Rakesh Karki – Hamro Deshma (Nepali Gajal)

राकेश कार्की – हाम्रो देशमा

हिर्काए, चुटे, पडकाए गोली हाम्रो देशमा
बौलाही खेले रगतको होली हाम्रो देशमा

सफाया भए नमान्ने जति मान्नेको उही गति
डरले करले बोक्नै पर्छ झोली हाम्रो देशमा

भोट पाउने जिते, नातालाई ताने, भए सरकार
अझै बाँकी छन् धम्कयाउने टोली हाम्रो देशमा

संविधान लेखने कापी र कलम विदेशी हातमा
अन्यायमै छन् कति, के होला भोली हाम्रो देशमा

Shyamal – Powerhouse

श्यामल – पावरहाउस
(मधुपर्क २०६६ माघ)

समयसँगसँगै थिचिदै गएका सपना
सानासाना आँखामा देखिने इन्द्रेणी
समय सँगसँगै अगोचर हुँदै गएका
कपासका भुवाहरूबाट धागो बनाउँदाबनाउँदै
चिसोले कठ्याङ्गि्रएका मानिसहरू
आफैँले बनाएको मोटर र रेलले किचेर मरेका आत्माहरू
आफैँले उडाएको हवाइजहाजको
स्वप्नयात्रामा बिताएको जवानी
सानो घर, खरबारी र ढुङ्गेधारा
मसिना बुट्टाले सजाइएका झ्यालढोका
र कलापूर्ण टुँडालहरू
लेखेका सिलोक र भरेका भाका
हालेका मतपत्र, उमारेका फूल
हुर्काएका डिंगाबाछा, खनेका डहर, बनाएका साँघु
रोपेका वरपीपल
चिनेका चौतारी
जोगाएको पानीको मूल
समय सँगसँगै प्लास्टिकको थुप्रोमुनि
थुप्रोमुनि अर्को थुप्रोमुनि अर्को थुप्रो
कसैले पनि नचिनेर
लासमाथि लास, त्यसमाथि थुप्रै लास
आफ्नै विचारले क्षत्विक्षत् पारी फ्याँकिदिएका
लासको चाङ ।
हुन त ती कुहिनै नपर्ने गरी थिचिएर गए
सतहमा नदेखिने गरी
हुन त कोइला बने तिनीहरू फेरि मिचिएर गए
कोइला पनि थिचिएर हीरा बने तिनीहरू
ऊर्जाशील, चम्किला, थोरै, दुर्लभ
उनीहरू नै त हुन् मेरा पावरहाउस
जब चम्कनेछन् स्वयं
नष्ट हुनेछ अँध्यारो ।
हेर्दा पावरहाउसमा कतै देखिन्न जस्तो छ यो पावरहाउस
तर भित्रभित्रै प्रवाहित हुन्छ त्यो कतै
यता हेर कमरेड
ओ मेरो समयका भयानक कमरेड
श्यामलको मूर्ति उभ्याइएको जमिनमुनि
कोही छ रुवाइएको ।

Bikram Subba – Meri Bahini Devi

विक्रम सुब्बा – मेरी बहिनी देवी

उसले बतासलाई धक्का दिँदै नाच्दा
रोटे पिङ रमाएर घुमे जस्तो लाग्थ्यो
ऊ फूलझैँ मुस्कुराउँदा
नजिकैबाट सयपत्रीको वास्ना चलेजस्तो लाग्थ्यो
उसलाई कतै गइरहेको कतैबाट आइरहेको देख्दा
लिङ्गे पिङमा मच्चिएको जस्तो लाग्थ्यो
उसको प्रफुल्ल अनुहार देख्दा
झिलिमिली बत्तीहरु बले जस्तो लाग्थ्यो
यसपाली उ हप्ता-दश दिन हामीसँग बसिदिँदा
सिङ्गै तिहार हामीसँगै भएजस्तो लाग्यो
किन किन मेरी बहिनी मलाई देवीजस्तो लाग्यो ।
तल्लो घरमा, पल्लो घरमा उसले बोलेको सुन्दा
भैली खेल्नेहरुको माझमा भट्याइरहेको जस्तो लाग्थ्यो
उसले आँगनमा निस्केर तारा जून गन्दा
आकाशको फूलबारीमा फूल टिप्न पसे जस्तो लाग्थ्यो
उसले दुःख सुख झेल्दै बालबच्चा हुर्काएको अनुभव सुनाउँदा
थुँगा-थुँगा छानी-छानी माला गाँसे जस्तो लाग्थ्यो
उसका चम्किला आँखाहरु देख्दा
अनुहारको थालीमा जोर दियो बले जस्तो लाग्थ्यो
वरिपरि उसका पाउहरु आवत-जावत गर्दा
चोखो कलशले फेरो हाले जस्तो लाग्थ्यो
उसले केही खाने कुराहरु दिँदा
सेल रोटी र सगुन मेरो अघिल्तिर सारे जस्तो लाग्थ्यो
औँसीको दिन बिदा भएर रूँदै-रुँदै
ऊ घर फर्केको केही दिन मात्र बितेको थियो
यसपाली पनि खलङ्गामा फेरि आन्दोलन चलेछ,
चेलीको खसमले गाउँमै वीरगति पाएछन्
सेतो चोलो, सेतो सारी र सेतो पछ्यौरा
बहिनीको उज्यालो पखेटा भएर पलाए जस्तो लाग्यो
किन किन मेरी बहिनी मलाई देवीजस्तो लाग्यो ।

(२०६७ सालको तिहार रमाईलो रहोस्)

Chhabiraman Silwal – Dharti

छविरमण सिलवाल – धर्ती

शताव्दिऔँदेखि
एकै नास
कयौँ पीडा र
चित्कारहरु सहदै
मौन रहेको
यो धर्ती
‘म’ भन्दा धेरै गुणा
उच्च हुनु पर्ने हो
पला, घडी, दिन, वर्ष र
ऋतुहरु हुदै
समयको घट्ट घुमिरहेको छ
हो,
यहि समयसँग
सम्झौता गर्न नसकेर ‘म’
धर्ति भन्दा आफु उच्च
भएको भरपाई बुझिरहेछु ।
यो मेरो
यति मेरो भन्दै
चार किल्लामा सिमित राख्छु ।

धर्ती हाँस्न खोज्छ
‘म’
रुवाउन खोज्छु ।
मेरो अहमताले
धर्ती कहिलेसम्म
मौन बस्ने होला ?
म सोच्न सक्दिन,
अनि
धर्ती आफै हाँस्छ,
आफै रुन्छ ।
बाढि, पहिरो र अनेकन्
प्रलयहरुबाट
मेरो अहम् तोड्न खोज्छ
उसलाई बचाँउने
कर्तव्य मेरो हो भन्ने
मैले भुलिसँके ।
समयको चक्र मेरो
वरीपरी घुमिरहेछ,
मलाई पटक्क्ै विस्वास छैन
मेरो अहमताले
उकाली चढ्दै छ,
धर्ती दुःखीत बन्छ,
मेरो पुर्खाका अहम
यसरी नै
समयको घट्टमा
पिसीसकेका थिए ।
‘म’ मेरो कर्तव्य प्रति
उत्तरदायी छैन भन्ने
प्रमाण समयले
बताई सकेको छ
त्यतिबेला म झस्कन्छु
म आफ्नो
कर्तव्य प्रति उत्तरदायी
बन्ने जमर्को गर्छु
जुन बेला
समय
घर्कीसकेको
हुन्छ ,
मेरो अहमताले पहाड
चढिरहँदा दुःखीत
भएकी धर्ती माताको
काखमा
आज मेरो सबै
बही बुझाउँदै
आफुलाई रित्याएर
उनकै काखमा
शरण मागिरहेछु ।

Prem Oli – Thokindaina Kaali Aba

प्रेम ओली – ढोकिदैन काली अब

ढोक्नसम्म ढोकियो
दुई हात जोरेर
लम्पसार परेर
भ्यकुतेआसन बसेर
भुइमा हात धसेर
रातो भाले चढाएर
कालो बोका लडाएर
खै केही आएन देशलाई
ढोकिदैन काली अब।
ठोक्नु सम्म ठोकियो
लह लहैमा लागेर
घरबाट नै भागेर
टुडीखेलमा बसेर
घाममा पलेटी हालेर
बाटोमा टायर बालेर
राजादर्बार हेरेर
सिंहदर्बार घेरेर
पर्खाल माथि चढेर
रुखबाट पनि लडेर
कन्टेनर माथि चढेर
खै केही ल्याइएन देसलाई
ठोकिदैन ताली अब।
रोक्नसम्म रोकियो
गाडी घोडा रोकेर
घर अध्यारोले छोपेर
स्कुलमा ताल्चा ठोकेर
उधोग धन्दा रोकेर
खाने माया मारेर
देसै ठप्प पारेर
खै केही आएन देसलाई
रोकिदैन यस् पाली अब।
बोक्नसम्म बोकियो
पुलिसले बाटोमा छेक्दा
अनेक दाउ चालेर
झोलाको किताब फालेर
इटा ढुङ्गा हालेर
खै केही पाएन देसलाई
बोकिदैन गुलेली हाली अब।

Umesh Upadhyaya – Myad Sakiyo Maharaj

उमेश उपाध्याय – म्याद सकियो महाराज

यसपाली पनि मसाल बिसाउन पाईएन
जितिएको युध्द कति कतिपल्ट बल्झिएर फेरी आईलाग्छ
निको हुनै नसक्ने ज्यानमारा घाउजस्तो बल्झन्छ
चर्कन्छ दुख्छ मरणान्त पीडा
निचोरेर असह्य Continue reading “Umesh Upadhyaya – Myad Sakiyo Maharaj”

Nishprav Saji – Sapana Akash Ra Basti Haru

निष्प्रभ सजी – सपना, आकाश र बस्तीहरू

यी टुक्रा टुक्रा बादलहरु
जोडीए हुन्थ्यो एकै चोटी

जे हुनु छ
भए हुन्थ्यो छिट्टै
भोली सखारै खुले हुन्थ्यो आकाश
धेरै भयो
क्षितिजमा नपोतिएको इन्द्रेणी

पर्नै खोजेको भए
परे हुन्थ्यो चट्याङ
बग्नै खोजेको भए
बगे हुन्थ्यो पहाड

म होश मै छु
र मलाई यो पनि थाहा छ
हामी
पहाडकै जरा समातेर झुण्डिएका छौं

हुन त, यो अँध्यारोमा
कहाँ जिउँदा छन् र बस्तीहरु !

हेमजा, कास्की, हाल: अष्ट्रेलिया

Rajendra Shalav – Jangal Ko Kunai Kanoon Hundaina

राजेन्द्र शलभ – जंगलको कुनै कानून हुँदैन

उनीहरू शहर पसेका छन्
र,शहरलाई पनि जंगल ठानिरहेछन्
जंगलको कुनै कानून हुँदैन

आफ्नो अनुहारमाथि
अर्को अनुहार टाँसेर
उनीहरू शहर पसेका छन्

हितैषीको भ्रम पारेर
उनीहरू हाम्रो विश्वास जिस्किरहेछन्
उनीहरू हाम्रो भविष्य खेलिरहेछन्
उनीहरू हुल बाँधेर आएका छन्
हामीहरू एक्लै – एक्लै
निधारका रेखाहरू खुम्च्याएर
आगत र अनागतमै अल्झिरहेछौँ

उनीहरू योजनाबद्ध छन्
उनीहरूलाई थाहा छ – एकान्त धमिरा हो
उनीहरूले हामीलाई एक्लो बनाइरहेछन्
धमिराले भित्रभित्रै खोक्रो पारिरहेछ
धमिराले थाहै नदिई मक्काइरहेछ
तै हामी एकान्तलाई सिर्जनाको भ्रम बाँचिरहेछौँ

उनीहरू निर्धक्क छन्
भोलि सम्झेर उनीहरू दंगछन् र
हामी पनि बुद्ध अँगालेर
स्वयम्भूको आँगनमा मस्त निदाइरहेछौँ

अहिलेसम्म त,
निराश छैनौँ हामी , पराजित पनि छैनौँ
अझै विश्वास मक्किएको छैन
अझै आस्था भत्किएको छैन

तर …
तर , कुनै पनि पल शहर जंगलमा अनुवाद हुनसक्छ
हामी कुनै पनि पल जंगल काटिन सक्छौँ , बञ्चरोले
हामी कुनै पनि बेला स्तम्भ ढल्न सक्छौँ , धमिराले
र, शहरमा पनि जंगलको हैकम चल्न सक्छ
नक्कली अनुहारहरूको हैकम चल्न सक्छ

जंगलको कुनै कानून हुँदैन ।

Rakesh Karki – Aayo Aayo Mantri Aayo

इन्जिनियर राकेश कार्की – आयो आयो मंत्री आयो

आयो आयो मंत्री आयो
कति लामो पुच्छर ल्यायो
देश त खायो खायो
हात लम्काउदै विदेश धायो

चटकेले छडी हान्यो
जे जे भन्यो त्यही मान्यो
लाखौँ लाखको खेला जान्यो
दुत व्यापारी सबै तान्यो

हेरौँ अब के के तार्‍यो
आधी जस्तो पुच्छर झार्‍यो
जोकरहरु वरीपरी
चाप्लुसी र चाकरी

आउने पाउने देखायो
खाँदै ख्वाउँदै घुमायो
के के नशा पिलायो
के तालले मंत्री मिलायो

यता उता र्‍याङ ठ्याङ
पैसै पैसा छ्याङ छ्याङ
ल्याउने लाने खुलायो
थपडीवालालाई भुलायो

देश बिदेश तिन्कै भो
धुर्त्याई दाउपेच फन्कै भो
मंत्रीले खबर पठायो
चटकेले पगरी लगायो ।।

Sharu Bhutiya – Usle Kehi Garna Sakena hola

शरु भुटिया – उसले केही गर्न सकेन होला

भीडमा थियो ऊ
खुलेर रुन सकेन होला,
मलाई बिश्वास छ
कि ऊ एकपल पनि
सुत्न सकेन होला

त्यो मान्छे
जसलाई बुझ्न
मलाई
पुरै उमेर लाग्यो,
बिछोडिएर मसँग
अरु कसैको
हुन सकेन होला

कामेका हातहरु
कमजोर
धागो सासको,
त्यो सुकेको फूल
उन्न सकेन होला

धेरै उजाड थियो
गहिराइ
उसको आंखाको,
त्यो आंसुले छाती
भिजाउन सकेन होला

मेरो लागि ऊ
सबै सुख सयल
छोडेर आउँथ्यो ,
मलाई बिश्वास छ
उसले यो गर्न सकेन होला ।

रचना समय :- ५ जूलाई २०१०

Rajendra Shalav – Bhadrapur

राजेन्द्र शलभ – भद्रपुर

भद्रपुरमा
अलिकति कारिन्दाहरू छन्
त्यो भन्दा बढ्रता हाकिमहरू छन्
अलिकता उद्योगधन्दाहरू छन्
त्योभन्दा बढी नेताहरू छन्
केही स्कूल र कलेजहरू छन्
त्योभन्दा बढी भट्टी पसलहरू छन्
कमबेसीको कुरा बेग्लै हो
तर , मेरो भद्रपुरसँग सबै थोक छ
छैन भने – जाबो प्रगति छैन ।

मेरो भद्रपुरमा
बाह्रै महिना राजनीतिको खेती हुन्छ
मेची पुल सेलाए
हुलाकी राजमार्ग तात्छ
हुलाकी राजमार्ग सेलाए
मेची पूल तात्छ
खोयाबिर्केहरूको एउटा जमात छ
जो हरेक साँझ नेता बन्छन्
अर्काथरी
कोठे नेताहरू छन्
जो बिना काम नै
बाह्रै महिना चर्चामा हुन्छन् ।
के छैन मेरो भद्रपुरसँग
क्याम्पस छ , अस्पताल छ
जिल्लास्तरीय कार्यालयहरू छन्
यो अर्कै कुरा हो
हामी सौदादेखि चन्दासम्म लिन
धुलाबारी जान्छौँ
दुईदुईवटा दैनिक अखबार छन्
तर यो अर्कै कुरा हो
हामी पनि गोरखापत्र र कान्तिपुर मात्रै पढ्छौँ ।

भद्रपुरका छोराहरू राजधानीमा छन्
भद्रपुर उनीहरूका लागि साँगुरो छ
दशैँतिहारमा घर आँउछन्
बाआमाहरूसँग चिनजान गर्छन्
र , माया बस्न नपाउँदै राजधानी फर्किन्छन्
राजधानी आखिर राजधानी हो
उनीहरूबिना शून्य राख्नु पनि त भएन ।

जे होस् , भद्रपुरसँग
अलिकति सम्वेदनाहरू छन्
केही नाता – गोताहरू छन्
त्यसबाहेक ,
जमिन्दारी हराएको जमिन्दारजस्तै भद्रपुर
आफ्नो अस्मिता जोगाउन
पुराना सामानहरू लिलाम गर्दैछ ।

Saru Subedi – Prem

सरु सुवेदी – प्रेम

निरन्तर समयको रफ्तारसँगै
घरि आगो घरि हिउँसँग
पौठां जोरी खेल्दै
सुस्किदै सुसेल्दै
कति उकाली काटिएछन्
कति देउराली र भञ्ज्यांग सुतिएछन्,
तरिएछन् थुपै्र चीसा जंघारहरु
पत्तै भएन Continue reading “Saru Subedi – Prem”

Hari Ghimire – Swadhinata

हरि घिमिरे – स्वाधीनता

मनुष्यको स्वाधिनताको महान सपना हुन्छ
बिहान फक्रेर बेलुका ओइलिने
एउटा फुल फुले जस्तो होइन
पत्थरका कुना-कुनामा किराहरु
आफ्नो साम्राज्य फैलाएर
स्वाधीनताको गीत गाइरहेका हुन्छन्
आकाससँग उन्मुक्तिको साइनो गाँसेर
म कठघरामा उभिएर भए पनि
तिमीसँग स्वर मिलाउँन चाहन्छु
एक दिनका लागि होइन
एक छिनका लागि होइन
तिम्रा-उसका रगतका थोपाले
सिञ्चिएको हरियो दुबोको चौरमा
गाउँका बच्चा खेल्न पाउँन्
बेरोकटोक हाँस्न पाउँन्
मुजा परेका जेष्ठनागरिकले आफ्नो लठ्ठी दह्रोसँग टेक्न पाउँन् ।

धृतराष्ट्रले धर्तीलाई चिन्न सक्तैनन्
केवल अगाडि दुर्योधन हुन्छन्
फलामको मूर्तिलाई चकनाचूर पार्नेले
मान्छेको स्वतन्त्रताको गीत गाउँनेको गला निमोठ्न
मान्छेको भविष्य हेर्दैनन्
तैपनि स्वाधीनताको सङ्लो सपनामा
सपूतहरु निरासाको कथा भन्दैनन् ।

भर्जिनिया, अमेरिका

Bishnu Nanda Chamling – Gopya Patra Lekheko Then (Nepali Gajal)

बिष्णुनन्द चाम्लिङ – गोप्य पत्र लेखेको थेँ (गजल)

गोप्य पत्र लेखेको थेँ सुनाएछौ सबैलाई
तिमीलाई आफ्नो ठाँने चुनाएछौ सबैलाई

ठान्थेँ म त तिमी मनकी संसारमा एउटी
ज्ञानी भनि ठानेको थेँ भुलाएछौ सबैलाई

निर्मल निस्चल सागरकी सोझी माछी ठान्थे
जाल ढँडिया बुन्नै पर्ने बनाएछौ सबैलाई

भुकी रहेछौ आजभोलि घमण्डको पोको
आफू सद्ये अरु पागल गराएछौ सबैलाई ।

Ananda Ram Paudel – Poster

आनन्दराम पौडेल – पोस्टर

बस्तीका भित्ताभरी
टाँसिएका छन् पोस्टर
पोस्टरमा छ
ङीच्च दाँत देखाएर हाँसिरहेको
नेताको फोटो
ढाकछोप गर्दागर्दै
छोपिन नसकेको कुटीलता
र जतनसँग ढाकिएको आडम्बर
छेउकुनाबाट चियाइरहेको छ।
हजूरआमाले नियालेर हेरिन्
प्रस्ट देखिन् तीखा बङ्गारा
यस्ले केही चपाइरहेको छ
हाम्रो सपना
हाम्रो जीवन
र एउटा सिङगो राष्ट्र ।
कहाँ लगेर जोगाउने होला
नातीनातिनाको भविष्य
सोचमग्न भइन् हजूरआमा
र एक थोपा आँसु झारिन्।

(Sent to Sanjaal Corps via Email)

Manju Niraula – Yo Baini Ko Maya

मन्जु निरौला – यो बैनीको मायाँ

अम्बर, अबनी, चारैतिरको दिशामा
बैनीको सुकोमल, चोखो, गहीरो मायाँ

गुनकेशरी, सुनकेशरी, मखमली जताततै
यो बैनीको अगाध स्नेह र सम्झना

मखमली फुलले उनिएको मालामा
सुवास छैन तर बैनीको औधि मायाँ

सयपत्री, लालुपाते अनि शीतको थोपामा
दुबो झैं पवित्र बैनीको सुकोमल मायाँ

भैली, देउसी, मारुनीको नाचमा
छ परदेशी बैनीको प्रखर छायाँ

यम र यमिकाको भूमिका निभाउने
आशीर्वादमा झुक्ने बहिनीको काया

हिमालपारी देउराली चौतारीको गाउँमा
बैनीको माइती कति झिलिमिली होला

कमेरो, रातो माटोले पोतेको माइतीको आँगन
दाजै र भाइको मायाँले लतक्कै भिझेको होला

मन मेरो रुन्छ, तन मेरो पुग्छ माइती मझेरीमा
कति नै बिर्सु भन्छु देउराली मन मेरो मान्दैन

बाबा र आमाको काखबाट भागेर आएँ पराइ भएर
दाजु, दिदी, भाइको बाल्यपन ताजै छ मनभरि

मखमली फुलले सजाऊं यो बैनीको तिहार
हिमाली छायाँ यो मेरो मायाँ तिम्रै हो उपहार

चाहिंदैन यो बैनीलाई कुनै लोभलाग्दो उपहार
आशीर्वाद, सम्झना मात्रै गरे यो मन प्रफुल्ल

तीज, दशैं, तिहार आयो कि माइतीको सम्झना
जति नै रमाए पनि पतिको घरमा यो मन माइतिकै माझमा

आशीर्वाद लेउ आज परदेशी बैनीको
दीर्घायु होउ तिमी यही आशीष बैनीको

दीयो बत्तीले झिलिमिली होस् तिम्रो आँगन
अटल रहोस बैनीको मायाँ यही छ शुभकामना

Rishi Bastakoti – Farkun Farkun Lagyo Kina (Nepali Gajal)

ऋषि बस्ताकोटी – फर्कुं फर्कुं लाग्यो किन

फर्कुं फर्कुं लाग्यो किन आधी बाटो हिडेपछि,
अरू भन्नु छैन अब, भित्रैदेखि चिनेपछि

बेमौसमी फूल फुल्यो, नफक्रदै झर्यो तर ,
आफ्नो भन्नु के रह्यो र मनकै डोरो छिनेपछि

हुँदा खाँदा सबै साथी, नहुँदाको को रह्यो र !
लावालस्कर सबै हुन्छन दिउन्जेल दिनेपछि

मनको कालो फेरिंदैन, तीर्थ ब्रत जे जे गर ,
मुहार त चम्किएला बजारको किनेपछि

फर्कुं फर्कुं लाग्यो किन आधी बाटो हिडेपछि,
अरू भन्नु छैन अब, भित्रैदेखि चिनेपछि

२५ जून , २०१०
भ्यानकुभर, क्यानाडा

Bishwa Sigdel – Purna Mrityu Ko Tayari

विश्व सिग्देल – पूर्ण मृत्युको तयारी

घरको जर्जर भित्तोले सोध्यो मलाई
अब अझै कति मैले
ठडिनुपर्छ ?

मैले भनेँ
पख केहीक्षण,
हावामा अझै दुश्मनको गन्ध फैलिसकेको छैन
पानीमा रङग चढिसकेको छैन
माटो मन्द Continue reading “Bishwa Sigdel – Purna Mrityu Ko Tayari”

Sharad Nirola – Sagarmatha Hansi Rahechha

शरद निरोला – सगरमाथा हाँसिरहेछ

बीस बर्ष अघिको नेपाल सम्झेर
त्यति नै बर्ष अघिको काठमाडौंलाई गुनेर
आज त्यही नेपाललाई अनिमेष हेर्दा
त्यही काठमाडौंलाई नियालेर हेर्दा
सगरमाथा किन हो
मरिमरी हाँसिरहेछ

घिनलाग्दो राजनीति र पराकाष्ठाको पदलोलुपता
सहमतिको नाममा मोलमोलाइको महाभारत
पार्टीगत स्वार्थले चिराचिरा भएको एकता
कोही दक्षिण, कोही उत्तर
कोही राष्ट्रियताइतर
देशको माया कसैलाई छैन
नेपाली भनाउन कसैलाई मन छैन
यो हरिबिजोगलाई
उनन्तीस हजार फीट माथिबाट हेर्दै
सगरमाथा किन हो
औधि हाँसिरहेछ

सहमतिका नाममा अतिरन्जित भागबन्डा
यो नभए त्यो, त्यो नभए ‘म’ को कुश्ताकुस्ती
समयको सीमांकन खरानीको थुप्रो
जिन्दगीभर अन्तरिम संबिधान काँधमा बोक्ने
पूर्ण संबिधानको वास्तै नगर्ने
अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा भैरहेको देशको बेइज्जति
देखेको नदेखै गर्ने, आँखा भएर पनि अन्धा
यस्ता मतिभ्रष्ट हुतिहाराहरुले
देशलाई च्याँखे थापेको देखेर
साँच्ची नै सगरमाथा
खित्का छोडेर हाँसिरहेछ
कस्तो देशमा स्थायी बसोबास गरिएछ भन्दै
अट्टहास गरी गरी
वायुमंडल थर्काइरहेछ

यस्ताका लागि म किन हुनु राष्ट्रियताको प्रतीक
सोच्छ सगरमाथा–
मैले सदा देखिआएको भातृत्वको भावना
चार जात छत्तीस वर्णको सुमधुर सहअस्तीत्व
अभिवाजित एउटा सिंगै सबल मुलुक
आज टुक्राटुक्रा हुने खतरा
बढ्दो छ, उर्लंदो छ

यस्तै सोचाइले आक्रान्त छ सगरमाथा
नेपाल छोडी बरु तिब्बततिरै घस्किने कि ?
उग्रपन्थी सोचाइमा पर्छ सगरमाथा
यो अर्काले नउचालेसम्म स्वविवेकले नजुर्मुराउने जनता अंगालेर
निरर्थक कति दिन बस्ने
सोचमा परेको छ सगरमाथा
तर टुलुटुलु हेर्ने बाहेक
अरु कुनै विकल्प नदेख्दा
आँखाभरि आँसु लिएर
आहत हाँसो हाँस्न
बाध्य छ सगरमाथा

अमेरिका

Bimal Rai – Shital Batas Bhitra Ka Kurup Jhonka

बिमल राई – शितल बतासभित्रका कुरुप झोँका

यो संदिग्ध आकाशको ओतमुनी
गल्लि र बस्तिको उष्ण साम्राज्यमा
वर्तमान म असहज छु
मैले टेक्ने धर्तिको यस फाटक भरी
म, र
मेरै आँगनसँग खेलेका
ति आत्मियताहरू
अनायास
हृदयको आयतनमा धरधरी
फाटेको यो क्षण
बिध्न, असामानजस्यतामा
चोरिएको छु ।
चर्किएको छु । ।
मन र मष्तिश्कको लाभामा
समयको कुन असति इकाइबाट
म र म हरूको बगैंचा,
बन्दैछ रे छातिबाट ओझेल
टेक्दै आमाको आलो बेदना
च्यात्दै कुलको बंशावली
टेक्दै पितृत्वको नाङ्गो बक्ष्यस्थल
पलायमान छ बिक्षिप्त मनहरू
भाग्दै
उ र उ हरूको जत्था ।
बिचराहरू त्यो कालो अन्धकारमा
खै कहाँ होला ?
च्व”” च्व””
कठै तिम्रा, अधुरो पाइलाहरू
पुर्बजले सुम्पेको आगाध सडक छाडेर
बन्धकी बाटोमा मौजाद छौ रे
दुइटा कृतिम शब्दको नासो बोकेर
एक रातको रमझममा छौ रे
आजभोली ,
चढ्दै मानसिकता आत्मग्लानिको
अनि
हिनताबोधका बाइपंखी उड्दै
सिंहमरमरको जादुगरी स्वपनिल सपनामा
अ-बिवेक सुत्नुको अर्थ के ?
माथको बन्द आँखा तकियामा लडाइ
नहिड प्रलय जीवन
नहेर्ने तिमीहरू स्वेत इतिहास
मात्र देख्छैा खुनी कलम
अँध्यारो कहानि लेख्ने
त्यो महाभारतका बिभत्स पात्रहरूलाई
तर
एकांकीको पर्दाहरू लत्रिसक्यो
उघार पर्दा उघार
च्यात्दै मस्तिष्कको मौलिक रागमा
ओढेर समय
टोकेर जलपहरू
छरिदेउ प्राकृत शब्दका रागहरू
आफ्नै विवेकको सघनता भित्र
बर्तमानका विवेकहरू
र,
स्पर्श गरि हेर आमाको माधुर्यता
हुनेछौ तिमी, टेकिएको एउटा फूल
लाछिएको उपेक्षित एउटा हाँगा
नपल्टाइ इतिहासका स्वेत पानाहरू
केवल तिमी,
घडिभित्र टाँसिएको काँटा
आँधि तुफान बीचको अन्धो धावक
नपुग्ने टाकुराको गन्तव्यमा
एउटा असभ्य जिवन लडन सक्छौ ।
रोक ! रोक !!
टक्क उभिएर, नरोक भित्रि आँखाको गहिराइ
टाँस छातिमा समय बिगतका लम्बाई र चौडाईहरू
त्यो प्रहरको साइत
बाल्दै टुकिले बुझ्ने छौ
गौरवशाली इतिहासका चमक
बैभवशाली बंशजका स्वर्निम अक्षर
शुन्दर सस्कारका बिम्बहरू
यसर्थ,
फर्केर आऊ
आफ्नै आकारमा रम्नु
आफ्नै ओजस्विता चम्काउनलाई
जहाँ तिमी प्राकृत बनेर बाँच्ने आकाश छ
अनि,
धर्ति र आमाका कैयौ भविष्यहरू छन ।