सरोज धिताल – रहर
उम्य्रो ढुङ्गामा
हुर्किँदो पीडा बोक्दै
रहर मान्छेको ।
नेपाली कविता को बिशाल संग्रह
सरोज धिताल – रहर
उम्य्रो ढुङ्गामा
हुर्किँदो पीडा बोक्दै
रहर मान्छेको ।
निर्भीक राई – अगुवामा पनि भर हुने देशको विकास (राष्ट्र खच्कने सामरिक तुजुकले)
घामजस्तो चम्किलो माओ उदाउनले
अँध्यारो भागेको चीनमा
जूनतुल्य टल्कने देङ झुल्कनले
उज्यालो भित्रिएको चीनमा राती पनि
राती समेत उज्यालो पाउँदा
चीनमा विकासले छिटो बाटो काटेको
गर्मीको बेला जुनेलीमा पनि हिँडी
भरियाले बाटो छिटो काटे झैँ
भौगोलिक अवस्था गतिलो भएर मात्र देश नसप्रने
ब्राजिल( अमेरिकाजस्तो र
नेपाल स्विजरलैन्डजस्तो नसप्रेझैँ
असल नेतृत्वले मात्र
पौरखी र ज्ञानी पछौटे -जनता) तयार पार्ने
चीनले Olympic Game
जितको साथ मैझारे गरेकोले
त्यो हरेक क्षेत्रमा महाठालु भएर निस्कने
सम्भावना अझ तिखारिएको
चीन महाठालु दरिने
सम्भावना उदाउँनुको मुख्य कारण
सक्षम नेतृत्वको अगुवाइमा युद्घमा नअल्झि
आर्थिक मजबुतीको लागि एकोहोरो धसिनु भएको
अमेरिका महाठालुबाट गिर्ने
सम्भावना देखिनको मूल कारणहरु
त्यो युद्घमा अल्झिइ अल्मलिनु,
काँडाघारीमा शिकारी अल्झिइ अल्मलिए झैँ
युद्घको लछारोले खच्कनु भएको,
मान्छे छेराउटीले हैटु -कमजोर भए तुल्य
चीन महाठालु दरिएपछि
अमेरिकाले झैँ त्यसले पनि
रैँदालो लाउँने सम्भावना हुने
अर्को महाठालु ननिस्कन्जेल,
गोहीले पानीमा रैँफाडो लाए झैँ
सम्पत्ति र शक्तिको नत्र के काम
राष्ट्रको ढिकुटी रित्याई
निजी सेखी झार्नु सजिलो हुने अगुवालाई ।
१५असोज २०६६, मनमैजु, काठमाण्डू
जन्मथलो :- नेपालेडाँडा, भोजपुर ।
म
अर्थात
हामी
यतिबेला तपाईं सामु
यौटा निवेदन सहित उपस्थित छौं
सरकार!
म
अर्थात
हामी
तपाईंजस्तै यो देशका नागरिक
तपाईंकोजस्तो यो हाम्रो पनि जन्मभूमि
तपाईंलाई जस्तै प्यारो छ
स्वाधिनता
स्वतन्त्रता
र, Continue reading “Dibya Giri – Ma Arthat Hami”
मन्जुल – बौलाही
ऊ संग उसको मन् थिएन
मानिसहरुले उसलाई बौलाही भने
को संग कसको मन
कतिन्जेल सम्म हुन्छ-
म को हुँ ऊ जान्न चाहान्थी
म के गर्छर्ुुm बुझ्न चहान्थी
म के लेख्छु ऊ पढ्न चाहान्थी
ऊ भन्दा Continue reading “Manjul – Baulahi”
प्रतिमा के.सी. – चिसो चुलो फुकेकै छौ चेतनाको राँको बाल
बन्नुपर्छ समान न्याय यहि आउदो साल
तोडनुपर्छ नारी तिमीले सामन्तीको जाल
हत्कडी लगाउदै छन् हर धर्म तिमीलाई
चिसो चुलो फुकेकै छौ चेतनाको राँको बाल
मनमस्तिष्क खार्नुपर्छ सुन्दर बन्नलाई
कुबिचारको अग्लो पर्खाल बरु आजै ढाल
नागरिक जिम्मेबारी तिम्रो काँधमा पनि छ
स्वाबलम्बी स्वाभिमानी भै पाइलाहरु चाल
कति खर्चिन्छौ समय शृंगार क्षणिक न हो
छोड लज्जाको घुम्टो बिबेकशाली काम थाल
०७ मार्च २०१२
रेडिंग, बेलायत
अन्तराष्ट्रिय नारी दिवश २०१२
मन्जुल – चुप लागेर बस
कहिलेकाहीँ चुप लागेर बस्न पनि सिक्नु पर्छ
घण्टीले जस्तै
काँडामाथिको
शीतको थोपाले जस्तै
पुसे-घाममा हाँसिरहेको
या माघे-झरीमा
नुहाईरहेको फूलले जस्तै
जब दुःखमाथि विजय पाउने छन्
मानिसहरुले
तब बजाउने छन् घण्टहरु, घण्टीहरु
त्यस्तोबेला तिमीलेपनि नरोई बज्न सक्नु पर्छ
घण्टीले जस्तै
पुन्य गौतम ‘विश्वास’ – अनुत्तरित प्रश्न
(मधुपर्क २०६६ माघ)
राजधानीको पाँचतारे होटलमा चल्दै थियो भव्य सेमिनार
ऊ र म दुवै सहभागी
ऊ धुरीको पदमा विराजमान/म धूलोबाट उठेको अञ्जान
उसले सुरु गर्यो/शान्तिको Continue reading “Punya Gautam ‘ Bishwa’ – Anuttarit Prashna”
गुन गरी फर्किजाने त्रि्रो हात रै’छ,
फुलेपछि झरिजाने पारिजात रै’छ ।
हाँसीहाँसी लोभ्याउने जिन्दगी यो हाम्रो,
काँढामाथि सजिएको फूलपात रै’छ ।
र्सर्ूयसित रिसाएर हिँड्नेहरूलाई,
माया गरी फकाउने कालो Continue reading “Manu Brajaki – Gun Gari Farki Jane (Nepali Gajal)”
डा. बद्री पोख्रेल – गणित
(मधुपर्क पुस, २०६७)
हो,
सन्तोष र सन्तुष्टिले
शून्य फलाउँछ,
असन्तुष्टि र आक्रोसले
नयाँ गणित बनाउँछ ।
दुई दुई जोड्दा चार हुँदैन
अर्कै हुन्छ,
आफू पदबाट हटेको दिन
सागर सुक्छ, सगर खस्छ,
झन्झावात आउँछ
एकबाट एक झिक्दा
एकै बाँकी रहने गणितको
अर्थ बिर्सन्छ
दृश्य सुन्न थाल्छ
शब्द देख्न थाल्छ
पारदर्शिताको नाममा
नाङ्गो हुन्छ ।
माघको ठण्डीमा
ताराको राप तापेर पसिना निकाल्ने
दौडमा सामेल हुन थालेपछि
होस र ताल भुल्न थाल्छ
भनिन्छ-
सपनालाई समात्नु पर्छ
विपना त अगाडि हुन्छ
लाटोलाई बोलाउनु पर्छ
वाचाल आफैँ बोल्छ
निबन्धमा गद्य बलियो हुन्छ
पद्य तरल हुन्छ ।
के मा के जोड्दा के बन्छ
कतिमा कति जोड्दा कति बन्छ
बाबु आमा जोडिँदा भाइ बन्छ
अपि|mकी र गैर अपि|mकी जोडिदा
वर्णशङ्कर बन्छ
गणित यै भन्छ ।
तर,
तिमी गुलाबलाई गुलाबमात्र देख्छौ
कलमी गर्न सिक
सुन्तलाको बोटमा नास्पाती फलाउ
नास्पातीको रुखबाट आरु टिप
ज्ञानको भण्डारबाट विज्ञान निकाल
अनि देख्छौ, सम्झन्छौं र अनुभव गर्छौ
दुईमा दुई जोड्दा
सधैँ एउटै उत्तरमात्र
न आउने यथार्थ गणितको
मनन गर्छौ
जगत्को गणित बुझ्छौं
अनि,
दृश्यलाई सुन्न सक्छौ
शब्दलाई देख्न सक्छौ
संसारको गणित
बुझ्न थाल्छौ
सीताराम आचार्य – देशभक्ति गीत
अघि बढौं पछि नहटौं
देशको सेवा गर्नको निम्ति ढिला नगरौं
उभिएको छ सगरमाथा हाम्रै हिमालमा
जन्मेका हुन् गौतम बुद्ध हाम्रै नेपालमा
फुल्छ गुराँस नाच्छ डाँफे हाम्रो वनैमा
गढेको छ देशको माया हाम्रो मनैमा
उठौं अब धेरै नसुतौं
देशको प्रगतिमा नै आफ्नो भविष्य कोरौं
देशको सेवा गर्नको निम्ति ढिला नगरौं
फरक भूगोल, विविध सीप अनि संस्कृति
यी सबैको एकता नै हाम्रो उन्नति
चिनाउनु छ संसारलाई हाम्रा गाउँहरु
बनाउनु छ विकसित हाम्रा ठाउँहरु
जुटौं हामी कहिल्यै नफुटौं
नेपालीले नेपालीलाई सधैं इज्जत गरौँ
देशको सेवा गर्नको निम्ति ढिला नगरौं
अघि बढौं पछि नहटौं
देशको सेवा गर्नको निम्ति ढिला नगरौं
-टेक्सास, सं. रा. अमेरिका / फेब्रुअरी १५, २०१३
यतिराज अजनबी – मस्तिष्कमा चिहान
मान्छे मसानघाट
सुन्दा मात्रै पनि डरराउॅछ,
चिहानसंग झस्कन्छ
तर मैले
मस्तिष्कमा त्यही मान्छेको,
मान्छेको चिहान भेटें |
एउटा मित्र मलाई भन्छ,
“म साह्रै बिरामी भएँ|”
मित्रतावलम्बी भएकोले
उत्सुकतापूर्वक म सोध्छु,
“यो उमेरमा कस्तो बिसन्चो?”
“हिजो आज किन हो
ज्यादै दिमाग दुख्छ
धेरै चिकित्सकहरूलाई
परिक्षण गराईसकें
तर कारण पत्ता लागेन|”
मैले उसको टाउकोको
क्ष-किरण गरेर हेरें,
रोग देखिए पो देख्नु
बिचरा ती डाक्टरहरूले,
मैले उसको दिमागमा
आला लासहरू भेटें
उसलाई ती मुर्दाहरू
त्यो चिहानबाट झिक्न भनें,
सङ्ख बजाउन अह्राएँ,
मलामी डाक्न लगाएँ
र ती शवहरूलाई लगेर
आर्यघाटमा दाहसंस्कार गर्न
सल्लाह दिएँ|
“कति कठोर गिदी
रहेछ तेरो टाउकोभित्र,
त्यति गहीरो
खाल्टो खन्दा त्यसमा,
तँलाई पीडा बोध भएन?”
मैले प्रश्न गरें
तर उ अवाक रह्यो |
अन्त्यमा उसलाई
स्मरण गराएँ
कमरेड, तँ मान्छे होस,
मान्छेको मस्तिष्कमा मुर्दा
सधैं अडिन सक्छ
कहिल्यै सडिन सक्दैन,
मस्तिष्कमा त्यस्तो
रसायन, पदार्थ छैन
जुन माटोमा
हड्डी गाल्नलाई हुन्छ
यो माटोको
प्रकृतिप्रदत्त गुण हो,
मान्छेलाई त्यस्तो विशेषता
क्षमता वा विलक्षणता
प्रकृतिले दिएको छैन
७ फाल्गुन २०६०, विराटनगर
जगन्नाथ आचार्य – मोर्चा कसौं है सब
बोल्नै बन्द गरेर नागरिकका आस्था दबिन्छन् भने,
लेख्नै बन्द गरेर भाव कविका भाका थुनिन्छन् भने ।
यातायात सुस्वास्थ्य सिर्जनकला नाका नथिन्छन् भने,
जो–जसले जति सक्छ चुस्छ निमुखा उसकै छ टीका भने ।
मुर्र्दाशान्ति त चाहिंदैन प्रभुको आदेश कालो हुने,
झन्डा बोक्नु छ लोकतन्त्रतिरको सम्मान साझा हुने ।
यौटा बोट उमार्नुपर्छ विधिको छाया दिने शीतल,
पाना पुस्तकको बसेर पदमा मूलै सुकेर मार्शल ।
उर्लेको जनक्रान्तिका लहरले पोल्ने छ मुढो अब,
झुल्के हेर न झन्डीका जुलुस ती ताली बजारौं सब ।
बारम्बार कठोर विघ्नहरूका उल्का र भुल्का खपी,
बाटो खन्नु छ एक नव्य विधिको आऊ जुटौं है तपी ।
लाखौंलाख जमात बास वनमा झुप्रा उदाड्डै कति,
जान्छन् विश्वविहार मर्न कु“डुलो दरबारका सन्तति
ढाल्नैपर्दछ झाडीको रुखबुढो शाही सजेको घर,
पुर्नैपर्दछ संस्कृति कुमतिका भण्डार थोत्रा थर ।
यौटा देव झरेर मानव कुनै देवत्व बन्ने भए,
को–को छन् अब हेर विश्वभरमा पुर्खा कतिका झरे ।
धोत्रो रुख छ भित्र–भित्र धमिरा गोलो छ कोट्याउने,
थोत्रो वंश परम्परा पनि ढल्यो पालो छ यसको पनि ।
फक्रेनन् वनमा वसन्त मुजुरा वैशाख बा“झै रह्यो,
त्यो आएन विहानी बाल बबुरो आस्था त का“चै रह्यो ।
बाचा बन्धन बोली फेर्न चतुरो स्वाधीन उसकै भयो,
वर्षौं वर्ष बिते कति तर डुबे हाम्रो दशा यै भयो ।
नौला सिर्जना झाङ्गियून् धरतीमा धारा बगोस् क्रान्तिको,
मान्छे मर्न सकोस् चिरञ्जीवि बनी मूलै मरोस् भ्रान्तिको ।
साँचो लौकिकतन्त्रको पथ नयाँ रोप्ने छ बेला अब,
तातो संगम क्रान्तिका लहरमा मोर्चा कसौं है सब ।
अबिर खालिङ्ग – आइतबार
हत्केलाबाट पखालेर व्यस्तताका रहल दिनहरु
आइतबार सुम्सुम्याइरहेछु
माकुरोको जालो झार्छु यादहरु गन्दै
पुराना तस्वीर बोकेका फ्रेमलाई पुच्छु
आइतबार हुन्छु ।
हेंगरमा झुण्डिएको छ कोट ।
मेरो आदिमतालाई कलेवर ।
कति कति दिनहरूलाई, पलहरुलाई, उत्सव र आयोजनाहरूलाई
भद्रता र शालिनता हिंडिदिएको छ
सोंच्छु
कोटलाई म कि
मलाई कोट?
यसरी आइतबार हुंदैछु ।
नानीहरुलाई स्कुल ठीकै जांदै होलान ।
होमवर्कको जंगलमा उसको अधकल्चो ज्ञानले
समाधानकि मृग पकडिंदै छे कि कोनि ?
शंकाको बतासले प्रत्येक बिहान चियासंग डाम्छ ।
निंद्रा नपरेका कोल्टे फेराई उकाली रातसंग
उसको सुडौल शरीरको तिर्खा लाग्छ ।
आईतबार हुंदा झन
फुर्सदका केही पलहरुले तिर्खा थप्छ ।
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
बिवश बिप्र – मान्छे – सगरमाथाको परिधी भित्र – २
(Sent to Sanjaal Corps via Email)
हिउँ र मान्छे !
शीतलता–एक अनुभव !
अनुभव–बस् स्मृति !
मस्तिष्क…
एक भण्डार–बिचलित प्रचलनको !
सगरमाथा–
एक पिरामिड्- सालीन आत्माहरुको !
उफ्फ, यी सपनाहरु पनि..
एक प्रहर जीवनको !
शान्तिको पर्याय सगरमाथा !
धरहरा पर्याय सभ्यताको !
मानिस पर्याय रहित स्वार्थका प्रवेत्ता
भन्दा
भन्दै
देखें आज
गोमन सर्पहरुको प्रेम लीला !!
म कसरी बिर्सौ
तिमीलाई
सुन्दरताले ब्यप्त
सुमधुर बतासका झोकाहरुमा,
तिम्रै मौनतामा
उत्साह नफुल्दै
अनिदा रात
फाटेका भित्ताहरुमा
उमङ्ग
भाताभुङ्ग हुन्छ ,
मनमा
आवेश र आबेगको
खुल्दुलीहरु
मडारिन्छन
तिम्रै अभावमा
भावुक हुन्छु
बिरहै बिरहमा
छचल्किन्छन ब्यथा
छताछुल्ल पोखिन्छु
निरासहुँदै
विवशहरूमा,
पहाड तराइ
सुकिसके
तिमी त भरिछौ
म ता पोखिसकें
घना जङ्गल र
लेक बेंसीका
मुहानहरू सुकिसके
परदेशका
दु:खद कथाहरूलाई
कहिलेसम्म
मथिरहन्छौ
लेकमा
सेर्पेनी दिदीले
सेर्काम मथे झैं,
कसरी बिर्स्यौ
तिम्रो न्यानो मनहरू
पारिलोपनहरू र
चुम्बनका राप
तिम्रा अनियन्त्रित
औलाहरूले
चलाएका खेलाएका
प्रतिबिम्ब र
मिलनका पलहरू।
सुलोचना मानन्धर धिताल – लक्ष्मीपूजा
सयौँपटक आफ्नै छेउबाट
आफ्नै नजिक र अगाडिबाट
वारपार गरेको अवसरलाई
भकुन्डो ठानी खेलेकी थिएँ
आज म त्यसैको
पूजा गर्दै छु- लक्ष्मी पूजा ।
खगेन्द्र थापा – जीवन मृत्यु हो
भोकको तिर्सना मेटाउन
ठूलो माछाले सानो माछालाई खानु हुदैन
सुख सपना हो, सुख कल्पना हो
भ्रमित छेपारो झै घाम ताप्दैमा जिन्दगी जानु हुदैन
स्वर्गिय आनन्द भेटाउन
त्यागको भजन गाउनु र भोगको भतेर खानु हुदैन
जीवन– जीवन हो, जीवन मृत्यु हो
मान्छेले आफ्नो कीर्ति कात्रोमा गुट्मुट्याएर लानु हुदैन।
मनको मैलो ओत्न
धर्मको छाता ओढेर कुनै कुकर्म गर्नु हुदैन
दुःख जीवन हो, जीवन दुःख हो
पाप र घृणाको बिल्ला लगाएर मान्छे मर्नु हुदैन
समानताको बाहानामा
पसिनाको सागर र पौरखको पहाडमा र्याल काड्नु हुदैन
विलाशिताको चाहानामा
धनीको लाससगै गरीबलाई दास बनाएर ज्यूदै गाड्नु हुदैन।
फेरि यो माघ,
दाँत बजाउँदै,शरीर कमाउँदै…
च्यातिएका शीरकहरु बाट चिहाउन आयो
उद्रिएका छानाहरु बाट रसाउन आयो
बतानुकुलित यन्त्र जडित महल भित्र
यो खबर हाँसो हुन सक्ला
न्यानो हन्जु किन्न भनि,
कुन गरिबले Continue reading “Gopal Kawali – Feri Yo Magh”
प्रेम बिनोद नन्दन – मलाई अलिकति धैर्य
मलाई अलिकति धैर्य र जाँगर देऊ आमा
खहरेको भेल होइन, सघन, सागर देऊ आमा
यी बलिया पाखुरी र फराकिला छातीहरु
यी हत्केलाभरी उत्साहको, संसार देऊ आमा
उर्घ्वमुखी आँखाहरु छन् र, सचेत पाइलाहरु
पृथ्वी हामी उचाल्छौँ अब चमत्कार देऊ आमा
सबथोक हारेर पनि हिम्मत, हार्न चाहन्न म
फेरी एकपटक हौसलाको, हुंकार देऊ आमा
बेअर्थ नहोस् मैले बाँचेका यी अमुल्य क्षणहरु
हरपल जीवन्त हुने केहि उद्गार देऊ आमा
छरिएका छन् नसा-नसामा, उत्साही ताराहरु
मीठो सपना साकार हुने, झंकार देऊ आमा
गोपाल कवाली – कतै थकान बढ्यो भने
कतै थकान बढ्यो भने,काखमा शिर बिसाउ है त
फेरि गल्ति गरें भने,शुरुआतमै नै रिसाउ है त
आफ्नो मान्छे मान्छ्यौ र त, आफ्नै जस्तै गर्छु म नि
चल्न खेल्न नजानेमा, आफ्नै हातले Continue reading “Gopal Kawali – Katai Thakan Badhyo Bhane”