Kumar Nagarkoti – Akhyan

कुमार नगरकोटी – आख्यान
(मधुपर्क साउन, २०६७)

भुस्याहा आत्माहरूको कँही/कतै/कुनै चहलपहल थिएन । शिशिरको बफिर्लो प्रतिपदा-रात हृयाङ्गरमा झुण्डिएको पुरानो ओभरकोटझैँ शान्त मुद्रामा थियो ।

११ : ४५ बजेको थियो शयन-कक्षको भित्ते-घडीमा । अनायास तपाईंको भावातीत-निद्रा भङ्ग/भङ्ग/भङ्ग भइदियो । लगभग दुई वटा अश्वैत घोडा अट्ने किङ्साइज्ड पलङमा तपाईंले आफूलाई नितान्त एक्लो फेला पार्नुभयो ।

लिट्ररी स्पिकिङ ः

-यु वर हाफ-डेड्/इन योर ब्लडी बेड् ।

कुन्नि के कस्ता भविता/वस्तुता सोचेर तपाईं जर्‍याकजुरुक उठ्नु भएको थियो । सोफामा मस्तसित आराम गरिरहेकी एक टुक्रा जिप्सी-रातलाई महसुस गर्नुभयो ।

घना जङ्गलबीच अवस्थित तपाईंको एकान्तिक कटेज वास्तवमा विशाल सामुदि्रक मौनतामा डुबेको थियो । उदाङ्गो कोठामा तपाईं ‘टपलेस’ ओहोरदोहोर गर्नु भयो । उफ ऽऽऽ ‘टपलेस’ अर्थात् एक आदिम नग्नता……

डे्रसिङ-टेवलको त्रिकोणात्मक ऐना अगाडि उभिँदै आफ्नो देहलाई कालो ‘नाइट-गाउन’ले गर्लम्म ढाक्नु भयो । छोपिदिनु भयो आफूलाई तपाईंले कालो आवरणभित्र । असलमा तपाइर्ं एक कुशल चित्रकार हुनुहुन्थ्यो । अस्तित्वको चित्रकारिता तपाईंले बडो भव्यरूपले गर्नुभएको थियो । विभिन्न एक्रेलिक रङ्गहरू मार्फत् तपाईंले जन्म एवं मृत्युको डिजाइन गर्नुभएकै हो ।

स्टुडियो तपाईंको प्राइभेट आत्माझैं सुनसान थियो । केही चारकोल चित्रहरू अधुरै छाडिएका थिए । यही जीवनकालमा तपाईंले एउटा ‘मास्टरपिस’ कृति कोर्नु थियो तर यस कामका निम्ति आफू अझै किन तयार भइँन भनी केही क्षण दुःखी हुनुभयो ।

मलाई जानकारी भएअनुसार केही समययता तपाइर्ं आफ्नो ‘सेल्फ पोर्टे्रट’ बनाउने योजनामा हुनुहुन्थ्यो । त्यसका निम्ति तपाईंले आफ्नो अनुहारको गम्भीर अध्ययन/अवलोकन गर्नुभएको थियो । ऐनासामु तपाइर्ं घण्टौं आफ्नो रङ खुइलिइँदै गएको अनुहारलाई हेर्नुहुन्थ्यो । बाल्यकालदेखि चिन्दै आएको आफ्नो प्राइभेट अनुहार समय सन्दर्भमा कसरी परिवर्तन हुँदै जाँदो रहेछ भनी एक्लै मुस्कुराउनुहुन्थ्यो ।

ड्रेसिङ-टेबलको एउटा कुनामा एउटा अनाथ सिग्रेट लम्पसार ढलेको थियो । हेर्नुभयो त्यसलाई । धुमपानको सौखिन नभए पनि कहिलेकाही तपाईंलाई सिग्रेट सल्काउनुमा आनन्द आउँथ्यो । धूवाँले बन्ने अमूर्त चित्रहरू तपाईंको अनुहार वरपर/क्यानभास वरपर कुनै काल्पनिक चराझैँ घुमी हिँड्दा/उडी हिँड्दा तपाईंको चित्रात्मक चित्तमा एक प्रकारको कलात्मक भावबोधको जन्म हुन्थ्यो ।

पछिल्लो पटक तपाइर्ंको कटेजमा जाँदा त्यो सिग्रेटलाई मैले त्यहाँ त्यो डे्रसिङ-टेबलमा छोडेर आएको थिएँ ।

सिग्रेटलाई दुई औँलाबीच च्याप्नु भयो । माथि ओँठमा च्याप्नु भयो । धूवाँको निकोटिन-वास्ना धूवाँ अनि अमूर्त रेखाचित्रको मोहले तपाईंलाई खिच्यो । ओँठबीच झुण्डिएर मर्छु भन्ने सिग्रेटलाई अब दागबत्ती केले दिने ! केले सल्काउने ! सलाई कहाँ छ ? लाइटर कहाँ छ ? अग्नि कहाँ छ ?

यो मूर्दालाई सल्काउने अग्नि कहाँ छ ? -गाली गर्दै पि|mज खोल्नु भयो । त्यहाँ त बरफ थियो )

घरभरि सलाई या लाइटर नभेटिँदा तपाईंलाई अफसोस लाग्यो । घरमा अग्नि नहुनु एउटा दुःखद सूचना थियो । आगो घर बाहिर पो थियो कि !

बाहिर बगैंचामा देखा पर्नुभयो । घाँसमा फैलिएका शीतका थोपाहरू क्रमशः तुषारो हुने तरखरमा थिए । गुलाफ-झाडीमा केही झुसिलकीरा निदाएका थिए र सपनामा सम्भवतः ती सबै पुतली बन्दै थिए ।

तबेलामा दुई अश्वैत घोडाहरू शान्त थिए । आफ्नो मालिक आयो भनी ती जन्तुले तपाईंलाई करुणापूर्ण हेरे । तपाईले भन्नुभयो ः

-ओइ ! तिमीहरूसित सलाई छ ?

घोडा मौन रहे-

बगैँचाको गेटमा ठिङ्ग उभिनु भयो । सिग्रेट तपाईंको ओँठमा झुण्डिएकै थियो । बाटोमा कुनै प्रमिथिएस भेटिएला ! आ ऽऽऽ उसैसित सलाई मागी यसलाई सल्काउन पर्ला ! यस्तै केही सोच्नु भयो शायद ।

निर्जन रात । सुनसान गोरेटो । कोही त अवश्य भेटिएला ! चन्द्रमाको मद्यमि प्रकाशले तपाईंलाई बाटो देखाउन राजी भए । जङ्गली-पथ वरपर उभिएका अज्ञात वृक्षका हाँगाहरूमा यो रातले अझैँ झुण्डिएर आत्महत्या गरिसकेको थिएन ।

अघि बढ्नुभयो चुपचाप/निःशब्द ।

कोही आउँदा भएनन् । कोही किन भेट्न आउँदैनन् तपाईंलाई ! आफ्ना हितैषी/शुभचिन्तक/आफन्तजन/मित्रजन कोही नभएकोमा तपाईंलाई किन कहिल्यै अफसोस लागेन ?

कुनै ‘सोम्नाबुलिस्ट’ झैं तपाईं

हिँडिरहनुभएको थियो ओंठमा सिग्रेट च्यापी । करिब १३ मिनेट हिँडेपछि तपाईँ त्यहाँ आइपुग्नुभयो -जहाँ कोही तपाईंलाई प्रतीक्षा गरिरहेकी थिई ।

वास्तवमा त्यो स्त्री को थिई ? मैले कहिल्यै बुझ्न/चिन्न सकिँन । यो निर्जन जङ्गलमा ऊ युगौँदेखि सलाई बेचेर बसेकी थिई । ऊ कहाँबाट आएकी थिई ? कसरी त्यहाँ आइपुगेकी थिई ? मलाई कहिल्यै थाहा भएन ।

बाटो छेवैमा त्यो सलाई-घर अवस्थित थियो । सलाइ-घर किन भनिएको हो भने त्यो काठैकाठले बनेको पसल सलाइको बट्टाकारमा थियो । त्यहाँ यावत आकार-शैलीका सलाइका बट्टाहरू कलात्मक रूप-शैलीमा सजाएर राखिएका हुन्थे । त्यहाँ सलाइबाहेक अरू केही पाइन्थ्यो भनी मैले कहिल्यै कल्पना गर्न सकिँन ।

सलाइ बेच्ने त्यो स्त्री स्वयम् चाहिँ सलाइको काँटीझैं थिई ।

यो घुम्ती-पसलमा आएर तपाईंका पाइलाहरू ‘पि|mज’ भए । पसलमा एउटा सलाइ शैलीको कागजको लालटिन झुण्डिएको थियो । काठको मेचमा बसेकी स्त्रीले तपाईंलाई आश्चर्य मिश्रति नजरले हेरी । भुइँमा सलाइका निर्वस्त्र काँटीहरू यत्रतत्र छरिएका थिए ।

तपाईंलाई प्रमिथियस त भेटिएन/भेटिएन बरु ऽऽऽ प्रमिथिएसकी अवैध प्रेयसी भेटिएझैं लाग्यो शायद ! तपाईंलाई अलमलिएर उभिएको देखेर स्त्रीले भनी ः

-अग्निको खोजमा निस्कनुभा झैं छ । कि कसो ?

हाँस्दै तपाईंले आफू सलाइको खोजमा निस्केको सूचना उसलाई दिनुभयो । हाँसी ऊ पनि । तपाईंको ओँठमा झुण्डिएको सिग्रेट हेर्दै उसले भनी ः

-चिन्ता नलिनुस् क्या ! आउनुस् ऽऽऽ म अब तपाईंलाई विस्तारै ऽऽऽ विस्तारै सल्काइदिन्छु ।

तर तपाई चिताझैं सल्किएर खरानी बन्ने मुडमा अवश्य हुनुहुन्थेन । यद्यपि भन्नुभयो ः

-म त केवल यो सिग्रेट सल्काउन आफ्नो घरबाट हिँडेको । यस्तो रहस्यमय रातमा ? -उसले भनी) यो रातमा त्यस्तो के रहस्य छ र ? वास्तवमा केही रहस्य नहुनु पनि एक रहस्य हो । तपाईंको ओँठमा झुण्डिएको सिग्रेट तपाईंको आफ्नो होइन । कसले दियो तपाइर्ंलाई त्यो चुरुट ? -उसले सोधी) कुमार नगरकोटीले मेरो ड्रेसिङ-टेबलमा बिर्सेर गएको रै’छ । बिर्सेको होइन । उसले त्यसलाई त्यहाँ जानी जानी छाडेर गएको थियो । किन ?

किनभने ऊ चाहन्थ्यो यसरी मध्यरातमा तपाईं र मेरो भेट होस् । यो त बडो रहस्यमय कुरा भैगयो । त्यही त भन्या ! भैगो ऽऽऽ छाड्नुस् यी कुरा । बरु बताउनुस् कुमार नगरकोटीलाई पछिल्लो पटक कहाँ/कहिले भेट्नु भा’थ्यो तपाइर्ंले ? गत साता ऊ मेरो कटेजमा आ’थ्यो मेरो ‘सेल्फ-पोर्टे्रट’ अवलोकन गर्न । भन्थ्यो ः ”ग्लोबल वार्मिङ विषयमा एउटा कथा लेख्ने मुडमा छु । तिमीले मलाई सहयोग गर्नु पर्ला झैं छ ।”

मेरोबारे जुन सूचना तपाईंले स्त्रीलाई दिनुभयो, त्यो सही नै थियो । ग्लोबल वार्मिङ विषयमा एउटा आख्यान लेख्ने मेरो मुड यद्यपि छँदैछ । त्यसलाई अहिले थाती राखौं । यो त तपाइर्ंको आफ्नै कथा हो । तपाईंको कथा मैले नलेखे अरु कसले लेखिदेला ?

तपाईं अघिकै ठाउँमा उभिइरहनुभा’थ्यो । स्त्री आफ्नो कुर्सीबाट बडो जतनका साथ/ तनमयका साथ उठी । तख्ताबाट एउटा आकर्षक सलाइको बट्टा निकाली र तपाईंसमक्ष ठिङ्ग उभिन आइपुगी ।

स्त्रीका सामु आज्ञाकारी बालकझैं तपाइर्ं यन्त्रवत् हुनुभयो । स्त्रीले बट्टाबाट एउटा सलाइको काँटी निकाली । तपाईंका काँतर आँखामा आफ्ना आँखा जुझाउँदै उसले भनी ः

-खै, त्यो ओंठ यता ल्याउनुस् । म सिग्रेट सल्काइदिन्छु…

त्यसपछि तपाईंले आफ्नो नाइट-गाउन फुकाल्नु भयो । पुनः ‘टपलेस’ अवस्थामा अर्थात् आदिम नग्नतामा विवर्ण हुनुभयो । के सोचेर ल्याउनुभो ‘कुन्नि ! स्त्रीका वस्त्राभूषण पनि एकएक गर्दै खोली दिनुभो’ । स्त्रीले नाईनास्ती केही पनि गरिन । आदम र इभ झैं देखिनुभो तपाईंहरू…

आफ्नो ओँठ यसो झुकाउँदै स्त्रीलाई दिनुभयो तपाईंले । स्त्रीले बडो रहस्यमय शैलीले सलाइ कोरीदिई ।

झ्यार्रऽऽऽ

आगोको झिल्कामा तपाईंको सिग्रेट सल्कियो धूवाँको लामो कस निल्नुभो ।

दुई औँलाबीच जलिरहेको सलाइको काँटीको आगोले स्त्रीका क्रमशः क्लासिक बूढी औंली अनि चोर औंली अनि माझी औंली अनि अनामिका औंली अनि कान्छी औंली जलाउँदै गयो । आगो फैलिँदै, सर्दै गयो, स्त्रीका दायाँ हातका, पाखुराका कोमल त्वचालाई डढेलो लगाउँदै अनुहार/केश/ स्तन/नितम्ब/योनी इत्यादि हुँदै, छुँदै आगो दनदनी बल्दै, जल्दै गयो नग्न देहभरि….

ठिङ्ग उभिई मौन/ सिग्रेट तपाइर्ंले पिउँदै जानुभयो । धूवाँ तपाईंको श्वास नली हुँदै फोक्सोसम्म पुग्यो । त्यो फोक्सो एक डल्लो बरफ बन्यो । एक कङ्क्रिट बफिर्लो फोक्सो !

धूवाँ तपाइर्ंको देहभित्र फैलियो करोडौँ/अबौर्ँ कोषहरूमा । रक्त बाहिनीमार्फत धूवाँ सम्पूर्ण शरीरभरि सञ्चारित हुँदै गयो । तपाईंका मुटु/कलेजो/मिर्गाैला क्रमशः बरफको ढिक्कामा परिणत भए ।

वस्तुतः तपाईं ठोस बरफमा रूपान्तरित हुनुभयो । मानवाकृत एक आइस-क्युब् । वास्तवमा, डे्रसिङ-टेबलको एक कुनामा तपाईंले फेला पार्नुभएको सिग्रेट बडो अजिव थियो ।

तपाइर्ंको कथा यस्तै अजिवोगरिब थियो । अद्भूत थियो । स्त्री क्रमशः दनदनी/हुर्रहुर्र जलिरहेकी थिई तर त्यो रात तपाईं बरफमा मात्रै सीमित हुने कुरा कदापि थिएन । स्त्री-अग्निको मायावी रापमा/तापमा तपाईं पग्लिनु पर्ने नै थियो । अनि क्रमशः तपाइर्ं मोन्टाज शैलीमा/कोलाज शैलीमा पग्लिन थाल्नु भयो ।

सुरुमा तपाईं नाकबाट पग्लिनु भयो । कान/आँखा/ओंठ विस्तारै बिलाए । अनि बिलाए घाँटी एवं चौडा छाती । एवं रितले चाक/ लिङ्ग/तिघ्रा/पिडौला अनि कुर्कुच्चासमेत पग्लिएपछि तपाईं जलको स-सानु कुण्डमा ‘ट्रान्सक्रियट’ हुनुभयो ।

यस बेलासम्ममा त स्त्री खरानीको थुप्रो बनिसकेकी थिई । कागजको लालटिनले ˆयाँकेको मधिम प्रकाशमा जलकुण्ड र खरानीको थुप्रो देख्न सकिन्थ्यो । अघि केही समयसम्म त्यहाँ पुरुष -आदम) र स्त्री -इभ) थिए भन्ने तथ्य कुनै अप्रकाशित किम्बदन्तीझैं अमूर्त भैसकेको थियो ।

त्यो रात वास्तवमै रहस्यमय थियो ।

-…….खरानीको कुनै अवशेष त्यहाँ छैन । पश्चिमी वायुले त्यसलाई उडाएर लगेको पनि आज त युगौं भैसक्यो । बरफ पग्लिएर बनेको त्यो सानु जलकुण्ड चाहिँ अहिले पनि त्यहाँ छ …..)

त्यो कु्ण्डमा म कहिलेकाहीँ आफ्नो अनुहारको प्रतिविम्ब हेर्न जाने गर्छु

Ghanshyam Khadka – Namaste Namastelal

घनश्याम खड्का – नमस्ते नमस्तेलाल
(Source: कान्तिपुर कोशेली / २०६६ कार्तिक १४)

उनको नाम सुन्दै मान्छे अचम्म मान्छन् । पहिलो पटक भेट्दा कोही पनि नझुक्कियून् र अचम्म पनि नमानून् भन्ने सजकताका साथ उनी आफ्नो नाम प्रस्ट र पूरै भनिदिन्छन्, ‘नमस्तेलालभूमि श्रेष्ठ’ ।

‘नमस्ते’ बाटोमा जब यो सुन्छन्, एकफेर उनको मुन्टो परक्क घुम्छ, पाइला रोकिन्छ र आँखा मोडिन्छ । तर बोलाउनेले उनलाई देखेकै हुँदैन र ऊ कसैसँग अभिवादन गररिहेको रहेछ भन्ने पत्तो पाउँछन्, नमस्तेलाल टाउको छाम्छन्, ‘हत्तेरी, फेर िझुक्किएँ ।’

एकपटक होइन, दुईपटक होइन, एक वर्षदेखि होइन, दुई वर्षदेखि होइन, बुझ्ने भएदेखि नामसँगको यो रमाइलो/नरमाइलो बेहोररिहेका छन् नमस्तेलाल ।

‘कस्तो नाम हो यो ?’ कोही सोधिदिन्छ ।

‘कसले राखेको ?’ कोही भनिदिन्छ ।

‘किन राखेको ?’ कोही जान्न खोज्छ ।

‘कतिलाई भन्नु ?’ नमस्तेलाल फिस्स हाँस्छन्, ‘के भन्नु ?’ यसै साता चिसोचिसो एक बिहान उनी आफ्नै नाम र कामबारे गफिन थालेका थिए । ‘यो नाम कसले राख्यो मलाई पनि थाहा छैन,’ भने, ‘किन राख्यो त्यो पनि थाहा छैन ।’

बाआमालाई सोध्दा पनि चित्तबुझ्दो जवाफ उनले पाएनछन् । सानोमा चकचके भएकाले ‘बरु नमस्ते गर्छु, नचल न बाबु’ भन्दाभन्दै नामै नमस्ते पो भएको हो कि भन्ने अनुमान पनि उनी गर्छन् ।

‘त्यत्तिकै राखिदिएको’ यो धर्ती छाड्नुअघि एकदिन उनकी आमाले भनेकी थिइन् रे, ‘नाम जे राखे पनि त भइहाल्छ नि ।’

सानो काँटीका नमस्तेलालको एउटा सपना छ, यो देशलाई पूरै सफा पार्ने ।

‘साबुन-पानीले हात धुनुहोस्,’ उनी सधैँ सल्लाह दिई नै रहेका हुन्छन्, ‘शौचालय बनाउनुहोस्, सफा पानी खानुहोस् ।’

यो देशमा धेरै रोगको एउटै कारण ठानेका छन् उनले, साबुन-पानीले हात नधुनु ।

तर यति सानो कुरो पनि साह्रै कम मान्छेले पालना गरेको देख्दा उनको आँखीभौं जहिल्यै आश्चर्यमा खुम्चिँदोरहेछ । उनको अनुभवले के भन्छ भने जति सम्झाए पनि धेरै मान्छेहरू सरसफाइ गर्दैनन्, खानुअघि साबुन-पानीले हात धुँदैनन् । गाउँका अपठितले त यसको महत्त्व बुझेनन् रे लौ । ‘सहरका पढेलेखेका मान्छे पनि स्वास्थ्यको ख्यालै गर्दैनन्,’ युनिसेफ नेपालका सरसफाइ विशेषज्ञ नमस्तेलाल हल्का झोँक्किए पनि, ‘बानी बदल्न असाध्यै गाह्रो बा !’

साँच्चै हाम्रो देशमा मात्रै होला कि संसारैभरका मानिस हात नधोलान् ? मैले यो सोध्नै आँटेको थिएँ, नमस्तेलालले युनिसेफले पाँच वर्षअघि गरेको सर्वेक्षणको निष्कर्ष सम्झाए । तीन प्रतिशत मानिसले मात्रै शौचालय गरेपछि राम्ररी हात धुने मुलुक पनि यो ग्रहमा रहेछ । विकसित देशमा पनि ४५ प्रतिशत मान्छेले मात्रै हात धुँदारहेछन् । ‘नेपालमा चाहिँ,’ उनले भने, ‘१७ प्रतिशतले मात्रै धुन्छन् ।’ ओहो ! माने ८३ प्रतिशत मान्छे हातै नधोई खानेकुरा खान्छन् ?

‘हजुर,’ नमस्तेलालले टाउको हल्लाए ।

‘उसो भए तपाईँ कति प्रतिशतमा पर्नुभो ?’ उनै नमस्तेलालद्वारा विश्व हात धुने दिवसका दिन यसबारे भलाकुसारी गर्न बोलाइएका जनादेश साप्ताहिकका सम्पादक मनऋषि धिताललाई मैले सोधेको थिएँ ।

‘जंगलमा हुँदा कताको साबुन, कताको पानी !’ यी माओवादी कलमकर्मीले सजिलै भनिदिए, ‘तर अहिले त १७ मै पर्छु !’

साबुनले हात धोए, सफा पानी पिए र शौचालय सबैले प्रयोग गरे पृथ्वीमा हैजा, टाइफाइड, आउँ अरू धेरै महामारी नलाग्ने अनि अर्बाैं रुपैयाँ यसको उपचारमा खर्च हुनबाट जोगाउन सकिने युनिसेफको यो निष्कर्षअघि तीसभन्दा बढी अध्ययन र अनुसन्धान भइसकेको रहेछ ।

गएको वर्षदेखि संसारैभर विश्व हात धुने दिवस मनाउन पनि युनिसेफ अघि सर्यो, जसलाई स्वागत गर्दै पृथ्वीमा ८० देशले अनेक रमाइला योजना ल्याएर यसपाला पनि मनाए । विश्वभर भएका कार्यक्रममध्ये नेपालले छुट्टै योजना चलायो, विद्यालय सरसफाइ अभियान, जो अरू देशका तुलनामा निकै उत्कृष्ट ठानियो । यसको पूरै योजना बनाउने काम गरेका रहेछन् यिनै नमस्तेलालले ।

‘ठूलालाई भन्दा सानालाई सिकाउन निकै सजिलो,’ छोटो समयमा २३ जिल्लाका ३ सयभन्दा बढी विद्यालय र लगभग यति नै गाउँमा पूर्ण सरसफाइ लागू भएको तथ्यांक तेस्र्याउँदै नमस्तेलाल मुस्कुराए, ‘पाकिस्तान, भारत अरू धेरै देशका मान्छे हाम्रो नमुना सरसफाइ हेर्न आउँछन् ।’

तनहुँको बन्दिपुरमा उनी जन्मे, हुर्के, पढे र बढे । उनका बा कपडाका व्यापारी थिए । लखनउ, कानपुरबाट कपडा ल्याउँथे, यता बेच्थे ।

‘तर उहाँलाई पार्टनरले धोका दियो,’ आफूलाई धेरै वर्षअघि छाडेर गइसकेका बालाई उनले सम्झिए, ‘उहाँले धेरै घाटा पनि खानुभो अनि खेती-किसानी गर्न थाल्नुभो ।’

उनका बाबुको धेरै छोराछोरी र थोरै आम्दानीबीच तालमेल नमिल्दा नमस्तेलालले अनेक सास्ती खेप्दै हुर्किनुपर्यो । धेरै ठाउँमा ‘काम गर्दै र पढ्दै’ गर्नुपर्यो ।

नमस्तेलाल पढ्नमा चखिला थिए । भूगोलमा उधुमै चाख दिन्थे ।

‘पूरै किताब मलाई कण्ठै हुन्थ्यो,’ उनले बाल्यकालीन सम्झनाको क्षितिज नियाले, ‘भूगोलवेत्ता बनुँला भन्ने थियो ।’

प्रवेशिकापछि भूगोल पढ्न काठमाडौं जानुपथ्र्याे । त्यसका लागि पैसा भएन । उनी भरतपुर पुगे र राजनीतिशास्त्र पढे । त्यतिखेर नेपालमा

समाजशास्त्र पढाइ सुरु हुनै आँटेको थियो र सरकारले केही विद्यार्थीलाई बनारसमा छात्रवृत्तिका लागि पठाउने भयो । सर्त एउटै थियो, जुनै विषय पढेको भए पनि ५० प्रतिशत अंक ल्याएको हुनुपर्ने । यहाँ पनि उनको एकै प्रतिशत पुगेन ।

बनारस जान नपाएको तोडले नमस्तेलाल आगरा विश्वविद्यालय पुगे र समाजशास्त्र नै पढे । यसरी उनी नेपालको पहिलो पुस्ताको ‘समाजशास्त्री’ मा अनुवाद भए, जुन ज्ञान अब व्यवहारमै देखाउन लागि परे । हुनलाई सामाजिक सेवामा उनी सानैमा लागिपरेका थिए ।

बन्दिपुरमा एउटा पुरानो पुस्तकालय थियो, जो मान्छेको उति माया नपाउँदा बन्द थियो ।

‘मैले धेरै लागिपरेर त्यो चलाएँ,’ १६ वर्षे जोश उनी अहिले पनि भुल्दैनन्, ‘सबलाई घरघरै पुगेर बोलाएँ, छलफल गरेँ र समिति गठन गरेँ ।’

त्यो पुस्तकालय अहिले पनि चलिरहेको र आफू त्यसको अझै पनि संयोजक भएकामा उनी खुसी नै छन् ।

बन्दिपुरको पारपिट्ट िभन्सार भन्ने गाउँ छ । त्यहीँ शारदा शिक्षा सदन पनि छ । नमस्तेलाल त्यहाँ हेडमास्टर भए, जो भर्खर १८ लागेका थिए र त्यसै साल स्नातक पनि सिध्याएका थिए ।

त्यहाँ उनले बन्दिपुरदेखिको ढुंगा आफैँले पनि बोकेर, विद्यार्थी र तिनका अभिभावकलाई पनि बोकाएर विद्यालय पुर्याए । भवन बनाए । पढाइमा धेरै सुधार पनि ल्याए । मास्टरहरूलाई तलबको केही पैसा कटाएर विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति दिन पनि उक्साए । २ सय ९२ रुपैयाँ पचास पैसा उनको तलब थियो । ‘त्यसमध्ये २० प्रतिशत मैले समाजसेवामा छुटयाएँ,’ उनले भने, ‘यो नियम आज पनि मैले बदलेको छैन ।’

नमस्तेलालको हेडमास्टरीलाई गाउँलेले मन पराए । काठमाडौं पढ्न गएका आफ्ना छोराछोरीलाई नत्र किन गाउँमै झिकाएर पढ्न हालिदिन्थे ? होमराज लोहनी तिनैमध्येका थिए, जो काठमाडौंबाट आफ्नो गाउँ भन्सारमा पढ्न आए ।

नमस्तेलालका राम्रा विद्यार्थीमध्येका उनी पछि त्यही विद्यालयको प्रधानाध्यापक भए, जो एक दशकअघि माओवादीद्वारा मारएि र जसको नाम अहिले विद्यालयले पाएको छ- ‘सहिद होमराज लोहनी उच्च मावि’ ।

नमस्तेलालचाहिँ विद्यालय छाडेर काठमाडौं आए । युनाइटेड मिसन टु नेपाल र नेपाल प्रहरीको निरीक्षक पदमा उनको नाम एकैपटक निक्लियो । जागिर कता खाने ?

‘धेरैबेर घोरएिँ,’ उनले भने, ‘किन-किन प्रहरीतिर जान मन लागेन ।’

युनाइटेड मिसनमा उनको काम विदेशीलाई नेपाली भाषा र संस्कृति सिकाउनु हुन्थ्यो । कामकै पछि लागेर उनी जुम्ला पुगे । त्यहाँको फोहोरले उनलाई बेस्सरी अत्याएछ ।

‘कसैका घरमा चर्पी थिएन,’ नमस्तेलालको ५५ वर्षे निधार झन् बढी खुम्चियो, ‘बाटामा टेक्ने ठाउँ नै नहुने गरी फोहोर गर्थे ।’

खाने पानी उस्तै फोहोर । उनले बडो प्रयत्नपछि गाउँमा दुइटा धारो बनाउने काममा गाउँलेलाई जुटाए । आफ्नै पैसा पनि लगाए । चर्पी बनाउन पनि उक्साए । त्यहाँबाट र्फकेदेखि उनी सरसफाइमा लागेको अहिले पनि रोकिएका छैनन् ।

युनिसेफमा उनले काम गरेको २२ वर्ष लागिसकेको छ । यसबीच नमस्तेलालले पचहत्तरै जिल्ला र २५ भन्दा बढी देश घुमी पनि सकेका छन् । जहाँ जाँदा, जति कुरा हेरे पनि उनी सरसफाइबारे घोत्लिएकै हुन्छन् ।

‘दक्षिण एसिया निकै फोहोर छ, त्यसमा पनि अफगानिस्तान ज्यादा फोहोर,’ उनले भने, ‘बंगलादेश र पाकिस्तानभन्दा हामी अलि सफा, भारत र नेपाल उस्तै, श्रीलंका र मालदिभ्स अलि सफा ।’

उनले सरसफाइ अभियान थाल्दा नेपालमा जम्मा ३ प्रतिशत घरमा शौचालय थियो रे ।

‘यतिका वर्षपछि पनि त्यो ५१ भन्दा बढी नाघेको छैन,’ उनले भने, ‘कणर्ालीका हुम्ला-जुम्ला र तराईका धेरै ठाउँमा बाहिरै शौच गर्छन् अहिले पनि ।’युरोप र अमेरकिा उनलाई निकै सफा लाग्छ । सफामध्येमा पर्ने अमेरकिामा तेस्रो पटक गएको वर्ष उनले ३० वर्षअघि छुट्टएिकी युवतीलाई भेटे, जससँग अनेक तालमेल नमिल्दा उनको घरबार बस्न सकेको थिएन ।

‘ऊ निकै बूढी भइसकिछ,’ दुई छोरीका पिता नमस्तेलालको जुँगा चल्यो, ‘छोरीचाहिँ राम्री थिई, मेरै जस्तो ।’

‘ओहो, तिमी त अझै फुर्तिला र तरुनै देखिन्छौ,’ उसले नमस्तेलालाई हेरेको हेर्‍यै गरी रे ।

छुट्टिने बेलामा पूर्वसुन्दरीले नमस्तेलाललाई इमेल पनि दिएकी थिई । त्यस विद्युतीय ठेगानामा यतिका वर्षपछि फेला परेकी साथीका लागि चिठी लेख्ने फुर्सद र जाँगर दुवै छैन उनीसँग ।

Bibhor Baral – Prem Patra

विभोर बराल – प्रेमपत्र

मेघनालाई देख्दा अचेल मलाई किन किन त्यो केटीको याद आउँछ । त्यो कथा । एउटा केटा र केटीको कथा।

“दुख भनेककै सम्बन्ध त हो नि । कोही मान्छेसँग सम्बन्ध गाँसिन्छ अनि सुरु हुन्छ यात्रा, दुखको ।”
ऊ सानै थिई तर थिई मेरी गुरुआमा । कति छिटै सुरू भयो उसको अलौकिक सफर, भिन्नै सफर, मान्छेले बनाएको नौलो ब्रह्माण्डको सफर ।

“प्रेम आफैँ बस्छ । हो आफैँ, सोचेर पनि प्रेम गरिन्छ र?”
निधारबाट तल झरेर आँखा छोप्न आइपुगेका कपाललाई पन्छाउँदै उसले भनी । म मौन रहेँ ।

“त्यो हरि भन्छ प्रेम एउटा खेल हो र उसले कुनै पनि खेलमा हार्न जानेको छैन । के प्रेम साँच्चै एउटा खेल हो त राज?”

मसँग मौनता बाहेक उसको प्रश्नको लागि अर्को उपयुक्त उत्तर नै थिएन ।

“तर म मान्दिन । म प्रमाणित गरिदिन्छु प्रेम हिसाब गरेर बस्दैन । यो खेल हैन । मलाई सहयोग गर है राज ।”

यो पल्ट मैले मुख खोलेँ – ‘हुन्छ ।’

उ भन्दै गई । मै लेख्दै गएँ प्रेमपत्र, उसैको लागि ।
म त्यति धेरै अबोध त पक्कै थिइन तर उसको मीठो प्रस्ताव नकार्ने साहस भएन । यसरी लेखियो जिन्दगीको प्रथम प्रेमपत्र । मीठो भूल गरे, सायद जानाजानी ।

त्यसको केही समय पछि मैले आफ्नै शब्दहरू गुँथेर प्रेमपत्र लेखेँ तर अरूकै लागि । म लेखनदास, तमसुक होइन प्रेमपत्र लेख्दै छु अनि काम चाहीँ हुँदैछ अरू कसैको ।

भर्खरै जस्तो लाग्छ ‍हरि र निरुको बिहेभोज खाएको । जुनदिन पछि प्रेमपत्र लेख्ने आवश्यक्ता नै रहेन । कति लामो समय बितिसकेछ । कस्तो होशै भएन ।

***

“के नचाहिँदो कुरा गरेको । दिनभरि घरमा झोक्राएर बसिरहछौ अनि आउँछन् यस्ता उट्पट्याङ विचारहरू। कति चोटी भनिसकेँ मसँग भजनमण्डीमा हिँड भनेर ।”

रिसाउँदा हरिले आँखीभौँ माथि उचाल्छ अनि यस्तो लाग्छ उसको चाउरी परेका गालाहरूको मुजा सोहोरिएर उसको निधारमा आइपुगेको होस् । ओठहरू खुल्दै बन्द हुँदा भित्रबाट चिहाउदै गरेको उजाड प्रदेशमा ठडिएको स्तम्भ झैँ लाग्ने उसको एक्लो दाँतलाई देख्दा अरू बेला त मलाई निकै हाँसउठ्थ्यो । तर अहिले मलाई अरू नै कुराले पिरिरहेको छ ।

‘होइन, मैले प्रेमपत्र लेखेकै छैन !’

“ए बुढा फुस्क्यौ कि क्या हो, नातिनिले सुनी भने के भन्ली ?”

‘होइन हरि मैले बिर्सेछु । यत्तिका वर्ष बिते, प्रेमपत्र लेख्नै बिर्सेँछु ।’

“अनि भाउजुलाई कसरी फसायौ त ?”

‘फोनबाट । पत्रको आवस्यकता नै परेन । मेरो प्रेमको प्रमाण केही छैन हरि ।’

“तिमी पनि बेला-बेला अचम्मकै कुरा गर्छौ ।”

‘हैन हरि मैले साँच्चै बिर्सेँछु ।’

अब सायद हरिलाई मैले ठट्टा गरेको हैन भन्ने थाहाभयो ।

“राज म तिम्रो कुरा बुझ्छु । तिमीलाई भाउजुको सम्झना आयो । मेरो पनि त त्यस्तै छ । के गर्नु जीवन यस्तै हो । आए पछि सबैले…”

‘भो भो हरि यो भन्दा बढी नबोल । मैले जीवनमृत्युको कुरा गरेको हैन । तिम्री भाउजु मेरो मुटुभित्र छे । मलाई दु:ख त उसलाई प्रेमपत्र लेख्न नपाएको मा छ । जिन्दगीले बडो नराम्रोसँग नचायो । अहिले यो ठाउँमा उभिएर हेर्दा यात्रा त जहाँबाट सुरू गरेँ त्यहीँ पो आइपुगेछ । एक्लै थिएँ तिम्री भाउजु अगाडि, एक्लै नै छु ऊ गएपछि पनि । सोचेको थिएँ उसलाई प्रेमपत्र लेख्छु र पोस्ट गर्छु उसलाई पत्तै नदिई । तर हरी …’

***

“हजुरबुवा कविता लेखिदिनु भयो ।”

‘मेरी प्यारी नातिनीले भनेपछि लेख्दिन त !’

“अब त म फेरि प्रतियोगितामा फस्ट हुने भएँ ।”

मेघना कविता लिएर ढोकातिर गई । ढोका छेउमा पुगेर केही छिन अडिई र फर्केर म छेउ आई ।

“हजुरबुवा एउटा कुरा भन्छु नरिसाउनुस् है !”
उसले आँखा चिम्लिएकी थिई । उसको कपाल निधारबाट तल झरेर आँखासम्म आइपुगेको थियो ।

“हजुरबुवा मलाई एउटा चिठी लेखिदिनुस् न !”

‘कस्तो चिठी नानु ?’

उ केही भन्न खोज्छे तर आवाज निस्कँदैन ।

‘प्रेमपत्र हो ?’

उ छक्क पर्छे, थोरै लजाउँछे, अनि बिस्तारै टाउको हल्लाएर हो भन्ने इसारा गर्छे ।
म खुसी हुन्छु । उसको टाउको प्रेमपूर्वक मुसार्छु ।

‘आऊ यहीँ नजिकै बस । भन को हो त्यो भाग्यमानी जसलाई मेरी राजकुमारीले प्रेमपत्र लेख्न खोज्दै छे ?’

“रोहित ।”

प्रिय रोहित,
मेरा दिनहरू आजकल गुलाफझैँ फुल्न थालेका छन् ।
तिम्रो मीठो सम्झना शीतल पवन बनेर पत्र-पत्र छुँदै …

***

“भजनमण्डलीकी कुनै बुढी फसाएनौ ? प्रेमपत्र लेख्नु छ भने भन है !”
मेरो कुरा सुनेर हरि अवाक हुन्छ । उसको मुख खुलेको छ । उसको सान धानिरहेको एक्लो स्तम्भ पनि ढलेछ। म खित्का छोडेर हाँस्न पुग्छु ।

Krishna Kusum – Upahar

कृष्ण कुसुम – उपहार
(मधुपर्क २०६६ असार)

अहँ मैले आफूलाईभन्दा बढी माया गर्ने मान्छेले मागेको उपहार दिन सकिनँ उसको जन्मदिनमा !

खै ! कहिलेबाट लुकाएछु आफ्नो हृदयमा सौरभलाई आफैँलाई पनि पत्तो नहुने गरी ।

त्यो नर्सिङ क्याम्पसको होस्टेलको वातावरण बिल्कुलै फरक थियो । १८-२० उमेरका ५०-६० जना केटी साथीहरूको समूहमा बस्न पाउँदाको मजा नै बेग्लै हुन्थ्यो । स्वभाव भिन्नभिन्न भएका त्यतिका साथीहरू एउटै परिवार झैं बस्दा त्यस्तै फरक अनुभव पनि त हुँदोरहेछ नि । ती साथीहरूको सानिध्यमा पनि म आफूलाई चाहिँ अलि भिन्न बनाउने स्वभावको थिएँ । प्रायः साथीहरू इमेलका, च्याटका आ-आफ्ना ब्वाइफ्रैण्डका फिल्मी कुराहरू गर्दै व्यस्त रहन्थे पढाइ र ड्युटीबाट फुर्सद भएको समयमा । म ठान्थेंँ यी प्रेमस्रेम सब वाइयात हुन् । हुन पनि त्यस्तै छ भन्या आजकालका केटाकेटीहरूको पारा देखाउनको लागि भने पनि ब्वाइफ्रैण्ड र गलफ्रैण्ड बनाउनै पर्ने रे । केटीहरू आफ्नो ब्वाइफ्रैण्ड छैन भन्नुपर्दा आफूलाई दुःखी बनाउँछन् र लाज मान्छन् मानांै कि ऊ नराम्री छे त्यसैले उसको ब्वाइफ्रैण्ड छैन । त्यसैले आफूलाई राम्री र पर्फ]{ट युवती देखाउनको लागि पनि उसले ब्वाइफ्रैण्डको चाहना गर्छे । केटाहरूको त के कुरा झन् मोबाइल, बाइक र गलफ्रैण्ड नहुनेलाई त कसैले गन्दैनन् रे । यी सबका कारण पनि मलाई प्रेम शब्दसँग नै वितृष्णा थियो । साथीहरू सधंैँंजसो आफ्ना ब्वाइफ्रैण्डहरूसँगका एसएमएसहरू देखाउँथे र आफ्ना प्रेम काहानी सुनाउँदै भन्थे- ”तँ त पार्वतीको जुगमा छेस् यार कुनै सुन्दर पतिको कामना गर्दै बस्ने मात्र, त्यस्तो सोझो भएर चल्दैन अब, यो त २१ औँ शताब्दी हो त्यसमा नि कलियुगको । त्यसैले केटी समयअनुसार चल्न सिक ।”

मलाई यी सबै अर्ति-उपदेशको कुनै परवाह नै हुँदैन थियो । म लगभग एक्ली नै हुन्थेँ यो मामिलामा र हिँडिदिन्थेँ अन्त कतै त्यहाँ बसेर बाझाबाझ गर्नु साटो ।

सौरभसँग भेट भएको दुई वर्ष पनि भएको छैन । म आफ्नो नर्सिङ कोर्षको अन्तिमतिर अध्ययनरत थिएँ उसलाई भेट्दा । उसँगको भेट अलि फरक थियो- एक नर्स र बिरामी कुरुवाको रूपमा । अध्ययनकै सिलसिलामा हामीले अस्पतालको सबै प्रकारका ड्युटीहरू गर्नुपर्थ्यो नाइट, इभिनिङ र मर्निङ सिफ्ट हुन्थे ड्युटीका । त्यसदिन मेरो नाइट ड्युटी थियो । रातभर जागा बसेर बिरामीको स्याहार गर्नुपथ्यो । कहिलेकाहीँ बिरामी कम भएको बेला त यसो सिनियर दिदीहरूको आँखा छलेर एक/दुई घण्टा आँखाको विष मार्न पाइन्थ्यो त कहिले पूरै रात अनिदो नै बित्थ्यो । त्यो दिन पनि बिरामीहरूको सङ्ख्या बढी नै भएकोले म रातैभरि जाग्राम रहनुपर्ने भयो । बिरामी कुरुवाहरू पालैसँग क्रमशः भुसुभुसु निदाउन थाले । त्यो वार्डको कुनामा रहेको बिरामीको कुरुवाको रूपमा आएको सौरभ भने बिरामीको छेउमा रहेको टेबुलमा बसेर कुनै पुस्तक अध्ययन गरिरहेको थियो । सायद त्यतिबेला लगभग रातको १२ बजेको हुँदो हो म बिरामीलाई औषधि दिन राउण्डमा गएको थिएँ । त्यतिबेला नै पहिलोपटक बोलेकी थिएँ उसँग । ऊ आफ्नी आमालाई उपचार गराउन आएको थियो मैले काम गर्ने टिचिङ अस्पतालमा ।

त्यो रात सामान्य चिनाजानी मात्र भयो । उसकी आमालाई एक महिनाका लागि त्यही अस्पतालमा राख्नुपर्ने भयो । अब भने ड्युटी गर्ने क्रममा उसँग मेरो भेट नियमित नै हुन थाल्यो । सुरुका दुई/चार दिन त ‘हाइ हेलो मा सीमित भएँ, जब हामी अलि बढी नै परिचित भयौँ, खाली समयमा सँगै बसेर कुरा गर्न थाल्यौँ । त्यत्तिबेला उसले जीवनप्रति गरेका तर्कहरूले त म पूरै प्रभावित भएकी थिएँ उसँग । उसका हरेक कुराहरूमा म आफ्नो सोच र भावनाको मेल पाउँथे । ऊ बाहिर देख्नमा जति सरल थियो, त्यत्ति नै वैचारिक चतुर र परिपक्व थियो, उसले समाजका हरेक कुरीतिलाई बुझेको अनि जीवन बुझ्ने बेग्लै दृष्टिकोण बनाएको थियो । हरेक कुरामा समान चासो र जानकारी राख्नुुपर्छ भन्ने मान्यताको ऊ कुनै पनि विद्यामा अनभिज्ञ थिएन, सङ्गीत र साहित्यको त झन् पारखी नै रहेछ । त्यो त उसको भावुक र कोमल व्यवहारले पनि प्रष्ट्याउँथ्यो । उसको वक्तृत्वकलाको त म नजानिँदो पाराले डाहा नै गर्दथेँ । उसले बहस गर्न थालेपछि लाग्थ्यो कि ऊ कुनै राजनीतिक दलको शीर्षस्थ नेता नै हो । जीवन के हो ? बाँचुञ्जेलको मोज त हो नि भन्दै बाबुको सम्पतीमा मोज गरेर बाँच्ने जेनेरेसनको भए पनि गीता, रामायण, महाभारतजस्ता धार्मिक एवं सबै प्रकारका राजनीतिक र ऐतिहासिकलगायतका पुस्तकको अध्ययनबाट खारिएको सौरभलाई जो कसैले पनि अलिअलि चिन्नासाथै तारिफ गर्दथे ।

उसलाई मेरा अरू साथीहरूले पनि चिन्दथे तर सामान्यरूपमा उनीहरूलाई सौरभलाई बुझ्ने फुर्सद नै थिएन किनकि ती सबै दिन हाम्रा लागि हुन्, उमेरमा मोज गर्नुपर्छ भन्ने सोचका हुन्थे र फुर्सद हुनासाथ कि त सपिङमा ब्यस्त वा फिल्म हेर्न वा इमेल गर्नमा नै व्यस्त हुन्थे । मेरी एकदमै मिल्ने साथी जो मेरी रुम पार्टनर पनि थिई स्नेहा, उसलाई भने मैले बताएकी थिएँ । सौरभको बारेमा । त्यसैले केही हदसम्म बुझेकी थिई । म सौरभसँगको सङ्गतमा एकदमै नजिक हुन थालेछु मानौँ कि ऊ मेरो धैरै पुरानो साथी हो । ऊ पनि मसँग त्यति नै खुल्दथ्यो, जति म चाहन्थेँ । मेरी साथी स्नेहा पनि नजिकिँदै थिई सौरभसँग तर मभन्दा कम । कहिलेकाहीँ होस्टेलमा कुनै केटाको प्रशंसा गर्नुपर्दा म उसैको नाम लिन्थेँ । त्यतिबेला भने मेरा साथीहरू जिस्काइहाल्थे । ”लौ है हाम्री मैयालाई मोहनी लगाउने तन्नेरी भेटियो, देख्यौ त मैया माया भन्ने कस्तो हुँदो रै छ ?”

एक महिनाको बसाइको क्रममा हामीले आ-आफ्ना रोजाइका कुराहरू आदान-प्रदान गर्‍यौँ । म उसको खुबीको खुलेरै प्रशंसा गर्दथेँ । ऊ हामीले गरेको सेवाको गुनगान गाउँथ्यो । मलाई त त्यो बीचमा ‘आधुनिक नाइटिङ्गेल’ भन्ने उपनाम नै दिएको थियो र बोलाउन पर्दार् नाइटिङ्गेल नै भनेर बोलाउँथ्यो । जब एक महिनाको उपचार सकेर उसकी आमालाई अस्पतालले डिस्चार्ज दियो तब ऊ हाम्रा बीच रहने कुरै भएन । ऊ जाने बेलामा मेरा सबै साथीहरूसँग भेट गरेर एक महिनासम्म उसलाई गरेको सहयोगको प्रशंसा गदैं धन्यवाद दिँदै बेलाबेलामा भेट्न आउने वाचा गर्‍यो र अन्तिममा- ”म तपाईंको सहयोगको ऋणी छु, मलाई यो एक महिनामा मानसिक रूपमा नि सपोर्ट गरेर ठूलो गुन लाउनुभयो, कुनै दिन मैले सकेको सहयोग गर्न पाएँ भने धन्य हुने थिएँ ।” भन्दै आफ्नो मोबाइल नम्बर दियो र मेरो पनि लिएर गयो । मलाई भने अब अस्पताल नै शून्य लाग्न थाल्यो, उसकी आमालाई सुताएको बेड नजिकै जान्थेँ सौरभ छ कि कतै कुनै किताब पढ्दै गरेकोझैँ लाग्थ्यो तर खाली खाली पाउँदा निराशा जाग्थ्यो मनभित्र अनि पो बल्ल चाल पाएँ मैले आफ्नो हृदयमा बास दिइसकेकी रहेँछु उसलाई आफैँले थाहा नपाउने गरी !

त्यसपछिका दिनहरूमा सौरभको उपस्थितिको महìव बढ्न थाल्यो । नियमितजसो फोन र एसएमएसहरू चल्न थाले । समयसमयमा कि त ऊ आफैँ भेट्न आउँथ्यो कि त हामी -म र स्नेहा) उसलाई भेट्न जान्थ्यौँ । हामी यति नजिक भएपछि मलाई औपचारिकतामै सीमित हुन मन लागेन र भनेँ- ”कति औपचारिक बन्नु सौरभ मलाई त कस्तो असहज लाग्छ यो औपचारिकतामा !”

ठीकै छ अनौपचारिक नै बनुँला तर के गर्नुपर्छ अनौपचारिक हुन ? ऊ अलि जिस्काउने पाराले प्रश्न गर्दथ्यो मसँग । यति नजिक भएर पनि किन तपाईं भनेको ? तिमी भनेर सम्बोधन गर न ! मलाई त तपाइँ भन्दा कस्तो टाढाको जस्तो अनुभूति हुन्छ ।

हुन्छ तिम्रै मर्जी तिमीले भनेको के कुरा काट्न सक्छु र म ? ऊ मेरा हर कुराहरूलाई सहजरूपमा स्वीकार्थ्यो । म दङ्ग पर्दथंँे, मलाई मीठो अनुभूति हुन थाल्यो प्रेमको । हरेक दिन हरेक पल उसँग नै बिताउन मन लाग्थ्यो तर असम्भव ! दिनमा सँगै बस्न नपाए पनि राति सपनीमा भने सधैँ सँगै पाउन थालेँ यसो हँुदा ममा अर्कै स्फूर्ति देखिन्थ्यो । जसले गर्दा मेरा साथीहरू छक्क पर्थें ममा आएको परिवर्तन देखेर । एक्लै हुँदा पनि उसैले बोलाएको भान हुन्थ्यो अनि यताउता हेर्दा अरू कोही नपाएपछि खिन्न हुन्थेँ म । कहिले त सौरभसँग रिस उठ्थ्यो । मलाई ग्वाम्लाङ्ग अङ्गालोमा कसेर मायाप्रीतिका कुरा गरोस् जस्तो लाग्थ्यो ।

सौरभको बारेमा कुरा आदानप्रदान गर्ने साथी त्यही स्नेहा हो मेरी, ऊ पनि मख्ख परेर सुन्थी मैले सौरभको बारेमा गरेका प्रशंसाहरू । सौरभ, म र स्नेहा हामी तीनै जना सँगै भएको बेला उनीहरू आपसमा लजाएको भान हुन्थ्यो मलाई । आखिर अप्ठ्यारो त लागिहाल्छ नि स्नेहालाई उसलाई थाहा छ म सौरभलाई प्रेम गर्छु भन्ने । अर्काको युगल जोडीमा मिसिएर हलुवामा बालुवा हुँदा अनि आफ्नी प्रेमीकासँग मात्र मायाप्रीति साट्नु साटो अर्की साथी पनि साथ भएकोले लजाएको हुनुपर्छ सौरभ । म भए पनि त त्यस्तो हुँदो हो नि मलाई ! यस्तै हुन्थे मेरा सोचाइहरू ।

सौरभको जन्मदिन आउनै लागेको थियो । उसको जन्मदिनको दुई दिन अघिको रातमा देखेको सपनाले मेरो मनमा हलचल पैदा गर्‍यो । सपनीमा मेरा बाबा मलाई सम्झाउँदै हुनुहुँदोरहेछ- ”छोरी तिमीलाई हामीले गर्नसक्ने आधारभूत कुराहरू गरिदियौँ, अब तिमी एक सक्षम नर्स भइसक्यौ यहाँभन्दा बढी अरू गर्न सकिएला जस्तो छैन अब तिम्रो विवाह गर्नुपर्छ एक राम्रो घरबाट कुरा आएको छ तिम्रो सहमति चाहिएको छ विचार गर ।”

म झल्यास्स ब्यूझेँ । ब्यूझँदा निथुक््रक पसिनाले भिजेकी पाएँ आफूलाई । मनमा साह्रै डर बढ्यो । एकपटक सौरभलाई सम्झेँ- ‘साँच्चै यस्तै भयो भने ? अब मौन बसेर हँुदैन समयमै सौरभलाई आफ्ना प्रेमका बारेमा बताउनुपर्छ र विवाहबारे पनि सम्झाउनु पर्ला भन्ने सोचेँ त्यसका लागि उपयुक्त दिन उसको जन्मदिन कुरिबसेँ ।’

सौरभको जन्मदिनमा बिहानै उठेँ र जन्मदिनको शुभकामनासँगै आफ्ना त्यही कुरा गर्न फोन गरेँ- ”सौरभ जन्मदिनको शुभकामना तिमीलाई । म आज संसारभरको खुसी तिम्रो पोल्टामा राखिदिन चाहन्छु तिम्रो जन्मदिनको उपलक्ष्यमा, यही दिनको पर्खाइमा थिएँ म आफ्ना तर्फबाट तिमीलाई खुसी दिन, भन के चाहन्छौ मबाट त्यस्तो उपहार आज तिमी ?”

ऊ उताबाट बोल्दै थियो- ”म पनि त्यसको बारे तिमीसँग कुरा गर्ने अवसरको खोजीमा थिएँ, साँच्चै मैले मागेको खुसी दिन सक्छ्यौ भने विनिता ! मलाई तिम्री साथी स्नेहाको साथ मिलाइदेऊ !

फोनको रिसिभर त कानैमा थियो तर त्यसपछि उसले बोलेका कुनै पनि शब्द मैले सुनिनँ ।

-नुवाकोट

Kusum Gyawali – Karyakarta (Nepali Laghu Katha)

कुसुम ज्ञवाली – कार्यकर्ता ( लघु कथा)

चारैतिर मध्यरातको अन्धकार व्याप्त थियो। अन्धकारमा अलमलिएको मान्छेको ठूलै झुण्ड पहाडको फेदमा बिचलित मनस्थितिमा देखिन्थे। केही युवाहरुले हतासमा आत्महत्या गर्ने असफल प्रयास पनि गरे अन्धकारमा। मार्गहिन र दिशाहीन मान्छे गन्तव्यको बोध नभए पछि यो हतासा स्वाभाविक पनि लाग्थ्यो। जंगलै जंगलको उकालो एकापट्टी थियो भने अर्कोतर्फ भयानक आवाज निकाल्दै खोलो बगेको थियो। कता गयो भने उज्यालोमा पुगिन्छ कसैसँग पनि प्रष्ट दिशावोध थिएन। मान्छेहरु आत्तिएर रुन र चिच्याउन पनि थालेका थिए। आवाज पछ्याएर हिंस्रक जंगली जनावरले धावा वोल्दा भन्ने अर्को ठुलो डर थियो।

हतासले मान्छेहरु आत्महत्या गर्लान भन्ने डर बढिरहेकै बेला एकजना अधवैंसेले भाषण गर्दै भन्यो- तपाईहरुले चिन्तै लिन पर्दैन उज्यालो पुग्ने बाटोको जानकारी मसँग छ। यसको निर्धक्कसँग बोलेको अभिव्यक्तिमा सबैलाई आशा जाग्यो। सबैले उसलाई साथ दिएर अगाडी बढ्ने कुरामा सहमति जनाए मान्छेहरुले उसलाई नेता माने। उसले सबैलाई पछि लगाएर उकालो लाग्यो। बिचरा नेतासँग पनि उकालो लागेपछि साच्चै कुन ठाउँमा पुगिन्छ भन्ने जानकारी थिएन। तैपनि सबै मान्छेमा हौसला बढेको र आशावादी भएको देखेर ऊ आफै आफै पनि उत्साहित भयो।

उकालिदैं जाँदा घण्टौ वितेपनि कुनै बाटो भेटिएको थिएन नेता आफैं त्रस्त भएको थियो। नेताले एउटा धमिलो छायाँ देख्यो। ऊ छायाँतर्फ बढ्दा थाहा पायो त्यो छायाँ मान्छेको रहेछ। त्यो मान्छेले नेतालाई म पथप्रदर्शनमा सहयोग गर्छु भन्यो। मलाई बाटो थाहा छ भनेर डोहोर्‍याउँदै लग्यो पनि। लैजाँदा लैजाँदा क्रमश अध्यारो कम हुँदै गयो। अलिअलि उज्यालो हुन लागेपछि नेताले देख्यो डोहोर्‍याउने मान्छे त अन्धो रहेछ।

अन्धोले नेतालाई डाहोर्‍याएको रहेछ भन्ने थाहा पाएपछि नेता बनेको व्यक्तिको यथार्थ पक्ष उजागर हुने डरले नेता स्वयमले पनि आफ्नो आँखा बन्द गरेर अन्धो बनेको नक्कल गर्न थाल्यो। पछि लागेका मान्छेहरुले आँखा बन्द किन गर्ने भनेर प्रश्न गरे नेताले उज्यालोतर्फ जान त्यसै गर्नु पर्छ भनेर तर्क गर्‍यो। उसका पछि लागेर उज्यालो नजिक आईपुगेका सन्दर्भमा मान्छेहरुले नेताको विश्वास पनि गरे, अनि आफ्ना सद्दे आँखा बन्द गरेर नेताको हात समातेर डोर्‍याईदै पछि पछि लागिरहे।