामानहरू झिक्न थाले ।
भुइभरि छरिए- बिस्कुट, चक्लेट, चिजबल, लेज र अनेक खेलौनाहरू !
छोराछोरीहरू खुसीले उफ्रन थाले बुरूक्कबुरूक्क गर्दै । लाग्यो मलाई, मानौ यतिखेर आकाशबाट खुसी र उत्सबका फूलहरू वषिर्रहेछन् । कोठाको वातावरण अत्यन्त करूण भएको थियो ।
चुपचाप टोलाएर हेरिरहे ती करूण दृश्यहरू । लाग्यो ती बितेका पि्रय र हार्दिक दिनहरू फेरि फर्केर आएका छन् । भिन्न अनुभूति, नौलो स्वाद र आकर्षक रङ लिएर ।
अल्कालाई मैले मात्र होइन, यो घर र घरको सारा वातावरणले माफी दिएका छन् । छोराछोरीको प्रेम पाएर अझ झन सङ्ग्लिएकी छे ऊ ।
बाहिर झलमल्ल घाम लागिसकेको थियो । सदाझैं आज पनि अल्का उठेर बाहिर गई । सायद घरधन्दातिर होला । मनबाट धेरैधेरै उकुसमुकुस र पीडाका भारहरू हटेर गएको अनुभव गरें ।