नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
कुन्दनकुमार पन्त – पराकाष्टा(मुक्तक)
(मधुपर्क माघ, २०६७)
पैसालाई नै सर्वश्रेष्ठ मान्दै जब पैसामा नै रमाउँछन् मान्छेहरू
पैसा नहुने आफन्तहरूसँग पनि सम्बन्ध छुटाउँछन् ती मान्छेहरू
सम्पत्ति मोहले पराकाष्टा Continue reading “Kundan Kumar Panta – Parakashta (Nepali Muktak)”
कुन्दनकुमार पन्त – अधीर(मुक्तक)
(मधुपर्क माघ, २०६७)
कसैको आड पाएमा कति मान्छेहरू मात्तिने गर्छन्
दुःख र सङ्कट पर्दा कति मान्छेहरू आत्तिने गर्छन्
अरूको खोट र दोष देखाउन पाएसम्म दंग पर्ने
आफ्नो गल्ती औँल्यायो भने कति मान्छेहरू तात्तिने गर्छन् ।
भैरबनाथ रिमाल – तिम्रो सिउँदो सजाइदिने मेरो एउटै धोको
तिम्रो सिउँदो सजाइदिने मेरो एउटै धोको
तिमीप्रति चाहना जुन मेरो सधैं चोखो
मेरो दिल नै उपहार तिमीलाई दिइसकें
बासी इच्छा नठानिदेऊ मैले चाहिसकें
मेरो Continue reading “Bhairab Nath Rimal – Timro Siundo Sajaaidine Mero Eutai Dhoko”
विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – नियात्रासित
नियात्रा !
अहिले प्रत्येक पलमा
म तिमीलाई सम्झि रहेछु .
हो ;
तिमी नमान्न सक्छौ
यो एउटा सहयात्रा मात्र हो
सगै हिड्ने साथीको सम्बोधन मात्र हो
मेरो यो आशयलाई
तिमीले -“यो एउटा घटिया पुरुष शोच मात्र हो ..!”
भनेर थुक्न पनि सक्छौ .
नहोस् पनि कसरी
तिमीले नै शंकलन गरी तयार परेको अभिलेखमा
थुप्रै नियत्राहरूलाई आततायी पुरूषहरूबाट
बेचिएको ,बलात्कार गरिएको ,जलाइएको कथा
मैले नपढेको कहाँ हो र ..!
दाइजोको निहुमा ,सन्तान नपाएको मिथ्या आरोपमा
धेरै नियात्राहरूले चरम यातना भोग्दै
मृत्यू बरण गरेको दृश्य
मेरा यी आखामा नसल्बलाएको कहाँ छ र ..!
तर नियात्रा …!
लिंगकै आधारमा कोहि निच र कोहि प्रिय हुन सक्तैन
राम्रो काम गर्ने मान्छे ,पुरुष भए पनि राम्रो हुन्छ
नराम्रो काम गर्ने मान्छे नारी भए पनि नराम्रै ठहर्छे
यसैले अग्लो होचो कालो गोरो पढेको नपढेको हुने नहुने
भन्ने कुरामा अल्झेर लगाउने दोष पनि …
असलमा नियात्रा …!बेकार छ .
अनि त
उत्पीडनको बिरुद्दमा लड्नेहरू
अन्यायको खातिर अघि बढनेहरू
रास्ट्रियताको खातिर आवाज बुलन्द गर्नेहरू
शीपले जागरले देशको नाम रोसन छर्नेहरू
चाहे पुरुष हुन् या नारी
प्रत्येक नेपाली मुटूमा छाप छाडेकै हुन्छन्.
तर नियात्रा..!
भ्रष्ट भ्रष्ट नै हो
भलै उ आफ्नै कित्ताको किन नहोस्
फटाहा फटाहा नै हो भलै उ अगुवा किन नहोस्
यसर्थ पनि सम्झि रहेछु
नियात्रा ! यी सबै कुरा चिन्ने
तिम्रो आक्रोश कहिले नरोकियोस् भनेर .
हिड्दै गर्दा
ठेश लाग्दा पनि
सपनामा ऐठन हुदा पनि
स – साना कुराले मन
बोझिल हुदा पनि
मैले सम्झी हाले भने तिमीलाई
पितृसतात्मक शोच भनेर नदुत्कारे है ..!
सत्य त यो हो कि –
तिम्रो प्रखरताले यति लठ्याएछ कि मलाई
नियात्रा ..!
म अहिले प्रत्येक पलमा
तिमीलाई नै सम्झि रहेछु .
अस्तु :
@विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक ”
(वास्तविक नाम :भानुभक्त दुलाल )
दमक , झापा
हाल :अबुधाबी ,यू ए इ .
टंक सुब्बा – प्यारो गाउको सम्झनामा
कसरी बाचेको होला
त्यो मेरो प्यारो गाउ कुरुले तेनुपा
वर्षौं भयो अलग्गिएर न्यानो काखबाट
आस्थाको उज्यालो खोज्दै हिडेको
धकेंलिदै विवशताको हुरीसंग
पुगेछु बिरानो देशमा
त्यहा पनि
सपनामा सधैं देख्छु विपनामा धिक्कारिदा
दिनरातसंगै हुन्छु यादहरुमा अल्मलिंदा
इच्छा थिएन मलाई
आफ्नो गुडलाइै छोडेर मुङ्लान पस्नु
उद्देश्य थिएन मेरो
मातृवात्सल्यबाट टाढिनु
तैपनि मनमा जागर बाधेर
छाम्दैछु मीठो सपनाको आकास
हिमशिखर जस्तै विश्वास पालेर
फक्राउदैछु ओंठमा लालीगुरास
तर क्षितिज पारी बनेको छ आफ्नै गाउ“
जुनवेला
थाहै भएन बालापनबाट तन्देरीमा उभिएको
थाहै भएन वात्सल्यप्रेम मुटुमा झ्याङ्गीएको
अब म कसरी पल्टाउ
अतीत बनेका ती क्षणहरु
बरु एकान्तमा सधैं दुःख्छन् घाउ बनेर
नसम्झुभन्दा पनि देख्छु झल्झली
रुझ्दै बिताएका साउने झरीहरु
देख्छु अझै झरना समीप नाच्दै गरेका परीहरु
झझल्को बनेर सताइरहन्छ
यो छातीभरि
त्यसैले माटोको मायामा भिजेर
बाचिरहेछु प्यारो गाउको सम्झनामा
मेरो जिन्दगी लेखिदिने
स्वर्गद्वारी कुरुले तेनुपा
बिरानो नसम्झे हुन्छ मलाई
तिम्रो वेदना पोखिएको छातीभरी
छरिदिनेछु खुशी ल्याएर
तिम्रो उजाड मुहारभरी
छाइदिनेछु हरियाली वसन्त भएर
तिम्रो प्यारो काखभरी
आउने छु तातो माया सम्हालेर
परदेशी नसम्झे हुन्छ मलाई
आउने छु भोलि बिहानको न्यानो घाम बोकेर ।
सरण राई – घामका पाइलाहरूले कुल्चेपछि
अश्रुपुरित नजरले म पछाडि हेर्दिनँ
युगल हातहरू तिमी बिदामा नहल्लाउनु
अदृश्य सुइरो मनभित्र रोपिदै गैरहेपनि
बिरामी कुरुवा जस्तै तिमी भैरहेपनि
झझल्काहरू गुथ्थ परिरहेपनि
घामका Continue reading “Saran Rai – Ghamka Pailaharule Kulche Pachhi”
बासु श्रेष्ठ – प्रवासी मन
(उडब्रिज, भर्जिनिया)
ओक्लाहोमाको बमकाण्ड होस् या
रोल्पाको नरसँहार काण्ड
कोलम्बाईनको गोलीकाण्ड होस् या
राजदरबारको रक्तकाण्ड
सेप्टेम्बर ११ को विनासकारी अपराध होस् या
दोरम्बाको नरसँहार होस्
अथवा
चाहे त्यो मादिको अर्थहिन बस बमकाण्ड होस् या
टेक्ससको अर्थहिन हत्याकाण्ड
म विचलित भएकै हुन्छु
रोएकै हुन्छु
म अत्तालिएकै हुन्छु ।
मातृभूमि छोडेर
पराया देशलाई
कर्मभूमि बनाएको छुँ मैले
अनि
आफुलाई केहि गरेसरी
मातृभूमिकोलागी पनि
यस कर्मभूमिबाट
केहि गरौ भन्ने उत्कट चाहना पालेकै छुँ ।
त्यसैले त
मातृभूमिमा होस या कर्मभूमिमा
कहिँ, कतै, कसैलाई, केहि नहोस् भन्ने चाहना
केहि भईहाल्यो भने मन त रोईहाल्छ
विचलित भई हाल्छ
तथापी
दुबै भूमिमा शान्तिको कामना गर्दै
यस कर्मभूमिको हरेक पलपलमा
कर्म निर्वाह गरिरहेको छुँ ।
प्रवासी यो मन
कर्मभूमिमा भएपनि
पलपल मन मस्तिष्क मातृभूमिमा
तन यता, मन उता
त्यसैले त
कर्मभूमिको बिहानीमा मातृभूमिको समाचार खोज्छु
अनि कर्मभूमिको सिरानीमा मातृभूमिकै सपना देख्छु ।
उता कोहि मरेपनि यता कोहि मरेपनि
लाग्छ आफन्त नै परे
दुर्दशा उहि हो देखिनसक्नु, सहिनसक्नु
दुवैभूमिप्रति उत्तिकै वेदना र खुशी
अनि उन्नती, प्रगतीको चाहना
अपार र अटुट
यो प्रवासी मनको ।
सीमा छैन देशको, भावना र प्रेमको
मानवता र भ्रातृत्वको
न रँगको न आकारको
न भूगोलको न लिँगको
किनभने
म रँग विहिन हुँ निर्भूगोल हुँ
र त म प्रवासी मन बोकेको नेपाली हुँ ।
राजेन्द्र शलभ – मलाई समाउ र रंग भर
थाहा छैन
तिम्रा आँखाको सम्मोहनले
सम्मोहित छु म
या ओठको मुस्कानले ।
पहिले – पहिले त
तिमीलाई देख्दा मात्र
म सम्मोहित हुन्थेँ
आकर्षित हुन्थेँ
तर , अचेल त
तिमी नहुँदा पनि
तिम्रो सम्मोहनले
सम्मोहित बनाउँछ
तिम्रो आकर्षणले
आकर्षित बनाउँछ ।
मलाई त ,
यो पनि थाहा छैन
यो सम्मोहन
यो आकर्षण
माया हो वा स्नेह हो
मलाई त यत्ति मात्र थाहा छ
तिम्रा हातमा कुची
र छेउमा रंगहरू मलाई मन पर्छन्
तिमीले बनाएका
पेन्टिंगहरू मलाई मन पर्छन् ।
अनुहारभरि निराशा ओडेर
जब तिमी भन्छौ –
अब के पेन्टिग गर्नु र ?
त्यो चाहिँ मलाई पटक्कै मन पर्दैन
तिम्रो मनभरि
अहिले उदासी छ भने
तिमी त्यही निराशा र उदासीको
चित्र बनाऊ !
मेरो आग्रहमा कुनै स्वार्थ छैन
मेरो चाहना कतैबाट पनि विषाक्त छैन
कसैले लेखेको
कसैलाई मन पर्नसक्छ
कसैले बोलेको
कसैलाई मन पर्नसक्छ
त्यस्तै , तिम्रा हातहरूले
ब्रस चलाएका हेर्न
मलाई मन पर्छ ।
उमेरसँगै
धेरै जिम्मेवारी बढे होलान्
म तिमीलाई
ती जिम्मेवारीहरूबाट भाग
भनिरहेको छैन
समयसँगै
धेरै घाउहरू लागे
र खाटा परे होलान्
म तिनीहरूलाई
उप्काउन पनि भनिरहेको छैन
एकान्तमा आउने
अतीत र वर्तमानका
अनेकौँ सम्झनाहरू होलान्
बस् ! ती सम्झनाहरूलाई
केवल ती आनन्दी –पीडाहरूलाई
कुचीले क्यानभासमा कोर्ने गर
आफ्ना जिम्मेवारीहरूबाट
अलिकति समय उबारेर
भावनालाई रंगभर्ने गर ।
धेरै पछि ,
जब तिमी बूढो भइसक्ने छौ
तिम्रा हातहरूले राम्ररी
ब्रस पनि समाउन सक्ने छैनन्
त्यतिबेला
हो , त्यति बेला
तिमीलाई मेरा यी शब्दहरू
याद आउने छन् ।
सुधीर छेत्री – हिप्पोक्रिट संवेदनशीलता
“साहित्य, कविता, सत्यं, शिवं, सुन्दरम् -यी के हुन् ? सब अक्षरका खेलमात्र हुन्, अक्षरको एक विशेष मर्यादाक्रम हुन्। आजको भोलि नै यिनलाई बदलिन सकिन्छ, यिनलाई म अहिले नै बदलिनसक्दछु।”
-शङ्कर लामिछाने,
एब्स्ट्र्याक्ट चिन्तन प्याज
कार्निभल चल्दैछ। कार्निभल।
समुद्री ढुङ्गाजस्ता
चिप्ला भूगोलमा
हातहरू पसारिरहेको छ माग्दै केही
थकित अक्टोपस्। मलिलो गर्भाशय छ
मागिरहेछ वीर्य।
त्यसका रूबी झैं टल्कने आँखामा त्रास
एकथरिको बाक्लो।
घनीभूत आतङ्क।
देशको डायरीमा
अनुच्छेद गॉंसेर
कति फर्किपनि सके।
कति अब फर्कंदैनन्।
देशले रगत माग्यो।
कॉंडेतारबाट औंलाहरू बटुलेर
फर्कियो मेरो अङ्गुलीमाल।
मध्यान्हतिर
गाउँका सबै मान्छेहरू
लक्षणाको चोया काट्दैछ।
पोका-पोकामा शून्यता बोकेर बेचिहिँड़्ने
शङ्कराचार्य
खु इ य्य ओछ्याएर बसेको छ।
मार्शल डुश्याम्पले
पिसाब फेर्छ
आधुनिकताको टोपीमा।
वामपन्थीहरू
द्वन्द्ववादको नेपकिनले रगत पुछ्दैछन्
अनि
ट्रोजन हर्सहरू कुदेका-कुदेकै छन्
भुटानी शरणार्थीहरूका सिन्दूर टेक्दै।
कम्रेडले दॉंत कोट्याउन छोडेको छैन।
अध्यात्मको पारदर्शी कवचबाट छर्लङ्ग देखापर्दैछ
कीर्तनका करङहरू।
समयको उपत्यका-उपत्यकामा टेकेर
वर्त्तमानको स्वयंसेवकले
खण्डित शिलालेख कोरेकारहेछन्।
मेरो अभिव्यक्ति
विखण्डनमाथि उफ्रँदै हिडेको छ-
-आचारसंहिताले हात्ती छामिबस्छ
-हिस्सीले कम्मर मर्काइरहन्छ
-अलच्छिन चिलहरू सिलहट कोर्छन्
-खेतभरि ग्रामबालाहरू कागज झैं च्यातिन्छन्
-किसानलाई ऋण साह्रै स्पष्टवक्ता लाग्छ
-फ्लाइओभरमुनि संविधानहरू गुडिरहन्छन्
-पूर्णविरामहरू प्रुफरिडरलाई गुहार-गुहार भन्छन्
-आठौं अनुसूचिबाट शब्दहरू रोएको आवाज आइबस्छ
-इन्द्रजाल पढिरहेछन् खाकी रङ्गका युनिफर्महरू
-चिट्चिट् पसीना आएको छ उद्भिदको निधारमा।
वैद्यनाथ उपाध्याय – माया
पीडाले छताछुल्ल भएर
पोखिएको छ दूख
मेरो जीवनको फाँटभरि
म त्यो आकाशलाई
माया गर्छु
म यो धरतीलाई
माया गर्छु
म त्यो फूललाई
या कि त्यस्को सौन्दर्यलाई
माया गर्छु ?
यो माया
कहाँबाट उब्जन्छ
अनि कहाँ बिलाउँछ ?
अप्ठ्यारो भएर
काँडा जस्तै
कहीं बल्झिरहेछ
समय !
नवराज सुब्बा – यो सडक कसको हो ?
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)
अपहरित यो सडकमा
पहिलो कुरो त
गुड्नलाई पेट्रोल छैन
छैन इन्धन गाडीमा, छैन कहिले पेटमा
कहिलेसडकजाम छ, कहिले चक्काजाम
यस्तै खाल्डाखुल्टी छन् सडक र छातीमा
अरुसित कहिले आफैसित छेलिएर
अनगिन्ति खाडलहरू छिचोल्दै हिँड्नु छ यात्रामा
आइपुगियो आज यहाँ
सायद पर्खदै होलान् कसैले मलाई कतै
मुख्य कुरो भोक निभाउनु छ घरको
अनि धेरैको आँखा लागेको यो स्वतन्त्रताको यौवन
बचाइ हिँड्नुको पीडा सुनाउनु छ सबैलाई
आज अचानक म र मेरो घरबीच बाटोमा
कˆर्यूको फणा फिँजाएर निर्लज्ज बसेको
यो सडक कसको हो ?
जीवनलाई सडक बनाएरै हिँडियो यतिन्जेल
तर गन्तव्य सर्दै गयो क्षितिजसँगै परपर
यो यात्रा, पङ्चर टाल्दै जानुपर्ने चक्का अनि
घरिघरि बन्द भइरहने इञ्जिन चलाएर
घिसार्दैछु म यता जीवन
टायरको धूँवामा निस्सासिएका आशा निल्दै
सिकारीझैं यात्री ढुकेर बसेको छ उता सडक
जो अमिलो, अपच, सन्त्रासका फाल्साहरू
बाटाभरि छताछुल्ल बमन गरेर
बेमौसम लम्पसार छ आज
जहाँ यात्रीले बिना अपराध
जरिबाना तिर्दै हिँड्नु छ
म त साँच्चै अल्मलिए
यसरी मन माड्दै हिड्ने
यो सडक कसको हो ?
मनहरू भाँड्दै हिड्ने
यो सडक कसको हो ?
गिरी श्रीस मगर – प्रश्न
लग्यो पानी विदेशीले हाम्रो धारा उजाड छ।
न जिउमा लुगालत्ता मुखमा त्यो न माड छ।।
बिजुली सपना झैं भो देश नै अन्धकार भो।
सोध्दछ आज नेपाली यो कस्को सरकार हो?
दुखेको जनवस्तीमा Continue reading “Giri Shrees Magar – Prashna”
ए साँइला दाइ
म तिमीलाई भन्दैछु
हो तिमीलाई
यी धानका बालाहरु
बहेली खेल्दा
तिमी आलीमा बसेर
मन किन फुलाउँछौ
किन देख्छौ
भकारीका सपनाहरु
हो यो तिम्रै पसिनाको बीज हो
होइन भनेको छैन मैले
यो तिम्रै Continue reading “Kedar Shrestha – Itihas Ma Sainla Dai”
मनोज काफ्ले ‘मनसुन’ – टुक्रिएर फेरी
टुक्रिएर फेरी आफै डोरिएका हातहरु
मुटुभरी पिडा सही घोरीएका रातहरु
छताछुल्ल पारिदिउकि जमघटमा रोइदिउ
जीवन भयो पातै पात सोरीएका खातहरु
सहिदिउला निधारमा कोरीएको Continue reading “Manoj Kafle (Mansoon) – Tukriyera Feri (Nepali Gajal)”
इन्जिनियर राकेश कार्की – एक्लै बोल्ने बानी (गजल)
एक्लै बोल्ने बानी हो की कोही एक्लै बोली दिन्छन्
फत्फताएर मुस्कुराउँदै मनको कुरा खोली दिन्छन्
पोखुँ सामु खै के पोखुँ आफ्नो व्यथा अरुलाई के र
त्यसैले एक्लै गन्गन् गर्दै दुःख आँशुले घोली दिन्छन्
कसैलाई मायाको तोड होला प्रेमीको विछोड होला
एक्लै बर्बराउन थाल्छन् जब पींडाले पोली दिन्छन्
आफूभित्रको पीर आफैँलाई आफैँ बोलुँ सुनुँ भन्दा
डाक्टरले किन होला मानसिक रोगको गोली दिन्छन्
– लस् एन्जेलस्
होमनाथ पाठक – कछुवा
सोझो थियो कछुवा छट्टु थियो खरायो
दौडको होड राख्यो घमण्डी खरायो
आफै जस्तै कछुवालाई फाने गर्यो कछुवाले
उस्तै उस्तै कछुवाहरू प्रत्यके ठाउँ मा बसे
गटे सेट गो भन्दै दौड सुरु भयो
हावाको वेगमा खरायो दौडेर गयो
जुन स्टेसनमा पुग्दा पनि कछुवालाई देख्दा
घमण्डी खरायोको राम्रै मर्यो मेख्ता
दीपकराज पाण्डे – अँध्यारो
अँध्यारोले चपाइरहेछ
गाउँ, शहर, पहाड, तर्राई र सिंगै देश
अनि निलेको छ जून घाम पनि सुलुत्त !
यसरी चारैतिर अन्धमुष्टि अँध्यारोले
साम्राज्य फैलाएको बेला
कतै तिमी वनमै निभ्न लाग्यौ कि ?
कतै तिमी मनमै निभ्न लाग्यौ कि ?
निभ्ने होइन बल्नुपर्छ तिमी
झिल्को होइन बल्नुपर्छ तिमी
झिल्को होइन मुस्लो भएर
र चिर्नुपर्छ अँध्यारोलाई
उज्यालोका धारिला आराहरूले
र ल्याउनुपर्छ उज्यालो
पुस्तौं पुस्ताका लागि
ता कि यहाँ अँध्यारो ढिम्किनै नपाओस् ।
इन्द्र नारथुङे – सिम्माको नाममा नयाँ चिठ्ठी
तुँवालोको खास्टो ओढेर
सँधै गजधम्म बस्ने निनाम्मा
एक्कासी आधा उधारिएको देखेर
म अलिकति परिवर्तन भएको छु सिम्मा
सायद,
उज्यालोको क्यानभासमा
प्रतिविम्ब उतार्न थालेको छु
तिम्रो र मेरो ।
चौबन्दीको तुनामा तिमीले भिर्ने त्यो बिनायो
म पनि बजाउन चाहन्छु आज
सिम्मा,
भाका तिम्रै भए पनि
शब्द मेरो हुने छ त्यहाँ
आमाले सुनाउने मूलखाँबोको कथा
नक्छुङले फलाक्ने मुन्धुमहरु
थिविया चरीले बोहोरीको रुखमा बसेर कराउने
विरही स्वर
मेरो शब्दभित्र पक्कै हुने छैनन्
विश्वास गर सिम्मा
मेरो गीत तुवाँलो हटेको निनाम्मा जस्तै
सागर पोतिएको हुनेछ,
निराकार, निरामय, निरावृत,
निरालस्य, निरापद्, निराकुल…..
जहाँ हामी,
घाम सँगसँगै उदाउने छौं
घाम सँगसँगै अस्ताउने छौं ।
सिम्मा,
हामीले धेरै पुज्यौं दायलुङलाई
र,
थकाई मेट्न वालाखा पुग्यौं ।
साकेलामा नाच्यौं अनगिन्ती सिलीहरु
हुनसक्छ,
खर्कभरि बुकी फुल्दा
रहरहरु फुले होलान् तिम्रो र मेरो
तर एकदिन
गोठालाको खस्रो हातले निमोठियौं र,
दर्शनढुङ्गामा चकमकको ठ्याक्कसँगै बल्यौं झुलो बनेर ।
हो,
निनाम्मा उघ्रिएको बेला
मन उघार्नु पर्छ अब ।
के छैन हामीसँग
सबथोक छ
पूर्खाको विरासत
तोयामाखियामाको तान
र, घु¥यानमा सिस्नोको झाडी लुटिएको छैन अझै
यति हो,।
अरुको सुरक्षार्थ बुट बजार्दाबजार्दा दिमाग भुत्तिएको छ
सेहें मनहरुको मान राख्दाराख्दै सपना लुटिएको छ
त्यसैले त सिम्मा,
साकेला गीतको भाकाहरुमा
म नयाँ शब्दहरु थप्दै छु,
“सेल्मे र ट्याम्के हाराहार
अधिकार सबैको बराबर
सैसैला हो हुर्रा हाहा” ।
सिम्मा,
निनाम्मा उघ्रिएको बेला
सँघार नाघेर आँगनमा निस्कनु पर्छ आज
पाखाभरी राताम्य फुलेका गुराँशहरुसँग
हामी लिम्चिङबुङ दाँजिनु पर्छ
भत्काएर संस्कारका पर्खालहरु
ढलाएर शासकका शालिकहरु
च्यातेर नाटकका पर्दाहरु
रोकेर निरन्तरताका गतिहरु
एउटा नयाँ बिहानको संखघोष गर्नुपर्छ
सबैले छुन सक्ने
सबैको हुन सक्ने
त्यो विहान
बादल फाटेको निनाम्मा जस्तै
सागर पोतिएको हुनेछ
नराकार, निरामय, निरावृत
निरालस्य, निरापद्, निराकुल…..
जहाँ हामी
घाम सँगसँगै उदाउने छौं
घाम सँगसँगै अस्ताउने छौं ।
*****
किरात चाम्लिङ राई भाषाका शब्द र मिथकहरुको अर्थ
सिम्मा —खुसे, कान्छी छोरी
निनाम्मा–आकाश
लिम्चिङबुङ–लेकमा फुल्ने एक प्रकारको वास्नादार फूल
वालाखा —-पानी भर्ने पँधेरो (किरात राईका बिजुवाहरुले मुन्धुम फलाक्दै
जाँदा पहिलो पल्ट बिसाउने ठाउँ)
मुन्धुम——किरातहरुको धर्म शास्त्र
तोयामाखियामा—एक किरात लोककथा भित्रका किराती दिदीबहिनी, छोरीचेली
साकेला——किरात राईहरुको बिजुवाले जमिन खोस्रेर निकाल्ने अण्डा आकारको ढुङ्गा, (जुन ढुङ्गाको रङ हेरेर शुभ अशुभ छुट्याईने गरिन्छ) ।
सिली——-साकेला नाच नाच्ने विधी
दायलुङ——चुल्हा, अगेना
नक्छुङ——किरात राई जातिको बिजुवा
मूल खाँबोको कथा—किरात राईहरुमा प्रचलित एक मिथक
थविया चरा र बोहोरीको रुख—किरात राईहरुमा प्रचलित एक मिथक
सेहें —–तलबितल परेर मृत्यु भएकाहरुको आत्मा, जसले बाँच्नेहरुलाई दुःख दिन्छ भन्ने भनाई छ ।
सुलोचना मानन्धर धिताल – जाजरकोट
सिङ्गो पोखरीमा
विष घोलेपछि
के ठूलो माछा
अनि के सानो माछा
सबैलाई मर्नु नै त छ !
वासुदेव अधिकारी – सफा टेम्पो
(मधुपर्क जेठ, २०६८)
कति चढ्नु
प्रदुषित टेम्पो ?
म त सफा टेम्पो चढ्ने साथी
म त सफा टेम्पो ।
कीर्तिपुर जान
उत्ति लाग्ने हो पैसा
उस्तै लाग्ने हो समय
किन चढ्ने धुँवाको Continue reading “Basu Dev Adhikari – Safa Tempo”