Biplav Pratik – Asantushti

बिप्लव प्रतिक – असन्तुष्टि

सोच्तछु, किन बाँचिरहेछौँ ?
कुन बाटो हिँड्न ? कुन मान्छे चिन्न ?
कहाँ हिँडिरहेछौँ हामी, कुन देश चिन्न ?
हाम्रो अस्तित्व किन यस्तो छ ?
हाम्रो अस्तित्व किन बेग्लै हुन सकेन ?
जुन जन्म हाम्रो अवश्यम्भावी थियो
त्यो जन्म किन बदलेन ?

तर हामीले चाहेजस्तै हामी भएको भए
त्यसको विपरीत किन भएन ?

हामी मान्छे अनौठा छौँ
हामी जे छौँ
त्यो होइन भन्ठान्छौँ
हामी जे छैनौँ
किन भएनौँ, विरोध गर्र्छौं
सायद मान्छे एउटा असन्तुष्ट प्राणी हो
अनि आदिदेखि अन्त्यसम्म मान्छे छ र हुनेछ असन्तुष्टै,

सृष्टिका लागि, प्राप्तिका लागि
सम्भवतः अपरिहार्य छ असन्तुष्टि ।

नयाँसडक, १२ फेब्रुअरी १९८६

Kala Nidhi Dahal – Naya Harsha Khanyaunchhaun

कलानिधि दाहाल – नयाँ हर्ष खन्याउँछौं
(मधुपर्क बैशाख, २०६७)

कति वर्ष बिते यस्ता वर्षैवर्ष गनी गनी
उस्तै छन् दर्दका आँसु सहस्रौँ वर्षमा पनि ।
भोकोभोकै छ त्यो पेट आङ नाङ्गै छ यो पनि
कति वर्ष बिते खाली-पेट, आङ भरौँ भनी ।।

तर खै ? वर्षका फेरा नयाँ घेरा घुमीघुमी
ओर्लंदा पनि छन् उस्तै धराका दीनका जुनी ।
पैह्रो पहाडमा उस्तै तातो तराई हप्हप
जम्मै उपत्यका उस्तै आफैमा मात्र झप्झप ।।

नयाँ हृवैन पुरानैमा चोला मात्र अलिकति
फेर्हिए पनि पो तिम्रो हुन्थ्यो स्वागतको गति ।
हृयूँचुली पग्लिएजस्तै पग्लिए दिलका गति
तिम्रा स्वागतमा हुन्थे लाम लाग्ने कति कति ।।

काँटाजस्ता सधैँ नेता यता जन्मीरहे किन
तिम्रा स्वागतमा शब्द छानी लागूँ म खर्चन ?
धमिराले उठाएको रुखो माटो सरी दिल
सधैँ हुन्छ भने तिम्रो भिन्न हुन्छ र यो पल ??

गाउँमा रक्तका छर्रा चुहेका पाई छर्छर
आँसु तप्तपिने आङ उस्तै छन् घरका घर ।
सुत्केरो वेदनाभित्र चेली मर्छन् जताततै
भने स्वागतमा तिम्रो हुन्न लाभ कही कतै ।।

नयाँ वर्ष तिमी साँच्चै हर्ष छर्छौ भने यहाँ
खोँच, बेँसी हुँदै उक्ल पैह्रा पहाड छन् जहाँ
हरिया पिपिरा उम्र लहरा फैलिई झर
परिवर्तनका प्याला नेताका घरमा छर ।।

जहाँ जता जजल्ले जे बोले पनि लगाम यो
यिनकै हातमा हुन्छ परिवर्तन प्यारको
प्याला पोख यिनै भित्र हटाऊ दिलका विष
अनि स्वागतमा लाम निस्कन्छन् भई छास्मिस ।।

त्यहाँ काङ्ग्रेस क्वै हुन्न माले एमाले क्वै पनि
माओवादी हुँदैहुन्न-डङ्का फुक्ने कुनै ध्वनि ।
तर हुन्छन्, त्यहाँ जम्मै एउटै स्वरका मनि
‘हामी मानवता मान्छे घुक्घुकी एउटै भनी ।।

तिमी सर्लक्क जम्मैमा छोई जसरी र्झदछौ
पाखापर्वतका फाँट समग्र विश्व भर्दछौं
यौटै प्रणयको प्याला पोखी जसरी झुम्दछौ
त्यस्तै बनाऊ यी नेता अनि स्वागत चुम्दछौ ।।

उजेलो कलिलो घाम-घाममा जब छाउँछौ
विभेद नगरी यौटै तब पो धप्धपाउँछौ ।
त्यही रूप तिमी देऊ-नेतामा धप्धपाउने
स्वार्थलिप्सा सबै छाडी -अखण्ड दीपझैँ हुने ।।

नबोली तिमी ओर्लन्छौ विना स्वागतद्वारमा
नभनी तिमी चम्कन्छौ गलाका दिव्यहारमा ।
नबोली तिमीलेजस्तै अर्कैमा भई अर्पित
हुने हर्ष यहाँ नेता नेतृमा हौ समर्पित ।।

अनि जम्मै नयाँवर्ष यौटै हर्ष मनाउँछौँ ।
बाह्रैमास यहाँ तिम्रा गीतमै गुन्गुनाउँछौं ।।
प्रीतप्याला सबै उस्तै द्वारमा निस्की आउँछौं ।
अङ्गालो एकमा जम्मै नयाँवर्ष मनाउँछौं ।।
नयाँ हर्ष खन्याउँछौं ।

-ओखलढुङ्गा, विगुटार
-हालः वत्तीसपुतली, रातोपुल

J B Sherpa – Spain Ka Balidani Bir Sandhe Haru

जे बी शेर्पा – स्पेनका बिर बलिदानी सांढेहरु

हज्जारौ मानव आँखा हरुको कौतुहल पूर्ण पर्खाई !!!
कोही अन भिज्ञ छैन,
के हुनेवाला छ भनेर,
कस्लाई फसायेर, झुक्कायेर हत्या गरिदै छ भनेर ,
मनोरंजन को नाममा,
पैसा नामको चीज लाइ
कुनै निर्दोष साँढे को निर्मम हत्या को दृश्य संग साटन र
Blood Sport को मज्जा लिन
रमाई रमाई, कुरी रहेछन मानव आँखा हरु !!!

आँखा हरु तैयार छन,
क्यामेरा हरु तम्तयार छन,
जीवन्त तस्बीर को निमित्त,
प्रत्य्क्ष प्रशारण को निमित्त ,

चौर मा प्रवेश गर्छ !
एउटा क्रुर अनि कपटी तरवार बाज “Torero ”
लगतै,
छाडीन्छ एउटा साँढे !
र उसलाई जिस्क्याइन्छ , रिस उठाइन्छ
र झुक्क्याई झुक्क्याई
पटक पटक जुरो बाट तरवार घुसारिन्छ
पटक पटक करतल ध्वनिमा तालिहरू बजिन्छ
कपटी तरवार बाज “Torero ” को बहादुरिपन मा

एक्लै, रक्ताम्मे साँढे,
अझै पनि उसको जुरो मा एक मूठो तरवार बोकेर
त्यही रातो झंडा लाइ रिस गर्छ
रगत धेरै बगी सक्यो,
तर अब उसको पुरै शरीर गल्दै आएको छ, सिथिल हुँदै आएको छ

तै पनि अझै ढलेको छैन !
हारेको छैन !
भागेको छैन !
क्रुर मानवता लाइ
अन्तिम पटक खुसी पार्न
ठ्ङिग उभिएको छ, जुरो तानेर
स्पेन को बीर बलिदानी साँढे !!!!!!!!!

Indra Narthunge – Simma Ko Naam Ma Naya Chiththi (Part 2)

इन्द्र नारथुङे – सिम्माको नाममा नयाँ चिठ्ठी—२

अर्थहरु अनर्थ बन्दै गएपछि
अनर्थहरुले अर्थको रुप लिएपछि
हामी ब्यर्थ हुँदैछौं सिम्मा
त्यसैले त तिम्रो नाममा

अर्को नयाँ चिठ्ठी
लेखिरहेको छु
यतिबेला ।

निनाम्मा आधा उधारिए पनि
चेतनाको ढोका उधारिएन मूलीहरुको
र,
हामीले पनि खोल्न सकेनौ भविश्यलाई
वर्तमानकोे सँघारमा टेकेर
साँच्चै सिम्मा
अरुलाई घृणा गरेर
सम्मानित हुन चाहने
मेरा येंतोहरु
खुट्टा लम्पसार पारेर
दायलुङ ओगटीरहन चाहने
लिङ्पाहरु भन्दा के फरक भए र ?

एकदिन यस्तो समय आउने छ सिम्मा
जहाँ हामी खोजेर पनि भेट्ने छैनौं
धर्म र जातका यी कुरुप सीमाहरुलाई
र, अन्ध राष्ट्रियताले ठडिएका
जङ्गे पिलरहरु
हो
त्यही दिनको लागि
समानताको कुरा उठाएको हुँ मैले ।

मानिलिऔं,
तिमी तिर्खाएकी छ्यौ धेरैधेरै
र, म पानी पिलाउँछु तिमीलाई थोपाथोपा
तिमीले बाएको मुखमा
हरेक पल्ट खस्ने जलविन्दुले
के तिम्रो तिर्खा मेट्ला ?
जरुर तिर्खा मेटिने छैन
केहीक्षण बिचार गरेर हेर
तिर्खा अझ बढेको पाउने छौ तिमीले
हो सिम्मा
अहिले यस्तै भएको छ यहाँ
बिलकुल तिम्रो तिर्खा जस्तै—समानताको
त्यसैले त अधिकारको नाममा प्राप्त हुने
पानीको सानो थोपाले
हाम्रा येंतोहरुको प्यास बढिरहेको छ धेरैधेरै
तर गल्ती यही हुँदैछ
येंतोहरु
तिर्खा मेटिएपछिको दिनलाई
ठिम्याउन सकिरहेका छैनन्
भान्छेहरुले जस्तै ।

सिम्मा
जुन दिनदेखि
साकेला प्यारो भो मलाई
त्यही दिनदेखि
दशैं होस् या होली
रमादान या क्रिसमस
सबैसबै मेरोनिम्ती
प्रिय बनेको छ
गर्भैबाट सिकेर आएको
रोदुङ इला होस् वा पर्वते कुरा
अथवा भोजपुरी, मैथिली, अवधी र हिन्दी
अथवा अंग्रेजी, चाइनिज र स्पेनिस
वा
हाल म जहाँ छु
त्यहाँको राष्ट्रिय भाषा मलायु
अँह
घृणा गर्न लायक मैले कुनैलाई पनि देखिन
साँच्चै सिम्मा
आफ्नालाई माया गर्न जानेपछि
परकाहरु स्वतः प्रिय हुँदारहेछन्
तर सिम्मा
परकाहरुलाई घृणा गरेर मात्र
आफ्नालाई माया गर्न सकिन्छ भन्ने भ्रममा
अल्झिरहेका मेरा येंतोहरु
कसरी फरक भए
आफ्नै मात्र गतिलो देख्ने
लिङ्पाहरु भन्दा ?

सिम्मा
हाँगा भाँचेर लिम्चिङबुङ टिपी
तिम्रो चुल्ठो सजाउन
म कसरी सक्छु यो बेला
हो
तिमी उजाडिएकी छ्यौ युगांैदेखि
सभ्यताले ठगेको छ तिमीलाई धेरैधेरै
परन्तु
वासन्ती रङ्गले लछप्पै भिजाएर
राष्ट्रको क्यानभासमा तिम्रो विम्ब उतार्न
अरु कसैको जीवनमा
शिशिर पठाई दिऊँ…..?
कसम सिम्मा
म,
यो पनि चाहन्न
यदि मैले यसो गरें भने
नफुल्दै मुर्झाएका
तिम्रा रहरहरुलाई
जात र धर्मको कुरुप सीमामा
भन्सारकर लगाउने
लिङ्पाहरु भन्दा म फरक हुन्छु र ?

सिम्मा
निनाम्मा आधा उधारिएको बेला
चेतना पूरै उर्धानु पर्छ हामीले ।
ता कि,
हाम्रो चेतनाको उज्यालोमा
बाटो पहिल्याउन सकुन्
अस्तित्वको संघर्षमा
अस्तित्व दाउ थापिरहेका येंतोहरुले
र,
अरुको अस्तित्वमा ताण्डब नाचेर
आफैलाई अस्तित्व बिहिन बनाई रहेका लिङ्पाहरुले ।

हो सिम्मा
एकदिन यस्तो समय आउने छ
जहाँ हामी खोजेर पनि भेट्ने छैनौं
धर्म र जातका यी कुरुप सीमाहरुलाई
र, अन्ध राष्ट्रियताले ठडिएका
जङ्गे पिलरहरु
हो
त्यही दिनको लागि
समानताको कुरा उठाएको हुँ मैले ।
****

चाम्लिङ राई भाषाको शब्दका अर्थहरु
येंतो: एकै गोत्र वा थरका दाजुभाइ ।
लिङ्पा: आर्य समुदायका उच्च जातीय मानिसहरु ।
रोदुङ इला: राई भाषा

Saroj Dhital – Tasveer (Nepali Short Poem)

सरोज धिताल – तस्वीर

भित्ताको तस्वीर
देखाउंछ तिमीलाई कि
लुकाउंछ सबलाई

फरवरी २००४

Prakash Sunuwar – Shabda Bazaar

प्रकाश सुनुवार – शब्द बजार

शब्दहरुको
किनबेच चलिरहेछ
आपसमा साटासाट पनि भैरहेकै छ
तिनीहरु आशाहरुको चुचुरो बुन्दैछन्
निराशाहरु पनि जन्माउदैछन्
सिमाभन्दा उत्ताबाट पनि आयातित छन्
कुनै यहि माटोमा जन्मिएका पनि छन् ।

शब्दहरुलाई
पत्रीकामा सुकिलो पारेर किनाइएका छन्
पर्चा मार्फत लादिएका छन्
अपिल बनाएर अग्रसर गराइएको छन् ।

शब्दहरु
नयाँ पनि छन् – केहि जोसिला छन्
पुराना पनि छन् – केहि निराश देखिन्छन्
नयाँ शब्दहरुमा दम छ भन्ने भान छ
तर
शब्दहरुको
न त हात छ
न त खुट्टा छ
न त मुख छ
न त मष्तिस्क छ
न त मुटु छ
न त मुस्कान छ
एउटा मासुको थुप्रो जस्तो बिबस छ – शब्द
कसैले बोलिदिदैमा
आँधीबेहरी जस्तै भैदिन्छ
कसैले रोक्न खोज्दा
भोलि उसैको सामर्थ्य शुन्य होला जस्तो देखिन्छ ।

जोसिला शब्दहरु छन् –
छलांग, लोकतन्त्र, गणतन्त्र,
संघियता, जातीयता, पहिचान,
इत्यादी ।
निराश शब्दहरु छन् –
शहिद, आतंक, गुण्डागर्दी,
भ्रष्टाचार, अशिक्षा, अपहेलना,
इत्यादी ।
एउटा दोधारे शब्द छ – संबिधान ।
अर्को निष्पक्ष शब्द पनि छ – जनता ।
यिनीहरु कै चहलपहल छ
शब्द बजारमा ।

जनता
आफू निष्पक्ष भईकन पनि
बेचिएकै छ
र सस्तो छ उ
यो शब्द बजारमा ।

– २ मे २०१२ फ्रीम्ली

Bibek Raut – Mero Premlila

विवेक राउत – मेरो प्रेमलिला
(मधुपर्क २०६६ चैत)

सपना त्यो उद्यानको भमरा बन्ने
त्यसैसरी मायामा रम्ने
तर निर्जन गगन पो रहेछु
धर्तीसँग मिलनो कल्पना गर्ने
मन हुन्छ फरक सबैको, बुझिन मैले
आफ्नै संसारलाई काखी च्याप्दै डुलिरहे जैले
सोच्दै नसोची कुवामा हामफालेछु
पौडन नसकेर आफ्नै वजनको सामना गरिरहेछु ।
प्रेमको साटो अस्वीकार सहनुपर्‍यो उनीबाट
लोभै नगरी सबै प्रेम खन्याएछु आफूभित्रबाट
रित्तियो सबै चीज, खाली हाड छाला बाँकी
अब के दिन सक्छु र ? जीवन जिउँदो लास बनेपछि
प्राणभन्दा प्यारो मानेर के गर्नु उनलाई
नचाहेर पनि गुमाउन परेको छ जसलाई
प्रेम गर्छु झै म, मरुस्थल बने पनि
मनमा हिननाबोधको आगो दन्के पनि

-सिरहा, हालः बूढानीलकण्ठ उमावि नारायणथान, काठमाडौं

Dinesh Adhikari – Tarka

दिनेश अधिकारी – तर्क

अफ्रिकी अँध्यारा जङ्गलहरूमा
लौरो टेक्दै
अनगन्ती आमाहरू
अपहरित छोराका लासहरू खोजिरहेछन्
– बारम्बार सुनिरहेछु
नामेबियाका सेपिला खोँचहरूमा
असङ्ख्य निर्दोष यौवनाहरू
चुपचाप चुपचाप Continue reading “Dinesh Adhikari – Tarka”

Seema Abhash – Ansha

सीमा आभाष – अंश

अंश लैजानु,
दुम्सीले माडेको फापरबारी
बाँदर लागेको मकैबारी
पछ्यौरीले छोपेको
सोलीको कोदाको बीउ
आँगनको कुखुराको खोर
बुन्दाबुन्दै छोडेको डोको
एकमुठी सुकेका चोया
खेतमाथि बगेको बाढी
घरपर्तिरको खहरे
रित्ता किला-दाम्ला

लैजानु,
भूतले तर्साउने खोल्सो
लाहुरे हजुरबाले कमाएको भित्तेघडी
हजुरआमाले सिन्दुर टीका गर्ने बिर्के ऐना
बाँसको काइँयो

लैजानु,
गोल्चे लगाएको सन्दुकमा
पुखार्ंैदेखि लुकाएका अभाव
वर्षौंदेखि बगेको पसिना
छानोमाथि फैलने बादलको टुक्रा
बूढो आँपको रूख
बल्न नपाएको अँगेनो
भरिन नपाएको गाग्रो
काँक्राफर्सी बेरिन नपाएका थाङ्ग्रा

लैजानु,
पानी नतर्ने घरको धुरी
करेसामा रोपेको घामफूल
बार्दलीमा झुण्ड्याएका
सयपत्री र मखमली माला
अँगेनामाथि ध्वाँसो लागेका कप्टेरा
सोली र फिपी
खुर्पा र कोदाली
पुर्खाले आर्जेको दुःख

लैजानु,
हिँड्दाहिँड्दै थाकेको गल्ली
मैले लिएको पनि यही हो
मैले दिने पनि यही हो
अंश लैजानु मसँग भएका
यी सबै सबै…!

सीमा आभास

Ramchandra Bhattarai – Chetana

रामचन्द्र भट्टराई – चेतना

म विद्यालयमा उच्च विश्वविद्यालयादिमा
पुस्तकालय या यस्तै अनन्त ज्ञान–ध्यानमा
कलाकार र साहित्यकार या पत्रकारमा
ज्ञानी शिक्षक–विद्यार्थी सबैका ज्ञान–तारमा
मुक्तिका गीत गुञ्जाई Continue reading “Ramchandra Bhattarai – Chetana”

Prem Binod Nandan – Yo Gaunko Thito Ma

प्रेम विनोद नन्दन – यो गाउँको ठिट्टो म

पहराको छातीबिच फुलेको म फूल
सकेसम्म हुनेछैन जिन्दगीमा भूल
यो गाउँको ठिटो म, कान्छा मेरो नाम
आउँदै जाँदै गर्नू है, सबलाई रामराम

पीर व्याथा बोकिहिंड्ने कति साथी भेट्छु
ऊ पनि त एक्लो छैन, मजस्तो नै देख्छु
वनपाखा एकान्तमा उभिएको घर
जिन्दगीको उकालोमा सबलाई चाहिन्छ भर

मनको भारी गह्रुँगो छ, सँगै उचालौं
मनभित्र मायाको एउटा बस्ती बसालौं
साँझपख डाँडापारि दियो बलेजस्तै
जिन्दगीको अँधेरीमा आएँ लड्दै-पढ्दै

गीतकार – प्रेमविनोद नन्दन
स्वर – उदित नारायण झा, आदित्य नारायण झा
संगीतकार- सम्भुजित बासकोटा
चलचित्र – मोहनी

Haribhakta Katuwal – Katai Aula Ki Kunai Yesto Din

हरिभक्त कटुवाल – कतै आउला कि कुनै यस्तो दिन

हिजो एक मित्रकहाँ गएको थिएँ,
एउटा पोको कोठाको कुनामा,
दलिनमा झुण्डिरहेको थियो
ती- अब फेरि आउने जाडो छल्न सुरक्षित राखिएका
सिरक र दोलाईँहरू हुनुपर्छ पक्कै Continue reading “Haribhakta Katuwal – Katai Aula Ki Kunai Yesto Din”

Chhabiraman Silwal – Yatra Ka Yatri

छविरमण सिलवाल – यात्राका यात्री

आऊ
हामी यात्रामा छौं
यस यात्रामा
तिम्रो पनि साथ चाहिन्छ
उनको पनि साथ चाहिन्छ
गरिब, पीडित
विधवाहरूको
गहिरो घाउ निको पार्न
हामी सबैको साथ चाहिन्छ
**
यात्राका Continue reading “Chhabiraman Silwal – Yatra Ka Yatri”

Nawaraj Subba – Raute Ko Man

नवराज सुब्बा – राउटेको मन

समयसित चिप्लदै गुड्ने
तिम्रा गाडी
भो मलाई चाहिएन
गति पन्छाउँदै
हावामा उड्ने
तिम्रा जहाज पनि
मलाई चाहिएन ।

मलाई
कम्प्यूटरमा च्याटिङ गर्दै
भासिनु छैन मुगलानमा
मलाई त मेरो माटो
मेरो जंगल मेरो बाँदर
अनि यी तरुलभ्यागुर नै
मीठो छ ।

नच्याऊ मेरो नाङ्गोपन
मैले छोप्नु छैन लाज
ती तिम्रा रङ्गीन कपडाले
नचिथोर मलाई
अनि मेरो संसारलाई
भो नपढाऊ
तिम्रा भाषा
मलाई यत्तिकै छाडिदेऊ
किन कि
मलाई तिमी वा अरू कोही
बन्नुपरेको छैन
मलाई म नै रहन देऊ
मलाई म मै रम्न देऊ
बिन्ति मलाई नमास तिम्रा प्रेमले
बरु थप अरू तिम्रो तिरस्कार
मेरो जंगल मलाई नै छाडिदेऊ
मलाई जंगलमै रम्न देऊ
तिमीले देखेका मेरा दुःखमैं
विन्ति मलाई छाडिदेऊ
जसरी म यतिन्जेल बाँचे
मलाई त्यसरी नै हाँस्न देऊ ।

Tanka Subba – Samaya

टंक सुब्बा – समय

समय अविरल आइरहन्छ
विना मुहानको पानी जस्तो
पर्खदैन डुवी जाने घाम जस्तो
प्रकृतिले प्रदान गरेको निःशुल्क उपहार
प्राप्त भइरहन्छ
बाच्नको लागि प्राण जस्तो
तर थाहा हुदैन हामीलाई
सहज असहज बनेर पाइलाहरुमा
गतिशील भएर उर्लिदिंदा
बनिदिन्छ सृष्टिको नियम जस्तो
विद्यमान बगिदिने नदीहरुमा
जन्म र मृत्यु दुइ किनारा भएर बगे जस्तो

समय
बलवान हुन्छ
रोकेर रोकिदैंन/छेकेर छेकिदैन
त्यसैले घाम बन्छ कहिले सफलताको
औंसीको रात बन्छ कहिले असफलताको
फक्रिन्छ कहिले रङ्गीविरङ्गी फूल भएर बसन्तहरुमा
पोलिन्छ कहिले आगोको राप बनेर छातीहरुमा
धड्कन हो कि कुन्नी
खुल्दुलीमा आखा
जति च्यातेर हेरे पनि
देखिंदैन कहीं
हतारिएर जति भेट्न खोजे पनि
भेटिदैन कही
व्यस्त व्यस्त भइरहन्छ हरपलमा

समय
छाइरहन्छ सदैव दिनहरुमा, रातहरुमा
र स्पर्श गरिरहन्छ अनुभूतिहरुमा
विना आकृतिको भावना जस्तो ।
वर्तमान छचल्किरहन्छ भविष्यको पानीमा
रोकिदैन भूतकाल पहिरो गए जस्तो
पर्खदैन डुवी जाने घाम जस्तो

Sangeet Aayam – Moja Harayeko Suchana

देशमा धेरै कुराहरु
हराउँदै गए
एकपछि अर्कोगरी
गुम्दै गए
फैलिएको देश
खुम्चिने क्रममा
सीमास्तम्भहरु हराए
वैशाखी टेक्दै
सत्तासीन हुनेहरुले देखाउने
परिकल्पनाहरु हराए
हराउनुको आभाष छ
हराउनेहरुकै भीड छ
हराउनेको मौसममा
हराउनेहरुकै एकाधिकार छ ।

हराउँदा हराउँदै
र गुम्दा गुम्दै
पछिल्लो संस्करणमा
कुनै सूचना प्राप्त भएको छ
हराउनुको यस श्रृङ्खलाको
नवीन कडी बन्दै
आज कसैको मोजा हराएको
जानकारीमा आएको छ
हो इतिहासको कुनै हिस्सा बन्दै
आज मेरो
मोजा हराएको छ ।

देख्दा सानो देखिन्छ
तर मोजाको अर्थ
सोचेभन्दा विशिष्ट छ
विषयको महत्वमाथि
प्रश्न उठाउन सकिन्छ
तर त्यसको हस्तक्षेप
विशेषतासहित भेटिन्छ
पैतालामा जब
चिसोले सिर्का हान्छ
मस्तिष्करुपी स्पर्श
कठ्याँग्रिदै खस्छ
केही गरौं भन्दा पनि
गर्न सिकंदैन
केही सोच्न खोज्दा पनि
त्यसले सोच्न दिंदैन
मोजालाई हल्का रुपमा
लिन मिल्दैन
जीवनमा संभावनाहरुलाई
निर्देशित गर्दै
त्यसले आफ्नोपनको
आभाष गराउँछ
मोजाको मौनता
संवादहीनताको सूचक
हुनै सक्दैन
अविच्छिन्न यात्रालाई
सुरक्षा कवच ओढाउँदै
त्यसले वर्गीय विभेदको
दूरीसमेत मेटाउँछ ।

भन्छन् हराउनुको मजा नै
अरुभन्दा बेग्लै छ
प्राप्त हुँदा नपाएको चीज
गुमाउँदा प्राप्त हुन्छ
हुन त सन्दर्भसहित
आएको नग्नता
कहिलेकाहीं मीठो पनि सुनिन्छ
कलामय उज्यालोले
आनन्द उत्साहित पनि हुन्छ
साँच्चै नै अब हराउनुको
थप श्रृङ्खलामा
मोजाजस्तै
अरु कुराहरु पनि
हराउँदै गए भने के हुन्छ ?
प्रश्न छ
साँच्चै नै अब गुमाउनुको
निरन्तरता स्वरुप
मोजाजस्तै
अरु कुराहरु पनि
गुम्दै गए भने के हुन्छ ?
प्रश्न उठ्छ ।

Biplav Pratik – Dharti Ra Ma

बिप्लव प्रतिक – धरती र म

यही धरती हुँ म
जसरी यस धरतीलाई मान्छेको कुनै स्वार्थले
टुक्रयाएर अन्तरिक्षमा फ्यालिदिन सक्तैन,
त्यसैगरी मलाई पनि
तिम्रा कुनै पनि दबाब, घृणा र तिरस्कारजस्ता हतियारले
पर्छार्न सक्तैन ।

म आदिम युगदेखि नै आगोको रूपमा छु
म आदिम युगदेखि नै पानीको रूपमा छु,
म पञ्चतत्व हुँ, म प्रकृति हुँ, म शाश्वत सत्य हुँ ।
मलाई कुनै लोभले उत्तेजित गराउन्न
मलाई कुनै तिरस्कारले विक्षिप्त पार्दैन
म गति हुँ, अगाडि बढिरहन्छु
म ऊर्जा हुँ, शक्ति बनिरहन्छु
मेरो आकार छैन, म हरेक छ्रि्रमा अटाउँछु
म पृथ्वीभित्रै अटाउँछु
मेरो अनुहार छैन, म हरछेउ हरपुछारका
हर अनुहारमा प्रस्फुरित छु ।

सबले मलाई त्यही धरती माने हुन्छ
जसरी त्यस धरतीलाई मान्छेको कुनै स्वार्थले
टुक्रयाएर अन्तरिक्षमा फ्यालिदिन सक्दैन
त्यसैगरी मलाई पनि
तिम्रा कुनै दबाब, घृणा र तिरस्कारजस्ता हतियारले
पर्छार्न सक्तैन ।

नयाँसडक, २९ जुलाई १९८८

Sitaram Acharya ‘Sagar’ – Bhanyou Ra Po Maya Basyo [Nepali Gajal]

सिताराम आचार्य ‘सागर’ – मन भित्र लुकाउदै छु भन्यौ र पो माया बस्यो

मन भित्र लुकाउदै छु भन्यौ र पो माया बस्यो
चोखो मन फुकाउदै छु भन्यौ र पो माया बस्यो

जसो छौ ठिकै छौ त्येही भनाइमा अल्झिएछु
खाली शिर झुकाउदै छु भन्यौ र पो माया बस्यो

बगैचाको सुन्दर फूल मन पराउनु भुल मेरो
फूलै टिपी चुकाउदै छु भन्यौ र पो माया बस्यो

भिजेका ती परेलीलाई माया रुपी न्यानो दिन
सागर छेउ सुकाउदै छु भन्यौ र पो माया बस्यो

Haribhakta Katuwal – Yo Jindagi Khai Ke Jindagi


हरिभक्त कटुवाल – यो जिन्दगी खै के जिन्दगी

यो जिन्दगी खै के जिन्दगी !
भित्रभित्र खोक्रिएर बाहिर बाहिर बाँचेको
एटमको त्रासले चुसेको
समस्याको भूतले सताएको
यो जिन्दगी खै के जिन्दगी !

बन्दुकको नालमा टाउको राखेर निदाउनु पर्छ यहाँ
खुकुरीको धारमा पाइताला टेकेर जिउनु पर्छ यहाँ
आँखा चिम्लनु पनि जगजगी आँखा उर्घार्न पनि जगजगी
यो जिन्दगी खै के जिन्दगी

पसलमा सोकेशभित्र सजाएरराखेको
काँचको चुरा जस्तो यो जिन्दगी
कुनै युवतीको हातमा चढ्दाचढ्दै
प्याट्ट फुट्न सक्छ यो जिन्दगी!
रबरको सस्तो चप्पल जस्तै यो जिन्दगी!
बाटामा हिँड्दाहिँड्दै
च्याट्ट टुट्न सक्छ यो जिन्दगी!
यो जिन्दगी खै के जिन्दगी!!

Bhawani Paudel – Jiwanka Mulyaharu

भवानी पौडेल – जीवनका मूल्यहरू

जीवन अस्ताउँछ
अस्ताउँदैनन् जीवनका मूल्यहरू
जीवन ढल्दछ
ढल्दैनन् जीवनका रंगहरू
फूल झर्दछ
झर्दैनन् फूलका सुवासहरू
फूल मर्दछ
मर्दैनन् फूलका सौन्दर्यहरू
हिम बग्दछ
बग्दैनन् हिमालका शिखरहरू
नदी बग्दछ
बग्दैनन् नदीका गतिहरू
धुवाँ उड्दछ
उड्दैनन् आगोका रापहरू
बादल फाट्दछ
फाट्दैनन् सगरका छातीहरू
घाम डुब्दछ
डुब्दैन उज्याला दिनहरू
छाल उर्लिन्छन्
उर्लन्नन् सागरका गुणहरू
नासिन्छन् वस्तुका रूपहरू
मासिन्छन् वस्तुका शरीरहरू
तर मर्दैनन् वस्तुका गुणहरू
त्यसैले
तिमी जुन रंगको भए पनि
तिमी जुन जातको भए पनि
तिमी जुन भाषाको भए पनि
तिमी जुन वर्गको भए पनि
मान्छेका जात हौ तिमी
फगत मान्छेका जात
गोड तिमीभित्रका ऐजेरूहरू
फाल स्वार्थका काँडाहरू
रोप मानवताका मूल्यहरू
उठाउ सेवाका हातहरू