नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
मोहन स्वरूप – तिमीलाई फूलहरू काँडाहरू मलाई
(Sent To Sanjaal Corps Via Email)
तिमीलाई फूलहरू काँडाहरू मलाई
जून फूल्ने पूर्णे तिम्लाई कालो औँसी मलाई
सुनौला ती दिन तिम्रा रातहरू मेरा
सारा सारा खुशी तिम्लाई दु:ख सारा मेरा
फूलै फूल मात्र रहोस् तिम्ले पाईला टेक्दा
पहाडहरू टुक्रिजाउन तिम्रो बाटो छेक्दा
कोकिल पनि ईर्ष्या गरोस् तिम्रो बोली सुनी
गुलाबहरु आफै आउन तिम्लाई माला बुनी
तिम्रो दु:ख सहन हुन्न किन किन मलाई
जून फूल्ने पूर्णे तिम्लाई कालो औसी मलाई
मोहन कोइराला – प्यारो प्यारो मेरो लोभ
छुटेको साथीलाई जसले पहिले माया जोर्यो,
हिंडेको पशुलाई जसले पहिले गोठालो लाग्यो,
निगाला खिप्दै खिप्दै घूम, देश र डोको बनायो,
कठबाँस झीरले खोप्दै उडेका वरलाई बाँसुरीमा थिच्यो-
भत्केकालाई लय र ननिस्केका स्वरलाई ओठले फुक्यो,
ए प्रशस्त छातीले सुसेल्ने ए ताजा हावाको ताजा डाक्टर
त्यो पहिला दिनको पहिला आविष्कारलाई म लोभ गर्दछु,
प्यार गर्द छु,
सम्झन्छु तिमीले पहिला दिन सिस्नु उसिन्दा मलाई डाकेनौ
म कति रिसाएको छु ।
जसले आफ्नो कहानी एक विराट् गुफाबाट शुरु गरेथ्यो
तँ कति सोझो नरम पाठो जस्तो जङ्गलमा उफ्रेको
ए प्यारो प्यारो मेरो लोभ, मेरो कलाकार
आइज, म तँलाई छातीमा टाँसेर हेर्न चाहान्छु,
मुखमा खरो सूर्ती चुसेर एक पल्ट अब सुसेलेको ।
मोहन स्वरूप – लुकाएकै माया मिठो
(Sent To Sanjaal Corps Via Email)
लुकाएकै माया मिठो देखाएको भन्दा
तर मैले थाहा पाएँ तिम्ले तारा गन्दा
तिम्रो नाम के हो भन्दा नामै छैन भन्यौ
आफ्नै शिर निउँर् याएर औलाहरू बुन्यौ
लजालु त्यो मुहारमा माया देखेँ मैले
मिल्ने साथी भन्छ्यौ अरे पागल भन्थ्यौ पहिले
आजकल तिम्रा मुहारमा श्रृंगार देखिन्छ
नीँदमा पनि बोल्छ्यौ अरे यस्तै सुनिन्छ
रिशाउँछ्यौ कि जस्तो लाग्छ धेरै कुरा भन्दा
तर मैले थाहा पाएँ तिम्ले तारा गन्दा
कविता के हो ?
कविता के हो ?
अभिब्यक्ति हो भावनाको । पूजा हो सुन्दरताको ।
नृत्य हो लयको । चित्रण हो कल्पनाको ।
कविता पुत्री हो । कविता जननी हो ।
बन्धन हो नियमको । विद्रोह पनि हो ।
कविता चाहना हो । कविता बेदना हो ।
विश्वास र मूल्य हो । आदर्श र प्रेरणा हो ।
साधन हो कविता । कविता साध्य हो ।
मजाक हो कविता । कविता साधना हो ।
त्याग हो कविता । कविता प्राप्ती हो ।
निर्वाण हो कविता । कविता अशान्ती हो ।
कविता लोक हो, कविता परलोक हो ।
कविता तृप्ती हो, कविता भोक हो ।
केही होइन कविता ।
कविता सबथोक हो ।
वन्धुविक्रम क्षेत्री – फुल्नेछन् सपनाहरू एक दिन
(मधुपर्क २०६६ भदौ)
सूर्यमुखी फूलले तपतप
आँसु खसाल्ने छैन
बन्दुकको नालसँगै बतासिएर
उड्ने छैनन्, हूलका हूल चराहरू
सुनिनै छैन बस्तीहरूमा
बारुद गर्जिएको आवाज
बेमौसममा फडफडाउने छैनन्
लडाकु विमान र नाइटभिजनहरू
आकाश खुला हुनेछ र शान्त हुनेछ ।
रगत बग्ने छैन पानीझैँ नदीमा
न पानी बग्नेछ रगतमा
लासको दुर्गन्ध बोकेर होइन
सुवासित भएर बहनेछ हावा
तर्सिएर उड्ने छैनन्
पि्रय बचेरा छाडी चराहरू
स्वतन्त्रताको गीत गाइरहेका हुनेछन् ।
स्वःस्फुर्त नाचिरहेका हन्छन् ।
रगतको आहाल जम्ने छैन
बरु निर्मल पानीका सुन्दर कुवाहरू हुनेछन्
बलात्कृत हुने छैनन् चेलीहरू
बेवारिसे बन्ने छैनन् नानीहरू
बस्नुपर्ने छैन नब्बे वर्षे बाबुले
वीस वर्षे छोरोको क्रियाकर्म
रुने छैनन् बाबुको मृत्युको खबर सुनेर पनि
कमाण्डरको आदेशले घर जान नपाएका सैनिकहरू
बस्नुपर्ने छैन कोही आँसुको सागर बनाएर
वर्षौं भेट्न नपाएको पतिको बाटो हेरेर
हाँसिरहेको देशसँगै नाचिरहेका बालकहरू हुनेछन् ।
बिहानी लालीझैँ खेलिरहेका नानीहरू हुनेछन् ।
इतिहासको व्याज खानेहरू पाखा लाग्नेछन्
हुर्कने छैनन् सेता बुकीहरू सयपत्री, मखमलीझैँ
मेरी पि्रया
एकदिन यस्तो आउनेछ
चारैतिर खुसी नै खुसी छाउनेछ
कलङ्कित इतिहास भेट्टाएर
वीर पुर्खाहरूको गौरवगाथा
पढिरहेका हुन्छन् नानीहरू
तिनले बदल्नेछन्- हत्यारो बलात्कारी इतिहास
प्रत्येक सहिद दिवसमा
विजयोत्सव मनाउने छन् मानिसहरू
सहिदहरू पुजिनेछन्
सपनाहरू फुलिरहेका हुनेछन् ।
र एक दिन
हत्याराहरू इतिहासको
कहालिलाग्दो भीरमा मिल्क्याइनेछन् ।
राधा कार्की – ऊ अर्थात् छाया अवतार
(मधुपर्क २०६६ भदौ)
ऊ अर्थात् छाया-अवतार
थाहा छैन कतिपल्ट उसका प्वाँख उखेलियो
थाहा छैन कतिपल्ट ऊ टुक्राटुक्रा भयो
उसको बगैँचामा
फूलहरू फुल्दछन्, फक्रन्छन्, रमाउँछन्
उसको युद्धमा
ऊ प्रेम र सद्भावले प्रतिद्वन्द्वीको स्वागत गर्छ
उसको सगरमाथामा
आफ्नै गौरवको झण्डा फरफराउँछ
ऊ आफैँमा साहसको पथ-प्रदर्शक बन्दैछ
उसले समरभूमिमा ‘हामी’ बोकेको छ
उसलाई नजिकबाट हेर्छु म
नजिकबाट टाढा पुर्यारउन मन लाग्छ
मैले सम्बोधन गर्ने नाम
पि्रय नाम
उसको बाटो आकाशजस्तै भएको छ
ऊ थुप्रैपल्ट टुक्रिँदै/जोडिँदै/जोडिँदै/टुक्रिँदै
लडिरहेछ
र समयलाई गहिरो स्पर्श गरिरहेछ
अदृश्य
आकारबिहीन बनेर
मेरो निराकार पीडामा
-इलाम
प्रकाश गौतम – बेश्या र लोकतन्त्र
थाहा छ ?
सुन्दरीको इच्छा हुनुपर्छ,
उ एक निमेशमा
मात्र एक निमेशमा
सफल बेश्या हुन सक्छे ।
समाजमा तुहिन सक्छे,
परिवारमा चुहिन सक्छे ।
बैँशको तिक्ष्ण कटाक्षले
मोहनिमा Continue reading “Prakash Gautam – Beshya Ra Loktantra”
सुजन बुडाथोकि – बिर्सदै गएका सम्झनाहरु!
म समुन्द्रको किनारमा गएर
उनलाइ फुलहरु दिने बारे सोच्छु
तर अचानक छालहरु आएर बगाएर लान्छ
हेर्छु आकासको कुनै रङ्गसालाहरुमा
कहिलै नथाक्ने भनेर
धर्ती छाडेर उढेका चराहरु
बादलपारी घाम अस्ताएपछी
कुनै अँध्यारो छितिजमा उसैगरी एकैछिनमा
हेर्दाहेर्दै हराएर जान्छन ।
मलाइ उनिहरुको उन्मुक्त उडानमा कुनै सन्कोच छैन
मलाइ त्यो अँध्यारो गगगमा कुनै अफसोच छैन
म सम्झन्छु त्यो समय साहेद आसक्त छ
घायल छ,
तै भएर त पटकपटक
घडिमा सुइका चालहरुलाइ सेकेण्ड सेकेण्ड पागल झै सम्झन्छ
म सुन्छु त्यो पल त्यो छ्यण आफ्नै मुटुका चालहरु
अनि छतिका धड्कनहरु
जब हावाहुन्दरी आएर तिमिले मलाइ छोडिदिएर गएका
सबै सबै प्रेमका प्रतिकहरु….
ओउठी,चिठ्ठी, फुल,रुमाल र पत्रहरु
कुनै युगल परेवाका प्वाखहरु झै
भुइबाट उनिहरुसङ्गै भुर्रर उढाएर लान्छन।
तर लैजान बिर्सन्छन कि यहाँ
तड्पिरहेका सास,
भड्किरहेका याद,
अनि बल्झिएर्र सम्झनाहरुमा अल्झिएर
तड्पिरहेका प्यासहरु…
म कैले पनि बिर्सन्न भन्थे तिमिलाइ
म आफ्ननै हृदय या मुटु मान्थे
तर अफसोच त्यसबखत मात्र मैले तिमिलाइ
अन्जान सम्झिएछु,
जुनबेला मेरा धड्कनहरु सुन्यतामा धड्किएका थिए
ती धड्कनहरु
वा मुटुका चालहरु…
जुन बाचिएरै पनि कैले बुज्नै सकिएन जिवनमा बिगतमा
कैले पनि थहा पाइएन…
तिमिले कैले पनि एल्बममा मेरा फोटाहरु पल्टाएर हेरेनोउ या देखेनोउ?
म भने पटक पटक तिम्रा एउटै फोटाहरु हेरिरहे
किनकी त्या अन्तिममा अर्को कुनै फोटै थिएन
आखिर यस्तै कै फरक थियो
तिमिले बिर्सदै गएको यो पुरानो अनुहार
अनि मैले सम्झि राखेका ती तस्बिरहरुमा
साहेद सम्झनाहरु नै स्वार्थी भएर होलान
जो यहाँ हर्कोही पनि
आफुलाइ हृदयघात भएको बखत मात्र
आफ्नो मुटुलाइ सम्झन्छन
भन्न तआखिर” तिमी मेरो सर्वस्व होउ
म सधै सधै सम्जिरहन्छु “भन्छन
र एकैछिनमा पानीजहाज जस्तै बनेर
कुनै सागरको छालमा
या धरातलमा
आफ्ना सबै छापहरु
मेटाएर पखालेर हिड्डै जान्छन
जुन हिडाइ बिवस छ
जुन हिडाइ निर्दोस छ
जस्लाइ हिड्नु मै मोज छ
बाटोमा हिडेका हिडाइहरु नै
उ स्वयम् स्वर्ग सम्झन्छ, सुर्यले पृथ्बीको कुनै कुनालाई
भुलेर घुमे झै
अनि छेवैको किनारलाइ बिर्सिएर जान्छ
बेगन्तब्य,
बिर्सनाहरु पनि यस्तै बिवस छन साहेद
जो हिन्दाहिन्दै स्वयम आफै बिर्सएर जान्छन
यातायातले सडककिनारलाइ बिर्सिएझै
अनि जहाजले खोलाको धारलाइ बिर्सिएर दोउडिन्छन
चम्किन्छन अनि अघाडी बड्छन
अनि एकदिन गति नै हराएर
अन्तिममा जब दुर्घटना परेर
किनारको छेवैमा गएर लड्छन
पल्टिन्छन,
हल्छिन्छन,
सम्झिन्छन
हारगुहारको मद्दत माग्छन,
आखिर गुल्टिएर अनि अन्तिममा केही सीप नलागेर त्यि समुन्द्रको
किनारमा गएर,फोहोर पानीहरुले भरिएर
कुनै लासहरु झै तैरिन्छन
जहाँबाट उनिहरु हिडेका थिए
हो हामीहरु पनि यहाँ यस्तै हिन्छोउ
कि कुनै सवारी जस्तो।
हामी भोकाएका मुसाहरु जस्तै होउ
अनि डङ्गडङ्गती गनाइरहेका गन्धे छुचुन्द्रो होउ
जो बिगृएका बिसालु सिनोहरुको लोभमा
हामी आफ्नो दुरदर्सिता गुमाउछोउ
जिन्दगिभर क्रुर शासक अनि सोसकको खोरमा
चोर जस्तै आफुलाइ जन्मकैदी बनाएर
जेलभित्रै जिवन सढाएर
कुहाउछोउ
अनि अन्तिममा बाघ जस्ता देखिने
बिरालाहरुको सिकार बन्न बाध्य हुन्छोउ।
हामी दिनभरी ताता जमिनहरुमा
अनि काडै काडा ,सिसै सिसाको पथ्थर मैदानमा
दोउडिरहेका भकुण्डो होउ
वा कुदाइएका पुटपाथका फुटबलहरु होउ
जहाँ आफ्नै साथिहरुलाइ दुस्मन बनाएर
खेलाडिहरु लड्छन,चल्छन,बाज्छन
भिड्छन
अनि हामिहरुलाइ पैतालाहरुले कुल्चन्छन, भुइमा उफार्छन
बजार्छन, एकहातले
पछार्छन
अनि आफ्नो सफलताका लागि
गोल्पोस्टसम्म पुर्याएर
खुट्टाको जुत्तामा नचाइएका
पैतालाहरुमा खेलाइएका
हो हामी फुटबल होउ
फगत फुटबल
हामि कुनै बिदेसी रेफ्रीको
नबुजिने भाषाहरुले हिन्छोउ,
अनि सिठ्ठिको आबाजले रोकिन्छोउ
हाम्रो लछ्यमा बिजयको फुलमाला लगाएर
आशीर्वाद थाप्ने निधार अर्कै छ
हाम्रो चित्कारमा रमाएर उफृने
दर्सकहरु अर्कै देसका हुन,
हो हामीहरु मरुभुमिमा उफारिएका फुडवलहरु होउ
हामी ती २१ ओउ सताब्दिका
आधुनिक एलोपेथिका चिकित्सक होउ
हामी ती पुराना आयुर्बेदिक
अनि प्राकृतिक उपचारको
अस्तित्वलाइ अस्विकार गरेर
नभएका रोगहरु देखाएर
मान्छेहरुको चिरफार गर्छोउ,
अनि आफ्ना बिरामीहरुलाइ
बाटामा हिडेको देख्दा
हामिलाइ बिर्सनु भयो कि क्याओ? भन्छोउ
हामी निरोगिलाइ सम्झिने डाक्टर होउ
हामी ब्यपारी होउ
ब्यपारि
ठमेल
रत्नपार्क
अनि बसपार्कका ब्यपारी
जो सुन्धारा,स्वयम्भू,बोउद्द अनि
पसुपतीलाई बेस्यालय बताएर
बनाएर
छिमेकी पर्यटकहरु बोलाएर
अनि आफ्ना गल्लिहरुलाइ पबित्र मन्दिर भन्ठान्छ””
हो अनि हामी तिनै दिल्लि मुम्बैका कोठिहरुमा
आफ्नै कुमारित्व बेचिरहेका बेस्याहरु होउ
हामी प्रेमका नाममा कलङ्गक होउ
जो आफ्नै प्रेमिकालाई
आठम्बर अनि रङ्गिन अभिलाषाहरु देखाएर
फकाएर
फुलाएर
कुनै दलाल ले झै आफ्नो जालमा फसाएर
जिन्दगीभर उस्लाइ मनोरन्जनको साधन बनाएर
सधै सधै सम्भोग गर्न चाहन्छोउ ।
हामी जनता कम अनि नेताका भासण ज्यादा होउ
जो मोउसम या याम झै बद्लिरहन्छ
हामी अरुलाइ मख्ख अनि
खुशी पार्न
बनाइएका एकछिनका कपोकल्लित समचारहरु होउ
तेसैले त हामी बस्तु हर्दम अनि
मान्छे कम छोउ
मानोउ कि हामी पथ्थर भएरै पनि,
फुलहरुको रहर गर्छोउ
अनि फुल भएरै पनि पथ्थरमा पुजिन्छोउ
मानोउ कि हामी भगवान भएर कैले पनि भगवानलाइ
पुज्न सक्दैनहु
हामी फुल भएरै पनि कैले भगवानलाइ पुज्न सकेनोउ
तेसैले त हामी सजिब कम
अनि निर्जिब ज्यादा छोउ
हामि मान्छे भएरै पनि मान्छेलाइ बुज्न सक्दैन हु ।।
!!!!!
रामविक्रम थापा – आँखा
(मधुपर्क २०६६ माघ)
संसार देख्ने रमिता हजार
यो ज्योति आँखा सबको छ सार
सौन्दर्य हेने नयननाभिराम
सानो छ हेर्दा कति धेर काम
लेख्ने र पढ्ने हतियार हाम्रो
देखाउने यो मतियार राम्रो
राम्रो, नराम्रो सबमा छ दृष्टि
हेरेर भन्दै नवभाव सृष्टि
यो ज्ञानदाता र अनेक भाका
यो प्रेमदाता रसिलो छ भाषा
राम्रो र मीठो नयनी इसारा
स्वभाव पोख्ने कतिको सहारा
जो नेत्रवाणी मुखले नभन्दा
त्यो भाव राम्रो अझ शब्द भन्दा
ढोका खुलायो मनको महान्
नेत्रास्त्र सानो, हचुवा नठान
-बालकन्या उमावि फाक्टाङ-२, खोटाङ
कला राई – नपठाउ सखी शुभकामना सन्देशहरु स्वदेसबाट मेरी हितैषी यसरी
मित्रले पत्र लेखिन
भो नपठाउ सखी शुभकामना सन्देशहरु
अर्थहिन बन्न सक्छन
नेपाल आमाको अस्तित्व धरासयमा परेको
यो दर्दनाक क्षणमा
यो सोकाकुल घडीमा
आफ्नै जन्मभुमिको कोखमा रहेको हामी नेपाली
अहिले निस्सासी रहेका छौ
ति भ्रस्त स्वर्थी नेताहरुले जनतालाई झुक्क्यएर
कालो गहिरो खादलमा धकेली रहेका छन
सखी
यहाँ कुनै खुशीयाली छैन
देश बिकासको कुनै पूर्वधार तयार छैन
हामी सँग त फगत भय त्रास अनी चिन्ता मात्र बाँकी छ
निर्दोष नेपाली जनताले युही ज्यान गुमाउनु परेको
हृदयबिदारक घट्नाहरु मात्र बाँकी छ
त्यसैले सखी
भो नपठाउ शुभकामना सन्देशहरु
बरु सक्छौ भने पठाउ
देश बिकासका लागि
परदेशी नेपाली सच्चा सपुतका योगदानहरु
देशलाई बिखन्दित हुनबाट जोगाउने अभियानहरु
घुसखोर चाकरी बाजहरुको चताइमा मस्त
ति भ्रस्त नेताहरु देख्दा
नाताबाद र कृपाबादले ग्रसित बनी
शिक्षित नेपाली जनसक्ती
बेरोजगारमा पिल्सिएर परदेसिनु परेको
त्यो पिडादयी क्षणहरुमा
तिमीले भनेकी थियौ होइन ?
देशमा एक पटक गनत्रन्त आउनै पर्छ
नयाँ संबिधान लेखिनै पर्छ
तर तिमीलाई थाहा छ ?
नया नेपाल बनाउने सुन्दर सपना देखाइ
निर्दोष नेपाली जनतालाई हातमा बन्दुक थमाइ
बषौ युद्दमा होमएका
ति कामरेड भनउदा नेता हरु
सम्पूर्ण सत्ता आफ्नो हातमा पार्ने दाउ पेचमा ब्यस्त छन
उनै नेताहरु झै पजेरो र महलको
सत्ता र कुर्सिको मोहमा
अन्धा बनी रहेका छन
त्यसैले सखी
भो नपठाउ शुभकामना सन्देशहरु
बरु सक्छौ भने पठाउ
सच्चा राष्ट्र सेवक जन्माउने
बिर्यका केही थोपाहरु
म गर्भधान गर्न तयार छु ।
देशमा गणत्रंन्त आउँदा हर्षले बिभोर हुँदै
तिमीले पत्र लेखेकि थियौ होइन
यसरी
अब
काठमाडौं एक्लै नचुलिएर
गाउ गाउमा बिकास पुग्ने भो
हामी सर्बहारा नेपाली जनताको जिबनमा
नयाँ बिहानी उषाको किरण छाउने भो
तर
गणत्रन्त पस्चात
म र म जस्ता गरीब गुरुवा निर्दोष मज्दुर नै
बलिको बोका हुन परेको छ
कानुन बिहिन देश जस्तै
हत्या र हिङ्साको सुनामी चलेको छ
सत्ता र कुर्सिको लालचमा
आफ्नै सन्तति द्वारा
नेपाल आमा पटक पटक बलात्कृनत भइ रहेकी छीन
त्यसैले सखी नेपाल आमा छाती भरी दुखी रहेको बेला
भो नपठाउ शुभकामना सन्देशहरु
बरु सक्छौ भने पठाउ
नेपाल आमाको अस्मिता जोगाउने
मजबुत कवजहरु
ति सम्पूर्ण भ्रस्ट नेताहरुलाई एकै खादलमा
नस्ट गर्ने
अत्भुत शक्तिका पुन्जहरु ।।।
कला कोयु
प्रशान्त खरेल – बिचलन
कोरिएर पानाभरि
अक्षर–शब्द
शब्द–पङ्क्ति–कविता
विशाल अर्थ संयोजन
ट्वाक्क ट्वाक्क मिलेर
कहिले मायालुको सम्झना
छरिन्छ मुटुभरी
एक मृगतृष्णा
मरूभूमीको यात्रीको
दृष्टीभ्रम
त्यसमै बेलगाम घोडाका
टापहरू
नर्तकीको पाउजुका छिन्छिनाहट
घङ्घरूको झन्झनाहट
उफ्
यो कस्तो दरिद्रता
सोचाइको
एक युवती
नजिक नजिक हुँदैछे
खोइ उसका पाउमा पउजु छैन ?
यात्री
खालीखुट्टा (पाउ) पनि यात्रा गर्न सक्छ
घोडाका खुट्टाहरू
खाली हुँदैनन् क्यारे
मनका घोडाहरू
खालीखुट्टै दौडन्छन्
किन भिन्नता छ यस्तो
भिन्नता समयमा हुँदैन क्यारे
समय पनि
विकराल हुँदोरहेछ
विकलाङ्ग समय
आफ्नो मृत्यूको घोषणा
आफै गर्छ
आफ्नै इजलासमा
आफैविरूद्ध मुद्धा हाल्छ
अनि आफ्नो मृत्यूदण्डको सजाय
आफै तोक्छ
कस्तो अस्वभाविक
स्वभाविक त मृत्यू पनि हुन्न
टपक्क टिपेर
कर्मभूमिबाट
उदारता देखाउँछ
अब उप्रान्त
कर्म गर्नु पर्दैन तैले
कर्मशिल हुनु
मानवको प्राकृतिक गुण हो
मानव पनि एक कविता हो
अपुर्ण, अधुरो
भावभङ्गिमा नमिलेको
सिकारू कुमालेले
सिक्दै फ्याक्दै गरेको
परिक्षण भाँडा जस्तो
कुमालेले चक्र घुमाउँछ
वा
चक्रले कुमाले घुमाउँछ
विसङ्गती भयो
हेराइमा
हेराइ दृष्टी होला
सङ्गती त ब्रम्हाण्डमा पनि छैन
सबै आ–आफ्नै तालमा
चलिरहन्छन् निरन्तर
ब्रम्ण्डिय पिण्डहरू
स्वचालित, स्वनिर्देशित
मानिस पनि
मांशपिण्डको गोला मात्र हुँदो हो
अस्थिपञ्जर नभए
किन चाहिन्छ अस्थिपञ्जर ?
पुर्णता, स्थीरता, स्थायित्व
सुन्दरता, आधारभूमी
वा अरू केहीको लागि ?
कस्तो मुर्खता
एक आङ्ग घाम थापेर
हामी घोषणा गर्छौं
सुर्यका इतिवृतिको
लेखाजोखा गर्छौं
उसको जन्म मृत्यूको
सत्य यहि होला
प्राकृतिक नियमसंगत
उत्पति –> अन्त
प्राकृतिक छटाहरू कोरिन्छन्
शब्दहरूको जन्जालमा
किन हुँदैन एकै
अन्तस्करणको आवाज
आत्मा बेचेर महाकुम्भमा
फर्किन्छ हटारू
लसक् लसक्
पाइलाका डोबहरू बनाउँदै, मेट्दै
गनिरहेको मनमनमै
पाइलै पिच्छेका
आगतका प्रतिफलहरू
ढुङ्गो ठडिन्छ बाटामा
विगतको
फिस्रिक्क
उसले हिसाव विर्सिएको छ
लडखडाउँदै उठ्दा
यथार्थको पहाड
स्वभिमान बनेर ठडिन्छ
पहाड चिसो हुन्छ कि तातो
कालो हुन्छ कि रातो
आफ्नो हुन्छ कि विरानो
हुँदैन अनुभुति
कालो ठिहिराउने विरानो रातमा
कसरि सक्छ
अनुभुति गर्न
चस्मा लगाएका आँखाले
मनको कुनै सुरक्षात्मक चस्मा हुँदैन
अति संवेदनशिल
सजिलै च्यातिन्छ
ध्यार् ध्यार
सानो तनावमै
काँच जस्तो पो होला
मन त
टुक्रिने सजिलै
ताप, चाप, प्रहार
जे सुकैले पनि
काँच जस्तै पारदर्शि मन
कतै ध्वाँसो लाग्यो भने ?
कसरी गोचर हुन्छ जगत ?
धमिलो विस्मृति मात्र रहला
जीवित रहनुको अर्थमा
अर्थ धेरै बुझिन्छ शब्दमा
अर्थ विनाको शब्द
कस्तो हुँदो होला ?
वायु विनाको जगत जस्तो
कति स्वतन्त्र छ वायु
वहिरहन्छ निरन्तर
होला
कहाँ वहन्छ यो ?
किन वहन्छ यो ?
उच्च चाप –> न्यूनचाप
कति विभेद छ
स्वतन्त्रताको उपभोगमा पनि
किन हुँदैन समानता ?
हावा, जल, जगत, जीवन
असमानता
अ+समानता
अ*समानता
सकारात्मक – बिबिधता
नकरात्मक – बिभेद
उपभोग बस्तुको
भावना – चेतना – विचार
अ–उपयोगि
किन सँगाल्छ, अँगाल्छ मान्छे
संवेगहरूलाइ
शब्द
यिनै संवेगहरू निर्माण गर्छ
त्यहाँ
जीवन, जगत, देश लुकेको हुन्छ
बाँचेको हुन्छ देश नसा नसामा
नसा तरलिकृत भएर
बहन्छ देशकै खोलानालामा
पसिना निस्कन्छ भिजाउन
देशकै माटोलाइ
हिमालयदेखि
विस्तारै विस्तारै
फेदि, फाँट हुँदै
महासिन्धु पुग्छ
हाम्रो सभ्यता
जहाँ
हाम्रो जीवन बाँचेको छ
सभ्यता सृष्टीको सुरूवात हो कि
सृष्टी सभ्यताको सुरूवात ?
एक अघोषित द्वन्द
बुझाइमा, विचारमा
दुबै सुरूवात होइनन
मात्र क्रमिकता
बाँच्ने उपक्रमहरूमा
सुरू कहाँ हुन्छ ?
हिँउ पग्लन्छ हिमालको
पानी बग्दछ खोलामा
रसाएर धर्त्ती
जीवन फैलिन्छ
लेउ, झ्याउ, झार बनेर
हिउँ–पानी–वाफ–बादल–पानी–हिउँ
खै सुरूवात कहाँ छ ?
जीवन–मृत्यू–जीवन
उत्पति खै ?
विचारको श्रृङ्खला टुट्दै जान्छ
क्षण प्रतिक्षण
प्रतिस्थापित हुन्छ
नयाँ–पुरानो–नयाँ
क्रमिकता एक सोचाइको
सोच्नु मुर्खता हो
रूखको हाँगामा
वास वसिरहेको पंक्षी
ढाडै, ठहरै मर्यो
विचारको निम्छरोपना
खै उसका गोडा चलेका छैनन्
चलायमान हुनु
गतिशिल हुनु
जैविकता हो यथार्थको
सारा ब्रम्हाण्ड गतिशिल छ
दिनभर भागीरहन्छ मान्छे
जित्छु संसार भन्दै
ठिङ्ग उभिन्छ पर्वत
खै गतिशिलता ?
चक्कर लगाउँछ पृथ्वी
पर्वत हो गतिशिल
नसुस्ताउने, नथाक्ने
उभिरहने ठिङ्ग
एक निश्चितता
दृष्टान्त
उफ्
किन दुख्छ छाती ?
छातीभित्र मुटु हुन्छ
मुटु किन दुख्दैन
कहाँ हुन्छ माया ?
किन जन्मन्छ घृणा ?
यौवनको अभिलाषा
छरिन्छ दिमाग भरि
मस्तिष्क शुन्य, सन्न
खाली, खाली
त्यहाँ रगत पुग्दैन क्यारे
यो उपज हो अनुभुतिको
जीवन भरीन्छ नसा नसामा
कसिएर रक्तनलिहरू
कोसिका, कोस
बराबर बराबर बराबर
रोकिन्छ गति स्नायूको
सकिन्छ गीत जीवनको
झ्या…………….प्……………..प
निभ्छ बत्ति
अँध्यारो, अँध्यारो अनि अँध्यारो
खै ज्योती कहाँ छ जिवनको ?
खोज खोज
छाम्छाम् छुम्छुम् छाम्छाम् छुम्छुम्
चेतना हो ज्योती
चुम्दैछ विस्तारै
जीवनको सुन्दरता
गौरादह – ४, झापा
बिक्रमादित्य – दुई दिनको यो जिन्दगीमा (गजल)
दुई दिनको यो जिन्दगीमा, बाँचिदिनु पर्ने अरे
नदेखेका ति सपनाहरु, देखिदिनु पर्ने अरे
अलिकति पीडा हुँदा, रोईदिने यो मन
तिमी हाँस्दा दिल खोलेर, हाँसिदिनु पर्ने अरे
अन्धकार छ रात अनि, यो मदिराको नशामा
छोडी जाने प्रियसीलाई, सम्झिदिनु पर्ने अरे
बेमतलबी छ यो दुनियाँ, मतलबी छ यो मन
पुरा नहुने चाहानाहरु साथी, चाहिदिनु पर्ने अरे
म को हुँ किन छु, र किन छ यो जिन्दगी
नबुझिने यो जिन्दगीलाई, बुझिदिनु पर्ने अरे
यो जिन्दगी त छ, तर के छ यो जिन्दगीमा
सोच्दासोच्दै खै कतिखेर, मरिदिनु पर्ने अरे
बाबु राम ज्ञवाली – दृश्य बेग्लै
‘अ’ मै अलंकार पाउने, प्रशस्त छन् यहाँ
अर्थ कै अनर्थ गाउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
मेरै गोरुको बाह्रै टका, यहि अडान बोकी
विचार बेची अघाउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
उद्देश्य के लिनु उडी छूनु चन्द्र, भन्ने तर
भुई छाड्न डराउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
ताक परे तिवारी नत्र गोतामे, जाप गर्दै
झिनो आशमा रमाउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
मेहनतले पुग्दैन हिजोआज, अनि बुझ
गेडीले दुनो सोझाउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
सीप र साधन पसिनाको भाउ, छैन र त
सित्तैमा भेटि चढाउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
नगरी काम मात्र जोडी हात, जीवन बिते
मागेर काल बिताउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
बल होइन बुद्धिले मात्र, पुग्ने भए हेर
बसी दिमाग चलाउने, प्रशस्त छन् यहाँ ।।
गुल्मी, हालः सेन्डाइ, जापान
– शुक्रबार, 5 मङ्गसीर, 2071
सरस्वती श्रेष्ठ ‘सरु’ – मृत्युत्सव
(मधुपर्क २०६६ जेठ)
किन भोगिरहेछौ हामीले
जताततै मृत्यु-मृत्यु जिन्दगीहरू.
किन बाचिरहेछौ हामीले
जताततै मृत्यु-मृत्युका जिन्दगीहरू
एकोहोरो स्यालहरू हासेका बेसुरा Continue reading “Saraswati Shrestha ‘Saru’ – Mrityutsav”
नास्तिक – खुबै रसिक छन् उनी
गोडा चारेक पल्ट
गोडा मोलेपछी सम्पादकको
छापियो एउटा कबिता कविज्यूको
जसको शिर्षक् थियो
‘स्वाभिमान’ !!!
खुबै रसिक छन् उनी
अस्तिमात्र
भेटेको थिए,
भट्टिपसलमा
भन्दै थिए,
देश बिग्रियो असलमा !
म सुन्ने क्षमता राख्थे
केही थान ‘स्वाभिमान’हरु
र उनी थिए निकै पछि भेटिएका !
खुबै रसिक !जोसिएका !
आलु र पृथ्वी
दाँजेर लेखेको छु ।
कुरो बुझ्नुभएन के?
उनी भन्दै थिए
आलु चपाउँदै ।
खुबै रसिक छन् उनी
देशको स्थिती हेर्दै लेखे
जहाँ जे ट्याक्क मिल्छ
त्यही लेखे , बुझ्नुभएन के?
घुटुक्क पार्दै भने
मैले घुटुक्क पार्दै सुने ।
काइदाका छन् उनी !
तेस्रो बोतलको
दोस्रो पेगतिरको
कुरा हो
स्वर अचानक सानो पार्दै भने
लगभग खासखुस गर्दै
कुरा सब मिलाई सक्याछु
प्रकाशक
बितरक
सबै ट्याक्क !
अलिकति पैसा
जोहो गर्नु छ
पुरस्कारको लागि !
अनी हाँसेका थिए
हे.. हे.. हे.. हे !
र
अराजक हुन्छ
काव्य चेत
भन्दै अचेत भएका थिए उनी !
खुबै रसिक छन् उनी !
अहिले
उनैको कविता पढ्दै छु
‘स्वाभिमान’ !!!
गंगाप्रसाद उप्रेती – जीवन
हार र तिरस्कारको बिस्कुन फिजाउँदै
सुकिला आकांक्षाका नानी खेलाउने
बूढीआमाका चाउरिएका अनुहारमा पनि
जीवन नाचिरहेको मैले देखेको छु
सूर्यादयको मीठो किरणको उन्मादी चुम्बनमा
मसक्क मस्कने रुमानी गुलाबसँगै
कहिले रत्तिदै, कहिले मस्किदै
जीवन हाँसिरहेको मैले भेटेको छु।
निराशाको घुर्मैलो कात्रो ओढाई
जबर्जस्ती दाहसंस्कार गर्न जीवन ऊर्जाको
घाट झर्दै गरेका ए मलामीहरु हो
खोई काखी मुनिको दुर्गन्ध ? खोई सिसिपसको कथा ?
कहाँ नाचेको देख्यौ ख्याक तिमीले
जीवनको यो हरियाली करासोमा ?
होला ! नुनीला पिरा आँसुहरुले
यसको कथा भिजेको होला
पीडन र ग्लानिको झापट खपेर
जीवन कतै झुकेको होला
तर यो झुकाइको अन्तरपीडाबाट
एउटा फिलुंगो बुत्ताइरहेछ
राम्रो हेर त धैर्यको चश्माले
पिरो नुनिलो आँसु पिएर
प्रसव वेदना थामथुम पार्दै
नयाँ आशा र उज्यालो
पौरख बिछ्याइ बाटाहरुमा
तेजिला बिम्ब बनी लम्किरहेछ
स्वाभिमानले उठेका शिखरहरुमा
जीवन आफैं कुर्लिरहेछ
मस्त झुलेका बेसी फाँटमा
जीवन बाला झुलिरहेछ
कोशी, गण्डकीको सुरिलो भाकामा
विजय गीतको राग सुसेल्दै
कोही अघि बढिरहेछ
हरेक खेतमा हरेक पाखामा
नयाँ कलेबर बनिरहेछ
काँडाहरुको पीडा भुली
जीवन क्रमशः फुलिरहेछ ।
विजय राज शर्मा – दुर्भाग्यको झोंक्का
आर्कटिक सागरबाट बगेको सिरेटोले जस्तै
जब दुर्भाग्यको झोंक्काले मेरो छाति छेड्दछ
बाक्लो हुस्सुले तलाउलाई ढपक्क ढाकेझैं
जब छटपटीले मेरो मस्तिष्कलाई ढाक्दछ
त्यसबखत बिलाउँछ मेरो अनुहारबाट आभा
मबाट हराउँछ चनाखोपना र प्रत्युत्पन्नमति
म उभिन त उभिन्छु कक्षामा पढाउन
तर मात्र भट्याउँछु कुनै भरिएको टेपसरी
निस्सासिन थाल्दछ मेरो जीवन
जिउनु बन्दछ सुल्झाउनै नसकिने पहेली
यस्ता क्षणमा म चाहन्छु भइजान निश्चल
जसरी हुने गर्दछ ब्याट्री सकिएको पुतली
साँच्चिकै साँच्चिकै चाहन्छ मेरो दिल
रोकियोस् यो पृथ्वी, थामियोस् पूर्ण प्रकृति
तर उफ्! मैले चाहेर मात्र के हुन्छ र?
घुमिरहन्छ घडीको सियो, रोकिंदैन खोलाको गति
मानिसको उदासीको के नै मूल्य छ र समयचक्रलाई?
आफैले आफुलाई ठूलो मानेर के हुन्छ नै,
जब चिन्ता छैन कसैको कसैलाई।
शर्मिला पोखरेल – परिवर्तित समय
त्यो पुरानो युग
जहाँ मृत्यु त अवश्य पनि थियो
तर मर्नेहरुको वरिपरी रोइदिने
थुप्रै थुप्रै भाबुक मान्छेहरु पनि हुन्थे
दु:ख र आँशु त कहाँ हुँदैन र ?
तर सहानुभुति व्यक्त Continue reading “Sharmila Pokharel – Pariwartit Samaya”
ज्ञान उदास – कहिलेकाहीँ हिँड्न पनि (गजल)
(मधुपर्क साउन, २०६७)
कहिलेकाहीँ हिँड्न पनि साइत चाहिँदो रै’छ
कसो कसो बोल्न पनि साइत चाहिँदो रै’छ ।
सबैसँग सधैँभरि जिस्किरहने बानी
आँखाआँखा जुध्न पनि साइत चाहिँदो रै’छ ।
गाउँघरको समाज पनि कहिले काहीँ कस्तो
मनको फूल टिप्न पनि साइत चाहिँदो रै’छ ।
संसारमा देखेजति सबै आफ्नो भन्थेँ
तिनैसँग भेट्न पनि साइत चाहिँदो रै’छ ।
बनावटी मुस्कानमा बम हुनसक्छ
याद गर हाँस्न पनि साइत चाहिँदो रै’छ ।
