नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
बिवश बिप्र – मान्छे – सगरमाथाको परिधी भित्र – १
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
सगरमाथा र मान्छे !!
धरहरा —–एक मुर्त मान्छे !!
मानिस —एक अमुर्त मान्छे !!
स्वाभिमान—– आँखा चिम्म गर !!
…उफ्फ्फ…
———यो Continue reading “Biwash Bipra – Manchhe Sagarmathako Paridhi Bhitra 1”
गोपी प्रसार्इ – ए तालिवान शासकहरु
ए तालिवान शासकहरु
तिम्रो त्यो रामापिथेकस खप्पर
प्राग ऐतिहासिक चिन्तन
लघुताभासको मन
साँच्चैनै तिमीहरु त ढङ्गेयूगका सिकारी पो रहेछौ !
बुद्धत्वको सभ्यता संसारकै ज्योति
यूगले अमरत्व पाइसकेको यो घडी
आकास गङ्गा हाँसेको छ
धर्तिले नक्षत्रसँग माया गाँसेको छ
यस्तो अप्रतिम दैवत्वको झलक !
तिम्रा ती राक्षसी हातहरु
छि: तिमीलाई जन्माएको घरती पश्चातापले गलेको होला
हजारौं वर्षको अफगानी सभ्यता र यो कालखण्ड
कस्तरी ढलेको होला
मेरो त अनुमान सम्म मात्र हो ।
शान्तिका धिमे मूच्र्छनाहरु मारेर
मानव सभ्यतालाई कैद गर्ने तिम्रो राज्य
संसारले नबुझेको कानून
सारा निष्पट्ट जङ्गलभन्दा पनि एकाकार पो रहेछ
दैवको लीला
बुद्धहरुको भेला
बुद्धहरुको छातीमा संगीन घोच्ने ब्वाँसाहरुलाई किन
त्रिपिटकले स्वीकार्छ
मोटार आक्रमणले प्रताडित
कठै ती जीवन्त मूर्तिहरु
कूख्यात घृणित तिम्रा हातहरुलाई
यो नेपाली मन बारम्बार धिक्कार्छ ।
(अफगानिस्तानको बामियानमा बुद्धका मूर्तिहरु ध्वस्त पार्न तल्लिन तालिवान शासकहरुप्रति शब्द बिरोध गरि लेखिएको )
– वेलायत
भीरा खड्का – जति नै पिडा देउ मलाई
जति नै पिडा देउ मलाई
म सहि दिने छु
देउ जति नै आशु मलाई
चुपचाप पिईदिने छु
तिमीलाई माया गरि पर्खी बस्ने छु,
खुसीहरू तिम्रो जीवनलाई उपहार मेरो भो
हासोहरु सबैनै तिमीलाई, दुख मेरो पेवा भो
जति नै चोट देउ मलाई
म हासेर बस्ने छु
चाहे भुली नै देउ मलाई
म सम्झेर बस्ने छु
तिमीलाई पर्खी बस्ने छु,
मुटु मेरो तिम्रो प्रतिछ्यामा धड्किरहने भो
आखा त के मन नै मेरो एकोहोरो हुने भो
जति नै पिडा देउ मलाई
म सहि दिने छु
देउ जति नै आसु मलाई
चुपचाप पिईदिने छु
तिमीलाई माया गरि
पर्खी बस्ने छु
टंक सुब्बा – यो जिन्दगीको नशा
रुमल्लिदै प्रत्येक गोधुली साझ
क्षत-विक्षत आफ्नै आशाहरुको माझ
खन्याउदै विवशताको बोतलबाट
समयको रित्तो प्यालाभरी-भरी
झुम्दै यथार्थको वरिपरि
बेमञ्जुर पिइरहेछु म
यो Continue reading “Tanka Subba – Yo Jindagi Ko Nasha”
ईन्द्र कुमार सुनुवार – तिम्रो खुसी
जीबनभर रुवाउनु थियो त
दुई पलको लागि किन हसायौ?
दोबाटोमा छोड्नु थियो त
साथ साथै लिएर किन हिडायौ?
बिचल्ली नै पार्नु थियो त
सुन्दर सपना किन देखायौ?
झुठो सहाराको नाटक गरी
दुखीलाई बेसहारा किन बनायौ?
आलो घाऊमा नुन छर्नु थियो त
मलम पट्टी के को लागि लगायौ?
तिर्मो स्वार्थ नै तिम्रो सबै थियो त
मेरो सारा खुसीलाई किन जलायौ?
प्रेम देख्छु म तिम्रो घृणामा पनि
अभिषाप दियौ लागोस आसिष बनी
दोषि तिमी हैनौ जिन्दगी भावीले लेखेको
बस् तिम्रै खुसी हेर्न छु म बाचेको
सरु विन्द – अघोषित
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
अब उप्रान्त
तिमी र मबीचको पर्खाल ढल्नेछ
पहाडहरू फुट्नेछन्
जेलहरू तोडिनेछन्
आकाश खस्नेछ र
हामी दुवैलाई ढाक्नेछ ।
न बन्देज रहनेछ सिन्दूरको ।
न भरोसा रहनेछ चुराको
फजुल कुराहरू नगर
वकवासहरू बन्द गर
म युद्ध निम्त्याउँछु प्रणयको !
प्रेम हो यही यो-
सिन्दूर र चुराहरको बार नलगाउ
जायज र नाजायजको प्रश्न नउठाउ
प्रणय हो यही यो –
मेरा दृष्टिबाट ओझेल नपर
जायज र नाजायज छुट्याउन
म तिम्रा निम्ति संविधान लेख्छु
हो, अघोषित संविधान !
जहाँ सूर्य अस्ताउँछ एकछिन, उदाउनका लागि ।
जहाँ ढोकाहरू बन्द हुन्छन् लुटेराहरूका लागि ।
पैले जन्माउन नसकेको
वीर छोराहरू छन् तिम्रो गर्भभित्र !
गर्भहरू तुहिन सक्छन्
हे सूर्य ! त्यतिञ्जेल नउठाऊ
हे आकाश ! मेरो प्रणयलाई ढाक
पि्रय, म तिम्रो गर्भबाट
अर्को सूर्य जन्माउँछु ।
भो चाहिँदैन-
रगतले लतपतिएको सूर्य !
अँध्यारोबाट पराजित सूर्य !
लुटेराहरूले कैद गरेको सूर्य !
भो चाहिँदैन
युगयुग समयसँग हारेको सूर्य ।
तिम्रो सगरमाथाले हमेसा छेक्ने सूर्य !
यसैले अघोषित जस्तै छ तिम्रो गर्भभित्र
पृथ्वीलाई पुरुषार्थ दिने मेरो सूर्य !
मेरो पृथ्वीलाई कायरहरूले चुरा पहिर्या ए
मेरो पृथ्वीलाई लुटेराहरूले सिन्दूर लगाए
मेरो पृथ्वीलाई नपुङ्शकहरूले युगयुग भोगे
ए सूर्य ! तिमी अस्ताऊ-
म अब
पृथ्वीसँग अघोषित सम्झौता गर्छु ।
हो, अब उप्रान्त पृथ्वीका गर्भबाट जन्मनेछ-
मेरो ब्रहृमाण्डको अर्को जीवित सूर्य !
पोखरा
ढुण्डीराज अर्याल – फोक्सुण्डो तालः प्रेमको सागर
(मधुपर्क मंसिर, २०६७)
फोक्सुण्डो तालमा देख्छु नेपाली दृढ सौम्यता
गहिरो तालमा भेट्छु नेपाली दिलको कथा
ताल आफैँ बन्यो मान्छे, ताल मान्छे बनेर म
गीतका तालमा आफैँ तालजस्तै रमेर म ।
चौरीसँगसँगै खेल्छ लुकामारी हिमालमा
काखमा निलिमाजस्तै सजिएर बिहानमा
बोलाउँछ उषाकाल सम्झेर दिन सुन्दर
परीझैं स्वर्गकी लाग्ने मोहित कुन हुन्न र ?
‘क्याराभान’ बनाएर ठिन्ले डुल्छन् किनारमा
कौतुहलमय डोल्पोको रहस्य मिल्छ तालमा
प्रेमको शुद्ध यात्रामा निस्कनेहरूलाई यो
स्वागत मनले गर्छ प्रेमकै पथमा छ यो ।
रिग्मो गाउँसँगै आफ्नो अस्तित्व सल्बलाउँछ
कस्तुरी मृगको बास्ना फोक्सुण्डो मगमगाउँछ
सेताम्य झरना बग्दै गीत गाएर झर्झर
सुलिगाउँ बनी र्झछ भेरीमा मिल्छ निर्झर ।
बुकी फूलसँगै हाँस्छ प्रकृति नै हँसाउँछ
निलो सौन्दर्यमा रम्दा विश्वसारा अटाउँछ
सभ्यताको गुरु हो यो शान्तिको दीपज्योति हो
दुःखी, क्रन्दन, रोगीको औषधि उपचार हो ।
आम्ची आफैँ बन्यो ताल औषधि छ जटामसी
अमृततुल्य पानीमा कस्तुरी घोल्छ रे बसी
पाँचऔंले मिसाएर चिराइतो मिलाउँदै
यार्सागुम्बासँगै स्वस्थ सञ्जीवनी पिलाउँदै ।
यश कीर्ति फिजाएर आफैँमा हिमदूत भै
इतिहास सधैं खोज्छ कर्मशील सपूतझैं
प्रेमको दीप हो रिग्मो देशको प्यार बग्दछ
नेपाली दिलमा आज मुटु स्पन्दन बन्दछ ।
सलबलाउँदो पानी तरङ्ग चुम्न उत्सव
ताल नै प्रेमको छानो अन्यत्र पो कहाँ छ र ?
सिङ्गो आकाश फोक्सुन्डो छल्कने जलको कण
गहिरो मित्रता गाँस्दै मुस्कान जूनको बन ।
-गुल्मी
हाल काठमाडौँ
विजय देवकोटा – शहर नाटकमा व्यस्त छ
पश्चिमीकरणको भुवादार विजारोपणवाट हुर्केको
नग्नताको अन्तिम लक्ष्मणरेखा पार गर्दै
म बसेको शहरको केही गल्ली
मध्यदिनमा आधुनिकीकरणको रिहर्सल गर्दैछ
मानौं ;
दर्शनभित्रको Continue reading “Bijaya Devkota – Shahar Natakma Byasta Chha”
विश्वराम खत्री – दुई आत्मा मिलाएर परेवाझैं जोडी (गजल)
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
दुई आत्मा मिलाएर परेवाझैं जोडी
हुन आउने कहिले हो रेशमी घुम्टो ओडी
मानिसहरूको भीडभित्रै मान्छे अछुत भा छ
अब त उभिनु पर्छ सारा बन्धन तोडी
हामीलाई हेर्ने हजार आँखा हजार रूप देख्छ
टोक्न खोज्ने आँखाहरूलाई आऊ अन्तै मोडी
तिम्ले मैले खेल्ने ठाउँ जेल बन्यो भने
जसरी नि मिल्नुपर्छ ताला सिक्री फोडी
कुल्चिएर, छिचोलेर सारा बाधा अड्चन
सँगै बस्ने बाचा गरौं बरु स्वर्ग छोडी
नँखेल, भक्तपुर
केदार श्रेष्ठ‘गगन’ – सपनीमा देखेँ आज
सपनीमा देखेँ आज गाउँमै भएको
कान्छीसँगै घाँस,दाउरा,मेला गएको ।
आँगनभरि मखमली,वेली फुलेको
लहलह धानको बाला खेतमा झुलेको
साद्या गुन्द्रुक,मकै,भटमास,मोही खाएको
कान्छीसँगै घाँस,दाउरा,मेला गएको ।
उस्तै थियो घाम,जून उस्तै गाउँघर
सोध्दै थियो चौतारीको पीपलु र वर
धेरै पछि देखेँ आज गाउँमै भएको
मनोज न्यौपाने – मान्छेभित्र अझै जङ्गल जीवित छ (गजल)
(Source: मधुपर्क असार, २०६८)
मान्छेभित्र अझै जङ्गल जीवित छ
र त पाइलैपिच्छे ऊ विभाजित छ ।
दुनियाँ बदलियो भन्नु मात्र हो
पुरानै दुःखले जो कोही आजित छ ।
किताब लेख्न जनावरले जान्दैन
यसै कारण मानिस सम्मानित छ ।
ब्याटरी सकिएपछि ऊ चुप लाग्नेछ
अहिले रिमोटबाट सञ्चालित छ ।
अरुलाई दोष दिने बानी नराम्रो
मान्छे आफ्नै कर्मबाट प्रताडित छ ।
कोमल श्रेष्ठ मल्ल – नेलसन मण्डेला !
नढल्नु पर्ने बृक्ष ढल्यो ???
बिना बादल
विश्वमै झरि पर्यो
आखा आखाबाट ..!!
पृथ्बी भरी फैलियको एउटा बृक्ष
विश्व चेतनामा
बाचेकोछ तर
हासेकोछ तर
बिजयमा फहरायको छ तर .. !!
बिशाल आकास मुनी
बिशाल धर्ती भरी
पुस्तक बने उनी
अलौकिक पाठ सिकाउने
उपहार बने उनी
बिश्वकै हात मिलाउने
चादनी िकरण बने उनी
स्वाधिनताका
एकताका
समानताका समानताका …!!
नेलसन मण्डेला !
विद्याप्रसाद घिमिरे – निष्ठुरीलाई आफ्नो ठानी प्रित लाएपछि (गजल)
निष्ठुरीलाई आफ्नो ठानी प्रित लाएपछि
सस्तो बन्न थालेँ मित्र धोका पाएपछि ।
दिन–रात, हाँसो–खुसी उस्तैउस्तै लाग्छ
यस्तै हुने रै’छ साथी होश हराएपछि ।
कहिले छट्पटिन्छु कहिले मुर्छा परी रून्छु
मुर्दा सरी हुन्छु उनको याद आएपछि ।
मिल्नु–छुट्नु, हाँस्नु–रूनु जिन्दगीको खेल
नाङ्गिएछु यस्तै खेलमा सब गुमाएपछि ।
यही प्याला रह्यो साथ यस्मै रम्छु अब
आपैmलाई बिर्सिन्छु म यो रित्याएपछि ।
जीवन भन्नु गुम्नु अनि गुमाउनु नै रै’छ
मान्छे बन्न खोजिरा’छु सब लुटाएपछि ।
निष्ठुरीलाई आफ्नो ठानी प्रित लाएपछि ।
सस्तो बन्न थालेँ मित्र धोका पाएपछि ।
शकुन्तला जोशी – अभियुक्त समय र सपनाको तलतल
(मधुपर्क पुस, २०६७)
झरी थामिएपछिको झिसमिसे
पीडाको धराप साँघु बिछ्याएर छातीमा
निर्निमेष हेरिरहेछ ऊ-जूनको दोछाँयामा
कोही फर्केर आउने आशाको
साँघुरो गल्छेडीतिर
उन्मत्त वैंश उम्लिएको
घोडा युगलाई कोर्रा मार्दै
आगोका झरिला कोइला चबाउने
तरुनी अनुहारहरूले
थुन्सेभरि लिएर आउने उज्यालो हेर्न
धमिलो आँखा मिच्दै
पर्खिरहेछ ऊ आतुर मन लिएर
के आउलान् त तिनीहरू ?
चिसो आङहरूमा न्यानो स्पर्श लिएर
वा कस्ता होलान् ती सपनाहरू ?
उसको आदिम बस्तीमाथि
पिरामिड उभिएको
अभियुक्त समयको टाउकोमा टेकेर
हिँडिरहेका जवान छोराहरू हेर्दै
नियाल्छ सुस्तरी
आकाश चुहिएको छाप्रोको छानो
कहिल्र्य नभरिने अभावको मानो
धनुकाँड खोसिएका रित्ता काँध
सभ्यताको पोल्टाबाट लुछिएका
झुलो, चकमक र दल्छिन् ढुङ्गाहरू
ढुङ्गासँगै टुक्रिएका विश्वासहरू
विश्वाससँगै भत्किएका जीवनहरू
यस्तै-यस्तै होलान् ?
या कस्ता होलान् ती सपनाहरू ?
ऊ नागरिकता पाएर अनागरिक बाँचेको मान्छे
तिम्रो आश्वासनको जीवन्त अभिनय
हेरिरहेछ ध्यानपूर्वक
आफ्नै आँगनमा परदेश उभिएका
मेची र महाकाली
आफ्नै धारमा बेधार बग्न विवश
कोशीका छालहरू हेर्दै
सोचिरहेछ ऊ
के फेरि फुल्छन् बागहरूमा निर्भयफूल ?
या कस्ता होलान् ती सपनाहरू ?
प्रवीण खालिङ – नार्कोटिक्स गाउँ
यो बर्खादेखि
धाराको पानी सुक्यो
खोल्सामा मूल फुटेन
धनमानले पनि खेत जोतेन।
अनौ समात्ने हातले झण्डा समातेपछि
गाउँ बाझो भएको छ जीवन उमार्न नसकेर।
माटोको गन्धले मस्त हुने गाउँ
अहिले डोपिङ गर्छ
सानुमतिको ढुग्री, बुलाकी र तिलहरूहरू चिटफण्डमा हालेर
सुकेनाश भनेपछि थर थर काप्ने गाउँ
एड्सको विज्ञापन सुन्न मन पराउँछ।
यतिले पनि गाउँलाई पुग्दैन
सँञ्चो विसँञ्चो छदै छ
अपुगको लहरे खोकि चलिबस्छ
बेला न कुबेला ख्वाक ख्वाक..
पहेलो फायल बोकेर गाउँ शहर गइबस्छ
गोरेटोहरूको सेक्स चेञ्ज गर्न चहान्छ गाउँ
अलकत्रे सटकमा हिँडन चाहन्छ गाउँ
नरेगाको क्यामोफ्लाइज रोजगारले
हराएको जस्तो लाग्ने गाउँको दुःख
प्रत्येक दिन हाम्मे हाम्मेमा दुख्छ
गाउँलाई पनि अवसाद हुन्छ
हाइपर टेन्सन हुन्छ
यत्रो विशाल व्यवस्थासित भिड्न्त गर्नसक्ने क्षमता कहाँबाट ल्याओस गाउँले
त्यसैले डोपिङ गर्छ गाउँ
नार्कोटिक्स लिन्छ गाउँ।
पहिलेको हली अहिले राजनीतिको हल्ला भएको छ
पाटीमा पार्टीको कुरा गरिबस्छ
तर उसले बुझ्दैन
पार्टीले दशैं नटर्ने कुरा
पार्टीले मूल नफुट्ने कुरा
पार्टीले न चाढ़ टर्छ
न त मुखमा माड़ पर्छ
तरैपनि यो गाउँ डोपिङ गर्छ
राजनीति गर्छ।
नीरव गीत
मेरो अन्तिम गीतले सबै रागिनी पूर्ण हुन्छन् !
त्यो गीतको स्वरमा मेरो ह्दयको सम्पूर्ण आनन्द व्यक्त छ ।
जुन आनन्दले पृथ्वीका वक्षका हाँगाहरु सँगैसँगै गुञ्जिउठ्छन्,
जुन आनन्दद्वारा जीवन–मरण, दुइ Continue reading “Rabindra Nath Thakur – Neerav Geet [From Geetanjali]”
सरोज धिताल – सैतानको युग
क्षमा गर भगवन् !
अब यो रुखको वास
तिमी छोडिदेऊ
र चित्त बुझाऊ
सानो गमलाको तुलसीमा
यो त पीपलको रुख हो
पायो भने बेस्सरी पैmलिन्छ यो
जगतै ढाक्न सक्छ यसले त ।
म त मान्छे
तिमीलाई जत्तिकै खुसी पार्नुपर्ने
अर्को छ मेरो जीवनमा
सैतान ।
उसको लागि
तिमीलाई जत्तिकै ठाउँ चाहिन्छ यहाँ
युग त
तिम्रोभन्दा बढी उसैको हो ।
हिउँद, २०६०
रुपेश राई – क्रान्ति
अब, कस्तो क्रान्ति चाहियो हँ?
प्रश्नै प्रश्न मात्र उम्लिरहन्छ
अरुवा उम्लने गाउँमा। सहरले
छ्वाइँय भुटुन हाल्यो राजमा दाल।
बास्ना चल्दैन गाउँमा
रुगाले प्याल-प्याल सिङान मात्र Continue reading “Rupesh Rai – Kranti”
सुयर्मा राई – ओ बुद्ध … !
एक भीड मान्छेहरू
भर्खरै युद्धपोतबाट फर्केर
एकजोडा परेवा
उडाए आकाशमाथि- भुर्ररर
शान्तिको नाममा ।
म सधैंजसो देख्ने गर्छु
मान्छेहरू जीवनको लामोखण्ड
गोलावारुदमा बिताएर
एकनिमेष फूर्सद
परेवा उडाउन भीड गर्छन् यो ठाउँमा ।
लामो कालदेखि
मैले यो भीड
देख्दैभोग्दै र, यी मान्छेहरू पढ्दै आएको छु ।
एक क्रुर
तर उदासीन-आँखा ।
एक कठोर
तर नैराश्य-आत्मा ।
एक हिंस्रक
तर दिशाहीन-मानवता ।
सहसा बोकेर जसै पाइला राख्छन्-यो ठाउँमा ।
र्फकदा उज्यालो चेहरामा
असीम खुशी र चरम आनन्द
पोल्टाएर र्फकन्छन- शान्ति अनुभूतको मृदु मुस्कान लिएर ।
ओ बुद्ध…. ।
हरेक अमानव र क्रुर आत्माहरू
तिमीलाई एकजोडा परेवा उडाएकै भरमा
शान्ति प्राप्त गर्न सक्छ यदि भने
के भो र ? तिम्रो नाममा
हजारौं परेवा उडाउन तत्पर छु – आकाशमा
म एक्लै- ती सम्पूर्ण मान्छेहरूको यादमा ।
बद्री पालिखे – राष्ट्रपिडा
शरीर
राष्ट्रपिडाको ज्वरोले निष्लोट छ ।
शरीर राष्ट्रनै त हो,
सगरमाथा शिर निहुरिएको छ ।
सँधै घाम उदाउने उज्यालो अनुहार
अँध्यारो देखिन्छ ।
शरिर ज्वरोले निष्लोट छ ।
तनमा ज्वरो छ,
मनमा ज्वरो छ ।
ज्वरो चढेको चढै छ ।
राष्ट्र
पराधिनताको भयस्वास फेरिरहेछ,
जिवन
प्रत्येक साँझ बिहान
मृत्युभय बाचिरहेछ ।
हामि प्रत्येक क्षण र पलहरुमा
भयमिश्रीत गाँस र पिडादायक बासका लागि
ज्वर पिडा भोगीरहेछौ,
राष्ट्र
दुशासनको हातमा परेको छ,
राष्ट्र कुशासनको जालमा फसेको छ ।
शरीर
राष्ट्र नै त हो,
हामी राष्ट्रपीर भोगीरहेछौ,
राष्ट्र
नदीहो जोखिम तिरमा हिडिरहेछ,
शरिर
राष्ट्रपिडाले ज्वरग्रस्त छ,
राष्ट्र
शरीर नै त हो,
शरिर ज्वरोले निस्लोट छ ।