Chhabiraman Silwal – Tito Yathartha

छविरमण सिलवाल – तितो यथार्थ

मुहारमा हिलो पोतेर
हिलो–हिलो
पानी–पानीसँग
सम्झौता गर्न
शालीन दस्तावेजहरू
गरिबी लुकाएर
हाँस्छन्
पीडा लुकाएर
बाँच्छन्
आफूहरूका नाममा
गरिने राजनीतिले
कोल्टो फेरेको पत्तो छैन उनीहरूलाई
एउटा युग यसरी
बितिरहेछ ।
***
महलमा त्यही चामल पाक्छ
हातमा ठेला उठाइएकाहरू
युगौं–युगसम्म पिल्सिन्छन्,
भोकै–नाङ्गै
जीवन गुजारिरहेछन्
कालचक्रभन्दा माथि कोही छैन
कलियुगीन मान्छेहरू
रङ्ग फेर्दै रौनक देखाउँछन्
र,
एकदिन,
आफँैले आफ्नो
मुहारमा कालो पोत्छन्,
मुहारमा हिलो पोत्नेहरूको
हिलो पखालिन्छ,
र,
सत्यता फैलाउँछन् ।
अनि एकदिन
मुहारमा कालो पोत्नेहरू,
इतिहासमा नै कालो पोतेर
बिलाउँछन् ।

Chhabi Raman Silwal – Aama

छविरमण सिलवाल – आमा

धर्तिमा पहिलो
पाइला टेकाउने पनि उनै हुन् ।
आफू भोकै बसेर
मेरो पेट भर्ने पनि उनै हुन् ।
मेरा दुःखका पहाडहरू छेक्दै
मलाई सुखानुभूतिको
आभाष गराउँदै
मेरो पुकार सुन्ने पनि उनै हुन् ।
मेरी आमा !



आफू खोले खान्थिन्
मलाई दुध खुवाउथिन्
आफू घाँसको भारी बोकेर
मलाई भारी माथि
बोक्थिन,
मेरो हरेक प्रहरको
देखवाल गर्थिन,
म ठूलो मान्छे बनेको
हेर्न चाहन्थिन्,
आज पनि मेरा हरेक प्रहरमा
उनी चिन्तित छिन्,
आफ्नो मातृवत्सल्य बाढेर
मेरो खुशीको कामना
गरिरहेकी छिन्
ईश्वरसंग
मेरी आमा !



आफू निरक्षर थिइन
चिठ्ठीपत्र पढ्न अरूको सहारा लिन्थिन
मलाई पढ्न पठाएर
आफू साक्षर बन्ने कोशिस गर्थिन्
म आज सोच्ने गर्छु
उनी नहुदी हुन् त
म यो संसारको
सुख भोग्नबाट वन्चित हुने थिए ।
यसरी नै
संसारीक ममता वढिरहेको छ
युगौँयुग देखि
म यसैको प्रतिनिधि पात्र मात्र हुँ
मातृत्व प्रेममा लुटपुटदै
आफूलाई
भाग्यमानी ठान्छु,
अनि,
उनको दिर्धायुको
कामना गरिरेको छु
हरेक प्रहर
उनै हुन ममताको प्रतिक
मेरी आमा !



आजकल म हरेक प्रहर
सोच्ने गर्छु
मैले उनको चाहना पुरा गरें या गरिन ?
स्वार्थी बन्दै गएको हाम्रो समाजमा
आमाको महत्वमाथि
कुठाराघात भइरहेका हरेक घटनाहरूले
मेरो हृदय छियाछिया भएको छ
तापनि, मेरी आमाको विशाल हृदयले
भनिरहेछ,
एक दिन मेरो महत्व सवैले बुझ्नेछन् ।
चिन्तित हुने कुनै कारण छैन ।
सधैँ सकारात्मक सोच्न
सिकाउँछिन मेरी आमा
विशाल हृदय भएकी
सधैं ममता वाढिरहने
उनै हुन् मेरी आमा !

Chhabiraman Silwal – Patal Prabesh

लाहुरले
लाहुरे बनाएपछि
लाहुरमै रमाएका
नेपाली
आज पनि
बहादुरी देखाउँदैछन्
तर,
समय बदलिएको छ,
स्वरुप बदलिएको छ,
कम्मरमा खुकुरी देखिदैन
निरिह पशुहरु झैं
दलालका चङ्गुलमा फसेर
बेचिरहेछन्
रगत/पसिना
कति निरिह बन्छन्
उनिहरुको दृस्य
भगवानहरु
हुनतः
मान्छे एक्स्पोर्ट
गर्ने भन्दा
अरु केहि हुन सकेन
यो देशमा
भगवान भनाउँदाहरु
कर्म गर्नेहरुलाई
कुटो कोदालोको
बन्दोवस्त गर्न सक्त्तैन
मात्र उस्काउँछ
म ऋण दिन्छु
तिमीहरु पाताल जाउँ
रगत या पसिना बहाउँ
हात खुट्टा सद्दे हुन
या भाच्चिउँन
तर, देशलाई
पर्साद र भेटि चाहिन्छ
त्यसैले यो भूमिमा केहि छैन
कमाउँन पाताल मै जाउँ

एउटा जुकाले
जनतालाई
रैतिबनाएर चुस्नु चुसेर
खान पल्कको थियो
धेरै खाए पछि
अतिसार हुन्छ भन्थे
त्यो प्रमाण
आज आँखैले
देख्न पाइयो
अब,
बग्रेल्ति जुकाहरु
जन्मेकाछन्
खाँदैछन्
डकारर्दैछन्
शहिदहरुलाई लिस्नु बनाएर
घाइतेहरुका छटपटिमा
रमाइरहेकाछन्
अब कति दिन चल्ला?
दृस्य भगवानका नौटङ्कीहरु
त्यसैले जागौं
चनाखो भएर सुतौ
तपाई/हाम्रो बस्ति
नजल्ला भन्न सकिन्न
किनकी
सधै अध्यारो नै मन पराउँनेहरुले
बक्तिको उज्यालो रुचाउँदैनन्?

Chhabiraman Silwal – Mero Naya Nepal

छविरमण सिलवाल – मेरो नयाँ नेपाल !!

नयाँ सडकको
पिँढीमा बसेर
नयाँ नेपालको मेरो
शरीर निहालेँ
तिल चामल फुलेका मेरा
कपालमा कालो दलेर
मैले बुढ्यौली कम गरेको थिएँ
नयाँ सडकमा
बसेर मैले आफैँले आफैँलाई निहालेँ
घडी हेरेँ दिउँसोको
एक बजेको रहेछ
घडी कहाँ बनेको रहेछ ?
हेरेँ मेड इन जापान
वा, जापानिज घडी
म दङ्ग परेँ
जुत्ता निहालेँ
मेड इन हङकङ
एवं क्रममा मैले
आफ्नो कौतूहल मेटाउँन
मैले लगाएका सबै चीजहरू
क्रमशः निहालेँ
सर्ट, पाइन्ट, गन्जी, कट्टु आदिआदि
कोही भारतमा बनेका थिए, कोही चीनमा
हातमा बोकेको ब्याग निहालेँ
त्यो पनि चीनमा बनेको रहेछ
म नेपाली भएकोमा गर्व छ मलाई
र मेरो नेपालको नयाँ सडक
मलाई निकै प्यारो लाग्छ
म दिनहुँ यहीँ बस्छु

मैले शरीरमा लगाएका लुगाहरू निहाल्छु
म र मेरो लुगाभन्दा बाहेक
मसँग एउटा चिनो छ नेपालको
सबै अड्डा अदालतमा दिनहुँ काम लाग्ने
यो चिनो मेरो खल्तीमा सधैँ हुन्छ
हुन त
मेरो गौरव भनेकै यहीँ हो
एउटा नागरिकता र अर्को सगरमाथा
सगरमाथा नाङ्गै रहे पनि
हामीलाई स्वाभिमान सिकाएर नाङ्िगएको छ
तर म नाङ्िगन सक्तिन त्यसरी
किनकि मेरो इज्जत जान्छ अरे !
मैले मेरो इज्जत जोगाउन
विदेशी खोल ओडिरहेको छु
सगरमाथाले भने मलाई बारम्बार
नाङ्िगने सल्लाह दिन्छ
सपना होस् या विपना
आफ्नो स्वाभिमानको खातिर
म अब साँच्चिकै नाङ्िगने नै छु ।
त्यही नयाँ सडकको पिँढीमा
म आफ्नो निर्वस्त्र शरीर लिएर
बस्ने छु,
म बौलाएको ठान्नेहरू
मेरो वरिपरि झ्याम्मिरहेका हुने छन् ।

काभ्रे

Chhabiraman Silwal – Yatra Ka Yatri

छविरमण सिलवाल – यात्राका यात्री

आऊ
हामी यात्रामा छौं
यस यात्रामा
तिम्रो पनि साथ चाहिन्छ
उनको पनि साथ चाहिन्छ
गरिब, पीडित
विधवाहरूको
गहिरो घाउ निको पार्न
हामी सबैको साथ चाहिन्छ
**
यात्राका Continue reading “Chhabiraman Silwal – Yatra Ka Yatri”

Chhabiraman Silwal – Katha

छविरमण सिलवाल – कथा

कसरी भनौँ यो
एकादेशको कथा
आजकल
हरेक साँझ
हरेक प्रहर
ती बस्तीमा
गुन्जिरहेको व्यथा हो !
—
पाखुरी बजारेर
पसिना बगाउने
खेतका गरा
बारीका पाटाहरू
बाँझिएका छन् !
निर्धक्क हातमा
बज्ने चुराहरू
विधवा बनेका छन्
लालीभैmँ निर्धक्क रम्ने
राता सारीहरू
विधवा बनेका छन्
अब कसरी भनौँ
यो एकादेशको कथा हो ?
—
समयसँग सम्झौता गर्दा गर्दै
खोसिएका खुसीहरू
अब कहिल्यै फर्किने छैनन्
डाक्टर र इन्जिनियर बनाउने
बाचा पूरा नगरी
उनी कसैको सिकार भइसकेछन्
अब कसरी भनौँ
यो एकादेशको कथा हो !
—

महलको न्यानोपनमा
पहरागणको माझमा
यसलाई कथामात्र ठान्नेहरू
सिंहदरबारको कुनामा बसेर
कागजमा उतार्छन्
छिमेकीसँग
सहायताको भिख माग्छन् र खान्छन्
लाग्छ उनीहरू
नवधनाढ्य माग्ने हुन्
आफ्नो स्वाभिमान बन्धक राख्नु
उनीहरूको नियति हो
—
कर्ममा भन्दा
बाहुबलमा विश्वास गरेर
रावणझैँ अहम् पोख्छन्
सिहदरबारको पटाङ्गिनीमा
अनि कथाका पात्र बन्छन्
ती बस्तीका व्यक्तिहरू
जो हरेक प्रहर
हरेक साँझ
सेरिइरहेका हुन्छन्
आफ्नै घर आँगनमा !
—
वर्तमानको यो
चित्कार
कदापि कथा बन्न सक्दैन
अब
एक पटक सोचेर भनौँ
यो एकादेशको कथा
कसरी बन्न सक्ला ?

Chhabiraman Silwal – Dharti

छविरमण सिलवाल – धर्ती

शताव्दिऔँदेखि
एकै नास
कयौँ पीडा र
चित्कारहरु सहदै
मौन रहेको
यो धर्ती
‘म’ भन्दा धेरै गुणा
उच्च हुनु पर्ने हो
पला, घडी, दिन, वर्ष र
ऋतुहरु हुदै
समयको घट्ट घुमिरहेको छ
हो,
यहि समयसँग
सम्झौता गर्न नसकेर ‘म’
धर्ति भन्दा आफु उच्च
भएको भरपाई बुझिरहेछु ।
यो मेरो
यति मेरो भन्दै
चार किल्लामा सिमित राख्छु ।

धर्ती हाँस्न खोज्छ
‘म’
रुवाउन खोज्छु ।
मेरो अहमताले
धर्ती कहिलेसम्म
मौन बस्ने होला ?
म सोच्न सक्दिन,
अनि
धर्ती आफै हाँस्छ,
आफै रुन्छ ।
बाढि, पहिरो र अनेकन्
प्रलयहरुबाट
मेरो अहम् तोड्न खोज्छ
उसलाई बचाँउने
कर्तव्य मेरो हो भन्ने
मैले भुलिसँके ।
समयको चक्र मेरो
वरीपरी घुमिरहेछ,
मलाई पटक्क्ै विस्वास छैन
मेरो अहमताले
उकाली चढ्दै छ,
धर्ती दुःखीत बन्छ,
मेरो पुर्खाका अहम
यसरी नै
समयको घट्टमा
पिसीसकेका थिए ।
‘म’ मेरो कर्तव्य प्रति
उत्तरदायी छैन भन्ने
प्रमाण समयले
बताई सकेको छ
त्यतिबेला म झस्कन्छु
म आफ्नो
कर्तव्य प्रति उत्तरदायी
बन्ने जमर्को गर्छु
जुन बेला
समय
घर्कीसकेको
हुन्छ ,
मेरो अहमताले पहाड
चढिरहँदा दुःखीत
भएकी धर्ती माताको
काखमा
आज मेरो सबै
बही बुझाउँदै
आफुलाई रित्याएर
उनकै काखमा
शरण मागिरहेछु ।

Chhabiraman Silwal – Khel / Maidan

छविरमण सिलवाल – खेल/मैदान

मैदान उहि छ
मात्र फेरिए खेलाडीहरु
खेल उहि छ छक्याउँने र कुम्ल्याउँने
अवाक बनेका छन् दर्शकहरु
बोल्यौ कि पोल्यो
अभाव असुरक्षाका
काला बादलहरु
मडारीरहेका छन् चारैतिर
कहिले Continue reading “Chhabiraman Silwal – Khel / Maidan”

Chhabiraman Silwal – Man

छविरमण सिलवाल – मन

असन्तोषको
ज्वारभाटामा
रुमल्लिरहेको
यो पापी मन
भो पुग्यो, चाहिदैन
कहिल्यै भन्दैन्
शरिरको भित्री कुनामा
लुकेर
मान्छेहरुलाई
जीउँदै डढाई रहन्छ
डढेलो सल्काई रहन्छ
***
मान्छे मान्छे विच
द्धन्द्धका पहाडहरु
उठाउँने दुस्साहस गर्छ
अभाव र असुरक्षाका
पीडाहरु खसाल्दैं
मान्छे मान्छे विच
युद्धका खाडलहरु
खनिरहरेछ
***
सद्भाव र सहचारीको
भाषा बोल्न नसक्ने
यो मन
मान्छे भित्र नवसे
हुन्न र ?
कहिल्यै स्थिर रहन नसक्ने
दुराचारीहरुको पक्षमा मात्र रम्ने
यो मन
अब मान्छे भित्र नवसे
हुन्थ्यो ?
लोभी र पापीहरुको संंसर्गबाट
छुट्टिए हुन्थ्यो मन
मान्छे मान्छे विचको तनाव
कम गर्ने पक्षमा हिड्न
सक्ने भए हुन्थ्यो मन
मान्छे मान्छे विच
सद्भाव कायम गर्न
सक्ने भए हुन्थ्यो मन ।

२०६६–९–५