नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
युद्धप्रसाद मिश्र – स्कूल जाऔं (नेपाली बाल कविता)
सुनधारामा पानी भर्छन्
टुँडिखेलमा चर्छन् गाई
रत्नपार्कमा घुम्छ सिपाही
हुन्छन् नाङले पसले त्राही
धरराको त्यो टुप्पो हेर्दा
शिरमाथिको टोपी खस्छ
भई Continue reading “Yuddha Prasad Mishra – School Jaun (Nepali Bal Kabita)”
चन्द्र गुरुङ – नयाँ नेपाल
हिजो आज,
हुलकाहुल हुल मानिसहरु
म र म जस्ता थुप्रैलाई खोज्दै आईपुग्छन्
र माँग्छन् हाम्रो साथ
माँग्छन् हाम्रो हात
कि, अब उनीहरुले
नयाँ नेपालको निर्माण गर्दै छन् रे ।
आनन्दराम पौडेल – गणतन्त्र दिवस
(मधुपर्क साउन, २०६७)
पार्टीको कार्यकर्ता
अबेला उठ्यो
कागजको एउटा टुक्रामा
‘व’ अक्षर देख्यो
वर्गसङ्घर्षका कसहरू
रेडलेबलले कुल्ला गरिसकेको हो
यो शब्दले तैपनि पिछा Continue reading “Ananda Ram Paudel – Ganatantra Diwas”
कमला श्रेष्ठ – जीवन
(मधुपर्क २०६६ भदौ)
कस्तो अट्टहास
कस्तो निस्सासिँदो
यो कहालिलाग्दो जीवन
बाटो हिँड्दाहिँड्दै
दोबाटोमा अल्भिmएको जीवन
कतै फूल छ त कतै काँडा
घोचाइलाई सहँदै
अघि बढ्दै जानुपर्ने जीवन
टुक्रिएर छताछुल्ल
भुइँमा झर्दा नझर्दै पनि
समयले दिएको घात भनी
सम्हालिएर फेरि उठ्नैपर्ने जीवन
कति पीडा
कति बोझिल सपना
यो उराठलाग्दो जीवन
आत्मालाई ऊँमा अर्पिएर
हृदयमा शान्ति ल्याउनुपर्ने जीवन
कस्तो मृगतृष्णा
कस्तो चाहना
भाग्यको भेलमै बगाएर
बाँच्नुपर्ने जीवन
निमेषमै आँसु झरिदिने
निमेषमै हाँस्न मन लाग्ने
सहाराका हातहरू
तड्पिँदै खोजिरहेको जीवन ।
– नारायणगढ, चितवन
आशांक उपाध्याय – गज़ल – पिरती थुंगा दिएँ
पिरती थुंगा दिएँ साटोमा काँडा पाएँ
भरेर बस्दा माया लौ खाली भाँडा पाएँ
देखेंथें सपनीमा बैंशालु रुप तिम्रै
झस्केर आँखा खोलें उराठ डाँडा पाएँ
जीवन यात्रा गर्ने तयारी गर्न खोज्दा
एक्पान्ग्रो नभएको लंगडो गाडा पाएँ
सोचेर बसें सुर्य चन्द्रको साथ मेरै
लम्केर छुन खोजें कोशौं पो टाढा पाएँ
नजिक रहँदामा नाताको आशा गरें
दिएको साथ साटो किराया भाडा पाएँ
बलदेव भट्टराई – वीर्यदान गर्न सक्दिन म
बिहानी मनोरम छटाको भूमिमा
पहेंलिदै गरेका रवि किरणहरु
पहेंलो समुद्रमा डुबुल्की मार्दा
उत्तरबाट ध्वंसको ध्वाँस र रगतको गन्ध बोकेर
क्षेप्यास्त्र गोता लगाउँछ
त्यहीं कतै युद्धभेदी लडाकु जहाजहरु
शान्तिका प्रवर्तकहरुको इशारामा
प्रतिरक्षाको अभ्यास गर्दैछन्
अबुझ म
चिसिएको शसंकित मन लिएर
सन्नाटा बाँच्छु
आँखीभौँ सल्बलाउँछन् !
हिमाली मनोरम छटाको भूमिमा
बिहानी भालेको डाक नहुँदैं
दूलो पसेका भ्यागुताहरु
ट्वार-ट्वार गर्दै कोकोहोलो गर्छन्
वर्षाको संकेत
खडेरीको मौसममा मेघको महत्व, कठै !
लाचार भएका कोदालाहरु
आकाश नियाल्छन्
जात-प्रजातका भ्यागुताहरुको जोहो गर्छन्
चलेको चलन
ईन्द्र खुशी पार्न, धुमधाम
बिहे गरिन्छ भ्यागुताको
चारै दिशाका पण्डितहरुको मन्त्रोच्चारणमा
खोइ, थोपा खस्दैन आकाशबाट
शीतलताले छुँदैन कतै !
मनमा, तनमा पसिना खल्खली
उफ !
मुस्काउँदै गरेको त्यो बालक
वनकुसुम !
मेरी प्रिय अर्धागिंनीको अंगालोमा खेलाउने रहर
त्यो अधैर्यता
माफ गर प्रिय !यसपाली पनि
वीर्यदान गर्न सक्दिन म
मेरो मनभरि,
आशंका,भ्रम,भय,आक्रोश र जलनको आगो छ
जुन मेरा सन्तानले बोक्न नपरोस
विज्ञान भन्छ, वंषानुगत गुण ।
जहाँ जे भए नि
आऊ, यो साँझ सब बिर्सेंर
समागम गरौं
अलिकति मनको नैरास्यता भगाऔं
प्राकृतिक-अप्राकृतिक
गर्भनिरोधको उपाय कायम राखौं ।
इन्जिनियर राकेश कार्की – नचिप्लीनुस मंत्रीज्यू
अब धेरै नचिप्लीनुस मंत्रीज्यू
यो तपाईकै गाउँ हो
तपाईले नै क्रान्ती सिकाएको
रक्तरंजित ठाउँ हो
बिर्सिनु भो होला शायद
तपाईँ पनि हामी जस्तै हुनुहुन्थ्यो
अहिले पो सुटेड बुटेड हुनुभो
पहिले पसिना पुछ्दै यो माटो छुनुहुन्थ्यो
माथी भत्किएको स्कुल देखाउँ भने
तपाईँको बहुमुल्य जुत्ता दु:ख्ला
भोका नाङ्गा आफ्नै गाउँले
हेर्न नसकेर घाँटी सुक्ला
के हो यो सामन्ती गीत बज्ने
करौँडोको गाडी
सर्वहारावर्गसंग गाएको
जनताको गीत छाडी
देश विदेश फुल्ने महोदय
फेरी गाउँमा पलाउनु होला र
मकै धान त खाँदै हिँड्नेले
संविधान फलाउनु होला र
अब धेरै नचिप्लीनुस मंत्रीज्यू
यो तपाईकै गाउँ हो
तपाईले नै क्रान्ती सिकाएको
रक्तरंजित ठाउँ हो ।।
– लस् एन्जेलस्
बिप्लव प्रतिक – नियति
कुनै एउटा त्यस्तो बखत थियो
जब ब्रहृमाण्ड के थियो थाहा छैन
फेरि त्यस्तो बेला आयो जब ब्रहृमाण्ड भयो
तत्पश्चात् के के भयो सबैलाई थाहा छ
र कोही अनभिज्ञ छैनन् ब्रहृमाण्डको इतिहाससँग ।
ब्रहृमाण्डमा पृथ्वी, चन्द्र र सुर्यसँगै
धेरै अरू ग्रह पनि बने
माछा, हात्ती, चरा अनि मान्छे पैदा भए
र, मानिसको अनादिदेखि अनन्तको यात्रा पनि सुरु भयो
यहाँ समयानुसार लिङ्कन, मार्क्स, हिटलर
लेनिन, बुद्ध, एरिस्टोटल सबैसबै जन्मे
अहिले म, तिमी र हामी पनि जन्मेका छौँ
र हामी हाम्रो कर्मप्रति उदासीन
स्वार्थ, मोह र प्रतिस्पर्धामै
आफ्ना पसिना र रगतका प्रत्येक थोपा
निथारेर खर्च गर्न लालायित छौँ ।
ऐइया, कस्तो दुख्ने जिन्दगी !
घट्टेकुलो, २८ जनवरी १९९१
ठाकुर बेलबासे – पहिरोको माखेसाङ्लो
(नेपाल साप्ताहिक)
पहिरोको माखेसाङ्लो रहेछ मान्छे
पहिरोको मध्यभागबाट यात्रा गरेर
पहिरोमै अडेको बासमा पुग्नु छ ।
जीवनको यति लामो यात्रामा
नभेटिने होइनन् सहयात्रीहरू
सबैको Continue reading “Thakur Belbase – Pahiro Ko Makhe Sanglo”
कुमार सिंखडा – तीजकी बधु (गजल)
आफ्नै आँगन डिल पनि आफ्नो हैन अर्को लाग्यो
कौवा केही बोल्न खोज्यो, न्यास्रो हैन झर्को लाग्यो।
आवाजहरु आज नौलो मिरमिरेको पँधेरीमा
बधुसंगी कुर्दै थिएँ चेलीबेटीको लर्को Continue reading “Kumar Simkhada – Teej Ki Badhu (Nepali Gajal)”
कोमल भट्ट – सोझा सिधा जनतालाई
सोझा सिधा जनतालाई नचाउन सक्छौ अब
निर्दलको हल्ला खल्ला मचाउन सक्छौ अब
जाली,झेली,कुकर्मी र अपराधी भए पनि
बन्धु बान्धव रैछन भने बचाउन सक्छौ अब
विरुद्धमा बोले भने गोर्खे Continue reading “Komal Bhatta – Sojha Sidha Janata Lai (Nepali Gajal)”
भूपिन ब्याकुल – पाठकको हत्या
यस युगको महान् कवि
पाठकको हत्या गर्छ
तर कुनै शोकगीत गाउँदैन
शब्दको मन्दिरमा
बिम्ब र प्रतीकहरुको पुरानो गजुर चढाउँछ
झुठा मिथहरुको टुँडाल सजाउँछ
थुनिराख्छ कवि
निकाल्नै चाहन्नँ मन्दिरबाहिर
शब्दका नयाँ इश्वरहरुलाई !
आत्मप्रलापका लागि
कबिताभर स्खलित गर्छ
शब्दका कामुकताहरु
सुन्दरी वेश्यालाई झैं कवि
भोग्छ शब्दहरुको सौन्दर्यलाई !
कवि
अक्षरका आत्महरुको चीरहरण गर्छ
अक्षरहरुलाई नाङ्गै पार्छ
र कुण्ठाको सपाट सडकमा हिडाउँछ !
‘एडिक्ट’ छ कबिताको
कविताका नसाहरूमा सिरिन्ज हान्छ
कविताका कलिला हातहरुमा
अँध्यारो सूर्य थमाउँछ
दुर्व्यसनी आँखाहरुमा
रक्सीले मातेको पृथ्वी बोकेर
कविताको अन्तरिक्षमा हराउँछ
नयाँ कवितामा
ककटेल उपदेशहरु वान्ता गर्छ
हल्लाहरुको हाटबजारमा
शब्दहरुको किनबेच गर्छ
समीक्षा गर्न लगाउँछ भक्तहरुलाई
सापटी पुरस्कार थाप्छ
र सृजनशील उचाइको भ्रममा बाँच्छ !
सबैभन्दा बढी
अमूल्य प्रेमका सस्ता कबिताहरु लेख्छ
कि कवितामा
आत्महत्याको बीउ छर्छ
प्रिय छैनन् जीवनका बहुलरङ्गहरु
यस युगको महान कवि
सादा रङ्गहरुको कोलाजभित्र निस्सासिन्छ !
आधुनिक ‘भ्यानगग’ हो
यस युगको महान कवि
सत्ताको समर्पणमा
कविताको कान काट्छ र चढाउँछ
र गर्वले
बुच्चा कविताहरुको पोट्रेट बनाउँछ !
यस युगको महान् कवि
पाठकहरुको हत्या गर्छ
तर कुनै शोकगीत गाउँदैन
आर्यविमान चित्रकार – अल्झिएको बस
भेदक जब तिम्रा कालरात्रि हुन्छन
मेरा सुनौला बिहानीहरुमा
च्यातिदिन्छ्न मेरा सम्पूर्ण सपनाहरु
निरिह त म कहिले थिए र ??
केवल एउटा अनुनयमा अल्झिएको बस…..
सुसज्जित तिम्रा षड्यन्त्रका बाणहरु
किन तन्कायौ मेरा बिमर्शहरुमा
रोपिदिन्छ्न मेरा स्वच्छन्द भावनाहरु
लाचार त म कहिले थिए र???
केवल शालीनमा संयम बस ….
अभिशप्त तिम्रा भुजाहरु
किन आउछन मैलाउन मेरा तृष्णा
आभाष गराउछ्न केवल ग्लानी
अतृप्त त मा कहिले थिए र???
केवल वास्नालाई पन्छाएको हुँ बस…..
धारिला तिम्रा आचरणका छुराहरु
छेड गर्छन,मेरा नियतिका थैला
गर्छु टाल्ने असफल प्रयासहरु
बिवश त म कहिले थिए र ???
केवल समर्पणमा होमिएको बस…..
स्वार्थी तिम्रा प्रचारहरू
ठगिन्छु म आफ्नै प्रकारमा
नमुना प्रस्तुत हुन्छ , आत्मकेंद्रित्को
उपेक्षित त म कहिले थिएन र ???
केवल अपेक्षाम आश्रित बस…..
नरेश शाक्य – मेरो कविताको शक्ति
(मधुपर्क भदौ , २०६७)
तिम्रो बमभन्दा धेरै संहारक छ
मेरो कविताको शक्ति
यसको निशाना अचुक छ
यसले ताकेको गोलीले
सीधा शत्रुको छाती भेदन गर्छ
जिउँदाहरूको हड्डी
रगत, पसिना र आँसुले निर्मित
तिम्रो शोषणको महलमा
यसले धावा बोल्छ
र देख्दादेख्दै
एकैछिनमा
तिम्रा विशाल पिरामिडहरू गल्र्याम्म ढल्छन्
बाँकी रहन्छ मात्र भग्नावशेष ।
तिम्रो तोपभन्दा धेरै दुरगामी
र द्रुतगामी छ
मेरो कविताको मारक शक्ति
तिम्रो तोपले विनष्टि सिवाय
केही दिन सक्दैन
खेतमा लहलह बाली फलाउन सक्दैन
बुभुक्षा मेटाउन सक्दैन
तृष्णा तृप्त पार्न सक्दैन
बालकहरूको ओंठको खोसिएको मुस्कान
फिर्ता दिन सक्दैन
मात्र सिउँदाहरूको सिन्दुरको अपहरण
मेरो लेखनीले दिन्छ प्रेरणा
जीवन बाँच्ने
बाल्छ उत्साह र उमङ्गको ज्योति
कहिलै ननिभ्ने ।
– महालक्ष्मीस्थान, ललितपुर
बिष्णु सिलवाल छेत्री – सोध
महल को झ्यालमा बसेर
रमाइलो छ जिन्दगी
भन्नेहरु संग होइन
गरिबी र अभावहरुसंग झुधिरहेका
पिडितहरुलाई सोध
संघर्स के हो भनेर
हिंसा र काटमार मचाएर
रगतको होलि खेल्ने रक्त पिपाशुहरु संग होइन
छोरा र पतिको बिभत्स हत्या हेर्न
बिबश आमाहरु संग सोध पिडा के हो भनेर
आफ्नो असफलताहरु भन्दा
अरुको सफलता मा चिन्ता गर्ने
परम् सत्रुहरुसंग होइन दुख सुखमा
साथ दिने आत्मीयहरु संग सोध
मित्रता के हो भनेर
यौवन संग मौलाएका चाहनाहरू
झथाभावी पोख्ने उश्रीनखल
पतितहरुसंग होइन
कसैको पर्खाइमा दिन गनेर
बसेकी सतिसावित्रीसंगसोध
विश्वास के हो भनेर
धन संग प्रेम साटी
भावनालाई लत्याई हिड्ने
धोकेबाज हरु संग होइन
निस्टुरीको याद मा पल पल जल्ने
घाएल जिन्दगीहरु संग चोट के हो भनेर
छुन साथ पोल्ने सिस्नु ,
अनि घोच्ने तिखा ऐजेरुसंग होइन
चारै तिर सुभास छर्ने
गुलाफ र पारिजातहरुसंग सोध
जीवन जिउने कला के हो भनेर
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
कुमार आले – बुझाइहरूको क्यानभास
तपाईंलाई
कुन रङ्ग मनपर्छ ?
रातो,
तपाईंलाई ?
सेतो,
पहेंलो,
तपाईंलाई नि ?
कालो,
तपाईंलाई चाहिं ?
निलो,
हरियो आदि-आदि
विम्बहरूले बनेको पहेंलो देशमा
कालोरङ्ग नभएको भए हेमन्तलाई कसरी बुझने
रातोरङ्ग नभएको भए नोरालाई कसरी चिन्ने
यही बुझाइहरूको क्यानभासमा पोतिएको छ इब्सेन ।
कोमल श्रेष्ठ – बनायो ! (मुक्तक)
बिहेले छोरा र छोरी जन्मायो
गैरीखेतले प्रदेशमा पु-यायो
बुद्दी किन हारेछ कुन्नी ?
आफनै छाती पिट्नु पर्ने बनायो ।
तिर्थराज संगम – फेरी अर्को युद्ध र क्रान्ति ?
रात क्रमश ढल्दै गयो
एक हुल मच्छडहरु
एक हुल हुच्चिलहरु
अनि,
ब्यासोका बथानहरु
बिस्तारै मानवहरुका
शिकार गर्न,
तछाड मछाड गर्दै
गठ बन्धन गर्दै
अराजकताको सञ्जाल लिएर
तिम्रो घरको आगनमा
देउसी र भैलो खेल्न आईरहेछन्।
खबदार ! घरबेटि बाबा
होसियार ! घरबेटि आमा
तिनीहरुलाई भट्टयाउन नदिनु होला,
तिनीहरुलाई कात्तिके दान नझार्नु होला।
रगतको आहालमा चुर्लुम्म डुबेर
शान्तिको आव्हान गर्नेहरु
सिंगमरमरको महलमा बसेर
झुपडिका कुरा गर्नेहरु
जनताका घर दैलोमा चहारेर
आङ्खना भकारी भर्नेहरु
राष्ट्र बिखण्डनको सपना बोकेर
बिध्वंसको तोप गोला लिएर
तिम्रो गाउका बस्तीहरुमा
ताण्डव नृत्य गर्न खोजिरहेकाछन्।
खबदार ! गाउ147लेहरु हो
होसियार ! जन समुदायहरु हो
तिनीहरुलाई गाउ छिर्न नदिनु होला,
तिनीहरुको नाङ्गो नाच धपाउनु होला।
लाज र सरमले पानी―पानी भएर
हिजो मात्र आत्मालोचना गर्नेहरु
हामी जनताका नोकर हौ भन्नेहरु
आज मालिक बन्न खोजि रहेका छन्
हाम्रै चुल्होमा आगो तापेर
मकै भटमास चपाउनेहरु
हाम्रै च्यादर ओढेर
पुस माघ धपाउनेहरु
आलिशान महलमा बसेर
देशको भागबण्डा गरीरहेका छन्
ए….! लाटो देशका बाठो मान्छेहरु
ए….! राणा र शाह कालका मान्छेहरु
तिमीलाई यो देशको माया लाग्दैन?
नत्र तिमी मुक दर्शक बनेर किन बसेका हौ
आउ फेरी एक पटक,
आङ्खनै जीतको लागि एउटा युद्ध लडौं
आङ्खनै सन्ततिको लागि अर्को क्रान्ति गरौं
यो युद्ध, यो क्रान्ति कुनै पार्टिको हुने छैन,
कुनै दलिय स्वार्थको लागि लडिने छैन
त्यसैले यो युद्धमा बम, गोला र बारुद
यो क्रान्तिमा चर्को नारा र झ48डा
जिन्दावाद र मूर्दावाद केहि हुने छैन।
केवल हुनेछन,
न्युनतम मानवीय मुल्य र मान्यताहरु
शान्ति सग बाच्नु पाउनु पर्ने रहरहरु
आङ्खनै माटोमा बिभाजित नभई
हामी मात्र नेपाली हौ भन्न पाउनु पर्ने
हामी र हाम्रो चिनारीहरुको रक्षार्थ
आऊ हामी एउटा हतियार रहित
युद्धको थालनि गरौं
बन्द र तोडफोड रहित
क्रान्तिको सुरुवात गरौं
यो युद्ध /यो क्रान्ति
कुनै दल या शासकको हुने छैन
यो तिम्रो लागि हुनेछ
यो मेरो लागि हुनेछ
यो हाम्रो लागि हुनेछ
हे संसारका नेपालीहरु हो
हामी एउटा युद्धको थालनि गरौं
हामी नौलो क्रान्तिको सुरुवात गरौं
सबिना सिन्धु – आक्रिशित शहिदगेट
आँगन भत्काएर चिहान खन्नू
कसैको विरोध गरेर
उप्काउनू रक्तरन्जित ज्वारभाटा
बलि चढाएर कुनै मन्दिरमा
घाँटी रगेड्नू उसको
फुटाउनू उसको खप्पर
च्यात्नू मस्तिष्क
र गाड्नू उसका आँखाहरू
सुकिला घामहरूका अगाडि
कोदालो बोक्नू र खन्नू खाडल
ताकि चिप्लिएर लडून्
निरही तिनका सप्तनदीजस्ता
कल्कलाउँदा सपना
दन्दन्ती बाल्नू उसका इच्छाहरूलाई
सल्काउनू उसको शब्दको पीडा
आक्रोशित उसका आँसुहरूलाई
बल्न दिनू औपचारिक सङ्कीर्णतामा
शक्तिशाली रहेछन् भने
उसका शब्दहरू
पीरो धूवाँ ओकलेर
तस्बिर उतारिहनेछन्
हिमालको अग्लाइमा,
नाप्नेछन् शब्दका गहिराइहरू ।
लात्ती हानेर आफ्नै घर भत्काउनू
भन्नू, “समयको गतिसँगै चलेको छु”
ढाल्नू घण्टाघर, ढाल्नू सहिदगेट
यदि यस्तै हो भने नलेख्नू इतिहास
नउम्याउनू सहिदगेट
नसम्झनू सहिदका सपनाहरूलाई
यदि यस्तै हो भने
आफैँ पस्नू आफूले खनेको खाडलहरूमा
आँगन भत्काइरहनू
चिहान खनिरहनू ।
बिर्सनू आफैँलाई
बिर्सनू देशलाई
र, सहिदका सपनाहरूलाई ।
विनोद अश्रुमाली – त्यसैले सायद
जीवन यात्राको क्रम
अझै टुटेको छैन
आकाङ्क्षाको आकाश
अझै खसेको छैन
हिँडेको पाइला पनि
भेटिएको छैन
पुग्ने ठाउँ पनि
भेटिएको छैन
सायद मेरो तन
मसँग छैन
त्यसैले त बाँच्न पनि मन छैन
मर्न पनि मन छैन ।
मान्छेको ‘दश मन’
अझै देखेको छैन
एउटैसम्मको पनि
अझै पत्तो छैन
कहाँ कता होला
सोधिएको छैन
रूपरङ्ग लिङ्ग वर्ण
केही थाहा छैन
सायद मेरो मान
मसँग छैन
त्यसैले त रुन पनि मन छैन
हाँस्न पनि मन छैन
निर्धक्कको बास
अझै भेटिएको छेन
सञ्चोको गाँस
अझै खाइएको छैन
पानीमाथिका अक्षर पनि
पोतिएको छैन
हावाभित्रको गीत पनि
बिलाएको छैन
सायद मेरो धन
मसँग छैन
त्यसैले त बस्न पनि मन छैन
हिँड्न पनि मन छैन ।