“गुराँस भिरमा”
गुराँस भिरमा पनि फूल्दो रहेछ !
हाँसो पिरमा पनि खुल्दो रहेछ !!
केवल, दुःखमा साथ तिमी नभएर के भो र !
अँध्यारोमा त आफ्नै छायाँले पनि भुल्दोरहेछ !!
मिना बान्तवा “मृदु”
Tag: Nepali Poems
Arjun Parajuli – Majhi Dai Ra Janga Bahadur
अर्जुन पराजुली – माझीदाइ र जङ्गबहादुर
माझी दाइले माछा मार्ने जाल
जङ्गबहादुरले जाल गरेर खोस्यो
जुन जालमा पहिले पहिले
माझी दाइले
माछा फसाउँथे र आफ्नो छाक टार्थे
त्यही जालमा जङ्गबहादुर अहिले
माझी दाइलाई फसाउँछ र
आफ्नो छाक टार्छ
माझी दाइले
मान्छे तार्ने डुङ्गा
जङ्गबहादुरले
अब खोलो अन्तै सार्ने भनेर खोस्यो
जुन डुङ्गाबाट माझी दाइ
घरी वारि ल्याउँथे जङ्गबहादुरलाई
घरि पारि लान्थे जङ्गबहादुरलाई
त्यही डुङ्गामा आज
जङ्गबहादुर आफैं
माझी दाइलाई पारि तार्ने काम गर्छ
उसले पारि यसरी तार्छ
यसरी तार्छ
यसरी तार्छ
माझी दाइको लास एकैचोटि
नेपाल टेलिभिजनमा फेला पर्छ ।
Abir Khaling – Samaya Dans
अबिर खालिङ्ग – समय दंस
क्रुरताको मुट्ठीमा बन्द वर्तमान मस्त छ
असहिष्णुताको सारंगी रेटेर
समय वुद्दत्वको ढोङ रचिरहेछ
छलकपटको कपिलवस्तुमा ।
वैलाबेलाको थारो मौसममा
कोही गीत गाउन मस्त छ अहिले
थाहा Continue reading “Abir Khaling – Samaya Dans”
Dhooswan Sayami – Raaji Ko Naam Ma
धुस्वां सायमि – राजीको नाममा
(रचना द्वैमासिक)
तिम्रो
आगमनको सूचना
जब मेरो घरसम्म पुर्याउँछ हावाले
मेरो आँगन
तिमीलाई अभिवादन गर्न
एक्लोपनको उदासी भुलेर फक्रिन्छ
र, मलाई यो
पनि थाहा छ –
जब-जब म सोच्दछु तिमीसम्म आउन
तिम्रो बगैंचामा फक्रिरहेका साना फूल
सुगन्ध छोडेर ओइलाउँछन्
तब मलाई थाहा हुन्छ
मलाई देखेर
तिम्रो मुहारमा फक्रिएको जून
केवल
एउटा मुखौटा हो
जुन शिष्टतावश
तिमी मलाई देखाउँछयौ ।
Govinda Singh Rawat – Timro Maya Ma
एउटा बिम्ब बनेर आयौं प्रतिविम्ब बनेर छायौं
केही क्षणको मिलापलाई माया बनायौं
कैदी बनायौ प्रेमको सजाय पाए दाम्पत्यको
परिवारको कारागारमा जन्म कैदको सजाय सुनायौं ।
एउटा अपरिचित मान्छेको आगमनले
जीवनको गणित नै सरल पारी दियो
तिम्रो स्वाभिमान र अटल निर्णयले
संर्घष गर्दै गयौं सफलताको
अनि आश्रय बनायौं बात्सल्यको
मायाको छानो र विश्वासको गारो हालेर ।
तिम्रो मायाको संसारमा रमाएर
जीवनलाई आपुनै रंगमा रंगाएर
एक आर्काको मायामा हराएको पनि
रजत वर्ष भई सकेछ ।
दिन महिना साल
ऋतुको परिवर्तित ब्यवहार
उमेरले धरहरा चढ्दै गयौं
मायाले सगरमाथा
कैदको पच्चिस बसन्तमा पुगेर आज
प्रेमको मूल्यांकन गर्न मन लागिराछ ।
के पायौ के गुमायौ
आपुना पाईतालामा कुल्चिएर हामीले
एउटा नव गनतब्य पहिल्यायौं
एउटा बेग्लै परिवेशबाट आएको मान्छेलाई
आपुनो रंगमा रंगाएर पहिचान दिलायौं
तिमीले मलाई मबाट हामी बनायौं
तिमीले मलाई मबाट हामी बनायौं ।
टोरोन्टो, क्यानाडा
Nawaraj Subba – Purana Jutta Haru
नवराज सुब्बा – पुराना जुत्ताहरू
आज
मसंग गफ मिल्ने
अर्थात् मलाई बुझने यो घरमा
मेरा यिनै पुराना जुत्ताहरु मात्र
बाँकी रहे अब !
तर यी पुराना जुत्ताहरु
कहिले यो कुना कहिलो त्यो कुनामा राख्छु र मिलाउँछु
कहिले यता सार्छु, कहिले उता सार्छु र थन्क्याउँछु
यिनीहरूलाई राख्ने, थन्क्याउने ठाउँ कतै पुग्दैन
भण्डारमा अरुहरूलाई ठाउँ पुगेको छैन
भर्याङको कुना पनि अब यिनको भएन
सबै ठाउँ छोरा, नातिका सुत्ने कोठा,
पढ्ने कोठामा बद्लिएको छ घर
राख्ने ठाउँकुना कतै पुगेन
यी पुराना जुत्ताहरूलाई
अब यो घरमा
काम नलाग्ने थोत्रा राख्न सुहाउँदैन भन्न थालियो
तर यिनलाई फालिहाल्न पनि माया लाग्छ
सम्झन्छु, कुनै बेला यिनै जुत्ता मेरा पाइलाहरू थिए
जसले मेरा दुःख सुखमा साथ दिएका थिए
घामपानी, सफलता, विफलतामा पनि संगै थिए
यही घरमा कुनै समय यिनै जुत्ताहरू
हातले मोल्दै टल्काइन्थ्यो र लगाइन्थ्यो शानले
यात्राको पहिलो र अन्तिम छाप लगाउने यिनै हुन्थे
आज त्यही घरमा
पुराना भएपछि यिनको बस्ने ठाउँ गुमेको छ
सुरक्षित हुने अधिकार पनि खोसिएको छ
अब नसुहाउने भएका छन् रे
यी पुराना जुत्ताहरू
मेरो जीवन जस्तै
फाटेका जुत्ताहरूलाई
आफ्नो वरिपरि राखेर
अन्तिमपटक आज सुम्सुम्याउँदैछु
त्यो जुत्ता म बेहुला हुदा लगाएको जुत्ता हो
उ त्यो चाहिँ बेहुलाको बाबु हुदा लगाएको जुत्ता हो
अनि यो जुत्ता चाहि हजुरबूबा हुदा लगाएको जुत्ता हो
आज एकैठाउँ पोको परेर फाल्न अघि
यी जुत्ता र आफुलाई एकसाथ सुम्सुम्याउँदैछु
फाल्न अघि घोरिन्छु र सुन्छु
जुत्ताहरु एक स्वरमा भनिरहेछन्-
घरको कुनामा बसेर
आफ्नैसित कति गुनाशा गर्र्छौ स्वामी ?
व्यर्थ नखसाऊ आँखाको त्यो पानी
बरु हिँड जाउँ ! कतै
आखिर,
तिम्रो नियति पनि
हाम्रै जस्तो भएको छ
यो घरमा ।
Sudhir Chhetri – Traasadi Traasadi Traasadi
सुधीर छेत्री – त्रासदी त्रासदी त्रासदी
आज भर्जिनियाको समाचार-सारांश छ:
अमेरिकाको एक युनिभर्सिटीमा दक्षिण-कोरियाली विक्षिप्त छात्रद्वारा फायर गरिँदा
तिस मृतकहरूमध्ये भारतीय मूलका शिक्षक र छात्राको मृत्यु ।
कम्युनिष्ट मेनिफेष्टो काखि च्यापेर
सुदामा
र
इतिहासमा आफ्नो नाम हाइलाइट गरेर
हातमा स्केचपेन खेलाउँदै फर्केको स्वाभिमानी
राजा पुरुहरू
यो कालको बङ्करमा बसेर
आफ्नो प्राप्तिको एक्सरे-प्लेट हेरिरहेछन्
अनि च्यापिएको अरण्यकान्डले बेरेर
पिज्जा निलिरहेछन् ।
यो सहस्राब्दीले
मुखमा
बन्दुकको सिग्रेट झोसेर
मृत्युको धुवाँ फुकिरहेछ ।
शान्तिले आफ्नो कालो बुट सडकछेऊको कलिलो बालकलाई पालिस गर्न लाउँछ । विद्रोह पनि आदिवासी बालिकाले ढकढकाएको यौवनको दैलोमा ठूलो ताला भाषणको निम्ती स्क्रिप्ट तयार गर्दै तातो चियाको तलतल मेट्न चाहान्छ । काठे गुडियाको अनुहार भावशून्य रहिरहन्छ । पोस्टरका परेवाहरु चल्मलाउँदैनन् ।
मायाको दस्तावेजसित
एन्थ्र्या्क्स जान्छ दाह्राको एम्बुस बोकेर
अनि
सिनो गन्हाउँछ लाश बोकेर
इराकबाट
आउँछ
एयरपोर्टमा एउटा त्रासदी ।
भिडियो गेमको पर्दाबाट
कुनै बालकलाई
काउण्टर स्ट्राइकले
आधुनिकतम पिस्तोल थमाउँदै
बीभत्सरसको तातो जुस पिलाइरहेछ ।
स्कुलबाट
खेतबारीहरूबाट
थुर्रिएको गोलीको आवाजले
हावालाई मृत्युमय
रङ्ग दिएकोछ ।
जलेको बस
रगत पोतिएको सडक
चप्पलहरू र आरडीएक्स
फुटेको मादल र टीएनटी
कारगिल र सताइस जुलाई
११ सितम्बर
कलिङ्गसितै शहीद अशोक ।
Chanki Shrestha – Yatra
यिनै रगत बगेका खोलाहरू तर्दै
यिनै हाँगा-हाँगामा लाशका टुक्रा फलेका रुख
यिनै मान्छेका हड्डी कोचिएका टोड्काहरू हेर्दै
विषाद र दुःखका अविरल आँसु चुहाउँदै
जिन्दगीको हरियालीको खोजीमा सुरु गरेका थियौँ यात्रा हामीले ।
हिँडिरह्यौँ-
हामी कति काँडैकाँडा टेकेर हिँडिरह्यौँ
कति भीरैभीर कुदिरह्यौँ
धैरै हिँड्यौँ जंगलै जंगल
धेरै हिँड्यौ भत्भती पोल्ने बगर ।
हिँड्दा हिँड्दा आज
बर्षौँपछि फेरि उही रगतको खोलाको किनारमा
आइपुगेका छौँ हामीहरू
फेरि लाम लागेका छन्
लाशका टुक्रा फलेका रुखहरू
र, मान्छेका हड्डी कोचिएका टोड्काहरू ।
बढ्दैछ, निरन्तर बढ्दै बढ्दै आइरहेछ
रगतको बाढी नदीहरूमा
ओर्लँदै ओर्लँदै आइरहेछन् गिद्धहरू
बग्ने क्षण कुरेर बसिरहेछौँ हामी रगतका नदीका किनारहरूमा
हो, कुरिरहेछौँ हाम्रा शरीरका टुक्रा कोचिने क्षण यिनै टोड्काहरूमा ।
Rajab – Sittai Ma Akhawar
अखबार पोस्टर होइन
यसलाई यसरी नपढ
पोस्टर सरी
हुनत यी पोस्टरजस्तै
सजिएका छन्
पसलका भित्तामा
तर यी भ्रमका पोस्टरहरू हुन्
त्यसो त कत्ति अखबार
भ्रमका अखबार र
वास्तविक पोस्टर छन्
तर अखबार
तिम्रो पार्टीको
वा दक्षिणपंथी
र वामपंथीका पोस्टर होइनन्
साके से का साडीहरूझैँ
यी पसलमा झुण्ड्याइएका अखबारहरूमा
छापिएका
ताजा समाचारहरू
कसैको खरो श्रमले लेखिएका छन्
तिमी सिँत्तैमा पढिरहेछौ
अत्याचारको समाचार पढ्दापढ्दै
तिमी अत्याचार गरिरहेछौ
सित्तैँमा अखबार पढिरहेछौ
Mukul Dahal – Kabita Ko Janmadin Ma
मुकुल दाहाल – कविताको जन्मदिनमा
आंगनमा अंध्यारो
सांढे भइर¥यो
अनुहारमा बादल
ढाडिइर¥यो
मनमा कालो रात
आएर सुतिर¥यो
स्वादको अर्थ
लेखिएन जिब्रोमा
शरीर सर्वाङ्ग लुक्न
सकेन वस्त्रमा आजीवन
सुकिलो कुन
सुविधा हो
कुन चमत्कार हो
थाहा भएन ।
यस्तो परिवारमा
एकदिन जन्मियो
मेरो कविता ।
ऊ जन्मंदा रोएन
मान्छे जस्तो ।
ऊ जन्मंदा
परिपक्व पूर्ण जन्मियो ।
अर्थ लिएर
आवाज लिएर
स्वर लिएर
मेरा घाउहरू
मेरा दुखाइहरू
मेरा सबै वंशज गुणहरू
लिएर मर्यादित बांच्यो
प्रत्येक जन्मदिनको भीरबाट
म लड्छु तलतिर
ठोक्किन्छु
निलैनिल हुन्छु ।
प्रत्येक जन्मदिनको भ¥याङबाट
ऊ चढ्छ आकाशतिर ।
झन् वयस्क हुन्छ ।
प्रत्येक जन्मदिनमा
म मान्छेहरूको भीड लदाउंछु ।
जीवनको पिण्ड खिइरहेको
आतेसबाट भाग्न ।
ऊ नितान्त एक्लो
निडर रहन्छ आज जस्तै
किनकि
आज उसको जन्मदिन हो ।
म उसमा दीप्त
जीवनको राप
महसुस गरिरहेछु ।
मलाई ठुंंिगरहेको मेरै
चिसो आंखाले हेरिरहेछ ।
म बुझिरहेछु
मेरो चुहिरहेको ।
जीवनको झोल
उसको लामो आयुको
अर्थवत्ताभन्दा
पुड्को छ ।
साकीर्ण छ ।
Bimal Nibha – Ek Dui Tin Char Panch
एक, स्पर्श गर्छ
दुई, फुसफुसाउँछ
तीन, बात मार्छ
चार, मुस्कुराउँछ
र पाँच ? पाँच बरबराउँछ
एक, विचार गर्छ
दुई, काम गर्छ
तीन, मद्दत गर्छ
चार, आविष्कार गर्छ
र पाँच ? पाँच षडयन्त्र गर्छ
एक, कविता लेख्छ
दुई, चित्र कोर्छ
तीन, मूर्ति कुँद्छ
चार, बाजा बजाउँछ
र पाँच ? पाँच क्रुद्ध हुन्छ
एक, प्रेम गर्छ
दुई, विश्वास गर्छ
तीन, हर्षित हुन्छ
चार, रोमाञ्चित हुन्छ
र पाँच ? पाँच विक्षिप्त हुन्छ
एक, चिन्दछ
दुई, बुझ्दछ
तीन, हेर्दछ
चार, महसूस गर्दछ
र पाँच ? पाँच केही पनि गर्दैन
एक, दुई, तीन, चार, पाँच
यो पाँचमा पुगेर
हो, पाँचमा पुगेर
किन सबै हिसाब
गोलमाल हुन्छ ?
(२०४४)
Mani Raj Singh – Tenjing Haru Sadak Ma Orleka Chhan
मणिराज सिंह – तेन्जिङ्गहरू सडकमा ओर्लेका छन्
पौरखी मन उचालेर
स्वाभिमानी आस्था संगालेर
घोडचढीहरू युद्धमा होमिएको बेला
मुकुण्डो भिरेका जोकरहरू
बाटो चौबाटो ढुकेर
नौटङ्की गरिरहेको देखेर
कुण्ठा र निराशाका चट्टानहरू खोपेर
हिमालमा बाटो कोरिरहेका तेन्जिङ्गहरू
फगत नामका लागि सगरमाथा चढ्न छाडेर
सडक र चोकमा ओर्लेका छन् ।
गाईजात्रे उज्यालो च्यातेर
परिवर्तनका तमसुकमा सहीछाप गर्दै
अचकल्टो संविधानको हुक्का गुडगुडाउँदै
उपबुज्रुक बन्न खोजेका बहादुरहरूलाई
घोक्रेठ्याक लगाउन
लेखिएका र नलेखिएका चोटहरू स्याहार्दै
अधुरा आकाङ्क्षाहरू बाँच्दा बाँच्दै
अनुदानको भरमा अलमलिएर
मन तलाउसरि भरिलो बनाएका छन्
कठीन यात्राक्रममा
रातमा पनि हाँसेजस्तै जून
आडम्बरी संस्कारहरू कुल्चेर
नयाँ क्षितिज खोतल्न
तेन्जिङ्गहरू सडकमा ओर्लेका छन् ।
Homnath Pathak – Balak (Nepali Baal Kabita)
होमनाथ पाठक – बालक
बालक हामी चाहन्छौ सुसज्जित हनु विज्ञानले
मृत दर्शन नसिकाऊ ज्ञान देओस् पा्रकृतिक ध्यानले
राजारानीका दन्त्यकथा परिर्वतनसगँ ै जानु पर्छ
समाज हाम्रो बदलिँदै छ गन्तव्य समाजवाद बन्नु पर्छ
के वन्ने ? निणर्य गर्न रुचि हाम्रो हेरिनु पर्छ
अन्धविश्वास हटाउन पाठय् क्रम हाम्रो फेरिनु पर्छ
जिज्ञासु शकं ालु बनाऊ हामीलाई असन्तोषी
मानवीय व्यवहारमा बननू ् बालक हाम्रा सधैँ मदृ ुभाषी
Samarthya – Kaka Ko Dalin
सामर्थ्य – काकाको दलिन
फरक पर्दैन यो बाटो बेचियोस् बेरङ्गीन या रातो भएर;
सडकछेउका चियापसलहरु अबेरसम्म जाग्ने गरेकै छन्,
मदिराका बोतलहरु कुनै कम्युनिष्ट नामधारी दलझै बेपर्वाह फुट्ने गरेकै छन्,
फुटपाथमा रोपिएका कादम्बरी फूलका बिरुवाझैँ मुलुक फुल्ने कोशिशमा तत्पर छ,
तर फुल,केवल त्यसमा बनाइएका भ्रष्टाचारी माउ गौँथलीहरुले मात्र पारेका छन्;
विस्तारका नाममा,
फुटपाथ मिचिएको छ,
मिचिएको फुटपाथ
काकाको बलेसीकै साँधमा आइपुग्छ,
बलेसीमा झर्ने पानी कता बग्दछ उहाँलाई पत्तो छैन,
काकालाई थाहा छैन,
यो विस्तारले वाद अँगालेको
काकालाई यो पनि थाहा छैन,
बलेसीको पानी कसले काटेको,
तर उहाँलाई डर छ,
(उहाँको भाषामा-लोकतन्त्रे डर),
कि बाटो दुईतिर बाँडिदा
आघौँ कता राखेर धान दाउनी गर्ने,
कि माटो यसरी नै फाटिँदा
बा को वाक्य बस्नेबेलामा कता निकालेर विधिपूजा गर्ने,
बाटोलाई देश दाँज्ने हो भने,
देश
बुख्याँचा मन लिएर बसेको छ काकाको अगाडी माटो बनेर,
तर काका निश्चिन्त छन्,कारण,
उनलाई पनि भ्रम छ
कि देश बनाइने भोटले हो
तथाकथित वामपन्थी अठोटले हो,
त्यसैले काका निश्चिन्त छन्
अब
फरक पर्दैन उनलाई
देश ठिङ्ग उभियोस उनैको बाँकी बलेसीमा बाटो भएर,
फरक पर्दैन उनलाई यो बाटो बेचियोस् बेरङ्गीन या रातो भएर ॥
-सामर्थ्य
Bhojraj Baral – Maryada
भोजराज बराल – मर्यादा
म जन्मे र हुर्केको माटोमा,
मेरो पनि मर्यादा हुन्छ भने,
त्यो माटोमा,
कसैले केहि रोप्नु अघि,
मलाइ पनि सोध्नु न्याय हुन्थ्यो.
बेफ्वाक्मा हुने नहुने रोपेउ,
गोला बारूद,
जीवि, परजीवी,
फल्ने, नफल्ने,
हरेक चिज रोपेउ.
तिमीले,
मिचेर,
सबथोक गरेउ.
मैले लगाएका,
रातका फेरिहरु,
ढोका थुनेर,
सुनीरहेउ.
प्रकृति हो,
एकदिन तिमि भन्दा,
अझै बलियाको,
श्रीष्टि हुन सक्छ,
म,
त्यस दिनको पर्खाइमा छु,
जब,
तिमि पनि,
मलाइ मिचे झैँ,
पानि घट्टमा,
मकैका गेडासरि,
निरिह पिधीन सक्छौ,
धूलो पिठो नहुँदा सम्म,
गुहार भन्नै नपाइ,
पिधीन सक्छौ,
पिधिन्छौ!
– London
Bhupi Sherchan – Ye Joon
मेरो जस्तै ए जून !
झूटो हो तिम्रो हाँसो पनि
फरक छैन तिम्रो र मेरो
भित्र–भित्र रोएर पनि बाहिरबाट हाँस्ने बानीमा
फरक यति मात्र छ हामी दुइटाको कहानीमा
कि तिमी रुन्छौ र तिम्रो आँशु शीत बन्छ
म रुन्छु र मेरो आँशु गीत बन्छ ।
Bidhya Sapkota – Pahad Ra Manchhe
जव म एक्लै हुन्छु
कल्पना र यथार्थको धरातल नाप्न मन लाग्छ
कति मनोरम छ संसार ॥
देख्छु हेर्दाहेर्दै ठडिएको सुन्दर हिमाल
म त्यसलाइ नदेखेरै/नछोएरै राम्रो मान्छु
घामको पहिलो प्रहार उसैमाथी पोखिन्छ
बादलुका घुम्टाहरु उसैमाथी ढाकिन्छन्
पवनका झोक्काहरु उसैसँग ठोकिन्छन्
आगोका लप्काहरु उसैमाथी सल्कन्छन्
जीव जन्तुका कोलाहल त्यही मच्चिन्छन्
र अन्त्यमा
झिनो मुसो पहलमान बनेर उसैमाथी खनिन्छ
र पनी कति सहनशिल छ पहाड ॥
म त्यतिकै सोच्छु
सायद आशावादी छ त्यो पहाड
मननयोग्य छ त्यसको उर्वरता
आफुमाथी पोखिने घामको प्रहरमा ऊ सेकिन सक्छ
बादलुको झोक्काले उसलाइ सिच्न सक्छ
पशुपक्षींको लापरबाहीमा ऊ संगित सुन्न सक्छ
आगोको लप्का र पवनका झोक्काले
उसको रचना गर्भमा नया भ्रुण रोप्न सक्छ
सेता हिउहरुले उसलाइ हँसाउन सक्छ
त्यो नादान मुसाको सामिप्यताले
उसलाइ कुत्कुत्याउन सक्छ
हामी मान्छे त्यति आशावादी बन्न किन सक्दैनौं
हो हामी दुखी छौं
हाम्रा सडकहरु जलिरहेका छन्
घरमा गृहयुद्ध चलिरहेको छ
परिवार विदेशिएका छन्
हामी माथि अपमान र घृणाका भारहरु थचारिदैछ
यसैले हामी हरपल आत्तिरहेको हुन्छौं/भुट्भुटिइ रहेका हुन्छौं ॥
तर हामी किन सोच्न सक्दैनौ कि
हाम्रा घर र सडकले रुपान्तरण खोजिरहेको पनि हुनसक्छ
यसैबाट विचारका अंकुरहरु पलाउन सक्छन्
यहाँ स्वतन्त्रताका पखेटाहरु फटफटिन सक्छ
सदियौं देखिको भार पन्छिन सक्छ
कलमहरु जुर्मुराउन सक्छन्
आवाजहरु बुलन्द हुन सक्छन्
हातेमालोका स्वरहरु गुन्जन हुन सक्छन्
साच्चैं मान्छे त्यति आशावादी बन्न किन सक्दैन ?
हामी वुद्धिमान मानिने मान्छे
त्यति सहनशिल हुन किन सक्दैनौ ?
अलिकती स्वभिमानी बन्न किन चाहन्नौ ?
Bairagi Kainla – Parbat
वैरागी काइँला – पर्वत
घरभित्र पनि सिरान ताला उक्लिँदा
डाँडा-डाँडा अग्लो डिल भरेङको प्रायजसो म उक्लिन्छु
आजकाल सपनामा सधैं म पर्वत चढिरहेको हुन्छु !
जो झुक्दैनन् जति डाँडाहरू, पहाडहरू
टेक्दै झुकाउँछु खुट्टाले प्रत्येक पाइलाको सँघारमाथि
मेरो सडकमाथि !
उफ ! भाँच्चिएर लडिदिन्छन्
हिमालयका ढाडहरू….
आहाल-आहाल रात छादेर मेरो सडकमाथि ।
आकाशका भित्ता-भित्ता ठाकिँदै बजारिन्छ
प्रतिध्वनिको वज्र-
दौडदै गरेको रेलको छप्परमाथि मूल सडकमाथि !
ऐनाको चोइटाले थापेका रगतका टुक्राभित्र
डिब्बा-डिब्बा किच्चिएका
जिन्दगीका क्षणहरू…
भाँच्चिएको रेलको लिकमाथि
दनदनाउँदो आगोको मुस्लोभित्रबाट
म बटुल्छु, म बोक्दछु…
गोजीभित्र अनि काँधमाथि !
धेरै नानीहरूलाई स्कुलसम्म पुर्याएर
धेरै छोराहरूलाई सीमान्तको मोर्चासम्म पुर्याएर
धेरै बाबुहरूलाई अड्डादेखि घरसम्म फर्काएर
अब त थाकिसकेका बाटाहरू
अब त दुर्घटनामा टुक्रिएका सडकहरू
हो, यी सब सडकहरू
मैले मेरो काँधमाथि बोकेको छु
मेरो कुम्भकर्णको काँधमाथि जिन्दगीको लास बोकेको छु !
मेरो काँधमाथिबाट
मेरो प्रेमको घनत्व र आस्थाको उत्तापले
पाकेको जिन्दगीको लास
चोइटा-चोइटा किरणहरूमा चोइटिइएर खस्दछ
मेरो प्रत्येक पाइलाभित्र : मेरो सडकमाथि !
आँखा खस्दछ : यौटा रात सकिन्छ
अर्को आँखा खस्दछ : फेरी अर्को रात सकिन्छ
पैताला खस्दछ : एक खुट्टा बाटो भरिन्छ
पन्जा खस्दछ : पृथ्वीदेखि आकाशसम्म पुल टाँगिन्छ
दुई हात अँगालो खस्दछ :
असीमित आयतनमा धरतीमाथि
अनि इतिकासमा फेरि यौटा अर्को फाटक उघ्रिन्छ !
फाटकको निधारभरि
मानिसको जानकारीका निम्ति
धुपीका सिन्के पातहरूका माझ-माझ
हाँगाको आँख्ला-आँख्लाका आँखाहरूका अक्षरमा
समयले दौडी आएर लेखिदिन्छ : सूचनाका केही पङ्क्तिहरू
स्वागत छ- पर्वतारोहीलाई,
कलिला-कलिला पैतलालाई,
प्रत्येक जिन्दगीलाई !
अब प्रत्येक मान्छेले सुरु गरुन्
आ-आफ्नो यात्रा फेरि यहाँबाट,
यस फाटकबाट !
सूर्यलाई भरीकन
तेस्रो आँखाको ठूलो घुम्ने बल्बभित्र
उत्तानो समुन्द्रलाई दुवै हातमा टेकिदिएर
उभ्भिएको फाटकको टाङमुनिबाट
सार्क र ह्वेलको मत्स्य-आक्रमणबाट
तारतारी समुद्रिक डाँकूहरूको लुटपिटबाट
धनमाल र बचाएर जहाजलाई
अनि औंलामा उचालेर गोवर्द्धन
आफै पनि यस फाटकबाट
आजकाल सपनामा सधैं म पर्वत चढिरहेको हुनछु !
अजकाल सपनामा सधैं
म पर्वत चढिरहेको हुन्छु !
Daibagya Raj Neupane – Kisan Ko Rahar (From Mahendra Mala)
लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा – किसानको रहर (महेन्द्रमाला)
सानो छ खेत, सानो छ बारी, सानै छ जहान
नगरी काम, पुग्दैन खान, साँझ र बिहान ।।
दैवज्ञराज न्यौपाने – किसानको रहर (महेन्द्रमाला)
सानो छ खेत, सानो छ बारी, सानै छ जहान
नगरी काम, पुग्दैन खान, साँझ र बिहान ।।
बिहानपख झुल्किन्छ घाम देउराली पाखामा
असारे गीत घन्किछ अनि सुरिलो भाकामा ।।
काँधको शोभा हलो र जुवा हातमा कोदाली
जीवन धान्न गर्नु नै पर्ने उकाली ओराली ।।
छुपु र छुपु हिलोमा धान रोपेर छोडौला
बनाई कुलो लगाई पानी आएर गोडौला ।।
भनेर सानी पटुकी रातो बाँधेर झरेकी
धमिलो खोला बाढीले होला कसरी तरेकी ।
गालामा साना पसिना दाना मोतीझै खुलेकी
घाम र पानी भोक र तिर्खा कसरी भुलेकी ।
सुसेली हाली बयली खेल्छ बतास रातमा
जूनले पोख्छ शीतका थोपा धानका पातमा ।।
सुनौला बाला झुलेर होला भुइँलाई छोएको
फलेको हाँगो कहिले छ र ननुही रहेको ?
हिमाल हाँस्छ मिलाई सेता दाँतका लहर
किसान बनी जहान पाल्ने यो मेरो रहर ।।
Bhupi Sherchan – Mero Saathi Haru
‘मैले पिएकोमा रिसाएका साथीहरु
पिएर त हेर, पिउन झन् गाह्रो छ ।
मरेर शहीद हुनेहरु
जिएर त हेर, जिउन झन् गाह्रो छ !!’