आयाम फुयाल – सत्याग्रह
ल म गए‘ है त, तिमी नि राम्रोसंग जाऊ । ब–बाई ११ टेक केयर………… यति भन्दै मैले सिद्धार्थलाई हात हल्लाउ‘दै मुस्कुराए १सायद, उसको कालो भाइजरले राती ९:३० बजे म मुस्कुराएको देख्न दिएन होला । उसले बाइक घुमायो र मलाई नि हात हल्लाउ‘दै बाई ग¥यो । मेरो ऑखाले अघि कफि खान बसेको ओलिभ क्याफेसम्म उसलाई पन्छाइरह्यो । म सरासर घरतिर हि‘डे । मैले उसलाई चोकमा झारिदन भनेको थिए‘ जहॉबाट मेरो घर यस्तै केही ५० मि. मित्र थियो । बाटोमा खासै उज्यालो थिएन । म मेरो फोनको उज्यालोले हि‘डिरहेथे । मनमा अलिअलि डर पनि थियो । मनमा लाग्यो घरसम्मै छोड्देउ भन्नुपर्ने रैछ बरुस तर फेरी त्यो केटाको स्पष्टीकरण पनि त निकै राम्रो दिनुपथ्र्थो । ड्याडी, मामु, दाई सबैलाई कहिले कहीं त छिमेकीलाई पनि १ थुक्क जिन्दगी१ कसैको सहयोग लि‘दापनि गाह्रो, नलि‘दा झन् आफैलाई गाह्रो । जसोतसोे घर पुंगे ।
डोरबेल बजाए‘ । गायत्री मन्त्र बज्यो । त्यसकै तालमा गुनगुनाए‘ । अनि सोचे, दाईको व्रतबन्ध गर्दा म छोरी मान्छे भएर यो मन्त्र सुन्दापनि पाप लाग्छ भन्नु हुन्थ्यो मामुले । अहिले त यो डोरबेलमा झन् केटीले नै गाइरहिछे त ?१ यसलाई चाहि‘ लाग्दो रैन्छ, पाप ? म मनमनै हॉसे । कहिले उ‘भो. लाग्ला खै यो समाज? ूकति ढिला गर्नुभा, नानी हजुरले, माथि हजुरको ड्याडी रिसाएर खानै नखाई बस्नुभाको छू ढोका खोल्दै धनमान काकाले मेरो सातो उडाउने कोसिस गरे । अब के गर्नु त, प्रयाक्टिकलको लागी पक्नाजोल लग्या थियो, आउ‘दा आउ‘दै अबेर भयो नि काकाू हॉस्दै काकालाई भने‘ । काका ढोका बन्द गर्न लाग्नुभयो ।
म बिस्तारै माथि रुममा गए‘ । लुगा फरे‘ अनि हुड्डी र ट्रयाक लगाएर टि.भी कोठामा गए‘ । ड्याडी समाचार हेरिरहनु भाथ्यो । ओहो, सवारी भयो साइबाको, कहॉ गइस्या नि हजुर ? उतै रात बस्या भए भै हाल्थ्यो नि, कि दिएनन् ? ड्याडीले मलाई हेर्दै नहेरी आफ्नो रिस शब्द शब्दमा पोख्नु भयो । बरु एक चड्कन हान्या भए सहन्थे, तर शब्दले रोपेपछि नराम्रोस‘ग घोच्दो रहेछ । मेरो मन त रोइसकेको थियो , ऑखामा चै‘ आफूलाई कमजोर देखाउने प्रयास गरीन‘ । अब कलेजले लग्या त हो, के गर्नु त अनि ……… म बोल्दै थिए‘, मामुले साइड्बाट , ूल, ल भयो भोलिदेखि छिटो आउनु त‘ पनि हजुर पनि नकराउनु अब १ ल, अब खाना खान हि‘ड्नु बरु, आइजो त पनि । भनेर झगडा टुङ्गाईदिनु भयो । ड्याडी फेरी मुरमुरीन थाल्नु भयो, ूटाउकोमै टेकान छोरीलाई, पछी देख्लीस् र सायद तल भान्सातिर जानुभयो होला । मामु पछी पछी केहि प्रतिकार नगरी जानभयो । आखिर किन? मामु किन ड्याडीस‘ग प्रतिकार गर्नुहुन्नः शब्द नभएर ? बोल्न नसकेर? अह‘ बि.एल. गरेको मान्छे बोल्न नसक्ने त कुरै थिएन । त्यसो भए के छोरी मान्छे भएर ? कस्तो समाज हो यो, जहॉ पुरुष भए‘ भन्दैमा हरेक कुरा उसैले जान्ने हुन्छ ? हरेक कुरामा उसैको हैकम चल्छ? म भित्रभित्रै जलिसकेको थिए रिसले । तर अह‘ बाहिर पोख्न चाहेर पनि सक्दिनथे । खै ऑट नै आउदैनथ्यो जति गरेपनि १
टि.भी. को रिमोट हातमा लिए‘ र च्यानल चेन्ज गर्दै गए‘ । अचानक ए.भी.न्यूजमा गएर रोकिए‘ र फ्ल्यास न्युज पढे‘ । काठमाण्डौ‘ स्थित समयनगरमा एक १६बर्षे किशोरीको आफ्नै हजुरबुबाले इज्जत लुटे, मेरो रिसले पराकाष्ठा नाघ्यो । लाग्यो , यस्तैलाई हो क्या डोरीमा झुन्ड्याउनु पर्ने , तर के गर्नु घा“स खान गाह्राले मान्छे बनेकाले देश चलाएपछी । देशप्रति पनि रिस पोखियो ।
²ओइ नानी , खाना खान आइजो भन्या सुनिनस् १², तलबाट रिसनले भरिएको आवाज आयो । टि. भी. बन्द गरे“ र तल ओर्लिए खान । ड्याडीले खाएको भा“डा उठाउ“दै हुनुहुन्थ्यो मामु । द्घआफूले खा,को जुठो थाल त आफै माझ्नु नि अरु पकाएको भा“डा नमाझेपनिद्घ, दिमागले रिसाउदै सोच्यो , तर बोल्ने आ“ट कसको ? १
²ओइ , तातो पानी ल्याइदे त एक गिलास । ²
अहिले त मामुलाई पनि रिस उठेछ कि क्या हो ?² आफूलाई यहा“ सत्रवटा कामले बितेको छ , फेरी पानी ल्याइदे रे । त्याहॉमाथि भरखर यहीबाट गएको मान्छे, दुःख दिने पनि एउटा सिमा हुन्छनि । ²तर मलाई थाहा छ ड्याडीले मात्र ²ल , ल एकछिन पर्खिनु² सुन्नुभयो, बा“की सबै बोलेको त मैले र धनमान काकाले मात्र सुनेका थियौ“ ।
²नानी , खाना पस्केर खा“दै गर है, म यत्ति पानी पुराएर आएर तलाई कलेजो कलेजो छान्दिउला² मामु यति भन्दै फिल्टरतिर जानुभयो । मैले प्लेटमा अलिकति खाना पस्किए“ र अचार लिन भान्सामा छिरे“ । द्घयी बुढीले पनि कहिल्यै सुख पाउनी भैनन् द्घ मनमनै लाग्यो । खाना खाए“ र ब्रस गरीवरी माथि टि. भी. रुममै गए“ ।
ड्याडी उही १० बजेको समाचार हेर्दै हुनुहुन्थ्यो । ²काठमाडौ“मा आङ् सान सुची आएपछी चै“ यी नेताको घै“टोमा घाम लाग्छ कि , बडा सङ्घर्षशील नारी हो यो , यस्ता पो नारी त² ड्याडी यत्तिकै बोल्दै हुनुहुन्थ्यो । अब चाहि“ साच्चैको रिस उठ्यो । द्घआफ्नी छोरी चाहि“ अलिकति अबेर घर आई भने खाउ“ला जसरी हेर्ने, अनि त्यही मुखले फेरी अहिले चै“ एउटी छोरीको व्याख्या गर्दै थिए । लाज पनि छैन । सुचीको बाउले पनि उसलाई यस्तै बन्धनमा राखेको भए आज यो स्थानमा ऊ आउने थिइन भन्ने कुराले यो बुढाको घै“टोमा कैले घाम लाग्ला ?।द्घ दिमागमा यस्तै किसिमको सोचले ठाउ“ ओगट्यो तर मुखले आफ्नो कर्तव्यबाट वञ्चित हुनुपर्यो ।
डोरबेल फेरी बज्यो । यो पाली चै“ द्घरामद्घ को आवाज सुनियो । ²कति ढिला आद्घको नि त“?²मामुको आवाज माथि सम्मै प्रष्ट सुनिन्थ्यो । ²ह्या मामु भन्दै‘² दाइले किन कराको होलाको भावले बोल्यो । मामुले ढोका लक गरेको आवाज सुनियो ।
²खै, अलि पर सर् । ² दाइले छेउमै आएर करायो ।
²त“ उता बस्न । ² म पनि किन छोड्थे“।
²यो मेरो ठाउ‘ हो, त‘ उता जा है² रिसाउदै करायो ।
²नाम लेख्या छ तेरो यॉ?² म झन् झोक्किए‘ ।
²उता सर्दे न त, सर्दे भनेपछि² डयडीलाई बीचमा बोली हाल्नुपथ्र्यो । म हारे‘ । दाइले खुच्चिङ्को भावले म तिर हे¥यो । म भित्र आगो सल्किसकेको थियो ।
²ड्याडी १०, ००० जति चाहिएको थियो । साथीहरु बन्दीपुर जाने रे² दाइले औ‘ला पड्काउदै बोल्यो । ²ल, ल भोलि दिउ‘ला नि त, तर राम्रोस‘ग जानु नि² ड्याडीले च्यानल चेन्ज गर्दै उत्तर दिनुभयो । अब सल्केको रिसले डढे‘लोको रुप लियो । म चै‘ कुनै साथीकोमा राती अबेर भएर बस्छु भन्दा चै‘ अह‘, अर्काको घरमा बस्नुहुदैन तैले भन्ने, दाइले चै‘ साथीहरुस‘ग ३–४ दिन सम्म घुम्न जॉदा नि हुने? मलाई यति रिस उठ्यो कि कुरै छोडौ‘ । आखिर किन? म चै‘ छोरी मान्छे भएर हरेक कुरामा पछाडि नै छोडिनुपर्ने, हरेक कुरामा वञ्चित नै गरिनुपर्ने । के मेरो आफ्नो स्वतन्त्रता भन्ने कुरा सधै‘ पि‘जडा भित्रै रहन्छ ? अहिले बाउले स्वतन्त्रतामा भोटे ताल्चा ठोकेको छ, भोलि बुढोले । के सबै छोरी मान्छेहरु यसरी नै अर्काको कठघरामा रहेर बॉच्नुपर्ने? के हामी आधा संसारको अर्को आधा संसारबिना अस्त्तित्व नै छैन ? के छोरी मान्छेको स्वतन्त्र जीवन बॉच्ने कुनै हक नै छैन ? यसरी आक्रोशले भरिएको प्रश्नको चाङ लाग्यो तर अह‘ न कसैलाई सोधे‘ न कसैले आफै‘ बुझेरै उत्तर दिए । म त्यहॉ बस्नै सकिन र उठेर रुममा गए‘ अनि नाइट सुट लगाएर ओछ्यानमा पल्टिए‘ । यस्तै थुप्रै कुराहरु दिमागमा खेल्दाखेल्दै भुसुक्क निदाइएछ ।
एकाबिहानै नोकिया ट्यूनले निद्रा खराब गर्दियो । मैले निद्राको तालमै फोन उठाए‘ । ऊ भन्दै गयो, ²ओइ प्रयाक्टिकल छ रे, ६ः३० मा हिजोकै कलेज पुग्नु पर्छ, तिमी छिटो फ्रेश भएर चोकमा आऊ, म त्यही आउ‘छु लिन ।² अलि अलि बॉकी रहेको निद्रापनि कुलेलाम ठोक्यो । ²कस्तो दिनमा पढिएछ भने एम.बी.बी.एस.² बिस्तारै बोले‘ । सिधै कलेज ड्रेस लगाए‘ र ब्रस गर्न बाथरुम छिरे‘ । पुरै तयार हुदै तल ओर्लिए । ²मामु ६ः३० मा पक्नाजोल पुग्नु छ, म गए है, ब्रेकफास्ट अब कलेजमै खान्छु । बेलुका नि खाना नकुरे हुन्छ, खै कति बज्छ आउ‘दा । ² म यति भन्दै बाहिर निस्किए । चोकमा ऊ पर्खिरहेको थियो । यो चिसो सिरेठोमा बाइकमा जानु भनेको नाङ्गै सगरमाथा चढ्नु जस्तै लागीरह्यो तर के गर्नु कुनै अर्को विकल्प पनि त थिएन ।
कलेज पुग्दा सुरु भैसकेको रैछ पोष्ट मार्टम सम्बन्धी प्रयाक्टिकल । दिउ‘सो भरी, खाना र खाजा खाको पाप नलागोस, नत्र भने पुरै दिन केस स्टडीमै बित्यो । राती नौ बजेतिर बल्ल सकियो त्यो दिनको स्टडी । एकछिन त कलेजसंग नि रिस उठ्यो , ढिलो गरिदिने पनि सिमा हुन्छ नि १
ूओइ जाऊ अब² ऊ बाइक लिएर छेवैमा आइपुग्यो । ²आज घरसम्मै छोड्देउ है²मैले जेसुकै होस् सोचेर भने, आखिरिमा अ‘ध्यारो पनि त निकै भइसकेको थियो । उसले घरअगाडि लगेर छोड्दियो र हिजोको जस्तै ²बाई बाई² गर्दै भाग्यो । आज चै‘ उसलाई ऑखाले भ्याउन्जेल हेरिन‘ । सरासर भित्र पसे । धनमान काकाले ढोका उघारिदिनु भयो । म सिधै‘ किचेनमा गए‘ र ²मामु² भनेर बोलाए‘ । मामु खाना पस्किदिन तल ओर्लिनुभयो । खाना पस्किदै गर्दा मैले सोधे‘, ²ड्याडी खोइ त ?² मामुले ²कौसीमा ²भन्दै छोटो उत्तर दिनु भयो । मेरो मनले ढ्याङ्ग्रो ठोक्यो । ुकतै देख्नु त भएन ड्याडीले ?ु फेरी सोचे, देखे के त साथी त हो ऊ मेरो । म खाना खाएर हिजोजस्तै टि.भी. कोठामा गए‘ र यत्तिकै बसिरहे‘ । .
ड्याडी पनि त्यही हुनुहुदो रैछ । केही पनि भन्नुभएन । मलाई अब चै डर लाग्न थाल्यो । अब धुनचक्र गर्ने भएजस्तो लाग्यो । ²ड्याडी पैसा । ड्याडी ५००० जति थपिदिनु न है, नपुग्ला जस्तै भयो ² दाइ यति भन्दै भित्र छि¥यो । मेरो त वास्तै गरेन । ड्याडीले हात पछाडी मुडाएर पैसा दिनु भयो र ल राम्रोस‘ग जानु भन्नुभयो । अब चै‘ मलाई पुरापुर शंका लाइसकेको थियो कि केही न केही गडबड छ भनेर । ²ल म गए‘ अहिले, त“ स“ग त म फर्केपछि कुरा गरौ“ला² भन्दै दाइले मलाई झनै अप्ठ्यारो पारिदियो । अब चैं मेरो मनमा लाइसकेको थियो कि पक्कै पनि मलाई देखे यिनका बाउछोराले साथीस‘ग आ’को । हरे, कस्तो भाग्य रैछ भने मेरो । बाह्र वर्षा’ पोइ घर आ’को कुन्नि कसलाई जरो आ’को भन्या जस्तै भयो । आज पहिला ेचोटि घरसम्मै ऊ पु¥याउन आ’को, आजै देख्न पर्ने यिनीहरुले जस्तो लाग्यो । त्यति हि“डेर आ’को भएपनि त हुन्थ्यो नि म भन्ने खालको आत्मग्लानिले पनि सताइरह्यो।
मामु पनि तलबाट आउनुभयो र कोठामा पानी लान भनेर ल्याएको तामाको अङ्खोरा म छेउको टेबलमा राखेर खुट्टामा ग्लिसिरीन दल्न भा“डो अघि लिएर भुइ“मा बस्नुभयो । यत्तिकैमा ड्याडी एकचोटी बाथरुम गएर आउनुभयो र उभि“दै सोध्नुभयो, को हो त्यो केटा? ड्याडीको अनुहारमा रिसले आफ्नो हैकम जमाइसकेको थियो । तर मेरो अनुहारमा चै“ कुनै किसिमको भाव आकृष्ट थियो, त्यो मेरो बसको कुरा थिएन ।
साथी होू मैले आ“खा झुकाएर बोले“ र फेरी भने“, अति राती भैसकेको थियो, अनि त्यही भएर यही“सम्म पु¥याइदेउ भनेको मैले ।
म आउ“थे नि लिन, किन दुनियॉका छोराले पु¥याउन ल्याउनुप¥यो? ड्याडीले प्रतिप्रश्न गर्नुभयो ।
हैन, ड्याडी किन दुःख दिनु भनेर नि । मैले नम्र हु“दै भने ।
ए भनेपछि हजुरले हामीलाई दुःख दिन नखोजिबक्सिएको? यति त नरम नै भएर भनेको भान हुन्थ्यो तर यसपछि झडङ्ग हु“दै भन्नुभयो, त“लाई था’छैन हाम्रो खानदानमा यस्तो सब चल्दैन भनेर, हाम्रो इज्जत छैन यहा“ । माटोमा मिलाउन खोज्ने त मेरो इज्जत दुनिया“ केटालाई पु¥याउन ल्याएर? के भनेर मुख देखाउने हामीले भोलि छरछिमेकमा?ू
ूड्याडी ऊ मेरो साथी मात्र हो त । हजुरले जे सोच्नुभएको छ त्यो गलत हो । त्यहा“माथि यती राती म कसरी आउ“थे भन्नु त आफै“ । बरु उसले सही सलामत घर त ल्याइदियो, झन् धन्यवाद भन्नुपर्छ हजुरले उसलाई ।
त“ सिकाउ“छेस् अब मलाईू भन्दै ड्याडी मेरो अगाडी आउनुभयो र हातले पनि मेरो गालालाई धरातल बनाएर एकचोटी बोल्यो ः चड्याङ …… । मामुले हातमा ग्लिसिरीनको चिल्लोको पर्वाह नगरी नै ड्याडीको पाखुरालाई आफूतिर तान्नुभयो र के ग¥या हजुरले, बौलौ त त लाग्नुभएन हजुर, उमेर पुगेकी छोरीलाई हात हाल्छन् यसरी? भन्दै ड्याडीलाई सम्हाल्न खोज्नु भयो । अह“, ड्याडी ममीलाई उल्टै हपार्न थाल्नुभयो र ड्याडी मलाई फेरी अर्को चड्कन लगाउने दुस्साहस गर्न लाग्नुभयो ।
ड्याङ …… १
मारी नि कुलङ्गारनीलेू भन्दै ड्याडी पुर्पुरो समाउन थाल्नुभयो र मामुले पनि रु“दै ड्याडीलाई समात्नुभयो । तलबाट धनमान काका पनि कुदेर आए जस्तो लाग्छ । मेरो हातको अङ्खोरा भुइ“मा खस्यो र आधी बचेको पानी पनि छताछुल्ल भयो । म अर्ध बेहोस जस्ती भए“ र भुइ“मा थुचुक्कै बसे“ । मलाई एक किसिमको सन्तुष्ट मिले झै“ भयो १ १