Bimal Nibha – Samaya

रातो लेटरबक्सबाट निस्कनेछ
दुष्टहरुका नाममा
पत्रबम
सलाईमा बन्दी बारुद
एकाएक सल्कनेछ
तीव्र क्रोधाग्निमा
चुरोटको धुवाँसँगसँगै
सोचमा डुब्नेछ
उज्यालो दिनको
गर्विलो शिर
दमकलमा भरिनेछ
पानीको सट्टा
अति ज्वलनशील पदार्थ
पेट्रोल
चुलोको आगोमा तातिनेछ
विस्तारै–विस्तारै
बिहान, मध्यान्ह
र रात्रि
बिजुलीको लट्ठामा झुन्डिनेछ
करोडौं–करोडौं वाटको
सूर्य
र तिम्रो देब्रे नाडीको
रेडियम घडीमा
बज्नेछ
यो देशको सबभन्दा चम्किलो
समय
(२०४२)

Rajendra Shalav – Timi Nahunda

राजेन्द्र शलभ – तिमी नहुँदा

सूर्य
आफ्नै रापले डढेर
कतै खोलामा झर्यो ।

खोला
बग्न छोडेर
त्यहीँ बालुवामै
सुक्न थाल्यो ।

चराहरूलाई
गुँड बनाउन मन लागेन
र , थुपारेका सिन्काहरू
मेरै छेउमा छोडेर
कतै उडी गए ।

हावा
बहन छोडेर
पीपलको हाँगामा
थकाइ मार्न बस्यो ।

ह्दयगति
हत्केलाका रेखाहरूमा
छट्पटाइरह्यो ।

आँखाहरू
अनिँदा रहे
सपनाहरू आउनै मानेनन् ।
ओठका मुस्कानहरू
औपचारिकताको मुग्लान पसे ।

उमेर
घामसँग
आँखा जुधाउन नसकेर
बेतोड कुद्न थाल्यो ।

मेरा कविताका
अक्षरहरू
सबैसबै हराए ।

भन तिमी कहाँ थियौ ?

Bhoj Raj Neupane – Desh Ko Naksa

भोजराज न्यौपाने – देशको नक्सा

भन्नुस त महोदय
मेरो देश कस्तो हुन्छ ?

मेचीदेखि महाकाली सम्मका
जंगे पिलरहरु
युद्धले थकित सिपाहीजस्तै
घिस्रिंदै घिस्रिंदै नेपाल पसिरहेका बेला
महोदय, तपाईं राजधानीमा
देशको नयाँ नक्सा कोर्दै हुनुहुन्छ
देशको भागवण्डा गर्दै हुनुहुन्छ ।
अलिकति शेर्पा
अलिकति तामाङ
नेवार, मधेसी, थारु
राई, लिम्बु, गुरुङ
मगर, चेपाङ, थकाली
र, क्षेत्री–बाहुन सबैलाई भाग लगाउँदै
कति बचाउनु हुन्छ महोदय मेरो देश ?

संस्कृतिका विशाल आयामहरु
सभ्यतासंगै सौम्य बन्दै गएका बेला
कसले सल्कायो आगो यो देशमा ?
कसले खन्यो जातियताको खाडल ?
कसले रच्यो धर्मको नाम ?
तराईमा कौरा नाच्दा होस्
वा पहाडमा भोजपुरी नाच्दा
किन कोही अत्तालियो ?
राजधानीले छठ पर्व भित्र्याउँदा
कसलाई घाटा, कसलाई नाफा भयो ?
क्रिसमस होस् या इद
दशैं होस् वा तोरन्ल
लोछार होस् वा होली
संस्कृतिका भव्य संरचनाहरु
मजबुत बनीरहेका बेला
कसले बनायो आदिबासी र जनजातिको
मन दुख्ने कथा ?
सुन्दर देशको
खराब चित्र बनाउने को छ महोदय पर्दाभित्र ?
आफ्नै स्वार्थको तूफान बनेर
आफ्नै वस्ती खरानी बनाउने सपना नदेख्नु महोदय
बाईसे–चौबीसे राज्यजस्तै
टुक्रा टुक्रामा विभाजित हुने
मेरो देशको नक्सा कसरी हेर्न सक्छु म ?
कल्पना गर्छु
मेरो देशको नक्सा
राई– लिम्बुले खोजेजस्तो
मधेसी–थारुले रोजेजस्तो
तामाङ–शेर्पाले मागेजस्तो
सबै जातिले चाहेजस्तै
अलिकति टुक्रयाउँदै भाग लगाउँदै गरेको
कतै चुच्चो जस्तो — कतै बुच्चो जस्तो
कतै नेप्टो जस्तो — कतै थेप्चो जस्तो
साँच्चै भन्नुस त महोदय
मेरो देश कस्तो हुन्छ ?
मेरो देश कत्रो हुन्छ ?
साँच्चै मेरो देश
‘देश’ जस्तो त बन्छ ?

Saroj Dhital – Saanjh

सरोज धिताल – साँझ

कालै देखिन थालिसकेछ धर्ती त !
क्षितिजमा देखिएको
त्यो सुन्तला रङको सुन्दर घेरा के हो ?

बुढेसकालको हाम्रो प्रेमजस्तो ।
त्यसमाथि हाँसेको फिक्का सुनौलो रङ के हो ?
भगवानको मूर्तिअघि बलिरहेको दियोजस्तो !

अहा ! त्यो खुलेको उज्यालो आकाशे रङ्ग
पखालिएर सफा भएको सुन्दर मनजस्तो
अनि यो सबलाई पर्खाल लगाएर बसेको गाढा नीलो रङ्ग
बाँचू–बाँचू लागिरहने जीवनको मोहजस्तो

साँझ !
बाँचेर हेर्नुपर्छ
अनि पो सुन्दर देखिन्छ ।

Laxmi Prasad Devkota – Manis Birat

क.
सहस्रशीर्ष, सहस्रपाद !
झल्किरहेछ एक विराट् !

ख.
अल्प सहस्र संवत्सरले केवल, जिनतिन,
अल्पोच्चोरित,
उसका इङ्गित
हामी सारा नेपाली हुँ !
हाम्रो देश छ हाल,
एक अनाविष्कृत केवल,
एक अनुच्चारित, कल्पनु
परको, लोक कमाल !
अदृष्ट विशाल ! नेपाल !

ग.
नागहृद्मा वनकणीमा,
मानिस जन्म्यो,
हरियो फूल !
सम्भावनाको क्षितिजद्धारमा,
प्रथम पर्वतको यो किनारमा !
माछो, कछुवा, वराह र वामन,
बन्दै दारमा !
सिंढी चढ्दो, बढ्दो अगाडि,
पूर्ण पछाडि, पुकारमा !

घ.
माटो फूल भो
ओठको लागि !
बास्नी खुल्न !
फूल, चरा भो,
उड्न र बोल्न !
पछि भो पन्छी,
सुन्दरलाई,
पिउन, उछल्न !
मानिस हुन गो !
मुटु विराट्को
छाम्न, छिचोल्न !

ङ.
कोरा मानिस, हिउँको थुप्रो !
खाडी, बाढी !
मानव–पदार्थ सब–माटो, हावा,
अग्नि अनादि !

च.
विकृत मानिस, सर्प, भ्यागुता,
गोही, डाँस !
घूँघा, गधा !
या सिस्नो, बाँस !
मानिस एउटा बनिरहेछ !
‘सोऽहं, सोऽहं !’ भनिरहेछ !

छ.
हामी तारा धूली धुलेका,
मन्दोष्ण कणी,
ताराका हुँ हामी पनाति,
नेबुलाका हामी जनाति,
सूर्यका नाति,
पृथ्वीका छोरा ।
चन्द्रका भाइ, बहिनी पनि !
स्वर गङ्गामा !
पछिको पोषण सार यहाँ छ !
पृथिवीमा !
यहाँ विराट्को एउटै मुटुको
ढुकढुक चल्छ !
कोटी पादले कोही चल्छ ।
कोटी शीर्षले कोही टटोल्छ ।
कोही बोल्छ ।

ज.
बहिनी रेणु ! दाज्यू हिमाल !
हामी उसका जीवकणी हुँ !
एउटै मानिस सबमा दुगुर्छ,
प्रति चेष्टाले उसका, हामी,
एक एकमा एक अनन्त,
अखिल धनी हुँ !

झ.
मिरमिर मानिस माटोमा छ !
तिरमिर मानिस सूर्य किरणमा !
छिरबिर मानिस वनमा त्यहाँ छ !
एउटा मानिस झल्किरहेछ,
सब वस्तुमा, सब जनमा !

ञ.
पूरा, अधूरा
मिरमिर ! किरमिर !
एउटा मुटुको ढुकढुक, ढुकढुक !
एक कल्पना, छिर िबर, छिरबिर !
एक रुधिरको धावन, सिरसिर !

ट.
विश्वहरुको जोड गरीकन,
एउटा विश्व बन्यो !
विश्वहरुका राजा मिलीकन
एउटा राजा बन्यो !

ठ.
एउटा मानिस ढाक्दछ नेपाल !
थल, जल, आकाश !
निल्दछ देश र निल्दछ काल !
बन्छ विशाल !
विश्व जीवनीको गाना गाउँछ !
मीठो ठाँट !
मानिस विराट् !

Laxmi Prasad Devkota – Aho ! Malai Tajoob Lagchha

क.
थलथल माछो नृसिंह जाग्छ !
वानस्पत अणु मङ्गल माग्छ !
बानर एउटा चन्द्रमा ताक्छ !
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

ख.
मृतकणी औ किरणको शादी,
थियो अगाडि !
एक प्यारको स्पन्दन जाग्छ !
कस्तो त्यसको सन्तति अगणित,
दुनियाँ ढाक्छ !
माछो, कछुवा, वराह, वामन !
इतिहास लाग्छ !
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

ग.
कोही अदुभुत मिरमिर सिँढीमा
ढीलो सुस्त,
चढिरहेको जस्तो लाग्छ !
अस्ति आजको अन्तर देखी,
चमत्कार नै निहुरी भाग्छ !
भोलि कल्पन हुन्छ असम्भव,
क्षितिज किनारा पर, पर लाग्छ !
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

घ.
अङ्ग पल्हायो, अङ्ग बिलायो !
छैटौँ इन्द्रिय यसको क्या हो ?
किरणकणीले आत्मा बेह्री
मासुरङ्गको, पृथिवीको क्या !
पोशाक लगायो !
जल, थल, नभको विजयी बन्न
मन्त्रदान के यसले पायो ?
कालकर नै पक्री गिज्यायो !
मृत्यु छिचोली हेर्ने ताक छ !
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

ङ.
आफ्नै वेगले हार, गुहारमा,
पुच्छ्रे तारो यो आकाश–किनारमा !
परमाणु फुटाई आफ्नै, निभ्छ कि ?
आफ्नै किरणले, आफ्नै घरमा ?
राम बालक छ, रावण जाग्छ,
कैलाश हिलाई शक्ति नै माग्छ !
कसले जित्दछ ? कसले राज्छ ?
यस लङ्कामा भीषण भाग छ !
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

च.
खण्डहरहरुको सपना देख्दछु !
माकुरोको जेहेनी जाली !
कमिला गजबका शहर बनाउँछन्,
प्रबन्ध निकाली !
भीर पुगेका बस्तु देख्दछु,
कोही डाक्छ !
तर्सी उठ्दछु झट्ट कहाली !
सातो भाग्छ
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

छ.
कुन होला त्यो, तारा–जङ्गल
—फूलको धागो, जसले गाँस्छ !
रातभर कहिले सुत्दिन, साथी !
त्यो धागोको छेउ भेट्टाई,
तानूँ तानूँ जस्तो लाग्छ !
मुटुभन्दा झन् गिदी पो दगु¥यो !
यसमा अभाग छ !
मन्त्रले आँधी हान्ने ढुक्कुर,
पक्रूँ भन्दा किन पर भाग्छ !
खलबल मन भो, निद्रा नलाग्छ !
शङ्का, आशा किन यति जाग्छ ?
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ ?

ज.
चन्द्रमाले यो जाति
माथि डाक्छ ?
मङ्गलमा के नव आबादी
यसको लाग्छ ?
बन्ला हृदय कि ? सीमा नाघ्छ ?
अहो ! मलाई ताजूब लाग्छ !

Komal Bhatta – Biranu Baneko Shahar Le Ruwayo

कोमल भट्ट – बिरानु बनेको शहरले रुवायो

बिरानु बनेको शहरले रुवायो
अधिक झाँगिएको रहरले रुवायो

सधैँ उर्लिराख्ने खुसी प्रेम छर्दै
नजरमा घुमेको लहरले रुवायो

चढी पूर्व लाली मनै लट्ठ पार्ने
मधुर मिरमिरेको पहरले रुवायो

चखेवा चखेवी छुटाएर जोडी
निठुरले गरेको ठहरले रुवायो

रिसाएर सबको गलत सोच बढ्दै
मनैमा फुलेको जहरले रुवायो

वियोगी भएरै दिवस काट्नु पर्दा
अभागले दिएको कहरले रुवायो

( भुजङ्गप्रयात छन्द )
ISS ISS ISS ISS

पुरानो नैकाप,काठमाडौँ
हाल:-न्युयोर्क,अमेरिका

Sandhya Regmi – Naari

सन्ध्या रेग्मी – नारी

आफू आफैँमा नहार्ने विश्वास जगाएर
आफू आफैँभित्र नथाक्ने जाँगर बोकेर
कणकणमा जिन्दगीको भार उचाल्ने तागत लिएर
कोमल शरीर नै सही
हक्र्युलिस झैँ ऊ आङ्खनो काँधमा आकाश बोक्न तत्पर छे
प्रेम र वात्सल्यकी खानी ऊ
घाम जूनलाई समेत आङ्खनो काखमा खेलाउन लालायित छे
ऊभित्रको हिम्मतको उचाइ कुन शिखरले पो छुन सक्ला !
ऊभित्रको ममताको गहिराइ कुन सागरले पो नाप्न सक्ला !

आगो लागेको परिवेशलाई आपूm पानी बनेर सम्हाल्दै
गहिरो घाउ खोपिएको मुटुमा मलहम बनेर पुरिँदै
सान्त्वना–सुम्सुम्याहट र स्नेहलेपले
ऊ दुखेको दिल छुन्छे, टुटेको दिल जोड्छे,
सुकिसकेको बगरमा छाल ल्याउँदै
उदास उदास चकमन्नतामा सङ्गीतको मिठास छर्दै
खडेरी र शिशिरले उजाडेर छाडेका कुरूपतामा
ऊ स्निग्ध सौम्य सुन्दरता भर्छे,
हरिया जंगल र वनपाखा घुम्दै
खेलाउँदै हरिण र मृगका बच्चाहरूलाई
फैलाएर आँचल धर्तीको छातीभरि
स्नेहका अँगालाले ऊ सबलाई बेर्छे ।

शायद एउटा सिंगो धरती नै छ ऊभित्र
सहिदिन्छे मुटुमा भालासरि रोपाइहरू
दुखाइको ‘ऐया आत्थु’ बोल्दिन,
आफूलाई कुल्चेर हिंड्ने
आङ्खनो छातीमा लात्ती नै प्रहार गर्नेप्रति पनि
विद्रोहको हुङ्कार छोड्दिन,
ती कुल्चाइ र लात्तीविरुद्ध
ऊ कुनै गुहार पनि माग्दिन,
बरू वर्षिन्छे आकाशको जलसँगै
र पखाल्छे आङ्खना पीरहरू
जतिसुकै त्रूmर ह्दयमा पनि
ऊ काँडा बनेर बिझ्दिन,
बरू पिइदिन्छे विष पनि अमृतसरि
र पस्किदिन्छे मनका थालीभरि
अरूका लागि मायाका व्यञ्जनहरू ।

ऊभित्रको सौन्दर्यको सम्मान होस् नहोस्
गुराँस र सुनगाभाका पछ्यौरीहरूले
समयका कोर्राका नीलडामहरू छोप्दै
छातीभरि टन्न शरद फुलाएर
ढकमक्क सयपत्रीले अरूका मनका आँगन ढाक्छे,
उसको सौहाद्र्रको आदर होस् नहोस्
यातनाको निष्ठुरी घनले शिरमा ठोक्दा पनि
आपूmभित्र दुःखको पहाडै बोक्दा पनि
ऊ अरूका लागि आँखाभरि कृपाकै भाव पोख्छे
छातीभरि समर्पणकै नदी बग्छे ।

के छ त्यस्तो चमत्कार ऊभित्र !
यो जीवन र जगतलाई निरन्तरता दिन
ऊ कत्रो त्याग देखाउन सक्छे,
पग्लेर आफू मैन झैँ
अरूका लागि चम्किलो जीवनको ज्योति छर्छे,
सधैं करुणाकै सागर बनेर
केवल अरूकै निम्ति आफूलाई प्रस्तुत गर्छे,
सम्पूर्ण त्याग र दानकै निम्ति उत्प्रेरित भएर
आफू मेटिई अरूको भविष्य लेख्छे,
कसरी यति धेरै प्रेम र ममता उर्लन सक्छ ऊभित्र
सृष्टि र संरचनाको पक्षमा
ऊ कति संवेदनशील बन्न सक्छे,
कहीं मिल्किएको अपांग पुरुषत्वलाई पनि
उठाएर आङ्खनो गर्भमा राखी
अपूर्व जीवन दिन सक्छे,
आङ्खनो अस्तित्वको सम्मान दिन नसक्ने
पुरुषकै सुख, विजय र दीर्घायुका लागि
आफूलाई बलिदान दिन सक्छे ।

Radheshyam Lekali – Chandra Grahan Ko Kshan Bansuri Bajai Rahechhu

राधेश्याम लेकाली – चन्द्रग्रहणको क्षण बाँसुरी बजाइरहेँछु
(मधुपर्क माघ, २०६७)

कस-कसको चालले हो
स्थिति अराजक बनेको छ
भयैभयमा बाँच्नु पर्ने
चन्द्रग्रहणको यो क्षण
भयमुक्त हुन
म बाँसुरी बजाइरहेँछु ।
त्रिवेणी मुठभेडको स्थितिले
देश जलिरहेछ
एकातिर रगत पोखिएको छ
अर्कोतिर हुकुम तामेलीमा
भीड जम्मा भएको छ
यही क्षण सत्ता घोडा चढेर
शक्ति प्रदर्शन गरिरहेछ
अवाक् चन्द्रग्रहणको यो क्षण
भययुक्त हुन
म बाँसुरी बजाइरहेँछु ।
तासमा तुरूपझैं अचुक ठानेर
ल्याउनेले अध्यादेश ल्याइरहेछ
यही अध्यादेश सडकमा जलिरहेछ
अर्कोले दुबैलाई गलत ठहराएर
आफ्नो आदेश फर्मान गरिरहेछ
देश जनताको हुनुपर्ने हो
विडम्बना
जनताको होइन जस्तो भएको छ
चन्द्रग्रहणको यो क्षण
भययुक्त हुन
म बाँसुरी बजाइरहेँछु ।
आपसमा लडेर
देशसँग गद्दारी गरिएको छ
लडाउनेको चाल थाहा पाएर पनि
किन लेण्डुपको बाटो रोजिदैछ
एकपटक सोचौँ
देश नरहे हाम्रो अस्तित्वले
पाइला राख्ने धरातल कहाँ रहन्छ ।
बाँसुरी बज्छ कतिन्जेल
बाँसुरी बज्न छोडेको क्षण
भयानक हुनेछ
जनताले हटाई छाड्नेछन् ग्रहण
देशले शान्तिको सास फेर्ने छ ।
विडम्बना !
चन्द्रग्रहणको यो क्षण
भययुक्त हुन
म बाँसुरी बजाइरहेँछु ।

– काठमाडौं

Gopal Kawali – Bhanna Lai Ta Bhanthe Paka Haru

गोपाल कवाली – भन्नलाई त भन्थे पाकाहरु

भन्नलाई त भन्थे पाकाहरु,..
ति दिन गए यी दिन आए,
म्वाई खाने ठाउँमा रौँ पलाए,
आँगन भयो परदेश,
घुँडाका भए सिंग,
हो छ झैं लाग्यो
बितेछन अब ति दिनहरु
जहाँ परेलीहरु फर्फराउँथे अनिन्द्राका
तर्किएछन अब ति पलहरु
जहाँ ढुकढुकीहरु सल्बलाउँथे कुत्कुतिका
एकान्तका कुनै सुनसान फलैंचामा
शितल संगै छेलिएर
मन खाने संग कैयौं घण्टा बिताउने क्षणहरु फोस्रीएछन
यादका सिन्कौलीहरुमा,
फूल गुच्छाझैं उनिएका रहरहरु थोत्रीएछन
पारी गाउँमा चुड्के मादल बज्दा
आफ्नै पाराले ताल चाल्ने यी मेरा गोडा
आफ्नै भाखामा मर्किने मेरो कम्मर
शारंगी र बिनायो बिर्साउने,अन्तर आत्माका धुनहरु
उमेरको खुड्किला संगै गल्दै गएछन
नयाँ नाना लाउंदा,मिठो खाना खाँदाका अनन्त आनन्द
नयाँ ठाउं भ्रमण गर्नु पूर्व मनमा उठ्ने तरङ्ग
ब्यबहारको बोझ संगै थिचीएछन
टार्ने पुर्याउने आफैं भएपछि
अविभावकत्व बहन गर्न थालेपछि
सारा सपनाहरु टुट्दै गएछन
अनेक चाहनाहरु उड्दै गएछन
जवानीको रंग पनि ओरालो भाग्दै गएछ
ए साँच्चै हो कि क्या हो……?
अब त बुढेशकाल पो लाग्दै गएछ!!!!

जुलियन,अफगान,२०/१२/१२

Rakesh Karki – Dherai Ghumne Kursi Haru

राकेश कार्की – धेरै घुम्ने कुर्सीहरु

धेरै घुम्ने कुर्सीहरु नेतृत्वमा
गुडी रहेछन् देशको अस्तित्वमा
शंकास्पद छन् यहाँ नेताहरु
सुरक्षा खोज्दैछन् जनताहरु

तराईमा पहाडीमुललाई खै संरक्षण
जेलै भित्र आतंककारीलाई आरक्षण
बिदेशीको इशारा अनुसार मात्र चल्ने
नेपाली नदीले बिदेशकै बत्ती बल्ने

रोकटोक अब कतैबाट छैन
घुम्ने कुर्सी मै सुख र चैन
दल दल एकै खाने कुरोमा
एउटै मत विदेश जाने कुरोमा

मंत्री बनाउने कि संविधान बनाउने
व्यक्तिमात्र हैन अब पार्टी नै गन्हाउने
पानी छैन बिजुली छैन महंगीको मार
धेरै घुम्ने कुर्सीहरुको जनतालाई भार

लस् एन्जेलस्

(This poem was sent to Sanjaal Corps via email)

Komal Shrestha Malla – Chiri Rahechhan Kalila Chhati Haru

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – चिरिरहेछन कलिला छातीहरु

नब निर्माण चाहनाका
बम बारुद पड्केर
चिहान चिच्याउदै
चिता खरानी मडारीएको आकाश हेरेर
धरातलमा लम्केका छ सय एक मलामीहरु
एउटै क्रिया गरी रहेछन
पटक पटक बैतणीको पुच्छर समातेर
स्वप्नील शान्त स्वर्गका लागी ?
कठै !
अनाथ बिदूर बिधवाका तातीमा
पालै पालो स्वाङको शहीद थपिंदै थपिंदै
त्याग तपस्या बलिदानका चार किरण मास्दै
शहीदगेट भत्की रहेछ !
नंपुसक भालेको बसाँईमा
तमासाका भेडाहरु
भोगी रहेछन बिभत्स यातनाहरु
शिबिर शिबिरमा
डरको राँको तापेर
आरोह अबरोहका
लोडसेडीङको बस्ती भोगेर
तैपनी नपुगेर
रक्त पिपासु बाघहरु
चिरिरहेछन कलिला छातीहरु ???

Bimala Tumkhewa – Gadtir Ma Ubhiyera

बिमला तुम्खेवा – गडतीरमा उभिएर

छातीमा —
संवेदना सकिएको बेला
यो निर्जन टापूमा
गाउनको निम्ति अब कुनै गीत छैन
भर्खरै —
आफन्तको मलामी गएर अस्ताएको दिन
उस्तै हुन सक्छ
जहाँबाट रोएका थियौँ हामीले आफैलाई बिर्सिएर ।

यो बत्ती निभेको गडतीर
नदीको बेप्रवाह छाल
मोडर्न निक्काले देखेको सपनाजस्तै
फरक हुन सक्छ —
आफ्नै अँध्यारो छायाँसँग
आउने अलग–अलग आकृतिजस्तै ।

छालजस्तै बगेर गैरहेछ
प्रेमको अधुरो प्रसङ्ग
हामीले देखेको बत्तीको मधुरो प्रकाशसँगै …
सुरक्षित छैन
हाम्रो अस्तित्व÷हाम्रो प्रेम
मोर्डन निक्काले देखेको सपनाजस्तै
छातीमा संवेदना सकिएको बेला
यो निर्जन टापूमा गाउनको निम्ति अब कुनै गीत छैन ।

Chanki Shrestha – Bhok Ra Prem

बिहानीको घामझैँ
फैलायौ तिमीले मतिर प्रेमको सिरानी
म हिँड्ने बाटोभरि
तिम्रो सौर्न्दर्यको प्रकाश पनि फैलिएकै हो
प्रिय हेलेन !
मेरो लागि एउटा न्यानो र्स्वर्ग पनि
सजायौ तिमीले आफ्नो हृदयमा ।

प्रेम र सौर्न्दर्यका उपकथाहरू
बारम्बार यसैगरी जोडिन आउँछन् मसँग
र, कुनैदिन विकर्षाको क्षितिजमा
इन्द्रधनुषझैँ अकास्मात् बिलाएर जान्छन्
सत्य भन्छु हेलेन !
मेरो हकमा तिम्रो प्रेम र सौर्न्दर्यको नियति पनि यही नै हुनेछ ।

भन्नेहरूले भन्लान्
तिमीलाई प्रेम गर्न नसक्नु मेरो दुर्भाग्य हो
ठान्नेहरूले ठान्लान्
यसलाई नपुंशक व्रि्रोह
ठान्नहरूले जे पनि त ठान्न सक्छन्
तर म भन्छु
दृढतासाथ-
सत्य सबै बान्की परेका हुँदैनन्
सत्य कहिल्यै एकांगी हुँदैन
के गान्धी, गेरिबाल्डी
वा लेनिन र चे ग्वेभारा नै अन्तिम सत्य थिए –

सत्य भन्छु हेलेन !
मान्छेको सबैभन्दा ठूलो कुरा उसको आवश्यकता हो
रोगीलाई यौनको कुनै अर्थ हुँदैन
जसरी भोकोलाई संगीतको कुनै भर हुँदैन
अनादिकालदेखि नै म त
पौडिरहेछु भोक, रोग र शोकको अनन्त सागरमा
ए मैलै प्रम गर्न नसकेको प्रिय हेलेन !
म अत्यन्तै कहालीलाग्दो समय हुँ यस युगको ।

साँच्चै,
यो असीम भोक, रोग र शोकको संसारमा
तिम्रो रूप र सौर्न्दर्यको के अर्थ हुन्छ हेलेन !

Dipen Tamang – Bhasha Ani Hami

दिपेन तामाङ – भाषा अनि हामी

भाषा हो सभ्यता हाम्रो
नारा गुञ्जिन्दैछ
चेपचापका बन्द
साहित्यिक कोठेबारीमा….फोस्रा सब्दहरूमा।

त्यो बुँई चढेर आउन खोज्दैछ
भर्खर जन्मिएको अबोध शिशुको मस्तिष्कभरी
तर एड्भान्सको लेप लाएर
फेसनको रङ्गमञ्चमा उत्रिएका हामी
काउकुती मानेर थेचार्दैछौँ त्यसलाई।

शब्दले मुख फड्काल्न थालेकोदेखि हामी
शब्दमै हुर्कियौँ, बड्यॉँ र हुर्कियौँ
अब हामी स्वको धुरीमा घोडा चढेका छौँ
र जन्मबोधको ऋण फर्काउँदैछौँ यसरी
ख ! म त केही पनि जाँदिन नि ।

आर यू नेपाली ?
कम्प्युटरको च्याटस्क्रीनमा
शब्दहरू विदेशी झल्किन्दै छ
या आइ एम नेपाली
तर भन्दैछ यता हामी विदेशी।

यहाँ हेर्नु होस् त शब्दको अर्थ
अझै
आइ एम अल्सो नेपालीको भेल बग्दैछ
बट् आइ कान्ट् राइट एण्ड् स्पीक इन् नेपालीको समुन्द्रमा।

आमाले आज
मम्मी, ड्याडीको शब्द घोकाउनलाई
फकाउँदै स्तन चुसाउँछे
हातमा भविष्यको वेस्वादिलो मीठाई पाएर
उफ्री उफ्री फलाक्छ त्यो दुधे बालक।

युवा भन्नु कि युवती भन्नु ?
भाषाको सभ्यताले त होला
हाफ् प्यान्ट् भन्नु कि मिनि हाफप्यान्ट भन्नु
सुसंस्कृतको नारा लाउँदैछ त।

साइनबोर्डमा अनूवादित जस्ताको तस्तै शब्दहरू
उ..प..र.को देशमा
गल्ली गल्ली
दोकान अनि होटेलको ढोकामाथि उभिएर
वान्ता गर्नलाई घोप्टो परिगहेका छन्।
आज फेरि त्यो
अस्तित्त्वको मुखेञ्जीमा बरफ झैँ जाम्मिन्दैछ
तर पनि जुलुस थर्काउँदैछ अस्तित्त्वको
अस्तित्त्व!
अस्तित्त्व !
अस्तित्त्व!
कसको हो यो अस्तित्त्व ?
‘स्व’ को
‘स्व’ को हो हँ ?
एक्लो म ? प्रतिनिधित्त्व गर्ने जाति ? फेर भाषा ?
उफ् !
झाँक्रीहरू त सर्टिफिकेट बोकेर घुमन्ते भइरहेका छन्
एक गिलास फिक्का चियामा
कसरी जोखाना खुट्याउन मान्थ्यो र !

कथा सुनाऊँ ?
त्यो आदिम युगको
जहाँ, जोहरू बिना भाषा सभ्य थियो कि !
तर फरक यति छ भनौँ
उनीहरू सोँच्दथे भाषापछिको जीवन कस्तो होला
हामी सौँच्दछौँ बिना भाषाको संसार कस्तो होला !

अतः
भाषाको रथ यात्रामा गुढेर
आदिम मान्छे हामीकहाँ आइपुग्दा
फेरि विस्तारै भाषा मर्दै जान्छ
हामी आदिम युगको
त्यो नाङ्गो मान्छे बन्दै जान्छौँ।

दार्जिलिङ

(२० अगस्तलाई भारतीय नेपाली भाषा मान्यता दिवसको रूपमा मनाइन्छ । आजको प्रविधिकीकरणको जमानामा भाषामाथिको हाम्रो दृष्टिकोणलाई कविले उतार्ने प्रयास गरेकाछन् । सं.)

Tanka Prasad Bhattarai – Ghatne Chha Arogyata

टंकप्रसाद भट्टराई – घट्नेछ आरोग्यता
(मधुपर्क साउन, २०६७)

जानैपर्छ उहीँ बदल्न सकिने देखिन्न सामथ्र्यता ।
के फुल्छौ मनमा सँगाली धमिलो जान्दिन केही मता ।।

युगौंयुग हुने यसै नबुझने के गर्नु तिम्रो धन ।
कालो बादल छाडिदेउ मनको मायालु सब्को बन ।।

पैसाले कहिल्यै बनिन्न मनितो चाहिन्छ आचरण ।
पानी नै पिउनु परेन सबचीज आहा ! सफा जीवन ।।

घोचीघोची दिनै रिसालु मनले के धेर पिर्ने मन ।
पैसामात्र कवै हुँदैन सब नै चाहिन्छ सद्भावना ।।

दिलै टुट्नु थियो रसान नहुँदा पाएनि जोड्थें बरु ।
नाताको गणना धनै हुन गए को हुन्छ आफ्नो अरु ।।

सक्दाखेरी दिलै निठूर हुन गो कस्तो अहाँ ! जीवन ! ।
आफ्नो गाँस उमारी सास दिइने धर्ती बुझेनौं किन ।।

ठूला मानिसको बसाइसँगको कस्तो मजाको गति ।
साहित्यै पनि फुर्छ साच्चि उसको जस्तो छ मन्को गति ।।

झोलीतुम्बि सँगाली राख बबुरा जान्छु सबेरै उठी ।
के गर्नु मनमा दयै उडिगयो खानुछ ढुङ्गा कुटी ।।

मेरो जीवन यो रहेन अवता खाईदियौ कप्कपी ।
तीम्रो आयू बढोस् जमेर धनले मेरो भयो दुर्गती ।।

कान्ति ल्याऊ उमारी भित्री मनमा फालेर वैराग्यता ।
इश्र्याले कहिल्यै बनिन्न मनितो घट्नेछ आरोग्यता ।।

Bhupi Sherchan – Maani Nabhayeko Jindgani

आउँछन् जब किरण भोरका
झ्यालभित्र ज्वरको रापझैं
उठ्छु चूपचाप ओछ्यानबाट
घाममा सुकाएको गीलो कपडाको बाफझैं
हराउँछु दिन–दिनभरि घरबाहिर
रक्सी पिएर बिर्सेको पापझै
रातको साथमा घर फर्कन्छु
नशा उत्रेपछिको पश्चात्तापझैं
आह ! यसरी बितिरहेछ जीवन
सन्निपातको रोगीको प्रलापझैं ।

Anju Subedi – Kaanda Haru

अन्जु सुबेदी – कांडाहरु
(Sent to Sanjaal Corps via Email)

च्यातिदेउ
घोंच
र दुखाउ ,
छिद्र छिद्र हरु बाट
आर्तनाद निस्के पछि,
तिम्रो कांडाधर्म
अट्टहास गर्नेछ
सफल धर्मको
शंखमूलमा।
तर सम्झनू।
च्यातिने हरु पनि
ज्योतिको नौलो आयाम लिएर
जन्मने छन्
एउटा स्फिनिक्स जस्तो
जीवनको सुन्दर बागमा।

Krishna Binod Lamsal – Lekhak

कृष्णविनोद लम्साल – लेखक
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

ऊ लेखिरहन्छ
अक्षरभित्र सुन्दर संसार देखिरहन्छ
खिपेका शब्दले बनिएका वाक्यवाक्यमा रमाएर
उद्वेलित उताल तरङ्गलाई छेकिरहन्छ
ऊ लेखिरहन्छ ।
उसले जाति, भाषा, सभ्यता र संस्कृति लेख्यो
पुराण र इतिहास लेख्तालेख्तै
समाजमा विविधता देख्यो
जातीयताको सुरक्षा भए
राष्ट्रियता प्यारो हुने बहस लेख्यो
शुकरातले पिएका विषका प्याला लेख्यो
भास्कोडिगामासँगै ऊ थियो
कोलम्बसका पाइतालालाई
उसले लेख्यो ।
क्यानभासमा अरनिको भेटेर
काव्यकवितामा देवकोटा समेटर
पुलकित भएको छ ।
ऊ अतृप्त चाहना लेख्छ
उत्तेजक रोमाञ्चक कामवासना लेख्छ
अगणित व्यथापूर्ण कथालाई च्याप्प समातेर
सार्थकतामा परिणत गराउँछ
ऊ स्रष्टा हो सिर्जनामा रमाउँछ ।
मनभित्रका भावनालाई सकारात्मक बनाएर
ऊ संसार देखिरहन्छ
ऊ लेखिरहन्छ ।
सर्जकहरू
असमानताका विरुद्ध लेखिरहन्छन्
अन्यायका विरुद्ध भोकै प्यासै लेखिरहन्छन्
चेतनापुञ्ज बाल्न अहोरात्र लेखिरहन्छन्
समाज सुधार्न भ्याई नभ्याई लेखिरहन्छन् ।
लेख्नु सृष्टिको यात्रा रहेछ
ऊ लेखिरहेछ
सुन्दर संसार देखिरहेछ ।

-इटहरी, सुनसरी

Prakash Sapkota – Afanta Le Afanta Kai Khushi Haru Khosna Thale

प्रकाश सापकोटा – आफ़न्तले आफ़न्तकै (गजल)

आफ़न्तले आफ़न्तकै ख़ुशीहरू खोस्न थाले
मायालुले मायालुलाई जिउँदै आगो झोस्न थाले
नठोसी त अगुल्टो नि बल्दैन भन्छन तर
अगेनूमा नठोसेर आँङ्गतिरै ठोस्न थाले
नाता-गोता, इष्टमित्र मर्दा, पर्दा काम लाग्थे
के ज़माना आयो यस्तो, तिनैले पो सोस्न थाले
धरोधर्म पाल्छु भनी कसम खाने खसमले
घरकीलाई निकालेर अर्कीलाई पोस्न थाले
(देशमा ब्याप्त हिंसाबिरुद्ध ऎक्यबद्धाता !)

– शुक्रबार, ११ जनवरी, २०१३ (ट्रोम्सो, नर्वे)