नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
प्रवीण खालिङ – अचेल साइरन बजेको छैन
आजभोलि
आमाहरू वोतलमा फिक्का चिया भर्दैनन्
मुखको गाँस घाँटीमै राखेर
संघर्षको तयारीमा लागेका छैनन्
अचेल साइरन बजेको छैन।
कुनै हप्ता
नागा हुने त्रास छैन
हक Continue reading “Pravin Khaling – Achel Siren Bajeko Chhaina”
प्रवीण खालिङ – तिम्रो याद आइरह्यो
तिमी
घुम्तिदेखि उता गएपछि
सम्झना मात्रै राख्न सकें
बाटो भरि पैयुँको फुलहरूमा माया हाँसिरह्यो
सारंगीले मुटु रेटेको धुन गाइरह्यो
साँच्चै तिम्रो याद आइरह्यो।
हिमालको Continue reading “Pravin Khaling – Timro Yaad Aai Rahyo”
रमेश पल्लव – यथार्थ भित्रको एउटा कथा
निच्च दाँत देखाउँदै
अचानक ऊ मेरो ढोकामा आयो
म तीन छक्क पर्दै
उसलाई स्वागत गर्न बाध्य भएँ
मलाई लाग्यो
ऊ निरीह छ
ऊ विचरा छ
उसले हात फैलायो भिखारीले जस्तै
मैले Continue reading “Ramesh Pallav – Yathartha Bhitra Ko Euta Katha”
डा.ज्ञानू पाण्डे –जिन्दगी
देखेदेखें जस्तो लाग्छ
हेर्न केही भ्याइदैन
प्रश्नैप्रश्न जताततै
उत्तर कतै पाइदैन
भीडहरूमा एक्लो–एक्लो
आफैलाई आफू नौलो
जीवन खोई यो कस्तो कस्तो ?
घरि केही हो कि जस्तो
घरि Continue reading “Gyanu Pandey – Jindagi”
सर्मिला राई – मिलन युग–युग रहनेछ
१.
‘बाबु, तेरी दिदी कहिले आउँछे,’
आज फेरि आमाले उही प्रश्न गरी ।
आमाको मलिन र उदास अनुहार देखेर
आश्वासन दिँदै भनेँ,
‘शान्ति दिदी चाँडै आउँछे रे
आमा, तपाईं प्रतीक्षा Continue reading “Sarmila Rai – Milan Yug Yug Rahanechha”
भोजराज बराल – शहर
ऐश्वर्यको धरोहर बाट,
श्याम्पेनको गिलास समात्दै,
कुन संस्थाको आय र व्यय
कति उँभो र उँधो गर्यो,
अनि,
कसले कति आर्ज्यो र गुमायो,
यस्तै यस्तै गफ बीच
श्याम्पेन थप्दै जाने सुन्दरी Continue reading “Bhojraj Baral – Shahar”
मणीभद्र गौतम – अभिभावक, म र सम्झना
एक दशक र एक वर्षबितिसके
म मेरी आमाको काखमा नबसीकन;
आमा, आमा, आमा ए ! मेरी प्रिय आमा
हजुर यतिका वर्षम्म कहाँ ?
एक काल्पनिक जम्काभेटमा प्रत्येक वर्षम हजुरलाई यता Continue reading “Mani Bhadra Gautam – Abhibhawak Ma ra Samjhana”
मोहन दुवाल – हाँगाहरूजस्तै हाँगाहरू
प्रकृतिले सिर्जना फुलाउन जानेर
सृष्टि गरेका हुन् – हाँगाहरू
माया जानेका प्रेम देखेकार्
गर्भर्-गर्भका रहस्यहरू हुन् – हाँगाहरू ।
फलको आस नगरी ठिङ्ग उभिन सिपालु
फूलहरूकै Continue reading “Mohan Duwal – Hangaharu Jastai Hangaharu”
दीपेन्द्र के.सी. – अपदस्थ भएँ भने म
कुनै दिन !
अपदस्थ भएँ भने म
कुनै सैनिक कू सरी ।
म कुनै कैदबाट
घोषणा गरिदिनेछु
“मलाई गर्व छ
तिमी मेरी हुनुमा ।”
मलाई विश्वास छ –
हुर्कन सक्छन्
मायाँका Continue reading “Dipendra KC – Apadasta Bhayen Ma”
रामप्रसाद प्रसाईं – ‘ट्रान्सभेस्टाइट’ भुते रांकाहरू
पानी-पानी पाणिनीहरू
रेगिस्तानको बदूं
मतस्यगन्धा/लजारस् महोदयाहरू
तारण्गत मियो बनिरहून्
कालीदास यथार्थहरू
पारङ्गत शिल्पि भइरहून्।
‘डाएनिसियस्’ Continue reading “Ram Prasad Prasain – Transvestite Bhute Raanka Haru”
मनोज काफ्ले ‘मनसुन’ – रमाएर जीवन भरी
रमाएर जीवन भरी माया कसी बाँचिदेउ
सारंगीको धुन सुनी छेउमा बसी नांचिदेउ
खुसीमा नै बित्न पाउन बचेका यी भोलीहरु
चन्द्रमाको मुस्कान संग दिलमा पसी हांसिदेउ
कलेजीमा Continue reading “Manoj Kafle (Mansoon) – Ramayera Jeevan Bhari”
ललिता दोषी – मधु तिमी
(मधुपर्क माघ, २०६७)
वासन्ती फूलजस्तै
सधैँ मगमगाउनु मधु तिमी
लाखौँको हृदयमा
यसरी नै अटाउनु मधु तिमी
दिनदिनै शिखर चढ्दै
चढ्दै जानु मधु तिमी
बेली, चमेली, वास्मतीझैँ
सुगन्ध छर्दै जानु मधु तिमी
चालेछौँ पाँच सय पाइला
लाखौँ चाल्नु मधु तिमी
जन्मायौँ लाखौँ सर्जक
करोडौँ जन्माउनु
मधु तिमी
बनेका छौँ पि्रय सबको
यस्तै पि्रय बन्नु मधु तिमी
पूर्णेको चाँदनीजस्तै
सधैँ जगमगाउनु मधु तिमी
फुल्नु, फल्नु लटरम्म भै
डाली नै नुगाउनु मधु तिमी
यही कामना तिमीलाई
यस्तै अमृत छर्नु मधु तिमी ।
सिद्धिचरण श्रेष्ठ – सिद्धिचरण
हिजो थिएन, भोलि नहुने आज यहाँ सिद्धिचरण छ,
हाँस्छ, खेल्छ र रुन्छ, घुम्छ, आफ्नै गीत गाउँछ !
गहिरो कालो माथिबाट यौटा फिलिंगो उठेको,
निभ्न खातिर पिलिपिलि गर्छ नाम जसको जिएको ।
आज यो चलमलाउँछ, अचल भोलि पर्दछ,
खोजी जसको गर्नलाई युग युगान्तर बित्त्दछ !
बग्छ सवेग अनन्त धार, त्यसको कण यो एक छ,
फेरि मिलेर अनन्तमाथि अनन्तसम्म पुग्दछ !
वैद्यनाथ उपाध्याय – गरिबी उन्मुलन
वाङमयको उदघोष छ
दीन-दरिद्रहरुनै
साक्षात नारायणका रूप हुन।
दरिद्र नारायणको
सेवाको निम्ति
देशको सरकार चलेको छ
धुँवाको मुश्लो उडाउँदै
दीन-दरिद्रहरुको निम्ति
गुडुल्की रहेछन नेताहरुका
शीत-ताप नियंत्रित बाहनहरु
परिवर्तनको सोच राख्ने
नामी भलादमीहरु
दरिद्र-अवस्थामा परिवर्तन आओस भन्दै
एउटा च्यानलबाट अर्को च्यानल तर्फ दगुरिरहेछन।
दरिद्रताको खलबली
अब देशको संसदमा मच्चिदैंछ
नेताहरुको मन-मस्तिष्कबाट
दरिद्रताको
नयाँ संस्करण बोलिरहेछ
हत्यारा, बलात्कारी, लुटेरा
जे नै भए पनि
दीन-दरिद्रहरुको सेवा गर्ने
अधिकार उनिहरुको नै छ।
अब दरिद्रताको उन्मुलनका निम्ति विदेशको लगानी भित्र्याँइदैछ
झुग्गी-झोपडीहरुमाथि
बुलडोजर चलाएर
ठूला-ठूला उद्योगहरुको
जग बसालिंदैछ।
राजधानीका शीत-ताप नियंत्रित कोठाहरुबाट
लगातार आफ्नो भलाईमा
गरिबी म्यानेजम्यांटको
पाठ पढाईंदैछ।
देशले आज धेरै प्रगति गरेको छ।
दरिद्रता गाँउमा होस
अथवा
मान्छेको मन-मस्तिष्कमा
दरिद्रता त दरिद्रता नै हो।
मेरो भनाई यो छ कि
दरिद्रता त मासिनकै लागि हुन्छ
जन्मैदेखि हरएकले चाहेको हुन्छ सम्पन्नता
बाहिरी विपन्नताको त
कुनै उपाय होला
तर
मन-मस्तिष्कलाईनै
जकडने यो दरिद्रताको
उन्मुलनको लागि
म सोद्धछु
यो देशमा कुन योजना छ?
सवा सौ करोडको देश
आज मौन छ।
विवेक दुलाल क्षेत्री “दमक” – खराब मानिस खुब (गजल)
खराब मानिस खुब चिल्लो घस्छ भन्छन्
घिर्णा गरिनेसित नै माया बस्छ भन्छन्
आधुनिक न्युटनहरू पनि कस्ता कस्ता
भकुण्डो पृथ्वीबाट आकाशमा खस्छ भन्छन्
नामै नलेउ ती धुम्रकेतुहरूको यतिखेर
शुर्य त साझै नपरी भट्टीतिर पस्छ भन्छन्
रत्ति ,रम्भा ,त्रिलोत्तमा सुन्दरी एक्से एक
तर तिनको बुद्दी स्रीन्गारले डस्छ भन्छन्
डुल्नु हुन्न रे कैले पनि शहर ,बजार
यो “विवेक “लाइ महँगीले कस्छ भन्छन्
दीपेन्द्र के.सी. – पेन्सनपट्टा
सम्झनाहरु बल्झाउने
पेन्सनपट्टा बोकेर हातमा
पेन्सन क्याम्प आउने
बाटो हेर्दैछिन आमा !
जग्गेका मण्डपहरुमा गरेका वाचाहरु
जीवनभर साथ दिने कसमहरु
त्यो पहिलो रातका कुराहरु
मखमली चोली र चमेलीका कुराहरु
बनारसी साडी र गोरखपुरका रेलका कुराहरु
छुट्टी र दशैंका कुराहरु
“कार्कीनेटा”को डाँडो हेर्दाहेर्दै थाकेको
समयका कुराहरु
एक शरद फुल्ने
र, ओइलाउने मनफूलका कुराहरु,
सवै पट्याएर आफुभित्र
वावाको “प्रेमिल चिनो”
अपूर्ण सम्झौतापत्र जस्तो
सम्झनाहरु बल्झाउने
पेन्सनपट्टा बोकेर हातमा
पेन्सन क्याम्प आउने
बाटो हेर्दैछिन आमा !
कसले पो भुल्छ र !
राइफलसँग टाँसिएर
आत्महत्या गरेका रातहरु,
तिमी कार्कीनेटो काटेपछि
आत्महत्या गरेका दिनहरु
जीवनका धेरै अँशहरु
हरण गरेर
जीन्दगीको हिसावमा
घाटाको वासलात देखाउँदै
बाँकी बक्यौता उठाएर
सम्झनामा बगाउने आँशुहरु
खरीद गरे जस्ता,े
उताबाट आएर
६ महिनालाई पुग्ने
अँक थपिदिएर जान्छ
“सोल्जर बोर्ड“ ले ।
अव त ! पुग्यो मलाई ।
किनारमा प्यासै उभिएर
बगिरहेको कालीगण्डकी
हेरिरहेको बेलवृक्षजस्तो जीन्दगी,
थाकिसकेकी हुँ पहिल्यै हेर्दाहेर्दै
मेरो मान्छे आउने आशमा
पेन्सनपट्टा हिडेर आएको
“नयाँ पुल” का बाटाहरु,
अव म
हेरेर अन्तिम पटक
पेन्सन क्याम्प आउने बाटो
र, फिर्ता गरिदिन चाहन्छु
यो “बहीखाता जस्ता”े पट्टा
र, माग्छु केवल
मेरो “बहादुर लाहुरे” भएको ठेगाना
बुझाउनलाई आज—
सम्झनाहरु बल्झाउने
पेन्सनपट्टा बोकेर हातमा
पेन्सन क्याम्प आउने
बाटो हेर्दैछिन आमा
बागलुङ, हाल बेल्जियम
कार्कीनेटोः— पोखरा—बागलुङ राजमार्ग निर्माणपूर्व पैदल यात्रामा पोखरा पुग्दा पार गर्नुपर्ने स्याङजा र पर्वत जिल्लावीच पर्ने विशाल उकालो पहाड ।
नयाँपुलः— माथी उल्लेखित अवस्थासँगै पोखरा—बागलुङ यात्रामा पर्वत जिल्लाबाट बागलुङ प्रवेश गर्ने कालीगण्डकीमाथीको पुल जुन बागलुङ प्रवेशको प्रवेश विन्दु मानिन्थ्यो ।
लक्ष्मी रिजाल – मेरो मन बोल्यो
आफूलाई मात्र ठूलो छु भन्नेहरू यहाँ
टिकटिक पर्खाले घडीको आवाजसँगै अवश्य ढल्नेछन्
विचारमा दारिद्रयता देखाउनेहरू
अवश्य कमजोर भएर मुख लुकाउनेछन् ।
बलियोले कमजोरलाई दवाउने मनसाय मरेर जानेछ,
महान् विचार लिएर महान् पाईला सार्नेहरूले जित्नेछन्,
विचारको यात्रा उज्यालो मुख लगाएर
अँध्यारोका विरुद्धमा उज्यालोको लागि हुन्छ
उज्यालोमा विचार हिँड्छ, अँध्याराको छाती टेक्दै
ठूलो मन जित्न ठूलै विचार लिँदै
गर्वपथका काँडाहरू कुल्चदंै हिँड्न सक्दछ ।
मन सग्लै राखेर हिंड्न परेपछि
विचारचाहिँ टुक्र्याउन सक्दैन
धम्की पिउँदै क्षणिक सुखले डकार्न चाहँदैन ।
त्यस्तै, कसैका स्वप्नबिम्वहरू प्रिय ठान्दै
म पनि कसैका सपनालाई माया गर्न सक्दिनँ ।
जिन्दगीको विशाल फाँटहरूमा
मेरा सपनाहरू करोडाँैका लागि नाचिरहन्छन्
हृदयको अन्तगर्भभित्र दमित हुँदैनन् सपनाहरू
युगौँयुगका लागि मलजल गर्छु
र, फुलाउँछु जग ढाक्ने गरी
साँच्ची, म वैयक्तिक सपनाहरूलाई प्रेम गर्दिनँ ।
किनकि म र मेरा सपनाहरू !
केवल मभित्रका विभ्रम मात्र हुन्
म र मेरा मनभित्र लुकेका पीडा मात्र हुन्
अनि उकुसमुकुस भएका आतङ्क मात्र हुन्,
म र मेरा सपनाहरूमा करोडौँ मन मिसिनुपर्छ
म शून्यमा विर्सन र हराउँन चाहन्छु
किनकि एक चाखो अनुभूति चाख्न चाहन्छु ।
जसरी जून हररात सधैँ अर्काका लागि रोएकै हुन्छ,
जतिसुकै प्रिय र मिठास भएपनि सूर्य
सार्थक हुन आफू पोलिन्छ र अर्कालाई पोल्छ,
त्यसरी नै म व्यक्त सपनाहरू पोलेर
अव्यक्त आनन्दका कथाहरू रच्न चाहन्छु,
म यहाँ नौलो सृष्टि रच्न चाहन्छु ।
म तिनै कथाहरूलाई माया गर्छु
म तिनै आँसुहरूलाई प्रेम गर्छु
जुन सूर्यझैँ भएर देखा परेको हुन्छ
जुन जूनझैँ भएर देखा फिँजिएको हुन्छ
मेरो मन बोलेको धुन भएर गुञ्जेको हुन्छ ।
रुपनगर १, प्रगतिटोल, सप्तरी
जमुना आर. सी. – सपनीहरुमा
सधैं–सधैं मेरो सपनारुपि रंगमञ्चमा
असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु मेरो अगाडि आउँछन्
र,मलाई सम्पूर्ण रुपमा नङ्ग्याउँदै
मेरो हिउँजस्तो कोमल तन
अनि निश्चल आकाश रुपि मनमा
पाशविक कामुक आँखाहरुले पोली पोली
कालकाला डामहरु बनाउँछन्
मेरो जीवनको सहारा नजीक आई
मेरै यात्राको किनारा खोस्छन् ।
सधैं–सधैंका सपनारुपि रंगमञ्चमा
तिनै असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु मेरो अगाडि आएर
स्वाभीमानी वीर योद्धाहरु देखाउँदै
कैयौं कर्तुतहरुले गाँजिएको
आफ्नै पुरुषार्थलाई देखाउँदै
पागल सरी
आकाश तिर हेर्दै, टोलाउँदै
अनि एक्कासी छाती पिट्दै
कपाल लुछ्दै मसँग आफ्नो हराएको
जवानी माग्न थाल्छन्
अलिकति बाँकी रहेको पुरुषार्थलाई धिक्कार्दै
आमाको छातीमा पछारी पछारी
चुलिएको जवानी
आमाकै सामुन्ने
छताछुल्ल पार्दै पोखिदिन्छन्
सधैं–सधैंका सपनारुपि रंगमञ्चहरुमा
असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु मेरो अगाडि आएर
महापुरुषको बिल्ला भिरी
नैतिकतालाई धरौटी राख्दै
कैयौं वर्तमानको बलत्कारी बन्दै
युद्धमा पराजित भएको वृद्ध सिपाही सरी
आफ्नै जीर्ण तन सामु
विदीर्ण मन लिएर
आफ्नै आँसुको सागरमा
डुबाएर मार्न पुग्छन् आफैलाई
मेरो मध्यरातका सपनारुपि रंगमञ्चमा
आखिर तिनै असंख्य नायकरुपि पुरुषहरु
बेहोसीमा नसासँगै
एकोहोरो दौडिरहन्छन्
दौडिरहन्छन् ।
मेरो सपनारुपि रंगमञ्चमा
असंख्य तिनै नायकरुपि पुरुषहरु
मात्र मेरो खोजिमा
मात्र मेरो खोजिमा ।
दरौँ—१,स्याङ्जा, हाल: पोखरा, नेपाल
धुस्वां सायमि – महानगर
एउटा
सहर
महानगरका हरेक मानिस
कहिल्यै
सीधा र सही तरिकाले बाँच्दैनन् ।
उनीहरू आफू
आफ्नै र अरू कसैको
संकेत-निर्देशनमा
सदा
हिँडेर, सोचेर र बोलेर बाँच्दछन् ।
यसरी
कहिलेकाहीँ
सीधा बाटोमा हिँडेर सही बोल्दछन्
उनीहरू
डराएर/हड्बडाएर
त्यस बाटोलाई छोड्दछन्
र कोही मानिस
जो सीधा बाटोलाई
सही बाटो मानेर हिंड्दछन्
यस्ता मानिसहरू जीवनमा मार
र हार खान्छन्
हरेक
सहर
महानगरको जीवन
वक्रपथमा हिंड्छ
यही वक्रपथ हो ?
सहरको जिन्दगीको चक्रपथ ।
उनीहरू
सदा-सदा
वृत्त परिधिमा नै घुमेर
बाँच्दछन्
उनीहरूलाई
जीवनमा कहिल्यै
केन्द्रविन्दु प्राप्त हुँदैनन् ।
हरेक
सहर
महानगरको बाटो
गलत यात्रामा खुलेको हुन्छ ।
साभार: जनमत कविता खण्ड १ २०६४
दीपेन्द्र के.सी. – उपहार
दुर्नाम देशको राजनीति
संधै फाल्तु भाषणमात्रै छोड्छ
जनतालाई संधै सडकमा लडाउ“छ
राजनीतिको सन्देश —
वालक, युवा
सिलाङका गल्ली, खाडीका मरुभूमि
मलेसियाका अप्ठयारा र
अमेरिका, यूरोपका जुठ्यानहरुमा वर्वराउँछ ।
जीन्दगी एउटा लक्ष्यजस्तो—
मुग्लानमा ओइरो लागेको छ
राजनीतिको पेलाइले ।
राजनीति फेरि राजनीति !
एउटा फतुरो गफसंगै
शिक्षा दिन्छ नवपुस्ताहरुलाई भीडभाड अनि
वुझाउंछ मुग्लानलाई
भविष्यको सुरक्षित घर,
नेताज्यूले व्याख्या गरेको
राजनीतिको गलपासो भिर्दै
सिद्धान्त सिकाउंछ घिच्रो फुलाउंदै
देश, नेता, राजनीति
फेरि राजनीति ! भन्दै
स्वदेशी वेरोजगारीको भेलमा वगेर
विदेशी रोजगारको खाल्डोमा जकाउंदैछ
आफैलाई
बाहिर निस्कनै नसक्ने गरी ।।
बाग्लुङ, हाल: बेल्जियम