Narnath Luitel – Ganatantra Ko Putla (Nepali Byangya Kabita)

नरनाथ लुइँटेल – गणतन्त्रको पुतला (व्यङ्ग्य कविता)

खोलो अब तलतिर होइन मास्तिर बग्छ
आकाश निहुरिएर भुइँमै लम्पसार पर्छ
र अब जमिन उचालिएर आकाश बन्छ
यो उलटपुलट हो, यो फेरबदल हो
समयले ल्याएको जबरजस्त अदलबदल हो ।

गणतन्त्रको स्वप्नवगैँचामा फुलेको म जुही हुँ, जाई हुँ
स्वनामधन्य म दुर्जकुमार राई हुँ
म राष्ट्रको पहरेदार एक सिपाही हुँ
धेरै खतराहरूसँग लड्ने बहादुर योद्धा
म जनता र व्यवस्थाको कुशल संरक्षक हुँ
राजशाही व्यवस्थाको विरोधमा
कमिलासरी मानिसहरू सडकमा ओर्लिंदा
बज्र भएर उभिने म राष्ट्रसेवक हुँ
यसो गर्ने हजारौँ हजारको म एक्लो प्रतिनिधि हुँ ।

थामिनसक्नुको हुरी बनेर मानिस ओइरिन थाले
परिवर्तनको आँधी रोक्न दुर्गमा खटिएको म दुर्ज
टुलुटुलु हेरर बस्न कहाँ सक्थेँ र
कमिलाको गोलोमाथि निशाना दागेर दनादन
फुरनदाना लोड गरिएको पेस्तोल चलाएँ
यिनै गर्विला हातको पौरख हो
एकै थलोमा आधा दर्जन जति ढलाएँ ।

रगतले सडक हिलाम्य भएथ्यो
अखबारभरि त्यही रगत पोतिएथ्यो
एउटा बेबकुफ पत्रकारले खिचेको तस्विर
मेरो पौरखी कार्यको नमुना, निशाना
मैले रोक्न खोजेको आँधी, झन भूमरी परे उठ्यो
र एउटा घुर्मैलो बिहान म थामिरहेको छु भन्दाभन्दै
राजशाही ढल्यो, म हतास भएँ, म निराश भएँ
अखबारमा छापिएको तस्विर हेर्दै
म बसेको घरतिर चोरऔँलो ठड्याएको देख्न थालेँ
मेरो बहादुरीको कदर एकदिन कसो नहोला ?
प्रतीक्षाको पलपल गन्दै केही वर्ष बिताएँ ।

मेरो हातमा गन त छँदै थियो तर गणतन्त्र आएछ
मेरो गनले ताक्दाताक्दै उम्किएकाहरू सांसद र मन्त्री भएछन्
मैले पक्रेर लात्तै लात्तले भ्यानमा खाँदेकाहरू माथिमाथि गएछन्
मलाई बिर्सिए कि भनी चिन्ता लाग्नलाग्न थालेको बेला
मेरो प्रमोशन भयो, जो हुनैपथ्र्यो
मेरो पौरखको प्रशंसा गरियो, जो गर्नैपथ्र्यो ।

बिचरा सगुनहरूका आमाहरू व्यर्थैमा रुन्छन् किन ?
उनीहरूकै आँसुमा मेरो पौरख फलिरहेको छ मुस्काउँदै
बिचरा प्रल्हादहरूका पत्नीहरू बिलौना गाउँछन् किन ?
उनीहरूकै आलापबिलापमा
मेरो बहादुरीको बाली मौलाइरहेछ
त्यसैले त गणतन्त्र दिवसको पुनित अवसरमा
मलाई ‘सुप्रवल जनसेवाश्री’को तक्मा थमाइयो,
शिर निहुराएर मेरो बहादुरीमाथि सम्मान जनाइयो
क्याबात, मेरो सम्मानका सिफारिसकर्ताहरू
क्याबात, मलाई सम्मान गर्ने निर्णयकर्ताहरू
आहा, म कति प्रफुल्ल भएको छु
माउजरबाट त्यही पेस्तोल झिकी
हजारौँपटक चुम्मा खाएको छु ।

रुन्चेहरू डाँको छोडेर रोइरहेका छन्
पिञ्चेहरू आँसुको भल काडेर रोइरहेका छन्
म भने मेरो ज्यानमारा पौरखप्रति गौरव गर्दै
खित्का छाडेर हाँसिरहेको छु
म बहादुर दुर्जकुमार राई
म हजारौँ हजारको एक्लो प्रतिनिधि हुँ
म मौलिक नेपाली गणतन्त्रको खाँटी पुतला हुँ ।

१५ जेठ २०६७
तेस्रो गणतन्त्र दिवस

Narnath Luitel – Dhaantnu (Nepali Byangya Kabita)

नरनाथ लुइँटेल – ढाँटनू (व्यङ्ग्य कविता )

कुटनीति झुटनीति फुटनीति जुटाएर
लुटनीति जति सबै अँजुलीमा उठाएर
अट्टहास गरीगरी लपालप चाटनू
सफाचट पारी देश ठाँटसँग ढाँटनू ।

छिन दिन हप्ता मैना वर्षैभरी ढाँटनू
ढाँटबाहेक केही छैन जुनीभरी ढाँटनू
खालि ढाँट्ने मौसम यो ढाँटेरै डाँटनू
ढँटवारे भयो नेता पेशा उसको ढाँटनू ।

ढाँटकै ढ्वाङ फुकी ढाँटको डोरी बाट्नू छ
ढाँटढुँट लाटलुट ढाँटेरै भोट काट्नु छ
भोट निम्ति नोट फेरि जताततै बाँटनू
तेब्र्याएर ब्रम्हलुट साधु बनी ढाँटनू ।

उठी ढाँटनू बसी ढाँटनू सुतीसुती ढाँटनू
ढाँटेरै उल्टासुल्टा भाषण गफ छाँटनू
फाटी मर्नु बनाएर देशको जरा काटनू
इलमै भो ढँटुवाको सारा जिन्दगी ढाँटनू ।

फेरि आयो ढाँट मौसम ढँटुवाहरू जुर्मुराए
ढाँटका यी ढाडीहरू केश भरी सर्सराए
ढाँट ढाँट ढँट्वारे हो सत्यलाई डाँटनू
ढाँटकै रहेछ राज्य यो मस्तीसँग ढाँटनू ।

कलङ्की, काठमाडौँ

Narnath Luitel – Holi Ka Dui Goli (Nepali Byangya Kabita)

नरनाथ लुइँटेल – होलीका दुई गोली(ब्यङ्ग्य कविता)

एक

छताछुल्ल पोखिएछ फागुनको रङ्ग
अङ्गभरि रङ्ग छरी के पर्नु खै दङ्ग
नेता भने उभिँदा छन् आफ्नै हुर्मत खोली
जनताको भावनामा कति खेल्छौ होली ?

दुई

हाम्रै रगत निचोरेर पिच्करीमा हाल्यौ
हाम्रै आशा आकाङ्क्षामा हिलोमैलो फाल्यौ
टुक्रा पार्दै लुछिरेछौ हाम्रो अङ्ग पोली
कैलेसम्म खेल्छौ नेता फागुनको होली ?

०६६ फागुन १६, (फागु पूर्णिमा)
कलङ्की, काठमाडौँ

Narnath Luitel – Pinda Payou Ta

नरनाथ लुइँटेल – पिण्ड पायौ त ?

पढ्दै गएँ माक्र्सवादी साहित्यका कुरा
उन्कै भोगाइले काटे अध्यात्मका जरा
तिनै जरा समातेर तर्क गर्थें कैले
उनी हार्थिन् मजैसँग जितिदिन्थेँ मैले !

“पढेका छौ, बुझेका छौ, हामीभन्दा धेर
संस्कार र रीतिथिति तिमी आफैँ फेर
ज्ञान सिकी जीवनमा लागु गर्नुपर्छ”
भन्थिन् उनी “उम्रिन ता केही छर्नुपर्छ !

विचारका नयाँ बिउ तिमी छर छोरा
ठिँगुरिँदै जान्छन् पक्कै संस्कारका जरा
नझुक है कैल्यै तिमी आफ्नो आस्थासँग
जबरजस्ती नगरिद्यौ मेरो आस्था भङ्ग !”

उन्को यस्तो सोचाइ नै मेरो दर्शन बन्यो
सहिष्णुता सदाचारको मूलबाटो खन्यो
ठूलीभित्र बग्थ्यो सँधै संस्कारको खून
म चैँ फेरि कस्सिएथेँ रुढीबूढी धून !

कैल्यै ठेस लगाइनन् मेरो आस्थामाथि
मैले दोष लगाइन उनको आस्थामाथि
ठूली गर्थिन् पूजा वर्त सामान जुटाइदिन्थेँ
तीर्थ धाम जान्थिन् उनी खर्च पठाइदिन्थेँ !

मृत्यूसंस्कार बारे पनि कुरा गथ्र्यौं हामी
भ्रम हो भन्थेँ म ता तर आस्था मान्थ्यौ तिमी
“छोरा तिम्रो आस्था पनि बलियो छ भने
क्रिया–काज नगर भो, पिण्ड–पानी दिने !”

खोजिपस पाइन्न है भेट्न सितिमिति
कुन आमाले दिन्छन् होला यस्तो अनुमति
मलाई लाग्छ हारेँ मैले, भयो उन्कै जीत
उदार र महान्ताको गाउँछु उन्कै गीत !

धर्तीका ए आमा कुट्ने नालायक छोरा
बाँच्दासम्म राख्छौ जसले खानै नदिएर
धिक्कार छ, ढोँग तिम्रो कपाल खौरी हिन्छौ
मरेपछि पाउँदिनन् किन पिण्ड दिन्छौ ?

बाँचुञ्जेल आदर र माया स्याँहारेर
मन खुशी केमा हुन्छ सबै विचारेर
जीवन्दाता आमा नै हुन् सँधै सेवा गरौँ
ढोँग रची श्राद्ध हैन श्रद्धा गर्ने गरौँ !

आमा तिमी दुवै थियौ मेरा घाम जून
हृदयमा जतनसँग राखिदिन्छु गुन
गुन बैगुन अमरता, मान्छे अमर हैन
देखी स्वर्ग कोही पनि फर्किएको छैन !
यता दान गर्दा न त उता पुग्छ कुनै
विज्ञानले न त पुष्टि गरेको छ कुनै
चढाएथेँ फूल मैले के शिरमा लायौ ?
दाजुभाइले पिण्ड दिए के तिमीले पायौ ?

छानीछानी राम्रा–राम्रा चोला अनि सारी
लाउने भए पठाइदिन्थेँ गुण्टा कसी भारी
उठ्छन् मेरो कल्पनामा पानीका यी फोका
खानेभए बटुल्थेँ म फलफूलका डोका !

मलाई थाहा थियो तिमी के मान्दथ्यौ मिठो
पठाइदिन्थेँ बोरा बोरा मकै च्याँख्ला पिठो
पाउने भए यो धर्तीका चिज दिन्थेँ सबै
आफैँलाई नाङ्गो पारी सुम्पिदिन्थेँ सबै !

व्यर्थ अब तिमीलाई केही चाहिँदैन
यता जति थुप्रे पनि त्यता पाइँदैन
फेर्न सकेनछु मैले मेरै घर आज
गरिरेछन् कर्मकाण्ड भन्दै लोकलाज !

डो¥याउँदै छौ त तिमी वैतर्नीको गाई ?
बिरामी थ्यौ घाँस काट्न भन्यौ कसलाई ?
यी त सबै भन्ने मात्र संस्कारका बोट
उग्राएर बसेको छ गाई यहीँ, गोठ !

तिमीलाई अर्पेको त्यो पिण्ड, खलानमा
सुनाइरेछन् गरुडको पुराण दलानमा
खरानी नै बगिसक्यो अब कता झार्ने ?
मरिसक्यो मानिस जो अब कता तार्ने ?

मान्छे आफैँ इश्वर हो, खोज्छौ अन्ततिर
विज्ञानले नभेटेको कुन बस्तु छ र ?
मर्ने मान्छे कहाँ जान्छ भेटिँदैन किन ?
प्राण यतै घुम्छ भने देखिँदैन किन ?

मानिसले टेकिसक्यो ग्रह अनि तारा
चेतनाको भुङ्ग्रो छोप्ने अन्ध–परम्परा
शताब्दीका थोत्रा थाङ्ना लगाएर आगो
त्यसैमाथि खरानीमा खेल्न मन लाग्यो !

मृत्यूपछि जानुपर्ने छैन कुनै ठाउँ
म मर्दा चैँ कर्मकाण्ड विनै मर्न पाउँ
ज्यूँदो छँदै माया खोज्छ मेरो जिन्दगानी
चाहिँदैन मरेपछि मलाई पिण्ड–पानी !

३ भदौ २०६६
(आमाको स्मृत्तिमा रचना गरिएको शोककाव्य ‘ठूली’ बाट एक अंश)