Pancha Bismrit – Samaya Ko Chaurasta Ma

पञ्च विस्मृत – समयको चौरास्तामा

१.
हेरिरहेछु अनवरत
समयको चौरास्तामा उभिएर
जन्मिरहेको मान्छे
हुर्किबढिरहेको मान्छे
बुढ्याउलीले अँठयाउदै लगेका
मृत्यूले लुछ्दै लगेका मान्छेहरू
त्यसरी नै
म न जन्मिनै सकें नौलो आयाम
न हुर्कि बढ्नै सकें उल्लेख्य
न त बुढ्याउलीले छुन सक्यो
मलाईदेखि
न मृत्युले नै र्याल काढ्न सक्यो
यसरी नै तर
ठीङ्ग उभिएर सगरमाथा
हेरिरहेछु अनवरत अनवरत
यसरी नै…
२.
हेरिरहेछु अनवरत
समयको चौरास्तामा उभिएर
दिल खोलेर रमाइरहेका मान्छे
पीडा खसाएर रोइरहेका मान्छेहरू
त्यसरी नै
म न उत्ताउलिएर रमाउन सकें
न त स्वयम्लाई भूलेर हाँस्न सकें
न नानाभाती सम्झि सम्झि
रून नै सकें
यसरी नै तर लम्पसार परेर
एउटा तिरस्कृत विराट मरूभूमी
धर्ती अवयव
हेरिरहेछु अनवरत अनवरत
यसरी नै…

Komal Shrestha Malla – Ke Gari Samjhaune

कोमल श्रेष्ठ मल्ल – के गरी सम्झाउने

के गरी सम्झाउने हो पानी सरी आँसु बग्छ,
मन काछ सम्झिदिने, सीसा जस्तै फूटीरा छ
गहिरी हेरे मन सागर, थरी थरी घाउ रैछ
उड्न खोजे भेटाउन झनै माया भागी रैछ

हैन हैन ऊनको दोष, दोष दिन्न जीउनलाई,
रहर छैन पैचो मागी, हारी हारी पीउनलाई
मेरै आखा बगी राखोस, मन पोखरी छल्कीएर,
जीवन भन्नु यस्तै न हो सकिन्छ नै सल्कीएर ॥

मदिराको नसा छुट्टै, बिछोडको दशा छुट्टै
जीन्दगीको गाउँघर, जता जाउ रित्तै रित्तै
न सकीने रैछ जीवन, मागी मागी चलाएर,
फूलको थुङ्गा संझी संझी, मन्दिरमा लडाएर ॥

मदिराको नसा छुट्टै, बिछोडको दशा छुट्टै
जीन्दगीको गाउँघर, जता जाउ रित्तै रित्तै
न सकीने रैछ जीवन, मागी मागी चलाएर,
फूलको थुङ्गा संझी संझी, मन्दिरमा लडाएर ॥

Sudhir Chhetri – Purush

सुधीर छेत्री – पुरूष

बीन बजाएर सपेराले
एकजोड़ी सॉंपलाई बजार बीचमा भीड तान्नलाई
नचाइरहेछ।
त्यसलाई कत्रो पुरूष लागेको छ आफैलाई।
सॉंप जति नाचेजस्तो गर्छ
सपेराको स्वाभिमान आनन्दविभोर बन्छ
भोक बिर्सेर
तिर्खा बिर्सेर उ मातिदिन्छ,
मदान्ध बन्छ पुरूषको गन्धले।
पुरूषार्थ घर-घरमा ढकमक्क फुलेको फूल हो,
फूल पनि के भन्नु कॉंडा हो।
फूल-कॉंडा भन्नु पुरानो भयो भने
यो पराग हो,
कहीं भूइँमा झरेपछि त्यो झर्योो झर्योो हुन्छ केही उम्रँदैन,
त्यसको जीवन थिएन अनि हुँदैन।

पुरूष कॉंचो माटो हो,
मूर्ति पनि बन्छ, भॉंडो पनि बन्छ
तर त्यो पाकेपछि सॉंपसित नाच्दैन,
सपेरासित हॉंस्दैन।

Yuddha Prasad Mishra – Badhdai Jao Badhdai Jao

युद्धप्रसाद मिश्र – बढ्दै जाओ बढ्दै जाओ

नयाँ निसाना, नवजागृति, नवचेतनाका साझा हो
हलो, कोदालो, खुकुरी, हँसिया, खुर्पि खुँडाका ताजा हो
पीडित जनले नगरी नहुने घोर क्रान्तिका बाजा हो
दलित गलित हुन बाध्य Continue reading “Yuddha Prasad Mishra – Badhdai Jao Badhdai Jao”

Yuddha Prasad Mishra – Guhar Guhar

युद्धप्रसाद मिश्र – गुहार गुहार

लाशमाथि लाश भयो डढाउँदा गाउँ
धरतीमा कतै छैन हाम्रो बस्ने ठाउँ

स्त्री जातिका गुप्तांगमा संगीनका घोचा
बदलाको भावनामा छौं कि हामी होचा ?

न्याय खोज्छौं खाँदै जान्छौं आज ताता गोली
फेराइदिन्छौं धरतीलाई हामी नयाँ चोली

भारतसित परिसक्यो नजोरिने फाटो
भिजिसक्यो रगतले नेपालको माटो

कैले हाम्रो साहसले सगरमाथा छुने
दुष्मनको रगतले हात गोडा धुने

नेपालका सन्तती हे खुकुरीका धार
दिदीबैनी दाजुभाइ गुहार गुहार

मान्छे खाने जन्तुलाई भगाइदिन आओ
जागृतिको राँको झन् झन् जगाइदिन आओ

(लहर – ०४५)

Dr. Madhu Madhurya – Euta Kabi : Nepathya Bhitra / Nepathya Bahira

डा. मधु माधुर्य – एउटा कवि: नेपथ्यभित्र / नेपथ्य बाहिर

कोठामा छिरेपछि
कविले सफेद पानामा “शान्ति” कविता लेख्यो
कोठाबाट निस्कानेबेला उसले
केहि परेवाको हाडखुर,नंग्रा र प्वाँखको पोको
फोहोर- कन्टेनरमा Continue reading “Dr. Madhu Madhurya – Euta Kabi : Nepathya Bhitra / Nepathya Bahira”

Tanka Subba – Samaya Ko Dunga

टंक सुब्बा – समयको डुङ्गा

जिन्दगीको महासागरमा
समयको डुङ्गा चढेर
हुइकिरहेछौं हामी नाघेर अनेकौं छालहरु
बटुल्दै छौं हामी तलासीको अनेकौ पलहरु
र धकेल्दै छौं भविष्यको सुदूर आगनतिर
जहा उत्तारचढाव छ महासागरको
जहा सम्भावना छ आधीवेरीको
सजिलो छैन तिनीहरुको सामना
डुङ्गामाथिको यात्रु भएपछि
व्यवधानको उपस्थितिलाई व्यहोर्दै जानु
कर्तव्यलाई कर्तव्यनिष्ठ भएर निभाउ“दै जानु
भूमिका हुन्छ सबैको
यहा आपतविपदमा टर्छन् कति बसन्तहरु
यहा आफैभित्र पर्छन् कति ज्वारभाटाहरु
यही आरोह अवरोह पार गर्नु नै त
उपलब्धी रहेछन् यात्राको
तर थुप्रै क्षणहरु गुजार्दा पनि
देखिएका छैनन् कुनै अर्को ठाउको निशानी
भेटिएका छैनन् कुनै अर्को क्षितिजको बिसौनी
लाग्दो हो समयको डुङ्गामा चढ्ने
प्रत्येक यात्रुहरुलाई
अब त नजिकिनुपर्ने हो गन्तव्य
तर यहा लम्बिरहेका छन् विना सूचना यात्राका दूरीहरु
कुनै सार्थक आभासहरु छैनन्
केवल
अनुभूति मात्र संगालिरहेछौं टाढा पुगेको
जीवन गतिलाई मात्र अंगालिरहछौं आशाको
समयको डुङ्गा
भोलि कहा पुग्ने हो थाहा छैन
के हुने हो थाहा छैन
तर पनि महासागरको किनारासम्म पुग्ने
अठोट बाधेर
अभिभारा बोकेका छौं-डुङ्गा चढ्नुको
त्यसैले त हामी माझी मात्र भएका छौं-समय खियाउनुको

Yuddha Prasad Mishra – School Jaun (Nepali Bal Kabita)

युद्धप्रसाद मिश्र – स्कूल जाऔं (नेपाली बाल कविता)

सुनधारामा पानी भर्छन्
टुँडिखेलमा चर्छन् गाई
रत्नपार्कमा घुम्छ सिपाही
हुन्छन् नाङले पसले त्राही

धरराको त्यो टुप्पो हेर्दा
शिरमाथिको टोपी खस्छ
भई Continue reading “Yuddha Prasad Mishra – School Jaun (Nepali Bal Kabita)”

Chandra Gurung – Naya Nepal

चन्द्र गुरुङ – नयाँ नेपाल

हिजो आज,
हुलकाहुल हुल मानिसहरु
म र म जस्ता थुप्रैलाई खोज्दै आईपुग्छन्
र माँग्छन् हाम्रो साथ
माँग्छन् हाम्रो हात
कि, अब उनीहरुले
नयाँ नेपालको निर्माण गर्दै छन् रे ।

Continue reading “Chandra Gurung – Naya Nepal”

Ananda Ram Paudel – Ganatantra Diwas

आनन्दराम पौडेल – गणतन्त्र दिवस
(मधुपर्क साउन, २०६७)

पार्टीको कार्यकर्ता
अबेला उठ्यो
कागजको एउटा टुक्रामा
‘व’ अक्षर देख्यो
वर्गसङ्घर्षका कसहरू
रेडलेबलले कुल्ला गरिसकेको हो
यो शब्दले तैपनि पिछा Continue reading “Ananda Ram Paudel – Ganatantra Diwas”

Kamala Shrestha – Jeewan

कमला श्रेष्ठ – जीवन
(मधुपर्क २०६६ भदौ)

कस्तो अट्टहास
कस्तो निस्सासिँदो
यो कहालिलाग्दो जीवन
बाटो हिँड्दाहिँड्दै
दोबाटोमा अल्भिmएको जीवन
कतै फूल छ त कतै काँडा
घोचाइलाई सहँदै
अघि बढ्दै जानुपर्ने जीवन
टुक्रिएर छताछुल्ल
भुइँमा झर्दा नझर्दै पनि
समयले दिएको घात भनी
सम्हालिएर फेरि उठ्नैपर्ने जीवन
कति पीडा
कति बोझिल सपना
यो उराठलाग्दो जीवन
आत्मालाई ऊँमा अर्पिएर
हृदयमा शान्ति ल्याउनुपर्ने जीवन
कस्तो मृगतृष्णा
कस्तो चाहना
भाग्यको भेलमै बगाएर
बाँच्नुपर्ने जीवन
निमेषमै आँसु झरिदिने
निमेषमै हाँस्न मन लाग्ने
सहाराका हातहरू
तड्पिँदै खोजिरहेको जीवन ।

– नारायणगढ, चितवन

Kshetra Pratap Adhikari – Rato Akshata

क्षेत्रप्रताप अधिकारी – रातो अक्षता

यसपालि पनि मान्छेको
रगतमा मुछेर लगाउने हो कि क्या हो
दशैंको रातो अक्षता?

कस्तो नन्सेन्स प्रश्न!
देशमा जुठो परेको बेला
टीको लाउनेलगाउनेहरु
काजकिरिया बसेको Continue reading “Kshetra Pratap Adhikari – Rato Akshata”

Ashank Upadhyaya – Pirati Thunga Diyen (Nepali Gajal)

आशांक उपाध्याय – गज़ल – पिरती थुंगा दिएँ

पिरती थुंगा दिएँ साटोमा काँडा पाएँ
भरेर बस्दा माया लौ खाली भाँडा पाएँ

देखेंथें सपनीमा बैंशालु रुप तिम्रै
झस्केर आँखा खोलें उराठ डाँडा पाएँ

जीवन यात्रा गर्ने तयारी गर्न खोज्दा
एक्पान्ग्रो नभएको लंगडो गाडा पाएँ

सोचेर बसें सुर्य चन्द्रको साथ मेरै
लम्केर छुन खोजें कोशौं पो टाढा पाएँ

नजिक रहँदामा नाताको आशा गरें
दिएको साथ साटो किराया भाडा पाएँ

Baldev Bhattarai – Birya Dan Garna Sakdina Ma

बलदेव भट्टराई – वीर्यदान गर्न सक्दिन म

बिहानी मनोरम छटाको भूमिमा
पहेंलिदै गरेका रवि किरणहरु
पहेंलो समुद्रमा डुबुल्की मार्दा
उत्तरबाट ध्वंसको ध्वाँस र रगतको गन्ध बोकेर
क्षेप्यास्त्र गोता लगाउँछ
त्यहीं कतै युद्धभेदी लडाकु जहाजहरु
शान्तिका प्रवर्तकहरुको इशारामा
प्रतिरक्षाको अभ्यास गर्दैछन्
अबुझ म
चिसिएको शसंकित मन लिएर
सन्नाटा बाँच्छु
आँखीभौँ सल्बलाउँछन् !

हिमाली मनोरम छटाको भूमिमा
बिहानी भालेको डाक नहुँदैं
दूलो पसेका भ्यागुताहरु
ट्वार-ट्वार गर्दै कोकोहोलो गर्छन्
वर्षाको संकेत
खडेरीको मौसममा मेघको महत्व, कठै !

लाचार भएका कोदालाहरु
आकाश नियाल्छन्
जात-प्रजातका भ्यागुताहरुको जोहो गर्छन्

चलेको चलन
ईन्द्र खुशी पार्न, धुमधाम
बिहे गरिन्छ भ्यागुताको
चारै दिशाका पण्डितहरुको मन्त्रोच्चारणमा
खोइ, थोपा खस्दैन आकाशबाट
शीतलताले छुँदैन कतै !
मनमा, तनमा पसिना खल्खली
उफ !

मुस्काउँदै गरेको त्यो बालक
वनकुसुम !
मेरी प्रिय अर्धागिंनीको अंगालोमा खेलाउने रहर
त्यो अधैर्यता
माफ गर प्रिय !यसपाली पनि
वीर्यदान गर्न सक्दिन म
मेरो मनभरि,
आशंका,भ्रम,भय,आक्रोश र जलनको आगो छ
जुन मेरा सन्तानले बोक्न नपरोस
विज्ञान भन्छ, वंषानुगत गुण ।

जहाँ जे भए नि
आऊ, यो साँझ सब बिर्सेंर
समागम गरौं
अलिकति मनको नैरास्यता भगाऔं
प्राकृतिक-अप्राकृतिक
गर्भनिरोधको उपाय कायम राखौं ।

Rakesh Karki – Nachiplinus Mantri Jyu

इन्जिनियर राकेश कार्की – नचिप्लीनुस मंत्रीज्यू

अब धेरै नचिप्लीनुस मंत्रीज्यू
यो तपाईकै गाउँ हो
तपाईले नै क्रान्ती सिकाएको
रक्तरंजित ठाउँ हो

बिर्सिनु भो होला शायद
तपाईँ पनि हामी जस्तै हुनुहुन्थ्यो
अहिले पो सुटेड बुटेड हुनुभो
पहिले पसिना पुछ्दै यो माटो छुनुहुन्थ्यो

माथी भत्किएको स्कुल देखाउँ भने
तपाईँको बहुमुल्य जुत्ता दु:ख्ला
भोका नाङ्गा आफ्नै गाउँले
हेर्न नसकेर घाँटी सुक्ला

के हो यो सामन्ती गीत बज्ने
करौँडोको गाडी
सर्वहारावर्गसंग गाएको
जनताको गीत छाडी

देश विदेश फुल्ने महोदय
फेरी गाउँमा पलाउनु होला र
मकै धान त खाँदै हिँड्नेले
संविधान फलाउनु होला र

अब धेरै नचिप्लीनुस मंत्रीज्यू
यो तपाईकै गाउँ हो
तपाईले नै क्रान्ती सिकाएको
रक्तरंजित ठाउँ हो ।।

– लस् एन्जेलस्

Biplav Pratik – Niyati

बिप्लव प्रतिक – नियति

कुनै एउटा त्यस्तो बखत थियो
जब ब्रहृमाण्ड के थियो थाहा छैन
फेरि त्यस्तो बेला आयो जब ब्रहृमाण्ड भयो
तत्पश्चात् के के भयो सबैलाई थाहा छ
र कोही अनभिज्ञ छैनन् ब्रहृमाण्डको इतिहाससँग ।

ब्रहृमाण्डमा पृथ्वी, चन्द्र र सुर्यसँगै
धेरै अरू ग्रह पनि बने
माछा, हात्ती, चरा अनि मान्छे पैदा भए
र, मानिसको अनादिदेखि अनन्तको यात्रा पनि सुरु भयो
यहाँ समयानुसार लिङ्कन, मार्क्स, हिटलर
लेनिन, बुद्ध, एरिस्टोटल सबैसबै जन्मे
अहिले म, तिमी र हामी पनि जन्मेका छौँ
र हामी हाम्रो कर्मप्रति उदासीन
स्वार्थ, मोह र प्रतिस्पर्धामै
आफ्ना पसिना र रगतका प्रत्येक थोपा
निथारेर खर्च गर्न लालायित छौँ ।

ऐइया, कस्तो दुख्ने जिन्दगी !

घट्टेकुलो, २८ जनवरी १९९१

Thakur Belbase – Pahiro Ko Makhe Sanglo

ठाकुर बेलबासे – पहिरोको माखेसाङ्लो
(नेपाल साप्ताहिक)

पहिरोको माखेसाङ्लो रहेछ मान्छे
पहिरोको मध्यभागबाट यात्रा गरेर
पहिरोमै अडेको बासमा पुग्नु छ ।

जीवनको यति लामो यात्रामा
नभेटिने होइनन् सहयात्रीहरू
सबैको Continue reading “Thakur Belbase – Pahiro Ko Makhe Sanglo”

Kumar Simkhada – Teej Ki Badhu (Nepali Gajal)

कुमार सिंखडा – तीजकी बधु (गजल)

आफ्नै आँगन डिल पनि आफ्नो हैन अर्को लाग्यो
कौवा केही बोल्न खोज्यो, न्यास्रो हैन झर्को लाग्यो।

आवाजहरु आज नौलो मिरमिरेको पँधेरीमा
बधुसंगी कुर्दै थिएँ चेलीबेटीको लर्को Continue reading “Kumar Simkhada – Teej Ki Badhu (Nepali Gajal)”

Komal Bhatta – Sojha Sidha Janata Lai (Nepali Gajal)

कोमल भट्ट – सोझा सिधा जनतालाई

सोझा सिधा जनतालाई नचाउन सक्छौ अब
निर्दलको हल्ला खल्ला मचाउन सक्छौ अब

जाली,झेली,कुकर्मी र अपराधी भए पनि
बन्धु बान्धव रैछन भने बचाउन सक्छौ अब

विरुद्धमा बोले भने गोर्खे Continue reading “Komal Bhatta – Sojha Sidha Janata Lai (Nepali Gajal)”

Govinda Singh Rawat – Bye Bye Chha

आयो नयाँ वर्ष पुरानोलाई बाईबाई
नयाँ पाए ग्रह नक्षत्रमा प्लाटोलाई बाईबाई
सत्तामा आए माओवादी जंगललाई बाईबाई
नेपाल सरकार भयो अब श्री५कोलाई बाईबाई
नव राष्ट्रिय गानसंगै श्रीमान गम्भिरलाई बाईबाई
प्रचण्ड प्रतापी भए यहाँ ज्ञानेन्द्रलाई बाईबाई
गणतन्त्रको जय जयकारमा राजतन्त्रलाई बाईबाई
नयाँ साथी बन्दै जान्छन् स्वार्थी सबैलाई बाईबाई
नयाँ वर्ष आयो अब पुरानोलाई बाईबाई ।